رمی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۵۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{در | {{جعبه اطلاعات اعمال | ||
| عنوان = رمی | |||
| دسته = | |||
| تصویر = رمی-جمرات.jpg | |||
| مربوط به آیین = [[حج تمتع]] | |||
| مکان = [[منا]] | |||
| زمان = [[عید قربان]] (رمی جمره عقبه)، ۱۱ و ۱۲ ذی‌حجه (رمی جمرات) | |||
| عمل قبلی = [[وقوف در مشعر]] | |||
| عمل بعدی = [[قربانی]] | |||
| حکم = واجب | |||
| کفاره = | |||
| پیامد فقهی = | |||
| ثواب = | |||
| آداب وابسته = | |||
| فلسفه و اسرار = | |||
| منشاء و تاریخچه = | |||
| مکان‌های وابسته = | |||
| اشیای وابسته = [[جمرات]] | |||
| ذکرهای وابسته = | |||
| دعاهای وابسته = [[دعاهای حج#دعاهای رمی جمرات]] | |||
| مفاهیم فقهی وابسته = | |||
| احکام فقهی وابسته = | |||
| صفحه فتواهای مراجع = [[رمی جمره عقبه (فتاوای مراجع)]] ؛ [[رمی جمرات سه گانه (فتاوای مراجع)|رمی جمرات سه‌گانه (فتاوای مراجع)]] | |||
| فیلم = قسمت پنجم- اعمال حج تمتع (بخش دوم- واجبات منا).mp4 | |||
| توضیح فیلم = رمی جمره | |||
| جستارهای وابسته = [[رمی#فیلم‌های آموزشی|فیلم‌های آموزش رمی]] | |||
}} | |||
'''رَمْی''' پرتاب سنگ به جمره است و شامل دو عمل از اعمال حج است؛ یکی پرتاب هفت سنگ به [[جمره عقبه]] در عید قربان (روز دهم ذی‌حجه) و دیگری پرتاب هفت سنگ به هر کدام از [[جمرات|جمرات سه‌گانه]] (جمره اولی، جمره وسطی، جمره کبری) در روزهای ۱۱ و ۱۲ ذی‌حجه است. | |||
[[ | بنا بر فقه [[شیعه]] و بیشتر فقیهان [[اهل‌سنت]]، سنگ‌ها باید ریگ باشد و قبل از آن برای رمی استفاده نشده باشد. به‌فتوای فقیهان شیعه سنگ‌ها باید از [[حرم مکی]] به‌جز [[مسجد الحرام]] و [[مسجد جن]]، جمع‌آوری شده باشند. | ||
==رمی جمره عقبه== | فقیهان شیعه، نیت و قصد خالصانه را از واجبات رمی دانسته‌اند. به نظر همه مذاهب اسلامی، هر کدام از سنگ‌ها باید با پرتاب جداگانه به جمره برخورد کند و مستحب است حاجی هنگام پرتاب هر سنگ [[تکبیر]] بگوید. | ||
{{حج و عمره عمودی}} | |||
==مفهوم‌شناسی== | |||
واژه «رَمْی» به معنای پرتاب کردن است،<ref>الصحاح، ذیل واژه رمی، ج۶، ص۲۳۶۲.</ref> که در اجسام مانند تیر و سنگ به کار می‌رود.<ref>مفردات الفاظ قرآن، ج۱، ص۳۶۶.</ref> مشتق این واژه در قرآن نیز به معنای پرتاب تیر به‌کار رفته است.<ref>سوره انفال، آیه ۱۷.</ref> | |||
رمی، در کتاب‌های فقهی در کتاب الحج، در بخش اعمال حج بحث شده است. | |||
==رمی جمره عقبه در عید قربان== | |||
رمی جمره عقبه، اولین عمل واجب از [[مناسک منا]] است که در آن حج‌گزار هفت عدد ریگ به [[جمره عقبه]] می‌زند.<ref name=":0">درسنامه مناسک حج، ص۶۶.</ref> جمره عقبه آخرین جمره از بین [[جمرات|جمرات سه‌گانه]] است که در سرزمین [[منا]] قرار دارد.<ref name=":0" /> | |||
===زمان=== | ===زمان=== | ||
در فقه [[شیعه]]، زمان رمی جمره عقبه از طلوع آفتاب تا غروبِ روز [[عید قربان]] است؛ ولی کسانی که از رمی در روز معذورند، می‌توانند شب انجام دهند. [[حج بانوان|زنان]] که شب عید در مشعر [[وقوف اضطراری]] می‌کنند و وارد منا می‌شوند، می‌توانند همان شبِ عید رمی کنند.<ref>همچنین نگاه کنید به درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref> | |||
