ابوطالب: تفاوت میان نسخه‌ها
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
'''ابوطالب، عبدمناف بن عبدالمطلب'''، پدر [[امام علی(ع)]]، عمو و حامی [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] است. ابوطالب پس از پدرش عبدالمطلب به مقام [[سقایت]] حاجیان مکه رسید. وی سرپرستی پیامبر را از هشت سالگی بر عهده گرفت و تا پایان عمر از وی حمایت کرد. | '''ابوطالب، عبدمناف بن عبدالمطلب'''، پدر [[امام علی(ع)]]، عمو و حامی [[حضرت محمد (ص)|پیامبر اسلام(ص)]] است. ابوطالب پس از پدرش عبدالمطلب به مقام [[سقایت]] حاجیان مکه رسید. وی سرپرستی پیامبر را از هشت سالگی بر عهده گرفت و تا پایان عمر از وی حمایت کرد. | ||
به دلیل بزرگ‌منشی، درایت و نفوذ کلامش در میان قبایل، هنگام اختلافات، ابوطالب را داور قرار می‌دادند. او را بانی سنت سوگند در شهادت‌دادن برای اولیای دم دانسته‌اند که در [[اسلام]] نیز ادامه یافت. ابوطالب از شاعران برجسته زمان خود بود و از جمله اشعار او، شعری است در حمایت از پیامبر اسلام(ص) با نام قصیده لامیه، که آن را در ماجرای [[شعب ابی‌طالب]] سرود. | به دلیل بزرگ‌منشی، درایت و نفوذ کلامش در میان قبایل، هنگام اختلافات، ابوطالب را داور قرار می‌دادند. او را بانی سنت سوگند در شهادت‌دادن برای اولیای دم دانسته‌اند که در [[اسلام]] نیز ادامه یافت. ابوطالب از شاعران برجسته زمان خود بود و از جمله اشعار او، شعری است در حمایت از پیامبر اسلام(ص) با نام قصیده لامیه، که آن را در ماجرای [[شعب ابی‌طالب]] سرود. اشعار ابوطالب، توسط ابوهِفّان مهزمی (قرن سوم قمری) تحت عنوان دیوان ابوطالب گردآوری شد. | ||
پس از دعوت علنی [[پیامبر(ص)]] به اسلام، ابوطالب همواره از پیامبر در مقابل فشار [[قریش]] که خواستار مقابله با پیامبر و یا تسلیم کردن او بودند، ایستادگی کرد. وی در دوران سه ساله محاصره اقتصادی مسلمانان اموال خود انفاق کرد. | پس از دعوت علنی [[پیامبر(ص)]] به اسلام، ابوطالب همواره از پیامبر در مقابل فشار [[قریش]] که خواستار مقابله با پیامبر و یا تسلیم کردن او بودند، ایستادگی کرد. وی در دوران سه ساله محاصره اقتصادی مسلمانان اموال خود انفاق کرد. | ||
[[شیعه|شیعیان]] و برخی از عالمان [[اهل‌سنت]] برپایه روایت‌های [[اهل بیت(ع)]] و برخی شواهد، او را مؤمن می‌دانند و | [[شیعه|شیعیان]] و برخی از عالمان [[اهل‌سنت]] برپایه روایت‌های [[اهل بیت(ع)]] و برخی شواهد، او را مؤمن می‌دانند و برای اثبات آن کتاب‌هایی با عنوان «ایمان ابوطالب» نگاشته‌اند. | ||
==زندگی‌نامه== | ==زندگی‌نامه== | ||
عبدمناف بن عبدالمطَّلب بن هاشم<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۱؛ الطبقات، خلیفه، ص۳۰؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۱.</ref> که با کنیه‌اش ابوطالب مشهور است.<ref>عمدة الطالب، ص۲۰؛ الاصابه، ج۷، ص۱۹۶.</ref> برخی مورخان ولادت او را بیش از ۸۰ سال قبل از [[هجرت]] دانسته‌اند.<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۵؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۹.</ref> پدرش [[عبدالمطلب]] بزرگ [[مکه]] و رئیس [[قریش]]<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۴۲.</ref> و مادرش فاطمه بنت عمرو بن عائذ بن عمران از قبیله [[بنی‌مخزوم]] بود.<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۹۲؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۸.</ref> | عبدمناف بن عبدالمطَّلب بن هاشم<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۱؛ الطبقات، خلیفه، ص۳۰؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۱.</ref> که با کنیه‌اش ابوطالب مشهور است.<ref>عمدة الطالب، ص۲۰؛ الاصابه، ج۷، ص۱۹۶.