سلطان قایتبای: تفاوت میان نسخهها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:قایتبای مسجد مصر.jpg|بندانگشتی|200px|مسجد قایتبای و محل دفن او در قاهره مصر]] | |||
'''سلطان قایتُبای'''، سلطان [[ممالیک|مملوکی]] [[مصر]] در قرن نهم هجری، از فرمانروایانی بود که به عمران و آبادانی [[مکه]] و [[مدینه]] اهتمام ورزید. وی در دوران حکومتش، طرحهای متعددی در بازسازی، مرمت و توسعه اماکن مقدس، بهویژه [[مسجدالحرام]] و [[مسجدالنبی]]، اجرا کرد. بخش دیگری از اقدامات او شامل ساخت بناهای آموزشی، رفاهی، مذهبی و نیز احیای تأسیسات آبی و خدماتی در مسیرهای زیارتی بود. | '''سلطان قایتُبای'''، سلطان [[ممالیک|مملوکی]] [[مصر]] در قرن نهم هجری، از فرمانروایانی بود که به عمران و آبادانی [[مکه]] و [[مدینه]] اهتمام ورزید. وی در دوران حکومتش، طرحهای متعددی در بازسازی، مرمت و توسعه اماکن مقدس، بهویژه [[مسجدالحرام]] و [[مسجدالنبی]]، اجرا کرد. بخش دیگری از اقدامات او شامل ساخت بناهای آموزشی، رفاهی، مذهبی و نیز احیای تأسیسات آبی و خدماتی در مسیرهای زیارتی بود. | ||
== زندگینامه == | == زندگینامه == | ||
| خط ۹: | خط ۸: | ||
== حکومت == | == حکومت == | ||
قایتبای در پی خلع حاکم پیشین و به انتخاب درباریان، در سال 872قمری سلطنت مملوکی را به دست گرفت<ref>إتحاف الورى بأخبار أم القرى، ج4، ص482.</ref> و تا سال 901 قمری به مدت 29سال حکومت کرد و پس از قتل او دوران حکومت پسرش محمد آغاز شد.<ref name=":0" /> | قایتبای در پی خلع حاکم پیشین و به انتخاب درباریان، در سال 872قمری [[ممالیک|سلطنت مملوکی]] را به دست گرفت<ref>إتحاف الورى بأخبار أم القرى، ج4، ص482.</ref> و تا سال 901 قمری به مدت 29سال حکومت کرد و پس از قتل او دوران حکومت پسرش محمد آغاز شد.<ref name=":0" /> | ||
== اقدامات عمرانی در مکه == | == اقدامات عمرانی در مکه == | ||
{{ستون-شروع|۲}} | {{ستون-شروع|۲}} | ||
* بازسازی مسجد خیف در منا و ساخت گنبدی بزرگ و مرتفع بر فراز محراب آن در سال ۸۷۴ قمری. <ref>اتحاف الوری، ج۴، ص509.</ref> | * بازسازی [[مسجد خیف]] در [[منا]] و ساخت گنبدی بزرگ و مرتفع بر فراز [[محراب]] آن در سال ۸۷۴ قمری. <ref>اتحاف الوری، ج۴، ص509.</ref> | ||
* تعمیر و بازسازی مسجد نمره (که با نامهای مسجد عرفه یا مسجد ابراهیم نیز شناخته میشود). <ref>تاریخ الخمیس، ج۲، ص388.</ref> | * تعمیر و بازسازی [[مسجد نمره]] (که با نامهای مسجد عرفه یا مسجد ابراهیم نیز شناخته میشود). <ref>تاریخ الخمیس، ج۲، ص388.</ref> | ||
* مرمت و بازسازی مسجدی بر فراز کوه قُزَح در مشعرالحرام. <ref>سفرنامه حجاز، ص300.</ref> | * مرمت و بازسازی مسجدی بر فراز [[کوه قُزَح]] در [[مشعرالحرام]]. <ref>سفرنامه حجاز، ص300.</ref> | ||
* احیای منابع آب و قنوات | * احیای منابع آب و قنوات | ||
* لایروبی و احیای قنات عرفات و ساخت آبانبار یا مخزن بزرگی در عرفات برای دسترسی آسانتر حجاج، بهویژه فقرا، به آب در موسم حج. <ref>الارج المسکی، ص280؛ وفاء الوفاء، ج۲، ص234.</ref> | * لایروبی و احیای [[قنات عرفات]] و ساخت آبانبار یا مخزن بزرگی در عرفات برای دسترسی آسانتر حجاج، بهویژه فقرا، به آب در موسم حج. <ref>الارج المسکی، ص280؛ وفاء الوفاء، ج۲، ص234.</ref> | ||
