پرش به محتوا

چاه سقیا: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
Heidar (بحث | مشارکت‌ها)
Automoderated users
۱٬۹۲۰ ویرایش‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۳۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
== موقعیت مکانی ==
{{جعبه اطلاعات بنا
چاه سقیا در جنوب مسجد سقيا و در منطقه "الفلجان" واقع بوده و در آن منطقه خانه ها و روستاهایی وجود داشته؛ همچنین این منطقه به نام "البقع" و "منزله النقا" نیز شهرت داشته است.<ref>وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵.</ref>
| عنوان = چاه سقیا
| تصویر =
| اندازه تصویر =
| پیوند تصویر =
| توضیح تصویر =
| نام‌های دیگر =
| مکان = [[مدینه]]
| کاربری =
| بزرگداشت نزد = مسلمانان
| وابسته به دین/مذهب =
| باورها =
| آیین‌ها =
| احکام =
| زیارت کنندگان =
| بازدیدکنندگان =
| زمان پایه‌گذاری =
| بنیانگذار =
| رویدادها = نوشیدن آب توسط [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]]
| بازسازی‌ها =
| بازسازی کنندگان =
| بخش‌های از میان رفته =
| ویژگی‌های تاریخی =
| متولیان =
| مساحت =
| طول =
| عرض =
| ارتفاع =
| وضعیت بنا =
| گنجایش =
| امکانات =
| بخش‌های بنا =
| معمار =
| سبک =
| ویژگی‌ها =
| گنبدها =
| مناره‌ها =
| درها =
| رواق‌ها =
| صحن‌ها =
| ایوان‌ها =
| گرداننده =
| نهاد وابسته =
| نهاد نگهدارنده =
| مدیر =
| روحانی =
| نهادهای زیر مجموعه =
| ثبت در =
| شماره ثبت =
| تاریخ ثبت =
| وبگاه =
| عرض جغرافیایی = ۲۴٫۴۶۱۰۹۹,
| طول جغرافیایی = ۳۹٫۶۰۰۰۵۹
| توضیح نقشه =
| فیلم =
| توضیح فیلم =
}}
'''چاه سُقیا''' از چاه‌های معروف و تاریخی [[مدینه]] که قبل از هجرت پیامبر به مدینه وجود داشته است. این چاه در نزدیک [[مسجد سقیا]] قرار داشته‌است و به نام‌های بئر المالک و بئر الأعجام نیز شناخته می‌شد.  


== پیشینه ==
چاه سقیا توسط قبیله [[بنی‌مخزوم]] حفر شد و در طول تاریخ چندین بار بازسازی شد. امروزه به دلیل توسعه‌های شهری چاه مسدود شده و اثری از آن نیست.
در زمان جنگ بدر، زمانی که پیامبر اسلام (ص) و مسلمانان در حال مبارزه با یهودیان بودند، به این مکان رسیدند و جنگیدند.<ref>تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا ص ۲۷۰ و ۲۷۱</ref> یکی از صحابه نقل می‌کند که پدرش به او گفت: «ما در نزدیکی بئر السقیا با یهودیان در منطقه حسیکه ( حُسَيكه نام جايى است در مدينه ، در كنار كوه ذباب، در اين آبادى يهوديان سكونت داشتند. )<ref>تاريخ المدينة المنورة ص ١٦٧</ref> نبرد کردیم و پیروز شدیم.<ref>وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵</ref> سپس پیامبر اسلام (ص) در مسیر بدر از این مکان عبور کرد و به من گفت که اگر زنده ماندم و به خانه برگشتم، این بئر را خریداری کن.<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر ص ۱۸۸ و ۱۸۹ و ۱۹۰</ref>


این چاه را بنی‌مخزوم حفر کرده‌اند،<ref>اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، جلد ۲، ص ۲۲۳</ref> و بعد ها متعلق به ذُکوان بن عبد قیس شد و بعد از او سعد بن ابی وقاص این بئر را خریداری کرد.<ref>تاریخ مدینه ص۱۵۸ و ۱۵۹</ref>
این چاه در [[غزوه بدر|جنگ بدر]] مورد استفاده [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] و مسلمانان قرار گرفت، سپاه [[حضرت محمد (ص)|پیامبر (ص)]] در کنار آن مستقر شد و پیامبر برای اهل مدینه دعا کرد.  


