زیدیه: تفاوت میان نسخه‌ها
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
=== امامت از دیدگاه زیدیه === | === امامت از دیدگاه زیدیه === | ||
زيديه امامت را به قيام و دعوت می‌دانند.<ref>ارشاد الطالبين الي نهج المسترشدين، ص337.</ref> آنان تنها به امامت سه امام اول، [[امام علی(ع)|علی]]، [[امام حسن(ع)|حسن]] و [[امام حسین (ع)|حسين]] علیهم‌السلام قائل هستند.<ref>الاربعين في اصول الدين، ج2، ص255 - 256؛ اشراق اللاهوت في نقد شرح الياقوت، ص483؛ اصول الايمان، ص222؛ نصیرالدین طوسی، قواعد العقاید، ص125-126؛ شهرستانی، الملل و النحل، ج1، ص154- 155.</ref> اما بعد از امام حسين(ع)، هر فرد از نسل [[حضرت فاطمه(س)]] که دارای شرايط (شجاعت، علم، ورع) باشد و قیام کند و فراخوان به بيعت دهد، را امام می‌دانند.<ref>تلخيص المحصل، ص416-417؛ الاربعين في اصول الدين، ج2، ص 268؛ موسوعه مصطلحات الامام الفخر الرازي، ص93،415، 453.</ref> از اين رو آنها قائل به امامت زيد بن علی(ع) هستند زيرا او ضد ستمگران قيام کرد.<ref>الملل و النحل، ج1، ص155 -156.</ref> زيديه قائل به عصمت امام نيستند.<ref>ابکار الافکار في اصول الدين، ج5، ص198؛ الاربعين في اصول الدين، ج2، ص 263.</ref> همچنین به نظر آنها دو نفر می‌توانند همزمان دارای امامت باشند.<ref>تلخيص المحصل ص461-462.</ref> | زيديه امامت را به قيام و دعوت می‌دانند.<ref>ارشاد الطالبين الي نهج المسترشدين، ص337.</ref> آنان تنها به امامت سه امام اول، [[امام علی(ع)|علی]]، [[امام حسن(ع)|حسن]] و [[امام حسین (ع)|حسين]] علیهم‌السلام قائل هستند.<ref>الاربعين في اصول الدين، ج2، ص255 - 256؛ اشراق اللاهوت في نقد شرح الياقوت، ص483؛ اصول الايمان، ص222؛ نصیرالدین طوسی، قواعد العقاید، ص125-126؛ شهرستانی، الملل و النحل، ج1، ص154- 155.</ref> اما بعد از امام حسين(ع)، هر فرد از نسل [[حضرت فاطمه(س)]] که دارای شرايط (شجاعت، علم، ورع) باشد و قیام کند و فراخوان به بيعت دهد، را امام می‌دانند.<ref>تلخيص المحصل، ص416-417؛ الاربعين في اصول الدين، ج2، ص 268؛ موسوعه مصطلحات الامام الفخر الرازي، ص93،415، 453.</ref> از اين رو آنها قائل به امامت زيد بن علی(ع) هستند زيرا او ضد ستمگران قيام کرد.<ref>الملل و النحل، ج1، ص155 -156.</ref> زيديه قائل به عصمت امام نيستند.<ref>ابکار الافکار في اصول الدين، ج5، ص198؛ الاربعين في اصول الدين، ج2، ص 263.</ref> همچنین به نظر آنها دو نفر می‌توانند همزمان دارای امامت باشند.<ref>تلخيص المحصل ص461-462.</ref> | ||
زیدیه تعداد امامان خود را محدود نمیدانند، بعد از زید بن علی تا سال 1382 قمری امامان زیدیه در دروه های زمانی مختلف به امامت رسیده و برخی در یمن به حکومت رسیدند.<ref>[https://cdn.persianpdf.com/1403-10/Ashnaei_ba_Ferghe_Shieh.pdf آشنایی با فرق تشیع، ص100.]</ref> | |||
== حج و حج گزاری در فقه زيديه == | == حج و حج گزاری در فقه زيديه == | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۶: | ||
