چاه سقیا: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات | {{جعبه اطلاعات بنا | ||
| عنوان = | | عنوان = چاه سقیا | ||
| تصویر = | | تصویر = | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| | | پیوند تصویر = | ||
| | | توضیح تصویر = | ||
| | | نام‌های دیگر = | ||
| مکان = | | مکان = [[مدینه]] | ||
| | | کاربری = | ||
| | | بزرگداشت نزد = مسلمانان | ||
| | | وابسته به دین/مذهب = | ||
| وضعیت = | | باورها = | ||
| | | آیین‌ها = | ||
| امکانات = | | احکام = | ||
| | | زیارت کنندگان = | ||
| معمار = | | بازدیدکنندگان = | ||
| سبک = | | زمان پایه‌گذاری = | ||
| | | بنیانگذار = | ||
| وبگاه = | | رویدادها = نوشیدن آب توسط [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] | ||
| عرض جغرافیایی = | | بازسازی‌ها = | ||
| طول جغرافیایی = | | بازسازی کنندگان = | ||
}}'''چاه | | بخش‌های از میان رفته = | ||
| ویژگی‌های تاریخی = | |||
| متولیان = | |||
| مساحت = | |||
| طول = | |||
| عرض = | |||
| ارتفاع = | |||
| وضعیت بنا = | |||
| گنجایش = | |||
| امکانات = | |||
| بخش‌های بنا = | |||
| معمار = | |||
| سبک = | |||
| ویژگی‌ها = | |||
| گنبدها = | |||
| مناره‌ها = | |||
| درها = | |||
| رواق‌ها = | |||
| صحن‌ها = | |||
| ایوان‌ها = | |||
| گرداننده = | |||
| نهاد وابسته = | |||
| نهاد نگهدارنده = | |||
| مدیر = | |||
| روحانی = | |||
| نهادهای زیر مجموعه = | |||
| ثبت در = | |||
| شماره ثبت = | |||
| تاریخ ثبت = | |||
| وبگاه = | |||
| عرض جغرافیایی = ۲۴٫۴۶۱۰۹۹, | |||
| طول جغرافیایی = ۳۹٫۶۰۰۰۵۹ | |||
| توضیح نقشه = | |||
| فیلم = | |||
| توضیح فیلم = | |||
}} | |||
'''چاه سُقیا''' از چاه‌های معروف و تاریخی [[مدینه]] که قبل از هجرت پیامبر به مدینه وجود داشته است. این چاه در نزدیک [[مسجد سقیا]] قرار داشته‌است و به نام‌های بئر المالک و بئر الأعجام نیز شناخته می‌شد. | |||
چاه سقیا توسط قبیله [[بنی‌مخزوم]] حفر شد و در طول تاریخ چندین بار بازسازی شد. امروزه به دلیل توسعه‌های شهری چاه مسدود شده و اثری از آن نیست. | |||
این چاه در [[غزوه بدر|جنگ بدر]] مورد استفاده [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] و مسلمانان قرار گرفت، سپاه [[حضرت محمد (ص)|پیامبر (ص)]] در کنار آن مستقر شد و پیامبر برای اهل مدینه دعا کرد. | |||
== موقعیت مکانی == | == موقعیت مکانی == | ||
'''چاه سقیا''' در جنوب [[مسجد سقیا | '''چاه سقیا''' در جنوب [[مسجد سقیا]] و در منطقه راه‌آهن عنبریه واقع است،<ref name=":0">وفاء الوفاء، ج۳، ص 381.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=381]</ref> همچنین این منطقه به نام «البقع»<ref>المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=193]</ref> و «منزلة النقا» نیز شهرت داشته است.<ref name=":2">وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=382]</ref> | ||
== پیامبر و چاه سقیا == | == پیامبر و چاه سقیا == | ||
چاه سقیا از چاه‌های معروف و تاریخی شهر مدینه است<ref name=":12">وصف مدینه منوره، ص ۱۷.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوصف_المدینه_المنوره.pdf&page=17]</ref> که [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] در هنگام عبور از کنار آن در [[غزوه بدر|جنگ بدر]]، لشکر خود را در کنار آن مستقر کرد<ref name=":13">وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=384]</ref> و در مسجد آن نماز خواند<ref name=":14">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص 191.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=195]</ref> و برای اهل [[مدینه]] دعا نمود.<ref name=":15">وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=380] | |||
مدینه‌شناسی، ج ١، ص ٣٩٠. | |||
آثار | آثار اسلامی مکه و مدینه، ص ٣١٣.</ref> | ||