چاه سقیا در طول تاریخ به نام های بئر مالك<ref>تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا ص ۲۷۰ و ۲۷۱</ref> و بئر الأعجام نیز به کار رفته است.<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر ص ۱۸۸ و ۱۸۹ و ۱۹۰</ref> این چاه در دل کوه واقع بوده و چاه بزرگ و زیبای بوده است.<ref>تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا ص ۲۷۰ و ۲۷۱</ref>
== موقعیت مکانی ==
'''چاه سقیا''' در جنوب [[مسجد سقیا]] و در منطقه راه‌آهن عنبریه واقع است،<ref name=":0">وفاء الوفاء، ج۳، ص 381.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=381]</ref> همچنین این منطقه به نام «البقع»<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=193]</ref> و «منزلة النقا» نیز شهرت داشته است.<ref name=":2">وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=382]</ref>


== پیامبر و چاه سقیا ==
== پیامبر و چاه سقیا ==
چاه سقیا یکی از چاه‌های معروف و تاریخی است<ref>وصف مدینه منوره ص ۱۷</ref> پیامبر اسلام (ص) در هنگام عبور از این چاه در جنگ بدر، لشکر خود را در کنار آن مستقر کرده<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر ص ۱۸۸ و ۱۸۹ و ۱۹۰</ref> و در مسجد آن نماز خوانده<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر ص ۱۸۸ و ۱۸۹ و ۱۹۰</ref> و برای اهل مدینه دعا کرده است.<ref>وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵
چاه سقیا از چاه‌های معروف و تاریخی شهر مدینه است<ref name=":12">وصف مدینه منوره، ص ۱۷.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوصف_المدینه_المنوره.pdf&page=17]</ref> که [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] در هنگام عبور از کنار آن در [[غزوه بدر|جنگ بدر]]، لشکر خود را در کنار آن مستقر کرد<ref name=":13">وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=384]</ref> و در مسجد آن نماز خواند<ref name=":14">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص 191.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=195]</ref> و برای اهل [[مدینه]] دعا نمود.<ref name=":15">وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=380]


مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٩٠
مدینه‌شناسی، ج ١، ص ٣٩٠.


آثار اسلامى مكه و مدينه، ص ٣١٣</ref>
آثار اسلامی مکه و مدینه، ص ٣١٣.</ref>


زمانی که آب چاه‌های مدینه به علت بیماری‌ و آلودگی‌ استفاده نمی‌شد، برای پیامبر اسلام (ص) آب تازه از  چاه ‌سقیا می‌آوردند؛<ref>وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵</ref> و آب این چاه برای غسل توصیه شده است.<ref>وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵</ref>
پیامبر(ص) و یارانش از آب این چاه <ref name=":20">الطبقات الکبری، ج ١، ص ٤٠٥.</ref> استفاده می‌کردند؛ و زمانی که آب چاه‌های [[مدینه]] کم شده بود، برای پیامبر از چاه سقیا آب می‌آوردند.<ref name=":16">وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=384]</ref>


مالك و فرزندانش، آب را از بئر السقیا به خانه‌های همسران پیامبر می‌آوردند.<ref>الطبقات الكبرى  ج ١،  ص ٥٠١</ref> همچنین رباح، غلام سیاه پیامبر، به‌طور دوره‌ای از "بئر غرس" یا "بئر السقیا"<ref>تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا ص ۲۷۰ و ۲۷۱</ref> برای پیامبر آب می‌آورد.<ref>تاريخ المدينة المنورة ، ص ١٦٦
مالک و فرزندانش، آب را از این چاه به خانه‌های [[همسران پیامبر(ص)|همسران پیامبر]] می‌آوردند.<ref name=":17">الطبقات الکبری، ج ١، ص ٥٠١.</ref> همچنین [[بلال بن رباح]]، غلام پیامبر، در دوره‌ای از [[چاه غرس|بئر غرس]] و این چاه<ref name=":18">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۱.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=271]</ref> برای پیامبر آب می‌آورد.<ref name=":19">التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینه الشریفه، جلد ۱، صفحه ۲۷۱


التحفة اللطيفة فی تاریخ المدینه الشریفه، جلد ۱، صفحه ۲۷۱
تاریخ مدینه دمشق، صفحه ۹۰.</ref>