== زيديان و حرمین == | == زيديان و حرمین == | ||
زيديه در نخستين مراحل شکل‌گيری، مدافع قيام هایی بودند که در [[مکه]] يا مدينه به رهبری برخی از شخصيت‌های منسوب به [[اهل بیت|اهل بيت(ع)]] بر پا می‌شد.<ref>الارشاد في معرفه حجج الله علي العباد، ج2، ص212.</ref> | زيديه در نخستين مراحل شکل‌گيری، مدافع قيام هایی بودند که در [[مکه]] يا مدينه به رهبری برخی از شخصيت‌های منسوب به [[اهل بیت|اهل بيت(ع)]] بر پا می‌شد.<ref>الارشاد في معرفه حجج الله علي العباد، ج2، ص212.</ref> | ||
=== حاکمان زیدی در مکه === | === حاکمان زیدی در مکه === | ||
[[اشراف حسنی|شرفای مکه]] که سده‌ها (از قرن چهارم تا قرن چهاردهم قمری) | [[حکومت فاطمیان]] (297-567ق.) با سپردن حکمرانی [[مکه]] به بزرگ [[اشراف حسنی]]{{یادداشت|آغازگر حکومت اشراف بر مکه، جعفر بن محمد بن حسن بن محمد بن موسی بن عبدالله بن موسی بن عبدالله بن حسن بن حسن بن علی بن ابی‌طالب (حک:۳۵۷/۳۵۸ق) است.[اتعاظ الحنفاء، ج1، ص225؛ تاریخ مکه، ص245.] بر پایه گزارشی دیگر، وی در فاصله سال‌های ۳۵۶–۳۶۰ق. در دوران رقابت میان عباسیان و فاطمیان، حکمرانی مکه را به دست گرفت[منائح الکرم، ج2، ص211-212؛ تاریخ مکه، ص246.] و از بیم عباسیان خود را به المعز لله فاطمی نزدیک کرد. المعز لله، در نامه‌ای ولایت جعفر بر مکه را تأیید کرد و بدین‌گونه حکومت اشراف در مکه آغاز شد.[افادة الانام، ج3، ص75-76.]}}<ref>غایة المرام، ص483 ؛ موسوعة مکة المکرمه، ج2، ص588.</ref> نفوذ خود بر [[حجاز]] را استوار ساختند.<ref>خلاصة الکلام، ص16.</ref> [[اشراف حسنی|شرفای مکه]] نیز خطبه به نام خلیفه فاطمی خواندند و خود را کارگزار فاطمیان نامیدند.<ref>المنتظم، ج14، ص357؛ تاریخ ابن خلدون، ج4، ص131؛ خلاصة الکلام، ص17.</ref> [[اشراف حسنی|شرفای مکه]] که سده‌ها (از قرن چهارم تا قرن چهاردهم قمری) به عنوان [[امرای مکه|امیر مکه]] حکومت داشتند<ref>. منائح الکرم، ج2، ص211-212؛ تاریخ مکه، ص246.</ref>، از نوادگان [[امام حسن(ع)]] و بر مذهب زيديه بودند و حکومتشان موجب رونق فعاليت‌های تبليغی زيديان در [[حجاز]] شد.<ref>مسالک الابصار في ممالک الامصار، ج4، ص55-56.</ref> گزارش داده‌اند که زيدی مذهبان در جشن‌های مخصوص [[اعياد مذهبی]] در [[مکه]]، در کنار پيروان ديگر مذاهب، فعال بوده‌اند.<ref>تذکره بالاخبار، ص112؛ رحله ابن بطوطه ج1، ص402.</ref> | ||
بنابر گزارشی در سال 497 قمری زیدیه دارای جایگاه اختصاصی برای اقامه نماز جماعت در اوقات شبانه روز در [[مسجدالحرام]] بودند.<ref>نثر الدر المکنون من فضائل اليمن الميمون، ص14-16.</ref> در سال 578قمری [[اذان]] زیدی (شامل ذکر حي علی خير العمل) بر پا بوده است.<ref>رحله ابن جبير، ص70.</ref> گزارش‌ها حاکی از کاهش نفوذ زیدیه از قرن هشتم قمری است.<ref>العقد الثمين، ج4، ص108؛ ج6، ص313؛ غايه المرام، ج2، ص96؛ اتحاف الوری، ج4، ص411 و ج3، ص685؛ </ref> از قرن دهم به بعد منابع متعددی تغییر مذهب [[شریفان مکه]] به [[اهل سنت]] را گزارش کرده‌اند.