پیامبر(ص) و یارانش از آب این چاه <ref name=":20">الطبقات الکبری، ج ١، ص ٤٠٥.</ref> استفاده می‌کردند؛ و زمانی که آب چاه‌های [[مدینه]] کم شده بود، برای پیامبر از چاه سقیا آب می‌آوردند.<ref name=":16">وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=384]</ref> | |||
مالک و فرزندانش، آب را از این چاه به خانه‌های [[همسران پیامبر(ص)|همسران پیامبر]] می‌آوردند.<ref name=":17">الطبقات الکبری، ج ١، ص ٥٠١.</ref> همچنین [[بلال بن رباح]]، غلام پیامبر، در دوره‌ای از [[چاه غرس|بئر غرس]] و این چاه<ref name=":18">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۱.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=271]</ref> برای پیامبر آب می‌آورد.<ref name=":19">التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینه الشریفه، جلد ۱، صفحه ۲۷۱ | |||
تاریخ مدینه دمشق، صفحه ۹۰.</ref> | تاریخ مدینه دمشق، صفحه ۹۰.</ref> | ||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
بنا بر گزارش مورخان چاه سقیا را قبیله [[بنی‌مخزوم]] حفر کرده‌اند<ref name=":7">اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، جلد ۲، ص ۲۲۳</ref> و بعدها متعلق به[[ذُکوان بن عبد قیس]] شد و بعد از او [[سعد بن ابی وقاص]] آن را خریداری کرد.<ref name=":8">تاریخ مدینه منوره، ص۱۵۸.</ref> | |||
در [[غزوه بدر|جنگ بدر]]، [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] و مسلمانان به این مکان رسیدند و جنگیدند.<ref name=":3">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=270]</ref> بنا به نقل یکی از صحابه، پدرش به او گفت: «ما در نزدیکی بئر السقیا با یهودیان در منطقه [[حسیکه]] ([[حُسَیکه]] نام جایی است در مدینه، در کنار [[کوه ذباب]]، در این آبادی یهودیان سکونت داشتند)<ref name=":4">مغانم المطابه، ص115.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمغانم_المطابه.pdf&page=115]</ref> نبرد کردیم و پیروز شدیم.<ref name=":5">وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=380]</ref> سپس [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام (ص)]] در مسیر بدر از این مکان عبور کرد و به من گفت که اگر زنده ماندم و به خانه برگشتم، این بئر را خریداری کن.<ref name=":6">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=193]</ref> چاه سقیا در طول تاریخ به نام‌های بئر المالک<ref name=":9">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=272]</ref> و بئر الأعجام نیز به کار رفته است.<ref name=":10">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=194]</ref> | |||
این چاه توسط [[حسن بن ابراهیم]] | این چاه در سال ۶۸۶ق توسط [[حسن بن ابراهیم]] تجدید بنا شد؛<ref name=":25">تاریخ بغداد، ص ۳۴۶.</ref> و در سال ۷۷۸ق نیز توسط عده‌ای از ایرانیان مجددا بازسازی شد، که سال‌ها به بئرالأعجام شهرت یافت.<ref name=":26">وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=382]</ref> بدرالدین بن علیبة در ۸۸۶ق به بازسازی و مرمّت آن چاه همت کرد.<ref name=":27">خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰.</ref> بنابر گزارشی از قرن نهم، چاه سقیا ۱۴ متر عمق و ۶ متر قطر داشته است.<ref name=":24">خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰</ref> | ||
در سده اخیر چاه سقیا خشک | در سده اخیر چاه سقیا خشک شد<ref name=":28">تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aتاریخ_معالم_المدینه_المنوره_قدیما_و_حدیثا.pdf&page=272]</ref> که با گسترش و توسعه‌های پروژه‌های شهری در این منطقه، از بین رفت.<ref name=":29">المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده:المدینه_بین_الماضی_و_الحاضر.pdf&page=194]</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
{{برگرفتگی | {{برگرفتگی | ||
| پیش از لینک = | | پیش از لینک = | ||
| منبع = | | منبع = | ||
| لینک = | | لینک = | ||
