|
|
| (۵۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| [[پرونده:تصویری از کعبه .jpg|بندانگشتی|تصویری از کعبه و پرده کعبه]]
| | {{کعبه عمودی}} |
| '''پرده کعبه''' پوششی سیاه رنگ، پوشاننده ساختمان [[کعبه]] و نشانه احترام و ارزش و اعتبار خانه خدا بوده و تاریخچه آن بخشی از تاریخ کعبه به‌شمار می‌آید. همچنین پرده کعبه موضوع برخی احکام فقهی نیز قرار گرفته است. خانه کعبه و وابسته‌هایش از دیرباز دارای اهمیت و قداست بسیار بوده و درباره این‌که چه کسی نخستین بار کعبه را پوشانیده است، اختلاف‌نظر وجود دارد. | | '''پرده کعبه''' یا '''کسوه کعبه''' پوشش پارچه‌ای سیاه رنگی است که دیوارهای [[کعبه]] را با آن می‌پوشانند. پرده پوشاندن به کعبه نشانه احترام بدان تلقی شده است. پوشاندن کعبه با پارچه‌هایی به رنگ‌ها و جنس‌های مختلف تاریخی کهن دارد و به پیش از ظهور اسلام باز می‌گردد. رویدادهای مرتبط به تهیه و نصب پرده کعبه در منابع تاریخی ثبت شده است. همچنین پرده کعبه موضوع برخی احکام فقهی نیز قرار گرفته است. |
|
| |
|
| جنس پرده کعبه در زمان‌های مختلف، متفاوت بوده است. برپایه روایتی از [[امام صادق(ع)]] جنس پرده در روزگار [[آدم(ع)]] از پشم یا موی حیوانات، در زمان [[ابراهیم(ع)]] از الیاف گیاهی، و در ایام [[سلیمان(ع)]] از نوعی بافت عربی یا قباطی بوده است. نیز گفته می‌شود که در آستانه ظهور [[اسلام]]، جنس پوشش کعبه از خز، موی بافته شده و یا پوست و رنگ آن سبز یا زرد با نقشه راه‌راه یمنی و یا پارچه‌های عراقی بوده است. پس از ظهور اسلام نیز [[پیامبر(ص)]] برای خانه کعبه، پوششی از پارچه‌های یمنی یا پارچه‌ای سفید با بافتی عربی فراهم کرد. بعد از پیامبر(ص) خلفای دیگر جامه‌هایی از پارچه‌های یمنی یا پارچه‌های سفید مصری یا دیباج بر خانه کعبه می‌پوشاندند.
| | امروزه پرده در کارگاه مخصوصی در مکه بافته می‌شود و شامل پنج تکه است که هر یک از دیوارهای کعبه را می‌پوشاند و یک قطعه نیز به [[در کعبه]] اختصاص دارد. |
|
| |
|
| پس از انقراض [[عباسیان]] (659ق.) فراهم کردن پوشش کعبه از سال661ق. به انحصار حاکمان مصر درآمد، حق انحصاری مصریان در آماده کردن پرده کعبه تا حدود سال 1344ق. ادامه یافت به سال 1345ق. روابط [[مصر]] و [[حجاز]] تیره شد و پرده از مصر نیامد، اما با این‌حال در سال‌های دیگر پرده از مصر ارسال می‌شد تا این‌که در سال 1382ق. بر اثر اختلاف میان مصر و حجاز از آن هنگام تاکنون، پرده کعبه در مکه فراهم می‌شود. [[کارگاه پرده‌بافی]] در مدخل مکه در زمینی به مساحت 150 هزار متر مربع قرار دارد و دارای ابزارهای نساجی و بافندگی دستی و نیز دستگاه‌های جدید است.
| | == واژه و مفهوم شناسی == |
| | | ترکیب عربی «کِسوَة الکعبه» در فارسی پرده کعبه یا پیراهن کعبه و یا جامه کعبه نامیده می‌شود.<ref>لغت‌نامه، ج5، ص7642، «حجاب البیت». </ref><ref>کعبه و جامه آن، ص91؛ حج از میقات تا میعاد، ص127.</ref>این پوشش سیاه رنگ، ساختمان [[کعبه]] را جز بخش [[حجرالاسود]] می‌پوشاند.<ref>نک: معجم مقاییس اللغه، ج3، ص132، «ستر». </ref><ref>شفاء الغرام، ج1، ص122.</ref>پرده کعبه، نشانه احترام<ref>تحفة الکرام، ص159-160.</ref>و ارزش و اعتبار خانه خدا است و تاریخچه آن بخشی از تاریخ کعبه به‌شمار می‌آید.<ref>نک: کشف النور، ص14؛ التوحید و الشرک، ص210.</ref>نیز شغلی خاص برای تولیت امور پرده از گذشته تاکنون وجود داشته که به [[حجابت]] یا پرده‌داری شهرت دارد. |
| ==اهمیت پرده کعبه== | |
| | |
| ترکیب عربی «کِسوَة الکعبه» در فارسی پرده کعبه یا پیراهن کعبه و یا جامه کعبه نامیده می‌شود.<ref>لغت‌نامه، ج5، ص7642، «حجاب البیت». </ref><ref>ج12، ص18341، «کسوة». </ref><ref>کعبه و جامه آن، ص91؛ حج از میقات تا میعاد، ص127.</ref>این پوشش سیاه رنگ، ساختمان [[کعبه]] را جز بخش [[حجرالاسود]] می‌پوشاند.<ref>نک: معجم مقاییس اللغه، ج3، ص132، «ستر». </ref><ref>شفاء الغرام، ج1، ص122.</ref>پرده کعبه، نشانه احترام<ref>تحفة الکرام، ص159-160.</ref>و ارزش و اعتبار خانه خدا است و از آن‌جا که بافت و طراحی آن در دوره‌های گوناگون برای یافتن بهترین طرح، متفاوت بوده، تاریخچه آن بخشی از تاریخ کعبه به‌شمار می‌آید.<ref>نک: کشف النور، ص14؛ التوحید و الشرک، ص210.</ref>نیز شغلی خاص برای تولیت امور پرده از گذشته تاکنون وجود داشته که به [[حجابت]] یا پرده‌داری شهرت دارد. | |
|
| |
|
