|
|
| (۵۹۵ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| امام علی(ع) امام اول شیعیان و همسر حضرت زهرا و امام حسین و امام حسن است.
| |
| ==زندگی و جایگاه==
| |
| علی بن ابی‌طالب در سال ۳۰ عام‌الفیل<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافي، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۴۵۲.</ref> (۲۳ سال قبل از هجرت) در مکه و داخل کعبه متولد شد<ref>مفید، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، کنگره جها‌نی هزاره شیخ مفید، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۵.</ref>.<ref>امین، محسن، سیره معصومان (علیهم السلام)، ترجمه حجتی کرمانی، علی، تهران، سروش، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۴.</ref> و در سال چهلم هجرت به شهادت رسید.<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافي، تهران، دار الکتب الإسلامیة، ۱۳۶۳ش، ج۱، ص۴۵۲.</ref>.<ref>مفید، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، کنگره جها‌نی هزاره شیخ مفید، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۹.</ref> امام علی از کودکی در خانه پیامبر رشد یافت<ref>قرشی، باقر شریف، دانشنامه امام اميرالمؤمنين علی بن ابی طالب علیه السلام، دار التهذیب - قم، ۱۳۹۴ش، ترجمه صالحی، محمد، ج۱، ص۸۸.</ref> <ref>جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم السلام، انصاريان - قم، ۱۳۸۱ش، ص۴۸.</ref>و به عنوان نخستین مسلمان مرد شناخته می‌شود.<ref>مفید، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، کنگره جها‌نی هزاره شیخ مفید، ۱۳۷۲ش، ج۱، ص۶.</ref>امام علی همسر حضرت زهرا<ref>ابن سعد، محمد بن سعد، الطبقات الکبری، دار الکتب العلمية - بیروت، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۱۶.</ref><ref>جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم السلام، انصاريان - قم، ۱۳۸۱ش، ص۴۹.</ref> <ref>امین، محسن، سیره معصومان (علیهم السلام)، ترجمه حجتی کرمانی، علی، تهران، سروش، ۱۳۷۶ش، ج۳، ص۱۵.</ref> و پدر امام حسین و امام حسن و حضرت زینب.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه اميرالمؤمنين بر پايه قرآن، حديث و تاريخ، قم، دار الحديث، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۱۲۶.</ref> و حضرت عباس.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه اميرالمؤمنين بر پايه قرآن، حديث و تاريخ، قم، دار الحديث، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۱۸۵.</ref> است.
| |
|
| |
|
| شیعیان برای حضرت علی مقام امامت و خلافت پس از پیامبر را قائل هستند.<ref>نوبختی، حسن بن موسی، فرق الشیعة، دار الأضواء - بيروت، ص۱۷.</ref> شیعیان معتقد هستند مقام امامت حضرت علی از سوی خداوند به پیامبر رسیده است.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه اميرالمؤمنين بر پايه قرآن، حديث و تاريخ، قم، دار الحديث، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۹۲ تا ص۵۳۶.</ref> شیعیان رهبرى جامعه اسلامى را پس از درگذشت پيامبر(ص) از آنِ حضرت على (ع) مى دانند.