</ref> برخی مورخان ولادت او را بیش از ۸۰ سال قبل از [[هجرت]] دانسته‌اند.<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۵؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۹.</ref> پدرش [[عبدالمطلب]] بزرگ [[مکه]] و رئیس [[قریش]]<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۴۲.</ref> و مادرش فاطمه بنت عمرو بن عائذ بن عمران از قبیله [[بنی‌مخزوم]] بود.<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۹۲؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۸.</ref> | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۷: | ||
=== سقایت === | === سقایت === | ||
میزبانی و پذیرایی از حاجیان ([[سقایت]] و [[رفادت]]) در [[مکه|شهر مکه]] | هاشم بن عبدمناف، جد ابوطالب، میزبانی و پذیرایی از حاجیان ([[سقایت]] و [[رفادت]]) در [[مکه|شهر مکه]] را بر عهده داشت.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۶۴.</ref> پس از هاشم، فرزندش [[عبدالمطلب]]<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۰۹؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۳.</ref> و پس از او نیز فرزندش ابوطالب سه سال عهده‌دار این مسئولیت بود.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۶۴.</ref> گفته شده ابوطالب توان اقتصادی ادامه این کار را نداشت، از این رو، آن را به برادرش [[عباس بن عبدالمطلب|عباس]] واگذار کرد.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۶۴.</ref> | ||
ابوطالب پس از آسیب دیدن [[کعبه]] | ابوطالب پس از جاری شدن سیل در [[مکه]] و آسیب دیدن [[کعبه]]، عهده‌دار تعمیر آن شد و دستور داد تا از مالی پاکیزه در بازسازی بنای کعبه استفاده کنند. [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در این زمان ۲۵ سال داشت و اختلاف بر سر نصب [[حجرالاسود]] در همین ماجرا رخ داد.<ref>تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۹.</ref> | ||
=== جایگاه اجتماعی === | === جایگاه اجتماعی === | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۵: | ||
=== خصوصیات === | === خصوصیات === | ||
ابوطالب به سخاوت شهرت داشت.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۸.</ref> وی همچنین شاعری توانا و برجسته بود.<ref>شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۲۱۹.</ref> اشعار او در سده‌های نخستین اسلامی مورد توجه و استناد شاعران و ادیبان معروف بوده است.<ref>الکتاب، ج۳، ص۲۶۰-۲۶۱؛ البیان و التبیین، ج۳، ص۳۰.</ref> | ابوطالب به سخاوت شهرت داشت.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۸.</ref> وی همچنین شاعری توانا و برجسته بود.<ref>شرح نهج البلاغه، ج۱۵، ص۲۱۹.</ref> اشعار او در سده‌های نخستین اسلامی مورد توجه و استناد شاعران و ادیبان معروف بوده است.<ref>الکتاب، ج۳، ص۲۶۰-۲۶۱؛ البیان و التبیین، ج۳، ص۳۰.</ref> او در حمایت و پشتیبانی از پیامبر اسلام(ص) شعری سرود که به [[قصیده لامیه]] شهرت یافت.<ref>ایمان ابی طالب، مفید، ص۱۸.</ref> اشعار ابوطالب، توسط ابوهِفّان مهزمی (قرن سوم قمری) تحت عنوان دیوان ابوطالب گردآوری شده است.<ref>دیوان ابی‌طالب، ۲۰۰۳م، ص۳۷ و۴۶.</ref> | ||
=== درگذشت === | === درگذشت === | ||