فقیهان مذاهب چهارگانه [[اهل سنت]]، رمی جمره عقبه پس از طلوع خورشید تا ظهر را مستحب دانسته‌اند؛ ولی درباره زمان مجاز آن اختلاف‌نظر دارند. [[مذهب حنبلی|حنبلی‌ها]] آغاز وقتِ رمی را پس از نیمه‌شب دانسته‌اند. به نظر آنها، اگر حج‌گزار رمی را تا شب به تأخیر اندازد، تکلیفی نداشته و [[کفاره]] بر عهده او نیست. [[مذهب حنفیه|حنفی‌ها]]، زمان مجاز رمی جمره عقبه را از فجر روز عید قربان تا غروب آن دانسته‌اند. | |||
به فتوای فقیهان [[مذهب شافعی|شافعی]]، اگر پس از نصف شب عید نیز رمی شود کافی است و چنانچه حج‌گزار تا غروب رمی نکند و شب یا روز بعد رمی کند، تکلیفی نداشته و کفاره بر عهده او نیست. در فقه [[فقه مالکی|مالکیه]]، وقت رمی جمره عقبه، از طلوع فجر تا ظهر است و تأخیر بعد از ظهر جز برای بیماران یا کسی که فراموش کرده جایز نیست؛ ولی اگر تا غروب رمی کرد، کفاره واجب نیست.<ref>مناسک محشی، صص ۴١۵ و ۴٩٨؛ بدائع الصنائع (فقه حنفی)، الکافی فی فقه اهل المدینه، فقه مالکی، ص ۵٠٢؛ المهذب (فقه شافعی)، ص ٨٩۶؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)، المصادر الفقهیه، ج١٠، صص ۵٨ و ۵٠٢؛ و ج ١١، ص ٨٩٢ و ص ٧۶۶؛ بدایةالمجتهد، ج١، ص٣۵٢.</ref> | |||
* | |||
فقیهان اهل سنت تکرار [[تلبیه]] را تا رمی جمره عقبه مستحب می‌شمرند و معتقدند وقتی آغاز به رمی جمره کرد، باید تلبیه را قطع کند.<ref group="یادداشت">البته مالک این را جایز می‌داند و لیکن خودش طبق روایتی که از امام علی(ع) نقل شده، می‌گوید: ظهر عرفه تلبیه را قطع کند.</ref><ref name=":4">مناسک محشی، صص ۴١۶–۴١۴، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠۵–۵٩٩؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵۶؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٣٣؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی) صص ١٠۴۶ و ١٠۴۵؛ بدایةالصنائع (فقه حنفی)، ص ١٠١؛ المهذب (فقه شافعی)، ص ٨٠١؛ الکافی فی فقه اهل‌المدینه (فقه مالکی) ص ۵٠٢؛ المصادر الفقهیه، ج١٠، ص ١٠١ و ص ۵٠٢ و ج ١١، ص ٨٩١.</ref> | |||
==رمی جمره‌های سه‌گانه== | ==رمی جمره‌های سه‌گانه در ۱۱ و ۱۲ ذی‌حجه== | ||
یکی از اعمال حج، رمی جمرات | یکی از اعمال حج، رمی [[جمرات|جمرات سه‌گانه]] (جمره اولی، جمره وسطی، جمره کبری یا عقبه) در سرزمین [[منا]] است.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۷۶.</ref> این عمل غیر از عمل رمی جمره عقبه در روز عید قربان است. | ||
===زمان=== | ===زمان=== | ||
بر پایه فقه شیعه، زمان | بر پایه فقه شیعه، احکام مربوط به زمان رمی جمره‌های سه‌گانه، چنین است: | ||
*زمان رمی جمرات سه‌گانه، روزهای ۱۱ و ۱۲ [[ماه ذی‌حجه|ذی‌حجه]] است و در این دو روز باید در فاصله طلوع تا غروب آفتاب انجام شود.<ref name=":1">درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref> | |||
*اگر حاجی رمی را فراموش کند، باید روز بعد آن را قضا کند.<ref name=":1" /> | |||
*رمی جمرات باید در روز انجام داده شود؛ ولی کسی که از رمی در روز معذور باشد، می‌تواند در شب به‌جا آورد.<ref name=":1" /> | |||
*[[حج بانوان|بانوان]] نیز رمی روزهای ۱۱ و ۱۲ ذی‌حجه را باید روز انجام دهند، مگر آن‌که عذری داشته باشند.<ref name=":1" /> | |||