| همچنین پرده کعبه موضوع برخی احکام فقهی نیز قرار گرفته که مهم‌ترین موارد آن‌ها عبارتند از: جواز پوشاندن کعبه با حریر (ابریشم)،<ref>تحریر الاحکام، ج4، ص363؛ وفاء الوفاء، ج2، ص140؛ کشاف القناع، ج3، ص180.</ref> جایز نبودن کندن و قطع و خرید و فروش پرده کعبه نزد [[شیعه]] و نیز برخی [[شافعیان]] بر خلاف دیدگاه رایج [[اهل سنت]]،<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص380؛ فتح العزیز، ج7، ص513.</ref> جواز یا عدم جواز تزئین آن با طلا و نقره،<ref>حواشی الشروانی، ج1، ص121؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص280.</ref> جواز داخل شدن پشت پرده برای دعا.<ref>اعانة الطالبین، ج2، ص95.</ref> | | همچنین پرده کعبه موضوع برخی احکام فقهی نیز قرار گرفته که مهم‌ترین موارد آن‌ها عبارتند از: جواز پوشاندن کعبه با حریر (ابریشم)،<ref>تحریر الاحکام، ج4، ص363؛ وفاء الوفاء، ج2، ص140؛ کشاف القناع، ج3، ص180.</ref> جایز نبودن کندن و قطع و خرید و فروش پرده کعبه نزد [[شیعه]] و نیز برخی [[شافعیان]] بر خلاف دیدگاه رایج [[اهل سنت]]،<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص380؛ فتح العزیز، ج7، ص513.</ref> جواز یا عدم جواز تزئین آن با طلا و نقره،<ref>حواشی الشروانی، ج1، ص121؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص280.</ref> جواز داخل شدن پشت پرده برای دعا.<ref>اعانة الطالبین، ج2، ص95.</ref> |
|
| |
|
| ==پیشینه پوشش کعبه== | | ==پیشینه پوشش کعبه== |
| | {{اصلی|تاریخ پرده کعبه|کارگاه پرده‌بافی}} |
| | درباره این‌که چه کسی نخستین بار کعبه را پوشانیده است، اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی روایت‌ها این کار را به حضرت آدم نسبت داده اند<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص235؛ وسائل الشیعه، ج13، ص208.</ref> و برخی گزارش‌های تاریخی یکی از [[حمیریان|پادشاهان حمیری]] [[یمن]] را نخستین کسی دانسته‌اند که کعبه را در سال 190 یا 220 قبل از بعثت پرده پوشانید.<ref>فتح الباری، ج3، ص365-366؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص280؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص291؛ اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص230-231.</ref> |
|
| |
|
| خانه کعبه و وابسته‌هایش از دیرباز دارای اهمیت و قداست بسیار بوده است و پوشاندن آن، پیشینه‌ای طولانی دارد. درباره این‌که چه کسی نخستین بار کعبه را پوشانیده است، اختلاف‌نظر وجود دارد. در روایتی از [[امام صادق(ع)]] آمده که نخست [[حضرت آدم(ع)]] و سپس [[حضرت ابراهیم(ع)]] و [[حضرت سلیمان(ع)]] خانه کعبه را پوشانده‌اند.<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص235؛ وسائل الشیعه، ج13، ص208.</ref>برخی نیز حضرت اسماعیل(ع) یا [[عدنان]]، نیای بزرگ [[پیامبر(ص)]]، را نخستین کسی می‌دانند که خانه کعبه را پوشاند.<ref>المصنف، ج5، ص154؛ فتح الباری، ج3، ص366؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص289.</ref>آنان دلیل این‌کار را محافظت از احترام و زیبایی خانه خدا دانسته‌اند.<ref>صبح الاعشی، ج4، ص283؛ اسرار عرفانی حج، ص185-186.</ref>
| | بافت پرده‌های نو برای کعبه توسط قریش و پس از اسلام توسط پیامبر و خلفای او ادامه یافت. این کار در دوره‌هایی از عصر عباسی رونق زیادی داشت و گاهی جامه کعبه سه بار در سال تعویض می‌شد.<ref>السیرة الحلبیه، ج1، ص281؛ فی رحاب البیت العتیق، ج1، ص211؛ کشف الارتیاب، ص360.</ref> پادشاهان سایر سرزمین‌های اسلامی<ref>البدایة و النهایه، ج13، ص200.</ref> و برخی از ثروتمندان نیز گاهی پرده کعبه را تهیه و به مکه ارسال می‌کردند.<ref>تاریخ ابن خلدون، ج3، ص513؛ الکامل، ج11، ص65؛ نهایة الارب، ج23، ص284.</ref> |
| | |
| ===دوره قبل از هجرت===
| |
| | |
| بر پایه برخی گزارش‌های تاریخی دیگر، به سال 190 یا 220<ref>الرحلة الحجازیه، ص188؛ الکعبة و الکسوه، ص128.</ref>پیش از هجرت پیامبر اکرم(ص) یکی از پادشاهان حمیری [[یمن]] نخستین کسی بود که خانه کعبه را پوشاند.<ref>فتح الباری، ج3، ص365-366؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص280؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص291؛ اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص230-231.</ref>او قصد ویران کردن خانه کعبه را داشت؛ اما در راه سخت بیمار شد و به پیشنهاد عربی بیابان‌گرد و یا بر پایه یک رؤیا<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص249-250؛ تحفة الکرام، ص159؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص291-292.