<ref>جعفر سبحاني، منشور عقايد اماميّه، قم، مؤسسة الإمام الصادق ع، ص۱۴۹.</ref> همچنین معتقد هستند جانشين پيامبر بايد از طريق وحى الهى به پيامبر تعيين گردد. و پیامبر از سوی خداوند علی را خلیفه پس از خود معین کرده است.<ref>جعفر سبحاني، منشور عقايد اماميّه، قم، مؤسسة الإمام الصادق ع، ص۱۵۱. </ref> امام علی با خواست عمومى و اصرار مردم.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه اميرالمؤمنين بر پايه قرآن، حديث و تاريخ، قم، دار الحديث، ۱۳۸۹ش، ج۳، ص۴۴۹.</ref> در سال ۳۵ هجری به خلافت رسید.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، سیاست نامه امام علی علیه السلام، ترجمه
| |
|
| |
| مهریزی، مهدی، قم، دار الحديث، ۱۳۹۰ش، ص۲۳.</ref>.<ref>امین، محسن، سیره معصومان (علیهم السلام)، ترجمه حجتی کرمانی، علی، تهران، سروش، ۱۳۷۶ش، ج۳،</ref>
| |
|
| |
| پیامبر درباره جایگاه امام علی فضیلت های زیادی را برشمرده است.<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه اميرالمؤمنين بر پايه قرآن، حديث و تاريخ، قم، دار الحديث، ۱۳۸۹ش، ج۱، ص۴۳۵ تا ص۴۵۷.</ref>.<ref>جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعه علیهم السلام، انصاريان - قم، ۱۳۸۱ش، ص۴۸ تا ۵۰.</ref>.<ref>قرشی، باقر شریف، دانشنامه امام اميرالمؤمنين علی بن ابی طالب علیه السلام، دار التهذیب - قم، ۱۳۹۴ش، ترجمه صالحی، محمد، ج۱، ص۶۱ وص ۶۹. و ص۷۲.</ref>
| |
|
| |
| == حج‌گزاری امام علی ==
| |
| تعداد حج های امام علی به طور دقیق مشخص نیست. او در دوران خلافت حج به جا نیاورد. دیاربکری می‌نوسید: لم یحج فی سنی خلافته لاشتغاله بالحروب(دیار البکری، تاریخ الخمیس فی الاحوال انفس النفیس، ج۲، ص۲۷۷.) به علت مشغول بودنش به جنگ های سه گانه.ص۶۹.<ref>حیدری چمگردانی، روح الله، «تدابیر ائمه(ع) در حج»، فرهنگ پژوهش، شماره ۵۲، ۱۴۰۱ش، </ref>
| |
|
| |
| از مهمترین اقدامات امام در حج،ابلاغ آیات برائت از مشرکین بود. ابلاغ آیات برائت به خواندن ایات برائت توسط امام در سال نهم قمری در اجتماع مشرکان اشاره دارد. این واقعه از فضايل امام به شمار می رود.ص۷۰. (مفید، ۱۴۱۳ق، الارشاد، ج۱، ص۶۵.)<ref>حیدری چمگردانی، روح الله، «تدابیر ائمه(ع) در حج»، فرهنگ پژوهش، شماره ۵۲، ۱۴۰۱ش،</ref>
| |
|
| |
| امام علی وقتی به خلافت رسید افراد جدیدی را به امارت حج نصب کرد.ص۷۱.<ref>حیدری چمگردانی، روح الله، «تدابیر ائمه(ع) در حج»، فرهنگ پژوهش، شماره ۵۲، ۱۴۰۱ش،</ref>
| |
|
| |
| یکی از مسائل پر بحث میان مورخان فرستاده شدن جامه کعبه یا عدم آن در زمان خلافت امام است.ص۷۲. گفته شده مورخان مطلبی را نقل نکرده اند که امام جامه ای بر کعبه قرار داده باشد. اما در روایات آمده علی پرده کعبه را همه ساله از عراق می فرستاد.ص۷۳.(قرب الاسناد،حمیری، ص۶۵.)<ref>حیدری چمگردانی، روح الله، «تدابیر ائمه(ع) در حج»، فرهنگ پژوهش، شماره ۵۲، ۱۴۰۱ش،</ref>
| |
|
| |
| بارها به حج خانه خداوند رفتند. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «وَ حَجَّ مَعَ النَبي عَشَرَ حِجَج.<ref>ابن شهرآشوب، مناقب آل أبي طالب، قم، علامه، ۱۳۷۹ق، ج ۲، ص ۱۲۳.</ref>
| |
|
| |