به اتفاق همه مذاهب چهارگانه اهل‌سنت، وقت رمی جمرات سه‌گانه در روزهای ۱۱ و ۱۲ ذی‌الحجه، از زمان زوال خورشید (ظهر شرعی) تا غروب آفتاب است؛<ref>الفقه الإسلامی وأدلّته، وهبة الزحیلی، ج٣، ص ١٩۵.</ref> البته برخی از فقیهان معاصر اهل سنت، فتوا به جواز شروع رمی جمرات از طلوع آفتاب داده‌اند. علت این فتوا، ازدحامی است که پس از زوال خورشید به وجود می‌آید.<ref>حج و عمره در آینه فقه مقارن، ص۲۵۶.</ref> | |||
===ترتیب=== | |||
بر پایه فقه شیعه، مالکی، شافعی و حنبلی، ابتدا باید به جمره اولی، سپس وسطی و در پایان به جمره عقبه، سنگ زده شود و مراعات این ترتیب لازم است. مذهب حنفیه رعایت ترتیب را سنّت دانسته است.<ref>تذكرة الفقها، ج ٨، ص ٣۶٢؛ فقه السنه، ج ١، صص ۵٣۴ - ۵٣٣؛ مناسك محشى، ص ۴٩١؛ الفقه على المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٣ - ۵٩٩.</ref> | |||
==سنگ‌ها== | |||
سنگ‌هایی که حاجی برای عمل رمی انتخاب می‌کند در منابع فقهی دارای اندازه و ویژگی‌های خاصی دانسته شده است. | |||
===اندازه و ویژگی=== | |||
بر پایه فقه شیعه، سنگ‌ها باید ریگ باشد و به غیر ریگ؛ مانند کلوخ و خَزَف (سفال) صحیح نیست. سنگ‌ها از جهت اندازه باید مانند شن، ریز نباشد و زیاد بزرگ هم نباشد.<ref>مناسک محشی، ص۴٠٩.</ref> | |||
در نظر فقیهان اهل سنت نیز، رمی کردن با غیرسنگ مانند کلوخ و سفال جایز نیست؛ به جز حنفی‌ها که رمی با آنچه را تیمّم بر آن صحیح است جایز دانسته‌اند. مذاهب اهل سنت، رمی با طلا و سنگ‌های گرانبها را جایز ندانسته‌اند.<ref>الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠١ و ۶٠٠؛ وسائل‌الشیعه، ج ۵، ابواب رمی جمرةالعقبه، باب ٧، ج ١، بدائع الصنائع (فقه حنفی)، المهذّب (فقه شافعی)، الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)، الکافی فی فقه اهل المدینه (فقه مالکی)، المصادر الفقهیه، ج ١٠، ص ١٠١ و ص۵٠٣ و ج ١١، ص ٨٩۶ و ١٠۴۶، فقه السنه، ج١، صص ۵٢٩ و ۵٢٨؛ الدروس الشرعیه، ج ١، ص۴٣٣.</ref> | |||
به فتوای فقیهان مذاهب اهل سنت (به جز حنبلیه)، مستحب است سنگ‌ها به اندازه باقلا (کوچکتر از فندق و بزرگتر از نخود) باشد.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۹ و ۴۰۰.</ref> | |||
===شمار=== | |||
بر پایه همه مذاهب اسلامی، تعداد سنگ‌هایی که باید به هر جمره اصابت کند هفت عدد است؛ بنابراین، حج‌گزار در روز [[عید قربان]] هفت سنگ به جمره عقبه می‌زند و روز ۱۱ ذی‌حجه نیز هفت سنگ به جمره اولی، هفت سنگ به جمره وسطی و هفت سنگ به جمرهٔ عقبه؛ که ۲۱ سنگ می‌شود و همین تعداد (۲۱ سنگ) را در روز دوازدهم نیز تکرار می‌کند.<ref>درآمدی بر فقه مقارن، ص۴۰۰.</ref> | |||
از [[احمد بن حنبل]] نقل شده که او، پنج سنگ را کافی شمرده است.<ref>مناسک محشی، ص ۴١٢، شرائع الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج١، ص٣٩٠؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٠٩؛ فقه السنه، ج ١، ص۵٣٠؛ الکافی لابن قدامه (فقه حنبلی)؛ المصادر الفقهیه، ج ١٩، ص ١٠۵٢.</ref> | |||
بر پایه فقه | ===محل گردآوری=== | ||
بر پایه فقه شیعه، باید سنگریزه‌ها از [[حرم مکی]] باشد، البته از [[مسجدالحرام]] یا [[مسجد خیف]] جایز نیست و مستحب است از [[مزدلفه]] برداشته شود.<ref>مناسک محشی، ص ۴٠٩.</ref> | |||