تاریخ مدینه دمشق، صفحه ۹۰</ref>
== تاریخچه ==
بنا بر گزارش مورخان چاه سقیا را قبیله [[بنی‌مخزوم]] حفر کرده‌اند<ref name=":7">اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، جلد ۲، ص ۲۲۳</ref> و بعدها متعلق به[[ذُکوان بن عبد قیس]] شد و بعد از او [[سعد بن ابی وقاص]] آن را خریداری کرد.<ref name=":8">تاریخ مدینه منوره، ص۱۵۸.</ref>


پیامبر اسلام از آب گوارای این بئر برای خود<ref>الطبقات الكبرى  ج ١ ص ٤٠٥</ref> و یارانش استفاده می‌کرد؛ این بئر به عنوان یکی از منابع مهم آب، در زمان پیامبر شناخته می‌شد.<ref>تاریخ مدینه ص۱۵۸ و ۱۵۹</ref>
در [[غزوه بدر|جنگ بدر]]، [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] و مسلمانان به این مکان رسیدند و جنگیدند.<ref name=":3">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=270]</ref> بنا به نقل یکی از صحابه، پدرش به او گفت: «ما در نزدیکی بئر السقیا با یهودیان در منطقه [[حسیکه]] ([[حُسَیکه]] نام جایی است در مدینه، در کنار [[کوه ذباب]]، در این آبادی یهودیان سکونت داشتند)<ref name=":4">مغانم المطابه، ص115.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمغانم_المطابه.pdf&page=115]</ref> نبرد کردیم و پیروز شدیم.<ref name=":5">وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=380]</ref> سپس [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] در مسیر بدر از این مکان عبور کرد و به من گفت که اگر زنده ماندم و به خانه برگشتم، این بئر را خریداری کن.<ref name=":6">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=193]</ref> چاه سقیا در طول تاریخ به نام‌های بئر المالک<ref name=":9">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=272]</ref> و بئر الأعجام نیز به کار رفته است.<ref name=":10">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=194]</ref>


این چاه زمان‌های بحرانی و در جنگ‌ها به ویژه در غزوه بدر<ref>تاریخ مدینه ص۱۵۸ و ۱۵۹</ref> استفاده می‌شده، زیرا تأمین آب یکی از نیازهای اساسی لشکریان مسلمان در مسیر جنگ‌ها بود.<ref>تاریخ مدینه ص۱۵۸ و ۱۵۹.</ref>
این چاه در سال ۶۸۶ق توسط [[حسن بن ابراهیم]] تجدید بنا شد؛<ref name=":25">تاریخ بغداد، ص ۳۴۶.</ref> و در سال ۷۷۸ق نیز توسط عده‌ای از ایرانیان مجددا بازسازی شد، که سال‌ها به بئرالأعجام شهرت یافت.<ref name=":26">وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=382]</ref> بدرالدین بن علیبة در ۸۸۶ق به بازسازی و مرمّت آن چاه همت کرد.<ref name=":27">خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰.</ref> بنابر گزارشی از قرن نهم، چاه سقیا ۱۴ متر عمق و ۶ متر قطر داشته است.<ref name=":24">خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰</ref>


== تاریخچه ==
در سده اخیر چاه سقیا خشک شد<ref name=":28">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=272]</ref> که با گسترش و توسعه‌های پروژه‌های شهری در این منطقه، از بین رفت.<ref name=":29">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=194]</ref>


چاه سقيا 14 متر عمق و 6 متر قطر داشته است.<ref>وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵</ref> این چاه توسط حسن بن ابراهیم در سال ۶۸۶ ه.ق تجدید بنا شد؛<ref>تاریخ بغداد، ص ۳۴۶</ref> و بعد از آن در سال 778 ه.ق  توسّط عدّه‌اى از ايرانيان مسلمان بازسازی شد، كه سال‌ها به بئرالأعجام شهرت یافت.<ref>وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵</ref> بدرالدّين بن عليبة در 886 ه .ق به بازسازى و مرمّت آن چاه همّت گماشت.<ref>خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰</ref>
== پانویس ==
 