| توضیحات منبع = '''مقاله چاه سقیا در دانشنامه حج و حرمین شریفین''' | | توضیحات منبع = '''مقاله چاه سقیا در دانشنامه حج و حرمین شریفین''' | ||
}} | }} | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* '''تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه | * '''تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه، ۱۴۱۹ ق. | ||
* ''' | * '''مدینه‌شناسی'''، نجفی، محمد باقر، تهران-ایران، مشعر، ۱۳۹۲ش. | ||
* '''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره'''، | * '''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره'''، المطری، جمال الدین محمد بن احمد، ریاض-عربستان، اداره الملک عبد العزیز، ۱۴۲۶ق. | ||
* '''اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار'''، ارزقی، محمد بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الاندلس، | * '''اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار'''، ارزقی، محمد بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الاندلس، ۱۴۱۶ق. | ||
* '''تاریخ المدینه المنوره،''' بن شبه النمیری البصری، ابوزید عمر، لنبان-بیروت، الدار الإسلامیة، | * '''تاریخ المدینه المنوره،''' بن شبه النمیری البصری، ابوزید عمر، لنبان-بیروت، الدار الإسلامیة، ۱۹۹۰م. | ||
* '''آثار | * '''آثار اسلامی مکه و مدینه'''، جعفریان، رسول، تهران-ایران، مشعر، ۱۳۹۰ ه. | ||
* '''طبقات الکبری(فارسی)'''، ابن سعد، تهران، فرهنگ و اندیشه، بی‌تا. | * '''طبقات الکبری (فارسی)'''، ابن سعد، تهران، فرهنگ و اندیشه، بی‌تا. | ||
* '''التحفة | * '''التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینه الشریفه'''، سخاوی، محمد بن عبد الرحمن بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیة، ۱۹۹۳ م. | ||
* '''تاریخ مدینه دمشق'''، ابن عساکر، علی بن حسن، بیروت-لبنان، دار الفکر، | * '''تاریخ مدینه دمشق'''، ابن عساکر، علی بن حسن، بیروت-لبنان، دار الفکر، ۱۹۹۵م. | ||
* '''تاریخ بغداد'''، خطیب بغدادی، احمد بن علی، بیروت-لبنان، دار الکتب | * '''تاریخ بغداد'''، خطیب بغدادی، احمد بن علی، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیة، ۱۹۹۷م. | ||
* '''خلاصة الوفا بأخبار دار | * '''خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفی'''، سمهودی، علی بن عبد الله، مدینه نوره-عربستان، المکتبه العلمیه، ۱۹۷۲م. | ||
* '''وصف المدینه المنوره'''، قائدان، اصغر، پایگاه مجلات | * '''وصف المدینه المنوره'''، قائدان، اصغر، پایگاه مجلات ۲ (میقات حج- سال ۱۳۷۸- شماره ۲۷) | ||
* '''وفاء الوفاء'''، سمهودی، علی بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیه، | * '''وفاء الوفاء'''، سمهودی، علی بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م. | ||
* '''مغانم المطابه'''، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، ریاض-عربستان، دار الیمامه للبحث و الترجمه و النشر، | * '''مغانم المطابه'''، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، ریاض-عربستان، دار الیمامه للبحث و الترجمه و النشر، ۱۹۶۹م. | ||
* ''' | * '''المدینة بین الماضی والحاضر'''، عیاشی، ابراهیم بن علی، مدینه منوره-عربستان، بی نا، ۱۹۷۲م. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{ چاه‌ها و برکه‌های حرمین }} | {{چاه‌ها و برکه‌های حرمین}} | ||
{{اماکن مدینه}} | {{اماکن مدینه}} | ||
[[ | [[رده:چاه‌های مدینه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۴ نوامبر ۲۰۲۵، ساعت ۲۳:۵۹
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| مکان | مدینه |
| جنبه دینی | |
| بزرگداشت نزد | مسلمانان |
| تاریخ بنا | |
| رویدادها | نوشیدن آب توسط پیامبر اسلام (ص) |
چاه سُقیا از چاه‌های معروف و تاریخی مدینه که قبل از هجرت پیامبر به مدینه وجود داشته است. این چاه در نزدیک مسجد سقیا قرار داشته‌است و به نام‌های بئر المالک و بئر الأعجام نیز شناخته می‌شد.