| اجتناب امام علی از خوردن صيد و بهره‌مندى او از قربانی، غسل حضرت هنگام ورود به حرم و جمع بين نماز مغرب و عشاء توسط حضرت در مزدلفه، از ديگر نكات مورد توجه در حج حضرت مى‌باشد.<ref>بعثه مقام معظم رهبری در امور حج و زیارت، حج الأنبیاء و الائمة علیهم السلام، قم، مشعر، ۱۴۱۶ق، ص۲۳۳ تا ص۲۳۶.</ref>
| |
|
| |
| امام على عليه السلام : حج گزار و عمره گزار ، مهمان خدايند و بر خداست كه مهمان خويش را گرامى بدارد و با آمرزش خويش ، او را پاداش دهد .<ref>محمدی ری‌شهری، محمد، حج و عمره در قرآن و حديث ، ص۲۳۷.</ref>
| |
|
| |
| === حضور امام علی در حجة الوداع ===
| |
| داستان حجة الوداع و آخرين سفرى كه رسول خدا 6 براى انجام فريضه حج بخانه خدا رفت.ج۱، ص۱۷۰.<ref>مفید، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، کنگره جها‌نی هزاره شیخ مفید، ۱۳۷۲ش، ج۱،</ref>
| |
|
| |
| رسول خدا 6 او را بيمن فرستاد تا خمس گنجينه‌ها و معادن را از آنها بگيرد، و آنچه نصاراى نجران از حله‌ها و پول گردن نهاده بودند كه بدهند آنها را نيز از ايشان بگيرد.ج۱، ص۱۷۱.<ref>مفید، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، کنگره جها‌نی هزاره شیخ مفید، ۱۳۷۲ش، ج۱،</ref>
| |
|
| |
| سپس رسول خدا 6 اراده بجاى آوردن حج و انجام آنچه خداى تعالى بر او فرض كرده بود فرمود، و براى حج در ميان مردم اعلام فرمود، و همگى را بحج دعوت كرد، و اين دعوت بدور دست ترين بلاد رسيد، پس مردم آماده رفتن بحج شدند و از اطراف و حوالى و نزديكيهاى مدينه مردم زيادى بمدينه آمدند و خود را آماده و مهياى رفتن بحج در ركاب آن بزرگوار كردند، و آن حضرت 6 در بيست و پنجم ذى قعده از مدينه بسوى مكه بيرون آمد، و نامه بأمير المؤمنين 7 نوشت كه از يمن براى انجام حج بمكه آيد.ص۱۷۱.<ref>مفید، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، کنگره جها‌نی هزاره شیخ مفید، ۱۳۷۲ش، ج۱،</ref>
| |
|
| |
| چون رسول خدا 6 مناسك حج را بجا آورد على 7 را در قربانى خود شريك ساخت و با مسلمانانى كه همراهش آمده بودند بسوى مدينه بازگشت تا رسيد بجائى كه معروف بغدير خم است، و آنجا جاى منزل كردن نيست زيرا آب و چراگاه ندارد (و مسلمانان از نظر بى‌آبى و چهار پايانشان از جهت نبودن چراگاه و علوفه در مضيقه قرار ميگرفتند) پس آن حضرت در آنجا فرود آمد و مسلمانان نيز با او در همان جا فرود شدند، و سبب فرود آمدنش در آنجا اين بود كه دستورى از خداى تعالى در باره نصب خلافت أمير المؤمنين و جانشينان او در ميان امت پس از او نازل گشت، و پيش از اين نيز در اين باره وحى بر آن حضرت شده بود .ص۱۷۵.<ref>مفید، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، کنگره جها‌نی هزاره شیخ مفید، ۱۳۷۲ش، ج۱،</ref>
| |
|
| |
| خطبه غدیر.ص۱۷۶.<ref>مفید، محمد بن محمد، الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، قم، کنگره جها‌نی هزاره شیخ مفید، ۱۳۷۲ش، ج۱،</ref>
| |
|
| |
| == حج از نگاه امام علی ==
| |
| نوشتار اصلی: حج در سخنان امام علی(علیه‌السلام)
| |
|
| |
| خطبه‌ها و نامه‌ها و حکمت‌های نهج‌البلاغه، اشارات بلیغی به آثار معنوی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حج دارند.