مذاهب چهارگانه اهل سنت، جمع‌آوری سنگ‌ها از هر مکانی را جایز دانسته‌اند؛ البته حنفی‌ها برداشتن از سنگ‌های کنار جمره را مکروه دانسته‌اند. مالکی‌ها، استفاده از سنگ‌های مسجدالحرام را سزاوار ندانسته و جمع‌آوری سنگ از مزدلفه را مستحب دانسته‌اند.<ref>فقه السنه، ص ۵٢٩؛ المقنع (فقه حنبلی)، الکافی فی فقه اهل المدینه (فقه مالکی)، الهدایه (فقه حنبلی)، المصادرالفقهیه، ج ١٠، ص ٢٧٣ و ص ۵٠۴ و ج ١١، ص ٩٧٣؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٢٢؛ درآمدی بر فقه مقارن، ص۳۹۸، به نقل از جامع‌الخلاف و الوفاق، ص ٢١٣.</ref> | |||
=== | ===بکر بودن=== | ||
بر | به نظر مذاهب حنبلیه، مالکیه و بیشتر فقیهان شیعه، باید سنگ‌ها بکر باشد. یعنی پیش‌تر برای رمی از آن استفاده نشده باشد. حنفی‌ها و شافعی‌ها، استفاده از سنگی را که پیش‌تر رمی شده مکروه دانسته‌اند.<ref>مناسک محشی، ص ۴٠۵؛ الخلاف، ج ١، ص ۴۵۶؛ الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه، ج ١، ص۵٢٧؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠١ و ۶٠٠؛ الفقه علی المذاهب‌الخمسه، ج ١، ص ٣٩١؛ فقه السنه، ج ١، ص ۵٢٩.</ref> | ||
===مباح بودن=== | |||
بر اساس فقه شیعه، سنگ‌ها باید مباح (غیرغصبی) باشند. در مذاهب چهارگانه اهل سنت به این شرط تصریحی نشده است.<ref>مناسک محشی، ص ۴١٠؛ تذکرة الفقها، ج ٨، صص ٢١٩ - ٢١٣.</ref> | |||
==واجبات== | ==واجبات== | ||
واجبات رمی چنین است: | |||
*''' | *'''نیت''': بر پایه فقه شیعه، رمی از عبادات است و باید با قصد قربت و بدون ریا انجام شود.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٨، مناسک محشی، ص ۴١١؛ درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.</ref> در منابع فقهی اهل سنت، به لزوم نیت خالصانه به عنوان یکی از واجبات رمی اشاره‌ای نشده است.<ref>الفقه علی المذاهب الخمسه، ج١، ص ٣٩؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢ - ۵٩٩.</ref> | ||
*''' | *'''پرتاب سنگ‌ها''': بر پایه همه مذاهب اسلامی، باید سنگ‌ها را پرتاب کند؛ پس اگر جلو برود و سنگ بگذارد کافی نیست.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، صص ٢۵٩ و ٢۵٨؛ مناسک محشی، ص ۴١١؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ الکافی فی فقه اهل‌المدینه (فقه مالکی)، بدائع الصنائع (فقه حنفی)، المصادرالفقهیه، ج١٠، ص ۵٠۴ و ص ۵٧.</ref> | ||
*''' | *'''اصابت به جمره''': بر پایه همه مذاهب اسلامی، سنگ‌ها باید به جمره برخورد کند.<ref>شرائع‌الاسلام، ج ١، ص ٢۵٩؛ مناسک محشی، ص ۴١١؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج١، صص۶٠٢ - ۵٩٩؛ المدونه (فقه مالکی)، المصادرالفقهیه، ج ١٠، ص ٣٩٩.</ref> بر پایه فقه شیعه، اگر سنگ با برخورد به جایی یا با برخورد به سنگ دیگران به جمره برخورد کند کافی نیست.<ref name=":3">درسنامه مناسک حج، ص۶۶ و ۶۷.</ref> در فقه شیعه، لازم نیست سنگ‌ها پشت سر هم بخورد، پس اگر مثلاً دو عدد از آنها به جمره بخورد و سومی نخورد، چهارمی اگر به ستون بخورد، سنگ سوم محسوب می‌شود.<ref name=":3" /> | ||
