عبدالمطلب: تفاوت میان نسخه‌ها

 

'''{{جعبه اطلاعات اشخاص|نام کامل=عبدالمطلب فرزند هاشم|نسب/قبیله=قریش|شهر تولد=مدینه|تاریخ تولد=34 سال پیش از عام الفیل|فرزندان=۱۰ پسر از جمله عبدالله پدر پیامبر و شش دختر|مناصب=آبرسانی و پذیرایی از حاجیان|دین=موحد و پیرو آیین ابراهیم(ع)|محل زندگی=|محل دفن=قبرستان حُجون نزدیک مسجدالحرام|تاریخ درگذشت=۴۸ سال پس از عام الفیل|نقش‌های برجسته=متولی حج و کعبه|هجرت به=مکه|دیگر فعالیت‌ها=احیا و حفر مجدد چاه زمزم}}عَبدالمُطَلِّب''' جد پیامبر(ص)، رئیس قبیله قریش در عصر خود بود که مناصبی در مکه چون [[سقایت|سِقایت]] و [[رفادت|رِفادت]] را نیز بر عهده داشت. نام وی با [[چاه زمزم]] که در حال حاضر نیز آب آن مورد استفاده زائران خانه خداست، گره خورده زیرا او احیاء کننده چاه زمزم بود. ماجرای اصحاب فیل که به عذاب [[ابابیل]] گرفتار شدند نیز در عصر زعامت وی بر [[مکه]] صورت گرفت.

== معرفی عبدالمطلب ==

عبدالمطلب فرزند هاشم بن عبد مناف و جدّ [[پیامبر اسلام|پیامبر اسلام(ص)]] و [[امام علی(ع)]] بود. او در [[مدینه]] از مادری به نام سَلمی، زاده شد. پدرش هاشم در سفر تجاری به شام درگذشت و فرزندش را ندید.<ref>الطبقات الکبری،ج1 ص64؛ انساب الاشراف، ج1 ص64.</ref> نام اصلی او شیبه بود<ref>السیره النبویه،ج1 ص1؛ الطبقات الکبری،ج1 ص65.</ref>، اما زمانی که عمویش مطلب بن عبد مناف او را از مدینه به مکه آورد، مردم گمان کردند او بردهٔ مطلب است و از آن پس به عبدالمطلب (برده مطلب) شهرت یافت.<ref>الطبقات الکبری،ج1، ص67؛ المعارف، ص71و72.</ref> برخی روایات نیز این نام را به سبب درخشش «نور نبوت» در چهره‌اش دانسته‌اند که عمویش برای حفظ جان او از قتل یهود، وی را «عبد» خود معرفی کرد.<ref>بحار الانوار، ج15، ص58 – 64.</ref>

 

== جایگاه و فضائل ==

=== در میان قریش ===

عبدالمطلب پس از مرگ عمویش مطلب بن عبد مناف، مناصب مهم [[سقایت]] و [[رفادت]] (آبرسانی و پذیرایی از حاجیان) را با وجود مشکل‌هایی کسب کرد<ref>المنمق، ص83 – 85؛ انساب الاشراف، ج1، ص69و70.</ref> و به سید و بزرگ قریش بدل شد.<ref>الطبقات الکبری، ج1، ص67.</ref> او در میان [[قریش]] از چنان جایگاهی برخوردار بود<ref>الطبقات الکبری،ج1، ص69.</ref> که تنها نوه‌اش [[حضرت محمد (ص)|حضرت محمد(ص)]] می‌توانست در کنار او بر فرش مخصوص کنار [[کعبه]] بنشیند.<ref>اصول کافی، ج1،ص448، ح26؛ بحار الانوار، ج15، ص144؛ کمال الدین، ج1، ص171و173.</ref> قریش او را به سبب شرافت و خرد، «ابراهیم ثانی» می‌خواندند<ref>تاریخ الیعقوبی،ج2، ص11.</ref> و پس از مرگ نیز او را تکریم کردند.<ref>تاریخ الیعقوبی، ج2، ص13.</ref>