| |
|
| |
| سخن از مسأله وجوب حج مى‌گويد و با تعبيرات بسيار لطيف و زيبا، مسلمين جهان را به انجام اين فريضه بزرگ الهى تشويق مى‌نمايد، مى‌فرمايد: «خداوند حجّ بيت اللّه الحرام (خانه گرامى و محترمش) را بر شما واجب كرده است» (و فرض عليكم حجّ بيته الحرام).<ref>مكارم شيرازى، ناصر، پيام امام امير المومنين(ع)، تهران، دار الكتب الاسلاميه، ۱۳۸۶ش، ج۱، ص۲۵۴.</ref>
| |
|
| |
| مى‌فرمايد: «آنها همچون تشنه‌كامانى كه به آبگاه مى‌روند به سوى آن مى‌آيند و همچون كبوتران به آن پناه مى‌جويند».ص۲۵۵.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، پيام امام امير المومنين(ع)، تهران، دار الكتب الاسلاميه، ۱۳۸۶ش، ج۱،</ref>
| |
|
| |
| سپس به يكى از فلسفه‌هاى حج پرداخته، مى‌فرمايد: «خداوند سبحان حج را علامت فروتنى در برابر عظمتش قرار داده و نشانه‌اى از اعتراف به عزّتش»ص۲۵۶.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، پيام امام امير المومنين(ع)، تهران، دار الكتب الاسلاميه، ۱۳۸۶ش، ج۱،</ref>
| |
|
| |
| سپس به اين حقيقت اشاره مى‌كند كه قرار گرفتن در صفوف حاجيان و زائران بيت اللّه، افتخار بزرگى است كه خداوند به گروهى از بندگانش بخشده،ص۲۵۶.مى‌فرمايد: «و از ميان خلق خدا شنوندگانى را برگزيده كه دعوت او را به سويش اجابت كرده و سخنش را تصديق نموده‌اند» .ص۲۵۷.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، پيام امام امير المومنين(ع)، تهران، دار الكتب الاسلاميه، ۱۳۸۶ش، ج۱،</ref>
| |
|
| |
| سپس مى‌افزايد: «خداوند متعال اين خانه را پرچمى (يا علامتى) براى اسلام قرار داده و حرم امنى براى پناه‌جويان» ص۲۵۸.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، پيام امام امير المومنين(ع)، تهران، دار الكتب الاسلاميه، ۱۳۸۶ش، ج۱،</ref>
| |
|
| |
| مسئله واجب بودن زيارت خانه خدا اشاره كرده، مى‌فرمايد: «خداوند اداى حقّ آن را واجب شمرده و حجّ آن را لازم كرده و بر همه شما زيارت آن را به طور دسته‌جمعى مقرّر داشته.ص۲۵۹.<ref>مكارم شيرازى، ناصر، پيام امام امير المومنين(ع)، تهران، دار الكتب الاسلاميه، ۱۳۸۶ش، ج۱،</ref>
| |
|
| |
| == تیتر ==
| |
| (خطبه 1): «خداوند سبحان، کعبه را خانه امن و امان برای پناهندگان قرار داد.»ص۶.<ref>کریمی واقف، رضا، «حج در نهج البلاغه»، سال دهم، شماره۳۷، سال دهم، ۱۳۸۰ش،</ref>
| |
|
| |
| (خطبه 1): «خانه محترم خدا که ... مردم همانند کبوتران به آن پناه می‌برند.».ص۷.<ref>کریمی واقف، رضا، «حج در نهج البلاغه»، سال دهم، شماره۳۷، سال دهم، ۱۳۸۰ش،</ref>
| |
|
| |
| (خطبه 192): «خداوند حج را سبب و وسیله‌ای برای رحمت خویش قرار داد.».ص۸.<ref>کریمی واقف، رضا، «حج در نهج البلاغه»، سال دهم، شماره۳۷، سال دهم، ۱۳۸۰ش،</ref>
| |
|
| |
| (نامه 67): «و به مردم مکه فرمان ده تا از هیچ زائری در ایام حج اجرت مسکن نگیرند.» در این نامه حضرت به فرماندار مکه دستور رسیدگی به امور حج و رفع نیاز فرهنگی و رفاهی حجاج، از جمله رفع نیاز مسکن آنان را صادر می‌کنند که در آن صریحاً اهل مکه را موظف می‌نمایند که با تأمین رایگان مسکن حجاج، آنان‌را با رویی گشاده بپذیرند که درنتیجه، این فریضه الهی، با تقویت بیشتر و شکوهی فراتر برگزار گردد.ص۸.