ابوطالب در ماه [[ذی قعده|ذی‌القعده]] یا نیمه ماه [[شوال]] سال دهم [[بعثت]]، در ۸۶ سالگی و بر پایه گزارشی، ۹۰ سالگی وفات یافت<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۵.</ref> و مانند پدرش [[عبدالمطلب]]<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۱۹.</ref> در قبرستان [[جنة المعلاة]] واقع در مکه به خاک سپرده شد.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۹.</ref> [[پیامبر(ص)]] آن سال را که با وفات ابوطالب و همسرش [[خدیجه]] همراه بود، «[[عام الحزن]]» (سالِ اندوه) نامید.<ref>امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۵.</ref> با وفات او فشارها بر مسلمانان افزایش یافت.<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۲۸۴؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۸-۶۹؛ دلائل النبوه، ج۲، ص۳۴۹-۳۵۰.</ref> قبرستانی که وی را در آن به خاک سپرده‌اند، نزد ایرانیان به «[[قبرستان ابوطالب]]» مشهور است. | ابوطالب در ماه [[ذی قعده|ذی‌القعده]] یا نیمه ماه [[شوال]] سال دهم [[بعثت]]، در ۸۶ سالگی و بر پایه گزارشی، ۹۰ سالگی وفات یافت<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۵.</ref> و مانند پدرش [[عبدالمطلب]]<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۱۹.</ref> در قبرستان [[جنة المعلاة]] واقع در مکه به خاک سپرده شد.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۲۸۹.</ref> [[پیامبر(ص)]] آن سال را که با وفات ابوطالب و همسرش [[خدیجه]] همراه بود، «[[عام الحزن]]» (سالِ اندوه) نامید.<ref>امتاع الاسماع، ج۱، ص۴۵.</ref> با وفات او فشارها بر مسلمانان افزایش یافت.<ref>السیرة النبویه، ج۲، ص۲۸۴؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۸-۶۹؛ دلائل النبوه، ج۲، ص۳۴۹-۳۵۰.</ref> قبرستانی که وی را در آن به خاک سپرده‌اند، نزد ایرانیان به «[[قبرستان ابوطالب]]» مشهور است.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه، ص161.</ref> | ||
==سرپرستی پیامبر== | ==سرپرستی پیامبر== | ||
ابوطالب پس از مرگ پدرش [[عبدالمطلب|عبدالمطَّلِب]] به وصیت وی، سرپرستی [[پیامبر(ص)]] را که هشت | ابوطالب پس از مرگ پدرش [[عبدالمطلب|عبدالمطَّلِب]] به وصیت وی، سرپرستی [[پیامبر(ص)]] را که هشت ساله بود، عهده‌دار شد.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۱۸؛ دلائل النبوه، ج۲، ص۲۲.</ref> گزارش شده که ابوطالب بیش از فرزندانش به او محبت می‌کرد، بهترین غذا را برایش فراهم می‌ساخت و بسترش را در کنار بستر خود قرار می‌داد و می‌کوشید همواره او را همراه خود داشته باشد.<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۱۹.</ref> در سفرهای تجاری نیز او را با خود می‌برد. ملاقات [[بحیرا|بَحیرای راهب]] با پیامبر(ص) و بشارتِ راهب به ابوطالب درباره به نبوت رسیدنِ حضرت محمد، در یکی از همین سفرها گزارش شده است.<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۰-۱۲۱؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۶.</ref> | ||
ابوطالب همکاری تجاری با [[خدیجه]] را به محمد(ص) توصیه کرد<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۹؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۶.</ref> و سپس از سوی وی به خواستگاری خدیجه رفت.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۷؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۰.</ref> برخی گفته‌اند که خطبه عقد را نیز او خواند.<ref>تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۳۴۱؛ الروض الانف، ج۲، ص۲۳۸؛ شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۷۰.</ref> | ابوطالب همکاری تجاری با [[خدیجه]] را به محمد(ص) توصیه کرد<ref>الطبقات، ابن سعد، ج۱، ص۱۲۹؛ انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۶.</ref> و سپس از سوی وی به خواستگاری خدیجه رفت.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۷؛ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۰.</ref> برخی گفته‌اند که خطبه عقد را نیز او خواند.<ref>تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۳۴۱؛ الروض الانف، ج۲، ص۲۳۸؛ شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۷۰.</ref> | ||