چاه سقیا توسط قبیله بنی‌مخزوم حفر شد و در طول تاریخ چندین بار بازسازی شد. امروزه به دلیل توسعه‌های شهری چاه مسدود شده و اثری از آن نیست.
این چاه در جنگ بدر مورد استفاده پیامبر اسلام (ص) و مسلمانان قرار گرفت، سپاه پیامبر (ص) در کنار آن مستقر شد و پیامبر برای اهل مدینه دعا کرد.
موقعیت مکانی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
چاه سقیا در جنوب مسجد سقیا و در منطقه راه‌آهن عنبریه واقع است،[۱] همچنین این منطقه به نام «البقع»[۲] و «منزلة النقا» نیز شهرت داشته است.[۳]
پیامبر و چاه سقیا[ویرایش | ویرایش مبدأ]
چاه سقیا از چاه‌های معروف و تاریخی شهر مدینه است[۴] که پیامبر اسلام (ص) در هنگام عبور از کنار آن در جنگ بدر، لشکر خود را در کنار آن مستقر کرد[۵] و در مسجد آن نماز خواند[۶] و برای اهل مدینه دعا نمود.[۷]
پیامبر(ص) و یارانش از آب این چاه [۸] استفاده می‌کردند؛ و زمانی که آب چاه‌های مدینه کم شده بود، برای پیامبر از چاه سقیا آب می‌آوردند.[۹]
مالک و فرزندانش، آب را از این چاه به خانه‌های همسران پیامبر می‌آوردند.[۱۰] همچنین بلال بن رباح، غلام پیامبر، در دوره‌ای از بئر غرس و این چاه[۱۱] برای پیامبر آب می‌آورد.[۱۲]
تاریخچه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بنا بر گزارش مورخان چاه سقیا را قبیله بنی‌مخزوم حفر کرده‌اند[۱۳] و بعدها متعلق بهذُکوان بن عبد قیس شد و بعد از او سعد بن ابی وقاص آن را خریداری کرد.[۱۴]
در جنگ بدر، پیامبر اسلام (ص) و مسلمانان به این مکان رسیدند و جنگیدند.[۱۵] بنا به نقل یکی از صحابه، پدرش به او گفت: «ما در نزدیکی بئر السقیا با یهودیان در منطقه حسیکه (حُسَیکه نام جایی است در مدینه، در کنار کوه ذباب، در این آبادی یهودیان سکونت داشتند)[۱۶] نبرد کردیم و پیروز شدیم.[۱۷] سپس پیامبر اسلام (ص) در مسیر بدر از این مکان عبور کرد و به من گفت که اگر زنده ماندم و به خانه برگشتم، این بئر را خریداری کن.[۱۸] چاه سقیا در طول تاریخ به نام‌های بئر المالک[۱۹] و بئر الأعجام نیز به کار رفته است.[۲۰]
این چاه در سال ۶۸۶ق توسط حسن بن ابراهیم تجدید بنا شد؛[۲۱] و در سال ۷۷۸ق نیز توسط عده‌ای از ایرانیان مجددا بازسازی شد، که سال‌ها به بئرالأعجام شهرت یافت.[۲۲] بدرالدین بن علیبة در ۸۸۶ق به بازسازی و مرمّت آن چاه همت کرد.[۲۳] بنابر گزارشی از قرن نهم، چاه سقیا ۱۴ متر عمق و ۶ متر قطر داشته است.[۲۴]
در سده اخیر چاه سقیا خشک شد[۲۵] که با گسترش و توسعه‌های پروژه‌های شهری در این منطقه، از بین رفت.[۲۶]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 381.[۱]
- ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[۲]
- ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[۳]
- ↑ وصف مدینه منوره، ص ۱۷.[۴]
- ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[۵]
- ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص 191.[۶]
- ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[۷] مدینه‌شناسی، ج ١، ص ٣٩٠. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص ٣١٣.