| |
|
| |
| (خطبه 110): «حج و عمره بیت‌اللَّه الحرام ... شست وشو دهنده گناهان هستند.».ص: 12.<ref>کریمی واقف، رضا، «حج در نهج البلاغه»، سال دهم، شماره۳۷، سال دهم، ۱۳۸۰ش،</ref>
| |
|
| |
| خطبه 110): «بهترین وسیله تقرّب به خداوند سبحان (ده چیز، از جمله) ... حج و عمره بیت‌اللَّه الحرام است.» در این خطبه که به خطبه دیباج نیز مشهور است، حضرت در کنار حج، عمره را نیز بهترین وسیله توسل به خداوند متعال برمی‌شمارند..ص۱۵.<ref>کریمی واقف، رضا، «حج در نهج البلاغه»، سال دهم، شماره۳۷، سال دهم، ۱۳۸۰ش، </ref>
| |
|
| |
| == تیتر ==
| |
| خطبه ۱۱۰: و حج و عمره خانه خدا كه نابود كننده فقر و شستشو دهنده گناه است.<ref>مکارم شیرازی، پيام امام امير المومنين(ع)، ج۴، ص۶۱۹، </ref> از اركان اسلام مى‌فرمايد: «و حج و عمره خانه خدا كه نابود كننده فقر و شستشو دهنده گناه است».<ref>مکارم شیرازی، پيام امام امير المومنين(ع)، ج۴، ص۶۲۴.</ref>
| |
|
| |
| خطبه ۱۹۲: امام عليه السّلام بعد از ذكر سادگى خانه كعبه به ذكر ويژگيهاى سرزمين مكّه كه اين خانه در آن قرار گرفته است، پرداخته، چنين مى‌فرمايد: «سپس خداوند آن را در سنگلاخ‌ترين مكانها و بى‌گياه‌ترين ريگزارهاى زمين و تنگ‌ترين درّه‌ها در ميان كوههاى خشن و شنهاى نرم و روان و چشمه‌هاى كم‌آب و آباديهاى پراكنده قرار داد كه نه شتر به آسانى در آن پرورش مى‌يابد و نه اسب و گاو و گوسفند.<ref>ج۷، ص۴۲۱.</ref>
| |
|
| |
| امام عليه السّلام در اين بخش از خطبه در تكميل آنچه در بخش پيشين گذشت به اين نكته اشاره مى‌فرمايد كه خداوند مى‌توانست خانه كعبه را در خوش آب و هواترين مناطق زمين قرار دهد و بنايش را با سنگهاى گرانبهاى زينتى بسازد؛ ولى چنين نكرد مبادا مردم متوجه جهات مادى شوند و اجر و پاداششان كم گردد و در بيان اين معنا چنان داد سخن داده كه از آن زيباتر و گوياتر تصور نمى‌شود، مى‌فرمايد: «اگر خداوند سبحان مى‌خواست خانه محترم خود و اماكن پرعظمتش را در ميان باغها و نهرها و سرزمينهاى هموار و آرام و پردرخت كه ميوه‌هايش در دسترس باشد داراى بناهاى فراوان و آباديهاى به هم پيوسته در ميان گندم‌زارها و باغهاى خرم و پرگل و گياه و روستاهاى سرسبز و زمين‌هاى پرآب و گلزارهاى پرطراوت و جاده‌هاى آباد قرار دهد، مى‌توانست امّا در اين صورت به همان نسبت كه آزمون، ساده‌تر بود پاداش و جزا نيز كوچك‌تر مى‌شد»<ref>ج۷، ص۴۲۸.</ref> به يقين اگر خانه خدا در سرزمين بسيار خوش آب و هوايى كه امام اوصاف آن را بيان فرموده قرار مى‌داد، به گردشگاه مهمى تبديل مى‌شود كه گروهى براى خوشگذرانى به آنجا مى‌آمدند و درس‌هاى تربيتى و اخلاقى حج به فراموشى سپرده مى‌شد.<ref>ج۷، ص۴۲۹.</ref>
| |
|
| |
| آن‌گاه امام عليه السلام در پنجمين توصيه در نامه ۴۷ به امام حسن و حسین خود درباره زيارت خانه خدا مى‌فرمايد: «خدا را خدا را، كه خانه پروردگارتان را به فراموشى نسپاريد و تا زنده هستيد آن را خالى نگذاريد، كه اگر زيارت خانه خدا ترك شود به شما مهلت داده نخواهد شد (و بلاى الهى نازل مى‌گردد)».<ref>پيام امام امير المومنين(ع)، ج۱۰، ص۲۷۸.</ref>
| |
|
| |
| ==پانویس==
| |
| {{پانویس}}
| |
|
| |
| ==منابع==
| |
| {{منابع}}
| |
| {{پایان}}
| |