*'''پرتاب جداگانه''': سنگ‌ها باید به | *'''پرتاب جداگانه''': بر پایه همه مذاهب اسلامی، سنگ‌ها باید به تدریج و یکی پس از دیگری پرتاب شود؛ پس اگر چند سنگریزه را با هم به جمره بزند کافی نیست و یک بار حساب می‌شود.<ref>مناسک محشی، ص ۴١٢؛ الفقه علی المذاهب الخمسه، ج ١، ص ٣٩٠؛ الفقه علی المذاهب الأربعه، ج ١، صص ۶٠٢.</ref> | ||
==مستحبات== | ==مستحبات== | ||
برخی از مستحبات رمی چنین است: | |||
*بر اساس فقه شیعه، طهارت هنگام رمی مستحب است. | |||
* | *طبق فقه شیعه، مستحب است میان رمی‌کننده و جمره عقبه ده یا پانزده ذراع فاصله باشد و در جمره اولی و وسطی کنار جمره بایستد.<ref name=":5">مناسک حج امام خمینی با حواشی مراجع تقلید، ص۵۷۰؛ ترجمه دعا از ادعیه و آداب مکه مکرمه، ۱۳۸۶ش، ص۱۷۰.</ref> حنفی‌ها فاصله میان رمی‌کننده و جمره عقبه را پنج ذراع گفته‌اند. در فقه حنبلی، حنفی و شافعی، مستحب است حاجی پس از رمی، کنار جمره عقبه توقف نکند. | ||
*فقه شیعه، پشت به قبله رمی کردنِ جمره عقبه را مستحب دانسته است. در مقابل، حنبلی‌ها و مالکی‌ها، رو به قبله رمی کردنِ جمره عقبه را مستحب دانسته‌اند. به گفته شیعیان، در رمی جمره اولی و وسطی مستحب است رمی‌کننده رو به قبله باشد. | |||
* | *در فقه شیعه، مستحب است حاجی سنگ بر انگشت ابهام بگذارد و با ناخن سبابه پرتاب کند. در فقه حنفیه، پرتاب با سر انگشتان مستحب دانسته شده است. | ||
* | *بر پایه همه مذاهب اسلامی، [[تکبیر]] گفتن هنگام پرتاب سنگ مستحب است.<ref name=":4" /> | ||
* | *در فقه شیعه مستحب است هنگامی که سنگ‌ها را در دست گرفته و آماده رمی است، این دعا را بخواند: « اَللَّهُمَّ هَذِهِ حَصَياتی فَاَحْصِهِنَّ لی وَ اِرْفَعْهُنَّ لی فی عَمَلی؛ خداوندا! اين است سنگريزه‌هايم، آنها را برايم احصا، و در نامه عملم ثبت کن.»<ref name=":5" /> | ||
== | ==شکیات== | ||
بر پایه فقه شیعه، احکام مربوط به شک در رمی چنین است: | |||
* | *اگر حاجی شک کند، ریگی که پرتاب کرده به جمره خورده یا نه، باید ریگ دیگری بزند.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۷۷.</ref> | ||
*اگر شک کند هفت سنگ زده یا کمتر، باید آن‌قدر بزند تا مطمئن شود هفت عدد از آنها به جمره خورده است.<ref name=":2">درسنامه مناسک حج، ص۷۸.</ref> | |||
*اگر بعد از فارغ شدن از رمی و رفتن از محل رمی، شک کرد هفت سنگ زده یا نه، اگر قبل از آن یقین داشته هفت عدد زده، به شک خود اعتنا نکند.<ref name=":2" /> | |||
==فیلم‌های آموزشی== | |||
<gallery mode="packed" heights="150px"> | |||
فیلم احکام رمی جمره عقبه.mp4|آموزش احکام رمی جمره عقبه | |||
فیلم احکام رمی جمرات.mp4|آموزش احکام رمی جمرات سه‌گانه | |||
</gallery> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۵۵: | خط ۱۳۱: | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | |||
{{برگرفتگی | |||
|پیش از لینک = کتاب | |||
|منبع = درسنامه مناسک حج، | |||
|پس از لینک = محمدحسین فلاح‌زاده، تهران، مشعر، ۱۳۸۹ش؛ کتاب [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1128 درآمدی بر فقه مقارن]، مصطفی جعفر پیشه فرد، تهران، بعثه مقام معظم رهبری، معاونت امور روحانیون، ۱۳۸۸ش؛ و کتاب [http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/838 حج و عمره در آینه فقه مقارن]، مقدادی، محمدعلی، تهران، مشعر، ۱۳۸۴ش. | |||