</ref>برای خانه خدا [[نذر]] کرد و شفا یافت و سپس برای آن دری با قفل و پوشش مناسب فراهم کرد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص249-250؛ الارج المسکی، ص155.</ref>سپس برخی نیاکان پیامبر گرامی(ص) عهده‌دار پوشاندن کعبه شدند. نیز گاه برخی بزرگان قریش مانند [[ابوربیعة بن مغیره]]، تجدید پوشش کعبه را بر عهده می‌گرفتند<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص251؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص294.</ref>و این شیوه تا هنگام [[فتح مکه]] به سال هشتم ق. ادامه یافت.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص251؛ اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص231.</ref>
| |
| | |
| ===دوره بعد از هجرت===
| |
| | |
| پیامبر(ص) پس از فتح مکه با بهره‌گیری از [[بیت المال]]، پوششی برای کعبه فراهم نمود و پس از ایشان، خلفا عهده‌دار این مسؤولیت شدند.<ref>فتوح البلدان، ج1، ص54؛ فتح الباری، ج3، ص366؛ نک: فقه السنه، ج1، ص760.</ref>[[حضرت علی(ع)]] نیز هنگام خلافت خود، از [[عراق]] پوششی برای [[کعبه]] می‌فرستاد.<ref>وسائل الشیعه، ج13، ص208؛ جامع احادیث الشیعه، ج10، ص74.</ref>در دوره [[امویان]] و [[زبیریان]] نیز پرده کعبه گاهی از [[خراسان]] و گاه از [[مصر]] ارسال می‌شد. گاهی نیز هم‌زمان دو پرده می‌رسید که هریک زیباتر بود، آن را به کعبه می‌پوشاندند.<ref>تاریخ الکعبة المعظمه، ص252.</ref>در روزگار [[عبدالملک]]، پوشش کعبه را نخست در [[مسجد پیامبر(ص)]] می‌گستراندند و سپس جمع کرده، به [[مکه]] می‌آوردند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص255.</ref>
| |
| | |
| بر پایه گزارشی، پرده‌های دوران جاهلیت تا هنگام [[معاویه]]<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج5، ص232؛ السیرة الحلبیه، ج1، ص281.</ref>بر کعبه باقی مانده بود که به علت سنگینی بیش از حد، برداشته شد.<ref>فتح الباری، ج3، ص367؛ اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص260؛ صبح الاعشی، ج4، ص287-288.</ref>انجام این‌کار برای نخستین‌بار به [[شیبة بن ابی‌طلحه|شیبة بن ابی‌طلحه حجبی]] نسبت یافته که کعبه را تمیز کرد و از جامه‌های کهن برهنه نمود و با عطر عالی خوشبو کرد.<ref>نک: اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص260-261؛ الاعلام، ص71-72.</ref>همچنین بار دیگر به سال 160ق. هنگام حج‌‌گزاری [[مهدی عباسی]]، به دلیل انباشته شدن پرده‌ها و نگرانی از فروریختن سقف کعبه بر اثر بار سنگین، کعبه از جامه برهنه شد. سپس همه دیوارهای بیرونی و درونی آن را با مشک و عنبر شستند و سه جامه از پارچه‌های قباطی، خز و دیبا بر آن پوشاندند.<ref>تاریخ طبری، ج6، ص366؛ الکامل، ج3، ص63؛ صبح الاعشی، ج4، ص285.</ref>
| |
| | |
| ===دوره عباسی===
| |
| | |
| در [[دوره عباسی]]، پرده کعبه در [[بغداد]] بافته می‌شد. این باعث رونق پارچه‌بافی در عراق گشت. گاهی نیز از جمله در ایام مهدی عباسی به سال 162ق. این پرده از قریه تنیس مصر فراهم می‌شد.<ref>المواعظ و الاعتبار، ج1، ص335؛ فی رحاب البیت العتیق، ج1، ص210؛ نک: کشف الارتیاب، ص361.</ref>خلفای عباسی پرده کعبه را در برخی دوره‌ها سه‌بار به سال عوض می‌کردند<ref>السیرة الحلبیه، ج1، ص281؛ فی رحاب البیت العتیق، ج1، ص211؛ کشف الارتیاب، ص360.</ref>و گاهی به سال دو بار جامه نو بر آن می‌پوشاندند.<ref>صبح الاعشی، ج4، ص283؛ بهجة النفوس، ج1، ص536؛ الکعبة و الکسوه، ص146.</ref>گاهی هم ازار خانه کعبه، هر دو ماه یک‌بار، از نو پوشانیده می‌شد.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص256؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص302.</ref>
| |
| | |
| در سال 200ق. [[حسین بن حسن افطس|حسین بن حسن اَفطَس طالبی علوی]] جامه‌های کعبه را از روی آن برداشت و دو جامه ابریشم نازک، یکی به رنگ زرد و دیگری سپید، بر کعبه پوشاند<ref>نک: اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص262-264؛ تجارب الامم، ج4، ص119.</ref>که بر آن نوشته شده بود: «بسم الله الرحمن الرحیم و صلی الله علی سیدنا محمد و علی اهل بیته الطیبین الاخیار<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص264؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص305.</ref>».