{{پانویس}}
بئر السقیا در دوره کنونی خشک شده و هیچ آبی در آن موجود نیست،<ref>تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا ص ۲۷۰ و ۲۷۱</ref> و با گسترش و توسعه‌های بعدی در این منطقه، این چاه برای پروژه‌های توسعه‌ای سعودی مسدود و به عنوان بخشی از پروژه‌های توسعۀ شهری از بین رفت.<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر ص ۱۸۸ و ۱۸۹ و ۱۹۰</ref>
<references />


== منابع ==
== منابع ==
{{برگرفتگی
| پیش از لینک =
| منبع =
| لینک =
| توضیحات منبع = '''مقاله چاه سقیا در دانشنامه حج و حرمین شریفین'''
}}
{{منابع}}
* '''تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه، ۱۴۱۹ ق.
* '''مدینه‌شناسی'''، نجفی، محمد باقر، تهران-ایران، مشعر، ۱۳۹۲ش.
* '''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره'''، المطری، جمال الدین محمد بن احمد، ریاض-عربستان، اداره الملک عبد العزیز، ۱۴۲۶ق.
* '''اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار'''، ارزقی، محمد بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الاندلس، ۱۴۱۶ق.
* '''تاریخ المدینه المنوره،''' بن شبه النمیری البصری، ابوزید عمر، لنبان-بیروت، الدار الإسلامیة، ۱۹۹۰م.
* '''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، جعفریان، رسول، تهران-ایران، مشعر، ۱۳۹۰ ه.
* '''طبقات الکبری (فارسی)'''، ابن سعد، تهران، فرهنگ و اندیشه، بی‌تا.
* '''التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینه الشریفه'''، سخاوی، محمد بن عبد الرحمن بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیة، ۱۹۹۳ م.
* '''تاریخ مدینه دمشق'''، ابن عساکر، علی بن حسن، بیروت-لبنان، دار الفکر، ۱۹۹۵م.
* '''تاریخ بغداد'''، خطیب بغدادی، احمد بن علی، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیة، ۱۹۹۷م.
* '''خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفی'''، سمهودی، علی بن عبد الله، مدینه نوره-عربستان، المکتبه العلمیه، ۱۹۷۲م.
* '''وصف المدینه المنوره'''، قائدان، اصغر، پایگاه مجلات ۲ (میقات حج- سال ۱۳۷۸- شماره ۲۷)
* '''وفاء الوفاء'''، سمهودی، علی بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
* '''مغانم المطابه'''، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، ریاض-عربستان، دار الیمامه للبحث و الترجمه و النشر، ۱۹۶۹م.
* '''المدینة بین الماضی والحاضر'''، عیاشی، ابراهیم بن علی، مدینه منوره-عربستان، بی نا، ۱۹۷۲م.
{{پایان}}


* '''تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه،1419 ق.
{{چاه‌ها و برکه‌های حرمین}}
* '''مدینه شناسی'''، نجفی،محمد باقر، تهران-ایران، مشعر،1392ش.
{{اماکن مدینه}}
* '''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره'''، المطری،جمال الدین محمد بن احمد، ریاض-عربستان، اداره الملک عبد العزیز، 1426ق.
[[رده:چاه‌های مدینه]]
* '''خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى'''، سمهودی، علی بن عبد الله، مدینه نوره-عربستان، المکتبه العلمیه، 1972م.
* وصف المدینه المنوره، قائدان، اصغر، پایگاه مجلات 2 (میقات حج- سال 1378- شماره 27)
* '''الجواهر الثمينة في محاسن المدنية،'''حسینی مدنی، محمد کبریت، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمية، 1417 ق.
* '''وفاء الوفاء'''، سمهودی، علی بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیه، 2006م.
* '''مغانم المطابه'''، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، ریاض-عربستان، دار الیمامه للبحث و الترجمه و النشر، 1969م.
* '''معجم ما استعجم'''، بکری، عبد الله بن عبد العزیز، بیروت- لبنان، عالم الکتب، 1983.
* '''الدره الثمنیه فی اخبار المدینه'''، ابن نجار، محمد بن محمود، بیروت-لبنان، دار الارقم بن ابی الارقم، بی تا
* '''المدينة بين الماضي والحاضر'''، عیاشی، ابراهیم بن علی، مدینه منوره-عربستان، بی نا، 1972م.
* '''موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب'''، صبری پاشا، ایوب، قاهره-مصر، دار الآفاق العربیه، 2004م.
 
