مکروه: تفاوت میان نسخه‌ها
Mnourahmadi (بحث | مشارکتها) |
Mnourahmadi (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
== مفهوم شناسی == | == مفهوم شناسی == | ||
مکروه در لغت اسم مفعول از "کره" است که معنایی بر خلاف رضا و حبّ دارد. <ref>معجم مقائيس اللغة، ج5، ص172.</ref> چنانچه در قرآن این دو واژه در مقابل هم قرار گرفته است. <ref>خداوند متعال فرمود: «وَ عَسى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ عَسى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَكُمْ.» (سوره بقرة، آیه 216)</ref>پس مکروه بر ضد محبوب<ref>القاموس الفقهي لغة و اصطلاح، ص318؛ معجم اصطلاحات أصول الفقه، ص133؛ معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، صص342.</ref> و به معنای ناپسند، ناپسندیده، ناروا، ناخوش، ناگوار، ناخوش آیند است.<ref>رک: لغتنامه دهخدا، مدخل مکروه؛ فرهنگ فارسی عمید، مدخل مکروه.</ref> در قرآن واژه مکروه به کار رفته است. <ref>کل ذلک کان سیئه ُ عند ربک مکروهاً. (قرآن 38/17).</ref> برخی گفته اند مکروه از کریهة گرفته شده و آن شدت در جنگ است. <ref>معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، صص342. </ref> در برخی روایات مکروه به معنای "شاقّ" (سخت) و "شرّ" (بد) نیز آمده است.<ref>النهاية في غريب الحديث و الأثر، ج4، ص169؛ لسان العرب، ج13، ص535.</ref> | مکروه در لغت اسم مفعول از "کره" است که معنایی بر خلاف رضا و حبّ دارد. <ref>معجم مقائيس اللغة، ج5، ص172.</ref> چنانچه در قرآن این دو واژه در مقابل هم قرار گرفته است.<ref>خداوند متعال فرمود: «وَ عَسى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئاً وَ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ عَسى أَنْ تُحِبُّوا شَيْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَكُمْ.» (سوره بقرة، آیه 216)</ref> پس مکروه بر ضد محبوب<ref>القاموس الفقهي لغة و اصطلاح، ص318؛ معجم اصطلاحات أصول الفقه، ص133؛ معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، صص342.</ref> و به معنای ناپسند، ناپسندیده، ناروا، ناخوش، ناگوار، ناخوش آیند است.<ref>رک: لغتنامه دهخدا، مدخل مکروه؛ فرهنگ فارسی عمید، مدخل مکروه.</ref> در قرآن واژه مکروه به کار رفته است. <ref>کل ذلک کان سیئه ُ عند ربک مکروهاً. (قرآن 38/17).</ref> برخی گفته اند مکروه از "کریهة" گرفته شده و آن شدت در جنگ است.<ref>معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، صص342. </ref> در برخی روایات مکروه به معنای "شاقّ" (سخت) و "شرّ" (بد) نیز آمده است.<ref>النهاية في غريب الحديث و الأثر، ج4، ص169؛ لسان العرب، ج13، ص535.</ref> | ||
در فقه، مكروه یکی از '''[[احکام پنج گانه تکلیفی]]''' | در فقه، مكروه یکی از '''[[احکام پنج گانه تکلیفی]]'''<ref>فرهنگ معین، مدخل مکروه.</ref> و به معنای عملی است که ترکش اولویت دارد و بهتر است انجام نشود.<ref>رک: فرهنگ نامه اصول فقه، ص788؛ معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، ص342. </ref> و شارع از مکلف خواسته که آن را ترک کند؛ اگرچه الزامی در ترک نیست. مانند اینکه گفته آب یا غذای داغ نخور.<ref>رک: فرهنگ نامه اصول فقه، ص788؛ دائرة المعارف فقه مقارن، ص432؛ معجم اصطلاحات أصول الفقه، ص133؛ فرهنگ اصطلاحات اصول، ج1، ص290؛ الدليل الفقهى تطبيقات فقهية لمصطلحات علم الأصول،ص280؛ معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، ص343.</ref> | ||
مکروه نوعى از '''[[احكام ترخيصى]]''' است. با اینکه عمل مکروه مفسده دارد ولی مفسده اش به حدی نرسیده است که شارع مکلفین را به صورتی وادار به ترک آن کند که اجازه انجام آن را نداشته باشند. بنابراين، ترك مكروه، مطلوب و داراى مصلحت و ثواب است، ولى انجام آن حرام نيست.<ref>رک: فرهنگ نامه اصول فقه، ص667.</ref> | مکروه نوعى از '''[[احكام ترخيصى]]''' است. با اینکه عمل مکروه مفسده (ضرر و زیان) دارد ولی مفسده اش به حدی نرسیده است که شارع مکلفین را به صورتی وادار به ترک آن کند که اجازه انجام آن را نداشته باشند. بنابراين، ترك مكروه، مطلوب و داراى مصلحت (فایده و سود) و ثواب است، ولى انجام آن حرام نيست.<ref>رک: فرهنگ نامه اصول فقه، ص667.</ref> | ||