| |
| | |
| [[ناصر خسرو]] در سفرنامه‌اش رنگ پرده کعبه را سفید گزارش کرده و درباره شکل و اندازه آن گفته است: «به دو موضع طرازی را یک گز عرض و میان هر دو طراز 10 گز به تقریب و زیر و بالا به همین قیاس، چنان‌که به واسطه دو طراز علو خانه به سه بخش بود، هر یک به قیاس 10 گز و بر چهار جانب جامه محراب‌های رنگین بافته‌اند و نقش کرده به زر رشته و پرداخته بر هر دیواری سه محراب یکی بزرگ در میان و دو کوچک بر دو طرف، چنان‌که بر چهار دیوار دوازده محراب است.» <ref>سفرنامه، ص131.</ref>
| |
| | |
| در سال 644ق. به سبب ضعف عباسی‌ها و اختلاف‌های سیاسی، پوشش کعبه از سوی خلیفه نرسید. از این‌رو، به‌دست شخصی به نام [[عفیف بن منعه|عَفیف بن مِنعَه]] به درخواست حاکم یمن<ref>البدایة و النهایه، ج13، ص200.</ref>و یا به دست بازرگانی ایرانی به نام «[[رامشت|رامِشت]]» پوششی به ارزش هجده هزار دینار مصری، فراهم و بر کعبه پوشانیده شد.<ref>تاریخ ابن خلدون، ج3، ص513؛ الکامل، ج11، ص65؛ نهایة الارب، ج23، ص284.</ref>طوفان به سال 643ق. جامه کعبه را از روی آن برداشت. این طوفان21 روز ادامه داشت و در این مدت، کعبه برهنه ماند تا این‌که به دست [[منصور بن منعه بغدادی|منصور بن مِنعَه بغدادی]] که در آن هنگام، بزرگ [[حرم مکی]] بود، جامه‌ای نو بر کعبه قرار داده شد.<ref>البدایة و النهایه، ج14، ص55؛ الاعلام، ص59-63.</ref>
| |
| | |
| ===آماده کرده پرده توسط حاکمان مصر===
| |
| | |
| پس از انقراض عباسیان (659ق.) فراهم کردن پوشش کعبه از سال661ق. به انحصار حاکمان مصر درآمد.<ref>کشف الارتیاب، ص360.</ref>[[ملک ظاهر بندقداری]] نخستین تن از ملوک مصر بود که پوشش کعبه را تقدیم کرد.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص124؛ عجائب الآثار، ج1، ص30؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص318.</ref>به سال 743ق. [[ملک صالح اسماعیل بن محمد قلاوون]]، یک یا چند آبادی را در پیرامون قاهره به نام [[قلیوبیه|قَلیوبیه]]<ref>التحفة اللطیفه، ج2، ص107؛ شفاء الغرام، ج1، ص123؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص317.</ref>برای فراهم ساختن پوشش کعبه و [[حجره نبوی]] [[وقف]] کرد. سپس عثمانی‌ها به گسترش این مکان پرداختند و سنت ارسال پرده از مصر را استمرار بخشیدند.<ref>الضوء اللامع، ج4، ص26؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص320.</ref>
| |
| | |
| در سال 848ق. [[شاهرخ میرزا]]، فرزند امیر تیمور گورکان، پس از تلاش بسیار موفق شد که پرده‌ای از [[ایران]] برای کعبه بفرستد.<ref>النجوم الزاهره، ج15، ص364؛ مستدرکات اعیان الشیعه، ج6، ص176؛ انباء الغمر بابناء العمر، ج8، ص64.</ref>
| |
| | |
| ===بافت پرده در مکه===
| |
| | |
| حق انحصاری مصریان در آماده کردن پرده کعبه تا حدود سال 1344ق. ادامه یافت.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص125؛ التاریخ القویم، ج3، ص569؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص345.</ref>به سال 1345ق. روابط مصر و [[حجاز]] تیره شد و پرده از مصر نیامد. عبدالعزیز، پادشاه عربستان، پرده را در عربستان فراهم کرد و در روز [[عید قربان]] همان سال بر کعبه آویخت.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص125؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص346؛ الکعبة و الکسوه، ص168.</ref>وی با فراخواندن بافندگانی از هند به سال 1346ق. کارگاهی را برای بافت پرده در محله [[اجیاد مکه]] بنیان نهاد.<ref>الکعبة و الکسوه، ص172؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص347.</ref>بدین‌گونه به سال 1346ق. نخستین پوشش بافت مکه از حریر طبیعی و به رنگ مشکی فراهم شد.<ref>فی رحاب البیت العتیق، ج1، ص215؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص348.</ref>
| |
| | |
| پوشش کعبه تا سال 1358ق. در کارگاه یاد شده فراهم می‌شد تا این‌که دولت مصر از عبدالعزیز خواست اجازه دهد که پوشش دیگر بار از مصر حمل شود. عبدالعزیز این درخواست را پذیرفت و آن کارگاه تعطیل شد و پرده بار دیگر از مصر آمد. به سال 1382ق. میانه [[جمال عبدالناصر]]، رئیس جمهور مصر، و [[ملک سعود]]، پادشاه [[عربستان]]، به‌هم خورد. پرده کعبه از مصر تا [[بندر جده]] حمل شد؛ ولی بر اثر اختلاف میان مسؤولان سعودی و فرمانده کشتی مصری، پرده و حاجیان مصری به آن کشور بازگشت داده شدند. در آن سال، سعودی‌ها در کارگاه تعطیل شده عبدالعزیز، قطعه‌هایی را یافتند که از تنظیم آن‌ها پرده‌ای کامل پدید آمد و در روز دهم [[ذی‌حجه]] 1382ق. بر [[کعبه]] پوشانده شد.<ref>فی رحاب البیت العتیق، ج1، ص215؛ نک: تاریخ الکعبة المعظمه، ص331-332؛ الکعبة و الکسوه، ص175-178.</ref>از آن هنگام تاکنون، پرده کعبه در مکه فراهم می‌شود. [[کارگاه پرده‌بافی]] در مدخل مکه در زمینی به مساحت 150 هزار متر مربع قرار دارد و دارای ابزارهای نساجی و بافندگی دستی و نیز دستگاه‌های جدید است.<ref>نک: تاریخ الکعبة المعظمه، ص359-360؛ الکعبة و الکسوه، ص172؛ آثار اسلامی، ص86.</ref>