{| class="wikitable mw-collapsible"
! colspan="2" |
* [[الگو:چاه‌ها و برکه‌های حرمین|<abbr>ن</abbr>]]
* <abbr>ب</abbr>
* [[ویژه:ویرایش صفحه/الگو:چاه‌ها و برکه‌های حرمین|<abbr>و</abbr>]]
 
چاه‌ها و برکه‌های حرمین
|-
!مکه
|[[زمزم]] • [[برکه قسری]] • [[چاه تفله]]
|-
!مدینه
|[[چاه ابی‌عنبه]] • [[بغیبغه]] • [[چاه اریس]] • [[چاه اعواف]] • [[چاه انا]] • [[چاه انس بن مالک]] • [[چاه اهاب]] • [[چاه بصه]] • [[چاه بضاعه]] • [[چاه ذروان]] • [[چاه روحاء]] • [[چاه رومه]] • [[بئر معونه]] • [[بیسان]] • [[چاه هُجَیم]] • [[چاه جاسوم]] • [[چاه انا]] • [[بئر غرس|چاه غرس]]
|-
!میان راه مکه و مدینه
|[[چاه تفله]]
|}
{| class="wikitable mw-collapsible"
! colspan="2" |
* [[الگو:اماکن مدینه|<abbr>ن</abbr>]]
* <abbr>ب</abbr>
* [[ویژه:ویرایش صفحه/الگو:اماکن مدینه|<abbr>و</abbr>]]
 
مکان‌های زیارتی و تاریخی مدینه
|-
!کوه‌ها
|[[کوه ثور (مدینه)|کوه ثور]] • [[کوه احد]] • [[کوه سلع]] • کوه رماة • [[کوه سلیع]] • کوه عینین
|-
!چاه‌ها و چشمه‌ها
|[[بئر معونه]] • [[بیسان]] • [[چاه هُجَیم]] • [[چاه بضاعه]] • [[چاه ذروان]] • [[چاه اعواف]] • [[چاه ابی‌عنبه]] • [[چاه بصه]] • [[چاه اریس]] • [[چاه اهاب]] • [[چاه روحاء]] • [[چاه جاسوم]] • [[چاه انا]] • [[چاه رومه]] • [[چاه انس بن مالک]] • [[بغیبغه]] • [[چاه غرس]]
|-
!قبرستان‌ها
|[[قبرستان بقیع]] • [[مقبره شهدای احد]] • [[مقبره شهدای بدر]]
|-
!مسجدها
|[[مسجدالنبی]] • [[مسجد قبا]] • [[مسجد غمامه]] • [[مسجد عنبریه]] • [[مسجد حمزة بن عبدالمطلب (مدینه)|مسجد حمزة بن عبدالمطلب]] • [[مصلای پیامبر(ص)]] • [[مسجد بنی مازن]] • [[مسجد سبق]] • [[مسجد ابوبکر(خندق)]] • [[مسجد ابوبکر(مناخه)]] • [[مسجد ابی بن کعب]] • [[مسجد الاجابه]] • [[مسجد الدرع]] • [[مسجد الرایه (مدینه)]] • [[مسجد العصبة]] • [[مسجد امام علی (مناخه)]] • [[مسجد امام علی در خندق]] • [[مسجد بنوحرام]] • [[مسجد بنی خداره]] • [[مسجد بنی زریق]] • [[مسجد بنی ساعده (خارج بیوت مدینه)]] • [[مسجد بنی ساعده (داخل مدینه)]] • [[مسجد بنی ظفر]] • [[مسجد بنی عبدالاشهل]] • [[مسجد بنی‌انیف]] • [[مسجد ثنایا]] • [[مسجد ثنیة الوداع]] • [[مسجد جمعه]] • [[مسجد دارالنابغه]] • [[مسجد راتج]] • [[مسجد سجده]] • [[مسجد سعد بن خیثمه]] • [[مسجد سقیا]] • [[مسجد سلمان فارسی]] • [[مسجد شجره (مدینه)]] • [[مسجد عتبان بن مالک]] • [[مسجد عثمان (مدینه)]] • [[مسجد عمر بن خطاب (مدینه)]] • [[مسجد عمر بن خطاب در خندق]] • [[مسجد غار بنی حرام]] • [[مسجد فاطمه زهرا (س)]] • [[مسجد فسح]] • [[مسجد فضیخ]] • [[مسجد قبلتین]] • [[مسجد مغیسله]] • [[مسجد بنی حارثه]] • [[مسجد منارتین]] • [[مسجد فتح (مدینه)]] • [[مسجد مشربه ام ابراهیم]] • [[مسجد معرس]]
|-
!نقاط مهم داخل شهر مدینه
|[[بیت‌ الاحزان]]
|-
!نقاط مهم خارج شهر مدینه
|[[جرف]] • [[بیداء]] • [[ثنیة الوداع]]
|-
!سایر
|بیت المدارس • [[باغ مرجان]]
|}
[[ویژه:رده‌ها|رده]]:
 