<ref>تحصيل المرام، ج2، ص786-788؛ نک: ميقات حج، ش22، ص68«تاريخ تشيع در مکه و جبل عامل و حلب»؛ تاريخ مکه از آغاز تا دولت شرفاي مکه، ص445-446.</ref> | بنابر گزارشی در سال 497 قمری زیدیه دارای جایگاه اختصاصی برای اقامه نماز جماعت در اوقات شبانه روز در [[مسجدالحرام]] بودند.<ref>نثر الدر المکنون من فضائل اليمن الميمون، ص14-16.</ref> در سال 578قمری [[اذان]] زیدی (شامل ذکر حي علی خير العمل) بر پا بوده است.<ref>رحله ابن جبير، ص70.</ref> گزارش‌ها حاکی از کاهش نفوذ زیدیه از قرن هشتم قمری است.<ref>العقد الثمين، ج4، ص108؛ ج6، ص313؛ غايه المرام، ج2، ص96؛ اتحاف الوری، ج4، ص411 و ج3، ص685؛ </ref> از قرن دهم به بعد منابع متعددی تغییر مذهب [[شریفان مکه]] به [[اهل سنت]] را گزارش کرده‌اند.<ref>تحصيل المرام، ج2، ص786-788؛ نک: ميقات حج، ش22، ص68«تاريخ تشيع در مکه و جبل عامل و حلب»؛ تاريخ مکه از آغاز تا دولت شرفاي مکه، ص445-446.</ref> | ||
در عصر سلطه عثمانی بر حرمين، به دليل دشمنی زيديان با [[حکومت عثمانی]] (۱۲۹۹–۱۹۲۲م.) در يمن، نفوذ زيديان در مکه از ميان رفت و [[شرفای مکه]] نيز سعی می‌کردند به شکل علنی از زيديان حمايت نکنند. بدين ترتيب در برخی سال‌ها حج گزاری زيديان يمنی با محدوديت از سوی شرفای مکه همراه شد و جمعيت زيديان مکه به [[مذهب حنفی]] که مورد حمايت شيعيان بود درآمدند.<ref>صفحات من تاريخ مکه، ج1، ص 234؛ ترحال في الجزيره العربيه، ج1، ص 288</ref> | در عصر سلطه عثمانی بر حرمين، به دليل دشمنی زيديان با [[حکومت عثمانی]] (۱۲۹۹–۱۹۲۲م.) در يمن، نفوذ زيديان در مکه از ميان رفت و [[شرفای مکه]] نيز سعی می‌کردند به شکل علنی از زيديان حمايت نکنند. بدين ترتيب در برخی سال‌ها حج گزاری زيديان يمنی با محدوديت از سوی شرفای مکه همراه شد و جمعيت زيديان مکه به [[مذهب حنفی]] که مورد حمايت شيعيان بود درآمدند.<ref>صفحات من تاريخ مکه، ج1، ص 234؛ ترحال في الجزيره العربيه، ج1، ص 288</ref> | ||
[[پرونده:بقعه ناصر اطروش در آمل.jpg|بندانگشتی|بقعه ناصر اطروش در آمل]] | |||
=== ادامه حیات در یمن === | |||
{{اصلی|حکومت زیدیان در یمن}} | |||
در سال 284 قمری حکومت زيدی به رهبری الهادی الي الحق(245-298ق.) در يمن برپا شد.<ref>تاريخ ابن خلدون، ج4، ص142-144.</ref> حکومت امامان زیدیه در یمن با فراز و فرودهایی از سده سوم قمری تا سال 1382 قمری ادامه داشت و با [[حرمین]] و حاکمان آن در تعامل بود.<ref>تاریخ فرق اسلامی، ج2، ص75-78؛ تاریخ زیدیه در قرن دوم و سوم هجری، ص236؛ زیدیه تاریخ و عقاید، ص85.</ref> در قرن یازدهم قمری گزارش‌ها حکایت از آمدن محمل يمن به مکه، نخستين بار در 980 و سپس در 1049 قمری با همراهی امام وقت زيديان دارد.<ref>موسوعه العتبات المقدسه، ج2، ص294.</ref> | |||