| |
| | |
| ==جنس پرده کعبه==
| |
| | |
| جنس پرده کعبه در زمان‌های مختلف، متفاوت بوده است. برپایه روایتی از [[امام صادق(ع)]] جنس پرده در روزگار [[آدم(ع)]] از پشم یا موی حیوانات، در زمانه [[ابراهیم(ع)]] از الیاف گیاهی، و در ایام [[سلیمان(ع)]] از نوعی بافت عربی یا قباطی بوده است.<ref>من لا یحضره الفقیه، ج2، ص235؛ وسائل الشیعه، ج13، ص208؛ جامع احادیث الشیعه، ج10، ص75.</ref>
| |
| | |
| ===قبل از ظهور اسلام===
| |
| | |
| بر پایه برخی گزارش‌های تاریخ جاهلی، [[شاه تبع|شاه تُبَّع]] خانه را با پوششی از برگ درخت نخل پوشاند و سپس پارچه‌ای یمنی روی آن کشید و سرانجام با پارچه‌ای نرم و نازک و لطیف، آن را پوشاند. جانشینان وی نیز پس از او، خانه خدا را با پارچه‌های یمنی قرمز راه‌راه می‌پوشاندند.<ref>اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص249-250؛ فتح الباری، ج3، ص376؛ تاریخ ابن خلدون، ج2، ص338.</ref>نیز گفته می‌شود که در آستانه ظهور اسلام، جنس پوشش کعبه از خز، موی بافته شده و یا پوست<ref>صبح الاعشی، ج4، ص283؛ فتح الباری، ج3، ص366؛ عمدة القاری، ج9، ص234.</ref>و رنگ آن سبز یا زرد با نقشه راه‌راه یمنی و یا پارچه‌های عراقی بوده است.<ref>التاریخ القویم، ج3، ص574؛ الکعبة و الکسوه، ص191-194.</ref>
| |
| | |
| در گزارش‌های تاریخی دیگر، [[نتیلة بنت جنان|نَتیلة بنت جنان]]، مادر [[عباس بن عبدالمطلب]]، نخستین زنی دانسته شده که در روزگار جاهلیت بر پایه نذری، پوششی از جنس دیباج برای خانه کعبه فراهم نمود. گروهی آن را پوشش داخلی خانه و نه پرده کعبه دانسته‌اند.<ref>تاریخ مکة المشرفه، ج1، ص119؛ منائح الکرم، ج1، ص373؛ المفصل، ج2، ص129.</ref>
| |
| | |
| ===بعد از ظهور اسلام===
| |
| | |
| پس از ظهور اسلام نیز [[پیامبر(ص)]] برای خانه کعبه، پوششی از پارچه‌های یمنی یا پارچه‌ای سفید با بافتی عربی فراهم کرد.<ref>فتوح البلدان، ج1، ص54؛ فتح الباری، ج3، ص365.</ref>پس از ایشان در روزگار [[ابوبکر]] و [[عمر]]، پرده کعبه از جنس «قباطی» بود که نوعی پارچه مصری است. عثمان نیز پرده را از گونه «قباطی» یا بردهای یمانی فراهم می‌کرد.<ref>فتح الباری، ج3، ص366؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص297.</ref>خلیفه‌های پسین نیز جامه‌ای از پارچه‌های یمنی یا پارچه‌های سفید مصری بر خانه کعبه می‌پوشاندند.<ref>نک: اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص253؛ فتوح البلدان، ج1، ص54-55؛ فقه السنه، ج1، ص760.</ref>گفته‌اند که خالد، [[نتیله]]، [[معاویه]]، [[یزید]]، [[ابن زبیر]] و [[حجاج]] کعبه را با دیباج پوشانده‌اند.<ref>فتوح البلدان، ج1، ص54-55؛ الروض الانف، ج1، ص42؛ فتح الباری، ج3، ص366-367؛ عمدة القاری، ج9، ص234.</ref>درباره نخستین کسی که از دیباج به این منظور استفاده کرد، روایت‌های گوناگون در دست است.<ref>نک: فتح الباری، ج3، ص367؛ عمدة القاری، ج9، ص235.</ref>
| |
| | |
| در روزگار [[هشام بن عبدالملک]] نیز پرده‌ای از جنس دیباج را در [[ایام حج]] بر خانه کعبه می‌آویختند و در [[روز عاشورا]] پوششی دیگر بر آن می‌نهادند<ref>تاریخ طبری، ج6، ص366؛ فتح الباری، ج3، ص367؛ نک: فقه السنه، ج1، ص761.</ref>که از جنس آن گزارشی در دست نیست. در دوران عباسیان، [[مامون]] در هر سال، سه بار پرده کعبه را تعویض می‌کرد: یک‌بار در [[روز ترویه]] با دیباج سرخ، بار دوم در اول [[رجب]] با قباطی، و بار سوم در بیست و هفتم [[رمضان]] با دیباج سفید.<ref>السیرة الحلبیه، ج1، ص281؛ نک: تاریخ الکعبة المعظمه، ص301، 306.</ref>
| |
| | |