== مراتب مکروه == | == مراتب مکروه == | ||
کراهت دارای مراتبی است: | کراهت دارای مراتبی است: | ||
1. كراهت شديد و آن جايى است كه | 1. كراهت شديد و آن جايى است كه عمل مورد تنفر و خشم فراوان خداوند باشد، مانند وام ندادن به افراد نيازمند. | ||
2. كراهت غير شديد و آن در جايى است كه | 2. كراهت غير شديد و آن در جايى است كه عمل ناپسند باشد ولى نه در حدّ بالا مانند پوشيدن لباس سياه. مراتب كراهت نيز با بيان شرع مشخص مى‌شود.<ref>رک: دائرة المعارف فقه مقارن، ص432.</ref> | ||
کارهایی مثل: نزدیکی با همسر از پشت؛<ref>اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية، ص 174.</ref> صحبت کردن بدون مصلحت نماز، بعد از اینکه مؤذّن " قد قامت الصلاة" گفت؛<ref>روض الجنان في شرح إرشاد الأذهان، ج2، ص657؛ جواهر الكلام في ثوبه الجديد، ج5، ص96.</ref> خندیدن بین قبرها <ref>بحار الأنوار، ج78، ص62.</ref> برداشتن چيزى كه در حرم پيدا مى‌كند، <ref>جامع الفتاوى - مناسك حج، ص247، مسأله 960.</ref> طبق نظر فقهای شیعه دارای کراهت شدید است. | کارهایی مثل: نزدیکی با همسر از پشت؛<ref>اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية، ص 174.</ref> صحبت کردن بدون مصلحت نماز، بعد از اینکه مؤذّن " قد قامت الصلاة" گفت؛<ref>روض الجنان في شرح إرشاد الأذهان، ج2، ص657؛ جواهر الكلام في ثوبه الجديد، ج5، ص96.</ref> خندیدن بین قبرها <ref>بحار الأنوار، ج78، ص62.</ref> برداشتن چيزى كه در حرم پيدا مى‌كند، <ref>جامع الفتاوى - مناسك حج، ص247، مسأله 960.</ref> طبق نظر فقهای شیعه دارای کراهت شدید است. | ||
== حکم مکروه == | == حکم مکروه == | ||
حکم مکروه این است که ترک کننده آن ثواب و پاداش داده،<ref>معجم اصطلاحات أصول الفقه، ص133. معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، ص343 </ref> و مدح و تمجید می شود.<ref>معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، ص343.</ref> و انجام دهنده آن سرزنش،<ref>رک: معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، ص343.</ref> و عذاب نمی شود. <ref>رک: معجم اصطلاحات أصول الفقه، ص133 معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، ص343.</ref> برخی گفته اند: با | حکم مکروه این است که ترک کننده آن ثواب و پاداش داده،<ref>معجم اصطلاحات أصول الفقه، ص133. معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، ص343 </ref> و مدح و تمجید می شود.<ref>معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، ص343.</ref> و انجام دهنده آن سرزنش،<ref>رک: معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، ص343.</ref> و عذاب نمی شود. <ref>رک: معجم اصطلاحات أصول الفقه، ص133 معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، ص343.</ref> برخی گفته اند: با انجام مکروه ترس عذاب است<ref>رک: معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، ص343.</ref> و با حلال شمردنش کفر نیست.<ref>معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهية، ج3، ص343.</ref> | ||
برخی گفته اند: هر چند مكروهات مؤاخذه و كيفرى را در پى ندارد ولى اگر مكروهى به صورت فراگير متداول شود و جزء فرهنگ جامعه‌اى گردد؛ آن جامعه در خور مذمّت و سرزنش است؛ زيرا چنين وضعيتى | برخی گفته اند: هر چند مكروهات مؤاخذه و كيفرى را در پى ندارد ولى اگر مكروهى به صورت فراگير متداول شود و جزء فرهنگ جامعه‌اى گردد؛ آن جامعه در خور مذمّت و سرزنش است؛ زيرا چنين وضعيتى نشان دهنده سهل انگارى نسبت به وظايف دينى و الهى است، علاوه بر اين كه سبب مى‌شود حكم خداوند به تدریج فراموش گردد.<ref>رک: دائرة المعارف فقه مقارن، ص432.</ref> | ||
== مکروه از نظر اهل سنت == | == مکروه از نظر اهل سنت == | ||