* بازسازی نشانههای محدوده عرفه. <ref>تاریخ الخمیس، ج۲، ص388.</ref> | * بازسازی نشانههای محدوده [[عرفه]]. <ref>تاریخ الخمیس، ج۲، ص388.</ref> | ||
* احیای برکهای در منطقه خُلَیص (در حدود صد کیلومتری شمال مکه). <ref>وفاء الوفاء، ج۲، ص234.</ref> | * احیای برکهای در منطقه خُلَیص (در حدود صد کیلومتری شمال مکه). <ref>وفاء الوفاء، ج۲، ص234.</ref> | ||
* تعمیر و اصلاح سقایت عباس، چاه زمزم و مقام ابراهیم. <ref>تاریخ الخمیس، ج۲، ص388.</ref> | * تعمیر و اصلاح سقایت عباس، [[چاه زمزم]] و [[مقام ابراهیم]]. <ref>تاریخ الخمیس، ج۲، ص388.</ref> | ||
* لایروبی آبراه زبیده که به دستور زبیده همسر هارونالرشید برای آبرسانی به مکه ساخته شده بود. <ref>میقات حج، ج۱۳، ص143.</ref> | * لایروبی آبراه زبیده که به دستور زبیده همسر [[هارونالرشید]] برای آبرسانی به مکه ساخته شده بود. <ref>میقات حج، ج۱۳، ص143.</ref> | ||
* بازسازی نشانهها و تأسیسات مسجدالحرام | * بازسازی نشانهها و تأسیسات [[مسجدالحرام]] | ||
* تجدید بنای انصاب حرم مکی در سال | * تجدید بنای انصاب حرم مکی در سال ۸۷۴ق. <ref>میقات حج، ج۱۶، ص94.</ref> | ||
* ارسال منبر بزرگی برای مسجدالحرام. <ref>تاریخ الخمیس، ج۲، ص388.</ref> | * ارسال منبر بزرگی برای مسجدالحرام. <ref>تاریخ الخمیس، ج۲، ص388.</ref> | ||
* ساخت مدرسهای به نام خود در کنار مسجدالحرام برای تدریس فقه مذاهب اربعه، همراه با رباطی شامل ۷۲ حجره برای سکونت فقرا و ایتام. <ref>تاریخ الخمیس، ج۲، ص388.</ref> | * ساخت مدرسهای به نام خود در کنار مسجدالحرام برای تدریس فقه مذاهب اربعه، همراه با رباطی شامل ۷۲ حجره برای سکونت فقرا و ایتام. <ref>تاریخ الخمیس، ج۲، ص388.</ref> | ||
* ساخت مدرسهای دیگر برای ایتام با گنجایش ۴۰ طلبه و اختصاص سهمیه سالانه گندم برای ساکنان فقیر و یتیم این بناها. <ref>منائح الکرم، ج۳، ص۸۱–۸۵؛ تاریخ مکه (سباعی)، ص۳۹۵–۳۹۶.</ref> | * ساخت مدرسهای دیگر برای ایتام با گنجایش ۴۰ طلبه و اختصاص سهمیه سالانه گندم برای ساکنان فقیر و یتیم این بناها. <ref>منائح الکرم، ج۳، ص۸۱–۸۵؛ تاریخ مکه (سباعی)، ص۳۹۵–۳۹۶.</ref> | ||
* احداث باب قایتبای در مسجدالحرام، که از مدرسه قایتبای به مسجد باز میشد و ساخت منارهای بر بالای آن. <ref>منائح الکرم، همان؛ تاریخ مکه، همان.</ref> | * احداث باب قایتبای در مسجدالحرام، که از مدرسه قایتبای به مسجد باز میشد و ساخت منارهای بر بالای آن. <ref>منائح الکرم، همان؛ تاریخ مکه، همان.</ref> | ||
* تعویض سالانه پرده کعبه. <ref>تاریخ الخمیس، ج۲، ص388.</ref> | * تعویض سالانه [[پرده کعبه]]. <ref>تاریخ الخمیس، ج۲، ص388.</ref> | ||
* ساخت سردری مجلل با سه دهانه برای مسجدالحرام. <ref>جستاری بر تاریخ مکه، ص493.</ref> | * ساخت سردری مجلل با سه دهانه برای مسجدالحرام. <ref>جستاری بر تاریخ مکه، ص493.</ref> | ||
* تأسیس کتابخانهای در مکه با شمار زیادی از کتابها. <ref>منائح الکرم، ج۳، ص۸۵–۸۶.</ref> | * تأسیس کتابخانهای در [[مکه]] با شمار زیادی از کتابها. <ref>منائح الکرم، ج۳، ص۸۵–۸۶.</ref> | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