==حمایت از پیامبر== | ==حمایت از پیامبر== | ||
پس از دعوت آشکار [[پیامبر(ص)]] به اسلام، فشار [[قریش]] بر ابوطالب افزایش یافت.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۱۳۱.</ref> در [[یوم الانذار]] که دعوت‌شدگان بیشتر از [[بنی‌هاشم]] بودند، برخی از اعضای | پس از دعوت آشکار [[پیامبر(ص)]] به اسلام، فشار [[قریش]] بر ابوطالب افزایش یافت.<ref>انساب الاشراف، ج۱، ص۱۳۱.</ref> در [[یوم الانذار]] که دعوت‌شدگان بیشتر از [[بنی‌هاشم]] بودند، برخی از اعضای هاشمی مانند [[ابولهب]] وی را شماتت کردند. وقتی در همین جلسه پیامبر(ص) [[امام علی(ع)]] را برادر، وصی و خلیفه خود خواند، گروهی با تمسخر به ابوطالب گفتند: به تو فرمان داد که از فرزندت اطاعت کنی!<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۶۳.</ref> | ||
بنابر گزارش‌های تاریخی بزرگان قریش سه بار نزد ابوطالب آمدند و از وی خواستند یا مانع دعوت پیامبر شود یا | بنابر گزارش‌های تاریخی بزرگان قریش سه بار نزد ابوطالب آمدند و از وی خواستند یا مانع دعوت پیامبر شود یا او را به قریش تسلیم کند.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۷۱-۱۷۲؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۵-۶۷؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۹۰-۲۹۱.</ref> | ||
وی در برابر قریش کوشید آنان را مجاب سازد و نیز پیامبر(ص) را از خطرهای دعوتش آگاه کند.<ref name=":0">السیرة النبویه، ج۱، ص۱۷۱-۱۷۲؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۵-۶۷.</ref> مشرکان قریش حتی به ابوطالب پیشنهاد کردند تا محمد(ص) را با [[عمارة بن ولید مخزومی]] که جوانی زیبا و باذکاوت بود، مبادله کند.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۲۹۰-۲۹۱؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۷.</ref> وی در برابر این پیشنهاد، سخت برآشفت و آنان را با سرودن شعری مؤاخذه<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۷۲-۱۷۳.</ref> و بر پایه گزارشی، به قتل تهدید کرد.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۷۲-۱۷۳؛ نک: تاریخ طبری، ج۲، ص۶۷.</ref> | وی در برابر قریش کوشید آنان را مجاب سازد و نیز پیامبر(ص) را از خطرهای دعوتش آگاه کند.<ref name=":0">السیرة النبویه، ج۱، ص۱۷۱-۱۷۲؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۵-۶۷.</ref> مشرکان قریش حتی به ابوطالب پیشنهاد کردند تا محمد(ص) را با [[عمارة بن ولید مخزومی]] که جوانی زیبا و باذکاوت بود، مبادله کند.<ref>انساب الاشراف، ج۲، ص۲۹۰-۲۹۱؛ تاریخ طبری، ج۲، ص۶۷.</ref> وی در برابر این پیشنهاد، سخت برآشفت و آنان را با سرودن شعری مؤاخذه<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۷۲-۱۷۳.</ref> و بر پایه گزارشی، به قتل تهدید کرد.<ref>السیرة النبویه، ج۱، ص۱۷۲-۱۷۳؛ نک: تاریخ طبری، ج۲، ص۶۷.</ref> | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۳: | ||
| نویسنده = سیدعلی‌رضا واسعی | | نویسنده = سیدعلی‌رضا واسعی | ||
}} | }} | ||
*'''آثار اسلامی مکه و مدینه''': رسول جعفریان، تهران، انتشارات مشعر، ۱۳۸۶ش. | |||
*'''آینه پژوهش (مجله)''': قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. | *'''آینه پژوهش (مجله)''': قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. | ||
*'''الاصابه''': ابن حجر العسقلانی (م.۸۵۲ق.)، به کوشش علی محمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق. | *'''الاصابه''': ابن حجر العسقلانی (م.۸۵۲ق.)، به کوشش علی محمد و دیگران، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق. | ||