* [[:رده:چاه‌های مدینه|چاه‌های مدینه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۴ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۹

چاه سقیا
اطلاعات اوليه
مکانمدینه
جنبه دینی
بزرگداشت نزدمسلمانان
تاریخ بنا
رویدادهانوشیدن آب توسط پیامبر اسلام (ص)

مسیریابی

در حال بارگیری نقشه...

چاه سُقیا از چاه‌های معروف و تاریخی مدینه که قبل از هجرت پیامبر به مدینه وجود داشته است. این چاه در نزدیک مسجد سقیا قرار داشته‌است و به نام‌های بئر المالک و بئر الأعجام نیز شناخته می‌شد.

چاه سقیا توسط قبیله بنی‌مخزوم حفر شد و در طول تاریخ چندین بار بازسازی شد. امروزه به دلیل توسعه‌های شهری چاه مسدود شده و اثری از آن نیست.

این چاه در جنگ بدر مورد استفاده پیامبر اسلام (ص) و مسلمانان قرار گرفت، سپاه پیامبر (ص) در کنار آن مستقر شد و پیامبر برای اهل مدینه دعا کرد.

موقعیت مکانی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

چاه سقیا در جنوب مسجد سقیا و در منطقه راه‌آهن عنبریه واقع است،[۱] همچنین این منطقه به نام «البقع»[۲] و «منزلة النقا» نیز شهرت داشته است.[۳]

پیامبر و چاه سقیا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

چاه سقیا از چاه‌های معروف و تاریخی شهر مدینه است[۴] که پیامبر اسلام (ص) در هنگام عبور از کنار آن در جنگ بدر، لشکر خود را در کنار آن مستقر کرد[۵] و در مسجد آن نماز خواند[۶] و برای اهل مدینه دعا نمود.[۷]

پیامبر(ص) و یارانش از آب این چاه [۸] استفاده می‌کردند؛ و زمانی که آب چاه‌های مدینه کم شده بود، برای پیامبر از چاه سقیا آب می‌آوردند.[۹]

مالک و فرزندانش، آب را از این چاه به خانه‌های همسران پیامبر می‌آوردند.[۱۰] همچنین بلال بن رباح، غلام پیامبر، در دوره‌ای از بئر غرس و این چاه[۱۱] برای پیامبر آب می‌آورد.[۱۲]

تاریخچه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

بنا بر گزارش مورخان چاه سقیا را قبیله بنی‌مخزوم حفر کرده‌اند[۱۳] و بعدها متعلق بهذُکوان بن عبد قیس شد و بعد از او سعد بن ابی وقاص آن را خریداری کرد.[۱۴]

در جنگ بدر، پیامبر اسلام (ص) و مسلمانان به این مکان رسیدند و جنگیدند.[۱۵] بنا به نقل یکی از صحابه، پدرش به او گفت: «ما در نزدیکی بئر السقیا با یهودیان در منطقه حسیکه (حُسَیکه نام جایی است در مدینه، در کنار کوه ذباب، در این آبادی یهودیان سکونت داشتند)[۱۶] نبرد کردیم و پیروز شدیم.[۱۷] سپس پیامبر اسلام (ص) در مسیر بدر از این مکان عبور کرد و به من گفت که اگر زنده ماندم و به خانه برگشتم، این بئر را خریداری کن.[۱۸] چاه سقیا در طول تاریخ به نام‌های بئر المالک[۱۹] و بئر الأعجام نیز به کار رفته است.[۲۰]