== اقدامات عمرانی در مدینه == | == اقدامات عمرانی در مدینه == | ||
[[پرونده:قایتبای مسجدالنبی.jpg|بندانگشتی|نام قایتبای در لوحی بر دیواره [[روضةالنبی]]]] | [[پرونده:قایتبای مسجدالنبی.jpg|بندانگشتی|200px|نام قایتبای در لوحی بر دیواره [[روضةالنبی]]]] | ||
اقدامات عمرانی قایتبای در [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] به دو دوره تقسیم میشود: | اقدامات عمرانی قایتبای در [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] به دو دوره تقسیم میشود: | ||
{{اصلی|بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)}} | {{اصلی|بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)}} | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۷: | ||
* بازسازی مناره اصلی کنار قُبّة الخضراء. <ref>التحفه اللطیفه، ص382.</ref> | * بازسازی مناره اصلی کنار قُبّة الخضراء. <ref>التحفه اللطیفه، ص382.</ref> | ||
* بازسازی دیوارها، ستونها و سقفها؛ ساخت گنبدی بر فراز محراب عثمانی؛ احداث سه گنبد دیگر (مجارید) در اطراف آن و دو گنبد بر بالای ورودی بابالسلام. <ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، ج۲، ص156؛ تاریخ و آثار اسلامی، ص219.</ref> | * بازسازی دیوارها، ستونها و سقفها؛ ساخت گنبدی بر فراز محراب عثمانی؛ احداث سه گنبد دیگر (مجارید) در اطراف آن و دو گنبد بر بالای ورودی بابالسلام. <ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، ج۲، ص156؛ تاریخ و آثار اسلامی، ص219.</ref> | ||
* ارسال منبری از سنگ مرمر برای مسجدالنبی در سال ۸۸۹ق پس از سوختن منبر پیشین در آتشسوزی ۸۸۶ق. <ref>التحفه اللطیفه، ج۲، ص382.</ref> | * ارسال منبری از سنگ مرمر برای مسجدالنبی در سال ۸۸۹ق پس از سوختن منبر پیشین در [[آتشسوزی دوم در مسجدالنبی|آتشسوزی ۸۸۶ق.]] <ref>التحفه اللطیفه، ج۲، ص382.</ref> | ||
* بازسازی محراب پیامبر(ص) و محراب عثمانی (که بنای فعلی نیز یادگار همان دوران است). <ref>التحفه اللطیفه، ج۲، ص382.</ref> | * بازسازی [[محراب پیامبر(ص)]] و [[محراب عثمانی]] (که بنای فعلی نیز یادگار همان دوران است). <ref>التحفه اللطیفه، ج۲، ص382.</ref> | ||
* مرمت گنبد پیامبر(ص) در سال ۸۸۷ق (معروف به «قبة الزرقاء» یا گنبد نیلگون) و توسعهای در شرق مسجد به مساحت حدود ۱۲۰ متر مربع. <ref>اخبار مدینه، ص429؛ تاریخ معالم المدینه المنوره، ص109.</ref> | * مرمت گنبد پیامبر(ص) در سال ۸۸۷ق (معروف به «قبة الزرقاء» یا گنبد نیلگون) و توسعهای در شرق مسجد به مساحت حدود ۱۲۰ متر مربع. <ref>اخبار مدینه، ص429؛ تاریخ معالم المدینه المنوره، ص109.</ref> | ||
* ساخت گنبدی بر فراز حجره حضرت فاطمه(س). <ref>مدینهشناسی، ج۱، ص84.</ref> | * ساخت گنبدی بر فراز حجره حضرت فاطمه(س). <ref>مدینهشناسی، ج۱، ص84.</ref> | ||
| خط ۱۰۹: | خط ۱۰۸: | ||
[[رده:حاکمان مصر]] | [[رده:حاکمان مصر]] | ||
[[رده:مقالههای تکمیلشده]] | [[رده:مقالههای تکمیلشده]] | ||
[[رده:مقالههای آماده ترجمه]] | |||