- ↑ الطبقات الکبری، ج ١، ص ٤٠٥.
- ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 384.[۸]
- ↑ الطبقات الکبری، ج ١، ص ٥٠١.
- ↑ تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۱.[۹]
- ↑ التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینه الشریفه، جلد ۱، صفحه ۲۷۱ تاریخ مدینه دمشق، صفحه ۹۰.
- ↑ اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، جلد ۲، ص ۲۲۳
- ↑ تاریخ مدینه منوره، ص۱۵۸.
- ↑ تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص ۲۷۰.[۱۰]
- ↑ مغانم المطابه، ص115.[۱۱]
- ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص ۳۸۰.[۱۲]
- ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۸۹.[۱۳]
- ↑ تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[۱۴]
- ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[۱۵]
- ↑ تاریخ بغداد، ص ۳۴۶.
- ↑ وفاء الوفاء، ج۳، ص 382.[۱۶]
- ↑ خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰.
- ↑ خلاصه الوفاء بالاخبار دار المصطفی، ص ۴۵۰
- ↑ تاریخ معالم مدینه منوره قدیما و حدیثا، ص 272.[۱۷]
- ↑ المدینه بین ماضی و الحاضر، ص ۱۹۰.[۱۸]
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
این مقاله برگرفته از مقاله چاه سقیا در دانشنامه حج و حرمین شریفین است.
- تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه، ۱۴۱۹ ق.
- مدینه‌شناسی، نجفی، محمد باقر، تهران-ایران، مشعر، ۱۳۹۲ش.
- التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، المطری، جمال الدین محمد بن احمد، ریاض-عربستان، اداره الملک عبد العزیز، ۱۴۲۶ق.
- اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ارزقی، محمد بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الاندلس، ۱۴۱۶ق.
- تاریخ المدینه المنوره، بن شبه النمیری البصری، ابوزید عمر، لنبان-بیروت، الدار الإسلامیة، ۱۹۹۰م.
- آثار اسلامی مکه و مدینه، جعفریان، رسول، تهران-ایران، مشعر، ۱۳۹۰ ه.
- طبقات الکبری (فارسی)، ابن سعد، تهران، فرهنگ و اندیشه، بی‌تا.
- التحفة اللطیفة فی تاریخ المدینه الشریفه، سخاوی، محمد بن عبد الرحمن بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیة، ۱۹۹۳ م.
- تاریخ مدینه دمشق، ابن عساکر، علی بن حسن، بیروت-لبنان، دار الفکر، ۱۹۹۵م.
- تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، احمد بن علی، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیة، ۱۹۹۷م.
- خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفی، سمهودی، علی بن عبد الله، مدینه نوره-عربستان، المکتبه العلمیه، ۱۹۷۲م.
- وصف المدینه المنوره، قائدان، اصغر، پایگاه مجلات ۲ (میقات حج- سال ۱۳۷۸- شماره ۲۷)
- وفاء الوفاء، سمهودی، علی بن عبد الله، بیروت-لبنان، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م.
- مغانم المطابه، فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، ریاض-عربستان، دار الیمامه للبحث و الترجمه و النشر، ۱۹۶۹م.
- المدینة بین الماضی والحاضر، عیاشی، ابراهیم بن علی، مدینه منوره-عربستان، بی نا، ۱۹۷۲م.