| در روزگار [[فاطمیان]] هم جنس پرده کعبه از دیباج و به رنگ سفید بوده است.<ref>فتح الباری، ج3، ص367؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص306.</ref>اما [[محمود بن سبکتکین|محمود]]<ref>تاریخ الخلفاء، ص354؛ عمدة القاری، ج9، ص235؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص309.</ref>یا [[محمد بن سبکتکین]] آن را به سال 466ق. با دیباج زرد پوشاند.<ref>فتح الباری، ج3، ص367؛ شفاء الغرام، ج1، ص122؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص306.</ref>سپس [[ناصر عباسی]] پوششی سبز از دیباج به کعبه پوشاند<ref>فتح الباری، ج3، ص367.</ref>و به سال 621ق. پرده‌ای به رنگ سیاه به کعبه آویخت.<ref>صبح الاعشی، ج4، ص287؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص306-307.</ref>
| |
| | |
| به سال 644ق. شخصی به نام عفیف بن منعه پرده‌ای سیاه از جنس پنبه به آن پوشاند.<ref>البدایة و النهایه، ج13، ص200؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص309.</ref>
| |
| | |
| به سال 868ق. ملک ظاهر دیگر بار پرده‌ای از جنس دیباج به‌رنگ سفید برای کعبه فرستاد. پس از وی دیگر بار پوشش سیاه به‌کار رفت که تاکنون ادامه دارد.<ref>منائح الکرم، ج3، ص66؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص316؛ آثار اسلامی، ص85.</ref>
| |
| | |
| [[پرونده:مراسم تعویض پرده کعبه.jpg|بندانگشتی|تصویری از تعویض پره کعبه]]
| |
| | |
| ==مراسم جامه کعبه==
| |
| | |
| پرده‌‌گذاری کعبه در دوره معاصر با آیینی ویژه صورت می‌گرفته است. هنگام ارسال پرده از [[مصر]] در شب پانزدهم [[ذی‌قعده]]، جامه از قاهره با قطار باربری برده می‌شد و هنگام رسیدن محمل به سوئز، از آن استقبال رسمی انجام می‌گرفت.<ref>الرحلة الحجازیه، ص192-193.</ref>در بامداد روز شانزدهم ذی‌قعده، همه وسایل و جامه‌ها و محمل بر کشتی ویژه انتقال محمل و همراهان آن نهاده و به سوی [[جده]] بارگیری می‌شد و در جده نیز جشنی به مناسبت ورود محمل به صورت رسمی برگزار می‌گشت. در روز بیست و سوم ذی القعده، کاروان محمل، جده را به قصد [[مکه مکرمه]] ترک می‌کرد و در صبح روز 25 ذی‌قعده به آن شهر وارد می‌شد. جامه در مکه پس از تنظیم شهادت‌نامه شرعی در حضور دانشوران و بزرگان در اختیار بزرگ [[پرده‌دار کعبه]] قرار می‌گرفت و تا صبح روز [[عید قربان]] در خانه او به ودیعت می‌ماند. آن‌گاه در آن روز بر دوش مردان به سوی کعبه حمل و پس از برداشته شدن جامه پیشین و شستن کعبه با گلاب، بر آن نهاده می‌شد. در این‌حال، معمولاً [[مسجدالحرام]] به علت حرکت مردم به سوی [[منا]] خالی از جمعیت است و تنها‌اندکی در مکه باقی می‌مانند.<ref>الرحلة الحجازیه، ص194.</ref>
| |
| | |
| مراسم جشن جامه تا سال 1372ق./1953م. به‌همین صورت برگزار می‌گشت و تنها گاه برخی تغییرات جزیی در آن رخ می‌داد. از این هنگام به بعد، محل آغاز مراسم به «میدان الخفیر» در عباسیه انتقال یافت و این مکان جایگاهی رسمی برای جشن سالانه گشت. پس از چندی، ایستگاه «کوبری اللیمون» جایگزین ایستگاه «عباسیه» شد. کاروان محمل و جامه از این ایستگاه به قطار اختصاصی انتقال می‌یافت و به‌سوی سرزمین حجاز روانه می‌گشت.<ref>النجوم الزاهره، ج7، ص389؛ المواعظ و الاعتبار، ج3، ص505-506.</ref>در مصر نیز مراسم حرکت جامه در خیابان‌های قاهره به سال 1372ق. لغو شد و تنها مراسمی ویژه در مسجد الحسین(ع) برگزار می‌شد.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص10-11.</ref>
| |
| | |
| از هنگام فراهم کردن پرده کعبه در مکه، بر پایه گزارش [[ابراهیم رفعت پاشا]] که بارها در سمت [[امیر الحاج]] در مراسم حج حضور داشته، جامه کعبه در روز بیست و هفتم [[شوال]] از جایگاه نخست خود در وزارت دارایی به سوی «جمالیه» حرکت داده می‌شود. در پیشاپیش این کاروان، رئیس کارگاه جامه یا مامور جامه با لباس‌های ویژه قرار می‌گیرد و آن‌گاه که به میدان صلاح‌الدین وارد می‌شوند، مراسم جشن آغاز می‌گردد. در این‌حال، گروهی به تلاوت آیاتی از [[قرآن کریم]] می‌پردازند و شب‌زنده‌داری می‌کنند. صبح روز بعد، امیر الحاج کاروان در حالی که با نیروهای ارتشی و نظامی و بسیاری از بزرگان همراهی می‌شود، به سوی عباسیه حرکت می‌نماید.<ref>مرآة الحرمین، ج1، ص7-10.</ref>
| |
| | |
| ==شیوه نصب==
| |
| | |
| شیوه نصب پرده کعبه در دوره معاصر چندان تغییر نکرده است. جامه کعبه از ده قطعه تشکیل می‌شود که هشت قطعه آن اصلی است. این قطعات دو به دو، بر هر یک از دیوارهای چهارگانه کعبه آویخته می‌شوند. سپس پرده بیرونی در کعبه همراه پرده درِ پله‌های درونی معروف به «[[باب التوبه]]» نصب می‌‌گردند. هر یک از این قطعه‌ها بسیار بزرگ است. نخست آن‌ها را یک به یک بر زمین مسجدالحرام پهن می‌کنند و سپس هر یک را در جای خویش منظم می‌سازند. سپس قطعه‌های هر سمت از کعبه همراه آیات قرآن ([[سوره بقره]]، آیه 128) بر کمربند به هم دوخته می‌شود.