امروزه جمعیت قابل توجهی از جمعیت یمن را زیدیه تشکیل می‌دهند.<ref>اطلس شیعه، ص465-466.</ref> در پی انقلاب مردم یمن در سال 1435قمری/2014 میلادی، حوثی‌ها که گروهی از زیدیان هستند در یمن قدرت یافتند.<ref>جنبش انصارالله یمن، ص230-238.</ref> فقيهان معاصر زيدی از وضعيت سياسی–اجتماعی حاكم بر [[مسجد الحرام]] و سيطره [[آل سعود]] ناراضی‌اند و نقدهای تندی بر رفتار آل سعود دارند.<ref>الاعتصام، ش 11، ص13 -14، «وضعية المسجد الحرام فی ظل حكم آل سعود».</ref>[[پرونده:بقعه ناصر اطروش در آمل.jpg|بندانگشتی|بقعه ناصر اطروش در آمل]] | |||
== زیارتگاه‌های زیدیه == | == زیارتگاه‌های زیدیه == | ||
افزون بر زیارتگاه‌های مشترک بین امامیه و زیدیه مانند [[قبر پیامبر|قبر رسول‌الله(ص)]] و [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]] و [[آستان مقدس امام علی(ع)|حرم امام علی(ع)]] در عتبات، زیدیان بر مزار امامان خویش بناهایی مورد احترام می‌ساختند؛ از مشهورترین آنها می‌توان به [[بقعه ناصر اطروش]] در آمل<ref>تاريخ طبرستان و رويان و مازندران، ص 265.</ref>، [[جامع الامام الهادی]] در صعده [[یمن]]، [[مزار یحیی بن زید]] در جوزجان [[افغانستان]] و برخی مزارات در [[قزوین]] اشاره کرد.<ref>[https://farhangziarat.hzrc.ac.ir/article_106565_6a402fcf1daa8c3e08f98390722c527c.pdf زیارت در نگاه زیدیه، ص16.]</ref> | افزون بر زیارتگاه‌های مشترک بین امامیه و زیدیه مانند [[قبر پیامبر|قبر رسول‌الله(ص)]] و [[آستان مقدس امام حسین(ع)|حرم امام حسین(ع)]] و [[آستان مقدس امام علی(ع)|حرم امام علی(ع)]] در عتبات، زیدیان بر مزار امامان خویش بناهایی مورد احترام می‌ساختند؛ از مشهورترین آنها می‌توان به [[بقعه ناصر اطروش]] (ناصرالحق) در آمل<ref>تاريخ طبرستان و رويان و مازندران، ص 265.</ref>، [[جامع الامام الهادی]] در صعده [[یمن]]، [[مزار یحیی بن زید]] در جوزجان [[افغانستان]] و برخی مزارات در [[قزوین]] اشاره کرد.<ref>[https://farhangziarat.hzrc.ac.ir/article_106565_6a402fcf1daa8c3e08f98390722c527c.pdf زیارت در نگاه زیدیه، ص16.]</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۵: | ||
* '''نثر الدرّ المكنون من فضائل اليمن الميمون'''، محمد بن على اهدلى، مصر، مطبعه زهران، بی‌تا. | * '''نثر الدرّ المكنون من فضائل اليمن الميمون'''، محمد بن على اهدلى، مصر، مطبعه زهران، بی‌تا. | ||
* '''تاریخ فرق اسلامی'''، حسین صابری، تهران، سازمان سمت، 1383ش. | * '''تاریخ فرق اسلامی'''، حسین صابری، تهران، سازمان سمت، 1383ش. | ||
* '''اطلس شیعه'''، رسول جعفریان، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1387ش.{{برگرفتگی | * '''اطلس شیعه'''، رسول جعفریان، تهران، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1387ش. | ||
*'''آشنایی با فرق تشییع'''، مهدی فرمانیان، قم، مرکز مدیریت حوزه علیمه، 1387ش.{{برگرفتگی | |||
| پیش از لینک = بخشهایی از | | پیش از لینک = بخشهایی از | ||
| منبع = کتاب درسنامه فرق و مذاهب کلامی و مقاله زیارت در نگاه زیدیه | | منبع = کتاب درسنامه فرق و مذاهب کلامی و مقاله زیارت در نگاه زیدیه | ||