این چاه در سال ۶۸۶ق توسط حسن بن ابراهیم تجدید بنا شد؛[۲۱] و در سال ۷۷۸ق نیز توسط عده‌ای از ایرانیان مجددا بازسازی شد، که سال‌ها به بئرالأعجام شهرت یافت.[۲۲] بدرالدین بن علیبة در ۸۸۶ق به بازسازی و مرمّت آن چاه همت کرد.[۲۳] بنابر گزارشی از قرن نهم، چاه سقیا ۱۴ متر عمق و ۶ متر قطر داشته است.[۲۴]

در سده اخیر چاه سقیا خشک شد[۲۵] که با گسترش و توسعه‌های پروژه‌های شهری در این منطقه، از بین رفت.[۲۶]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 381.[۱]
  2. ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[۲]
  3. ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[۳]
  4. ↑ وصف مدینه منوره، ص ۱۷.[۴]
  5. ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[۵]
  6. ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص 191.[۶]
  7. ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[۷] مدینه‌شناسی، ج ١، ص ٣٩٠. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص ٣١٣.
  8. ↑ الطبقات الکبری، ج ١، ص ٤٠٥.
  9. ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[۸]
  10. ↑ الطبقات الکبری، ج ١، ص ٥٠١.
  11. ↑ تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۱.[۹]
  12. ↑ التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینه الشریفه، جلد ۱، صفحه ۲۷۱ تاریخ مدینه دمشق، صفحه ۹۰.
  13. ↑ اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، جلد ۲، ص ۲۲۳
  14. ↑ تاریخ مدینه منوره، ص۱۵۸.
  15. ↑ تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۰.[۱۰]
  16. ↑ مغانم المطابه، ص115.[۱۱]
  17. ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[۱۲]
  18. ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[۱۳]
  19. ↑ تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[۱۴]
  20. ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[۱۵]
  21. ↑ تاریخ بغداد، ص ۳۴۶.
  22. ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[۱۶]
  23. ↑ خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰.
  24. ↑ خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰
  25. ↑ تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[۱۷]
  26. ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[۱۸]

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

این مقاله برگرفته از مقاله چاه سقیا در دانشنامه حج و حرمین شریفین است.
  • تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه، ۱۴۱۹ ق.
  • مدینه‌شناسی، نجفی، محمد باقر، تهران-ایران، مشعر، ۱۳۹۲ش.
  • التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، المطری، جمال الدین محمد بن احمد، ریاض-عربستان، اداره الملک عبد العزیز، ۱۴۲۶ق.
  • اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ارزقی، محمد بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الاندلس، ۱۴۱۶ق.
  • تاریخ المدینه المنوره، بن شبه النمیری البصری، ابوزید عمر، لنبان-بیروت، الدار الإسلامیة، ۱۹۹۰م.
  • آثار اسلامی مکه و مدینه، جعفریان، رسول، تهران-ایران، مشعر، ۱۳۹۰ ه.
  • طبقات الکبری (فارسی)، ابن سعد، تهران، فرهنگ و اندیشه، بی‌تا.
  • التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینه الشریفه، سخاوی، محمد بن عبد الرحمن بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیة، ۱۹۹۳ م.
  • تاریخ مدینه دمشق، ابن عساکر، علی بن حسن، بیروت-لبنان، دار الفکر، ۱۹۹۵م.
  • تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، احمد بن علی، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیة، ۱۹۹۷م.
  • خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفی، سمهودی، علی بن عبد الله، مدینه نوره-عربستان، المکتبه العلمیه، ۱۹۷۲م.
  • وصف المدینه المنوره، قائدان، اصغر، پایگاه مجلات ۲ (میقات حج- سال ۱۳۷۸- شماره ۲۷)
  • وفاء الوفاء، سمهودی، علی بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
  • مغانم المطابه، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، ریاض-عربستان، دار الیمامه للبحث و الترجمه و النشر، ۱۹۶۹م.
  • المدینة بین الماضی والحاضر، عیاشی، ابراهیم بن علی، مدینه منوره-عربستان، بی نا، ۱۹۷۲م.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=چاه_سقیا&oldid=65282»