| |
| | |
| آن‌گاه قطعه‌های هر سمت را لوله می‌کنند و محکم گرداگرد هم می‌پیچند و با طناب می‌بندند. در این هنگام، شماری از مردان بر بام کعبه رفته، طناب‌های خویش را به زمین [[مطاف]] می‌فرستند و قطعه‌های جامه را به آن طناب‌ها متصل می‌کنند و جامه را بر بام کعبه بالا می‌کشند. سپس قطعه‌های ویژه هر سمت را بر بالای دیوار کوتاه کعبه قرار داده، طناب‌های ویژه را در حلقه‌هایی که بر پیرامون دیوار از روی بام قرار گرفته، گره می‌زنند. قطعه‌های جامه نو در یک سمت از دیوار بام کعبه به صورت لوله شده قرار می‌گیرند و جامه پیشین نیز طبق معمول بر کعبه نهاده می‌شود. این‌کار در هشتم [[ذی‌حجه]] به انجام می‌رسد.
| |
| | |
| روز دهم ذی‌حجه در صبح عید قربان، شماری از مردان بر بام کعبه بالا رفته، طناب‌های جامه کهن کعبه را از نقاط اتصال آن جدا می‌کنند و آن‌را بر زمین مطاف قرار می‌دهند. در همان هنگام، گروهی دیگر طناب‌های بسته شده بر جامه تازه را می‌گشایند. بدین‌سان، جامه نو بر کعبه قرار داده می‌شود. سپس گروهی مشغول دوختن قطعه‌های جامه در [[ارکان کعبه|ارکان چهارگانه کعبه]] می‌شوند. جامه کهن را هم به سوی خانه پرده‌دار کعبه حمل می‌کنند.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص232-233، 272-273؛ کعبه و جامه آن، ص111.</ref>[[پرده درون کعبه]] نیز هرچند سال یک‌بار تعویض می‌شود؛ زیرا در برابر آفتاب نیست و نیز بر اثر دست مالیدن فرسوده نمی‌شود.<ref>رحلة ابن جبیر، ص54؛ التاریخ القویم، ج3، ص581-582؛ کعبه و جامه آن، ص117.</ref>
| |
| | |
| ==سرنوشت جامه کهن کعبه==
| |
| | |
| [[ابن فضل الله عمری]] درباره سرنوشت جامه کهن کعبه آورده است: این جامه در اختیار اشراف و [[بنی‌شیبه]] قرار می‌گرفت و از آن‌پس با تقسیم کردن و ارسال آن به دیگر مناطق به‌عنوان [[تبرک|تبرّک]]، هدایا و مبالغی را به‌دست می‌آوردند.<ref>کعبه و جامه آن، ص111-112؛ تحصیل المرام، ج1، ص160.</ref>[[سمهودی]] گزارش داده که هنگام رسیدن جامه جدید، بزرگ خادمان، جامه کهن را میان خدمت‌گزاران و افراد دل‌خواهش تقسیم می‌کرد و قسمتی را نیز برای سلطان مصر می‌فرستاد. پس از آن تا هنگام حکمرانی [[شریف حسین بن علی]]، جامه کعبه همواره میان [[امیران مکه]] و خاندان شیبی تقسیم می‌شد. هنگامی که [[ملک عبدالعزیز آل سعود]] به سال 1343ق. به [[حجاز]] دست یافت، جامه کعبه را همراه دیگر اجزای آن در اختیار خاندان شیبی قرار داد. این وضعیت در دوران ارسال جامه از مصر و نیز هنگامی که دولت سعودی به ساخت جامه در کارگاه جامه‌بافی اجیاد در مکه اقدام نمود، تداوم یافت. از آن‌پس، جامه به صورت یکی از حقوق قطعی شیبیان درآمد و پرده‌داران به دلخواه خود در آن تصرف‌کردند. تقسیم جامه در میان بزرگان خاندان شیبی به‌طور مساوی انجام می‌شود و تنها رئیس و [[کلیددار کعبه]] دارای دو سهم از جامه است.<ref>تاریخ الکعبة المعظمه، ص448-449.</ref>از سال 1378ق. دولت عربستان فروش جامه کعبه را ممنوع اعلام کرده و در ازای آن، سالانه مبلغی در اختیار شیبیان قرار می‌دهد.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص15-16.</ref>
| |
|
| |
|
| برای نصب پرده جدید، هر سال پیش از تغییر پوشش خانه کعبه، در [[روز عرفه]] یا عید قربان<ref>التاریخ القویم، ج3، ص569؛ الرحلة السریه، ص230؛ آثار اسلامی، ص85.</ref>درون و بیرون آن با آب و گلاب شسته می‌شود و سپس با عطر، عنبر و عود خوشبو می‌گردد.<ref>امتاع الاسماع، ج1، ص391؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص436-437.</ref>امروزه انجام این‌کار با بهره‌گیری از دستگاه‌های مکانیکی بالا برنده، آسان شده است.<ref>الموسوعة العربیة العالمیه، ج19، ص320.</ref>
| | === بافت پرده کعبه در مصر === |
| | {{بیشتر|کارگاه پرده‌بافی|تاریخ پرده کعبه}} |