عبدالمطلب موحد و پیرو آیین [[ابراهیم(ع)]] بود و هرگز بتی نپرستید<ref>مروج الذهب، ج2، ص103و108؛ بحار الانوار، ج15، ص144.</ref>و بشارت [[بعثت پیامبر(ص)]] را به مردم می‌داد.<ref>الاصابه، ج5، ص191.</ref> عبدالمطلب برخی از احکام مانند دیه صد شتر، تحریم شراب و زنا، و [[طواف کعبه|طواف هفت‌باره کعبه]] را پایه‌گذاری کرد که بعدها در [[اسلام]] تایید شد.<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص10و11؛ الخصال، باب الخمسه، ج1، ص472.</ref>

== خدمات به حج ==

عبدالمطلب با حفر دوباره چاه زمزم، حاجیان را از آب آن سیراب می‌کرد. او اولین کسی بود که آب شیرین به زائران بیت الله نوشانید<ref>مروج الذهب،ج2، ص103.</ref> و خدمات گسترده‌ای به زائران [[بیت‌الله]] داشت.<ref>الطبقات الکبری، ج1، ص67؛ مروج الذهب، ج2، ص103.</ref> عبدالمطلب نخستین کسی بود که درِ کعبه را طلاکاری<ref>مروج الذهب، ج2، ص103و104.</ref> و برای آن قفل و کلید زرین ساخت.<ref>الطبقات الکبری، ج1، ص69.</ref>

== وفات عبدالمطلب و  فرزندان او ==

عبدالمطلب به روایتی در سن ۸۲ سالگی در حالی که [[رسول خدا]] هشت ساله بود (و ۴۸ سال از عام الفیل گذشته بود) در [[مکه]] از دنیا رفت و در [[قبرستان حجون|قبرستان حُجون]] نزدیک [[مسجدالحرام]] دفن شد.<ref>الطبقات الکبری،ج1، ص95؛ انساب الاشراف،ج1، ص84.</ref> گفته شده چون وقت احتضار عبدالمطلب فرا رسید، [[ابوطالب]] و زبیر که با عبدالله پدر رسول خدا(ص) از یک مادر بودند همه را جمع کرد و سفارش حضرت محمد(ص) را به آنها کرد و به روایتی کفالت آن حضرت را به ابوطالب واگذار کرد.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص85؛ الطبقات الکبری، ج1، ص95.</ref> از عبدالمطلب ۱۰ پسر و شش دختر باقی ماند.<ref>المعارف، ص72.</ref>

*'''الاصابة فی تمیز الصحابه'''، احمد بن علی ابن حجر، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۵ق.

*'''اصول کافی'''، محمد بن یعقوب کلینی، تهران، اسلامیه، ۱۳۶۲ش.

*'''الامالی'''، محمد بن نعمان شیخ مفید، تحقیق حسین ولی و علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۳ق.

*'''انساب الاشراف'''، احمد بن یحیی بلاذری، تحقیق سهیل زکّار و ریاض زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق.

*'''بحارالانوار'''، محمدباقر مجلسی، تهران، اسلامیه، بی‌تا.

*'''تاریخ الطبری'''، محمد بن جریر طبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، ۱۹۶۷م.

*'''تاریخ الیعقوبی'''، احمد بن اسحاق یعقوبی، بیروت، دار صادر، بی‌تا.

*'''الخصال'''، محمد بن علی بن بابویه شیخ صدوق، ترجمه هادی خلیلی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۹۲ش.

*'''السیرة النبویه'''، عبدالملک ابن هشام، تحقیق مصطفی السقا و دیگران، بیروت، دار المعرفه، بی‌تا.

*'''الطبقات الکبری'''، محمد ابن سعد، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۰ق.

*'''کمال الدین و تمام النعمه'''، محمد بن علی بن بابویه شیخ صدوق، تهران، اسلامیه، ۱۳۹۵ش.

*'''مروج الذهب و معادن الجوهر'''، علی بن الحسین مسعودی، تحقیق اسعد داغر، قم، دار الهجره، ۱۴۰۹ق.

*'''المعارف'''، محمد بن مسلم ابن قتیبه، تحقیق ثروت عکاشه، قاهره، الهیئة المصریة العامه للکتاب، ۱۹۹۲م.

*'''معانی الاخبار'''، محمد بن علی بن بابویه شیخ صدوق، تحقیق علی‌اکبر غفاری، قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۶ق.

*'''المنمق فی اخبار قریش'''، محمد ابن حبیب بغدادی، تحقیق خورشید احمد فاروق، بیروت، عالم الکتب، ۱۴۱۵ق.{{پایان}}