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/803 | |||
}} | |||
* '''ادعیه و آداب مکه مکرمه'''، مرکز تحقیقات حج، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۶ش. | |||
* '''بدائع الصنائع (الفقه‌الحنبلی)'''، الکاشانی، علاءالدین بن مسعود، المصادر الفقهیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | |||
* '''تذکرة الفقها'''، علّامهٔ حلی، حسن بن یوسف بن مطهر، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | |||
* '''شرائع الاسلام فی مسائل الحلال والحرام'''، محقق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن، تهران، منشورات الأعلمی، ۱۳۸۹ق. | |||
* '''الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه'''، شهید اول، شیخ محمد بن مکی العاملی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق. | |||
* '''الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه'''، الشهید الثانی، شیخ زین‌الدین العاملی، قم، مجمع الفکر الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۴ق. | |||
* '''الصحاح:تاج اللغة و صحاح العربیة'''، جوهری، اسماعیل بن حماد، تصحیح عطار، احمد عبدالغفور، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۳۷۶ق. | |||
* '''الکافی فی فقه ابن حنبل (الفقه الحنبلی)'''، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، المصادر الفقهیه، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | |||
* '''الکافی فی فقه اهل المدینه'''، النمری القرطبی، یوسف بن عبداللّٰه (الفقه‌المالکی)، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | |||
* '''کتاب الخلاف فی الفقه'''، شیخ طوسی، ابوجعفر، محمد بن الحسن، تهران، ۱۳۷۷ش. | |||
* '''فقه السنه'''، السید سابق، بیروت، دارالفکر، چاپ دوم، ۱۴۱۹ق. | |||
* '''الفقه علی المذاهب الأربعه'''، الجزیری، عبدالرحمان، دارالفکر، بیروت، لبنان، ۱۴۲۴ق. | |||
* '''الفقه علی المذاهب الخمسه'''، المغنیه، محمدجواد، قم، مؤسسة دارالکتاب الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | |||
* '''الفقه الإسلامی و أدلته'''، وهبة الزحیلی، دمشق، دارالفکر، ۱۴۰۹ق. | |||
* '''المدونه (الفقه‌المالکی)'''، مالک بن انس، روایه کنون بن سعید، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | |||
* '''مفردات الفاظ القرآن'''، راغب اصفهانی، حسین بن محمد، بیروت، دار القلم، ۱۴۱۲ق. | |||
* '''المقنع (الفقه الحنبلی)'''، المصادر الفقهیه، ابن قدامه، عبداللّٰه بن احمد، بیروت، چاپ اول، ۱۴۲۲ق. | |||
* '''مناسک حج با حواشی مراجع'''، امام خمینی، سید روح اللّٰه، تهران، نشر مشعر، ۱۳۸۵ش. | |||
* '''مناسک حج، مطابق با فتاوای حضرت آیت الله العظمی امام خمینی قدس سره، با حواشی مراجع معظم تقلید و استفتائات جدید'''، امام خمینی، مشعر، تهران، ۱۳۹۲ش. | |||
{{پایان}} | |||
==مقاله‌های مرتبط== | |||
* [[جمرات]] | |||
* [[رمی جمره عقبه (فتاوای مراجع)]] | |||
* [[رمی جمرات سه گانه (فتاوای مراجع)|رمی جمرات سه‌گانه (فتاوای مراجع)]] | |||
{{حج و عمره}} | |||
[[رده:اعمال حج]] | |||
[[رده:مناسک منا]] | |||
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]] | |||