| | پس از انقراض عباسیان (659ق.) فراهم کردن پوشش کعبه از سال661ق. به انحصار حاکمان مصر درآمد.<ref>کشف الارتیاب، ص360.</ref> در عصر حکومت عثمانی نیز بافت پرده در مصر انجام می‌شد.<ref>الضوء اللامع، ج4، ص26؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص320.</ref>در مصر از زمان ممالیک موقوفات و کارگاهی ویژه برای تهیه مخارج بافت پارچه اختصاص داده شده بود.<ref>التحفة اللطیفه، ج2، ص107؛ شفاء الغرام، ج1، ص123؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص317.</ref> <ref>فی رحاب البیت العتیق، ص216؛ موسوعة المفاهیم، ج1، ص553، «باب الکعبه».</ref> |
|
| |
|
| ==ویژگی‌ها== | | === کارگاه پرده‌بافی در مکه === |
| | {{بیشتر|کارگاه پرده‌بافی|تاریخ پرده کعبه}} |
| | با استقرار دولت [[آل سعود]] کارگاهی در مکه به بافت پرده اختصاص یافت.<ref>الکعبة و الکسوه، ص172؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص347.</ref> این کار تا سال 1358 ادامه داشت. تا این‌که دولت مصر از عبدالعزیز خواست اجازه دهد که پوشش دیگر بار از مصر حمل شود. عبدالعزیز این درخواست را پذیرفت و آن کارگاه تعطیل شد و پرده بار دیگر از مصر آمد. این کار تا سال 1382 که بار دیگر ارسال کعبه از مصر به دلیل اختلاف این کشور با عربستان متوقف شد و از آن پس بافت پرده کعبه در مکه در [[کارگاه پرده‌بافی|کارگاه پرده‌باقی]] ادامه یافت.<ref>فی رحاب البیت العتیق، ج1، ص215؛ نک: تاریخ الکعبة المعظمه، ص331-332؛ الکعبة و الکسوه، ص175-178.</ref> |
|
| |
|
| جامه دارای دو بخش است: پوششی ظاهری که از دوره‌ای به رنگ سیاه درآمد؛ پرده داخلی که حریری قرمز رنگ است و عبارات «لا اله الا الله» و «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ» و بعضی از اسماء حسنی با حریر سفید روی آن نقش بسته است.<ref>الارج المسکی، ص155؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص374.</ref>
| | ==اندازه و وزن پرده کعبه == |
|
| |
|
| بخش ظاهری آن از پنج قسمت اصلی تشکیل شده که هر قسمت یک طرف [[کعبه]] را می‌پوشاند. قطعه پنجم [[در کعبه]] را در بر می‌گیرد. جامه کعبه در مجموع از 54 قطعه تشکیل شده که طول هر قطعه آن 14 متر و پهنای آن 95 سانتی‌متر است و مساحت آن به 2650 متر و وزن آن به دو تن می‌رسد. کمربند آن نیز از 16 قطعه ترکیب یافته و محیط آن 47 متر و پهنای آن 95 سانتی‌متر است. آیات قرآنی روی نوار کمربند نوشته شده و در فواصل معین، عبارات {{قلم رنگ|سبز|﴿یا حی یا قیوم﴾}}، {{قلم رنگ|سبز|﴿یا رحمن یا رحیم﴾}} و {{قلم رنگ|سبز|﴿الحمد لله رب العالمین﴾}} با رنگ طلایی نقش بسته است.<ref>فی رحاب البیت العتیق، ج1، ص215؛ نک: تاریخ الکعبة المعظمه، ص474.</ref>محصولات طلاکاری شده به سال 1395ق. عبارتند از: کمربند (16 قسمت)، بخش زیر کمربند (3 قسمت)، طرح‌های فانوس‌مانند (8 قسمت)، چهار [[رکن]]، بیانیه اهداکننده، و «[[برقع]]». به سال 1405ق. بخش‌های طلافام با‌اندکی تغییر به این صورت درآمد: کمربند (16 قسمت)، زیر کمربند (6 قسمت)، طرح‌های فانوس‌مانند، چهار رکن، بیانیه اهدا کننده، و برقع.
| | پرده کعبه از پنج قسمت اصلی تشکیل شده که هر قسمت یک طرف [[کعبه]] را می‌پوشاند. قطعه پنجم [[در کعبه]] را در بر می‌گیرد که به آن [[برقع]] می‌گویند. جامه کعبه در مجموع از 54 قطعه تشکیل شده که طول هر قطعه آن 14 متر و پهنای آن 95 سانتی‌متر است و مساحت آن به 2650 متر و وزن آن به دو تن می‌رسد.<ref name=":0" /> |
|
| |
|
| سه بخش زیر کمربند و سه طرح فانوس‌مانند که حدود پنج تا هجده درصد است، به میزان تولید افزوده شده است. سپس نقوش فانوس‌مانند به 12 عدد افزایش یافت که به این ترتیب، بخش تذهیب شده تکمیل گشت و به 36 متر رسید.<ref>میقات حج، ش55، ص133، «پرده کعبه در گذر زمان». </ref>
| | بسیاری از قطعات و نوشته‌ها و شکل‌های روی پرده کعبه طلاکاری شده است.<ref>میقات حج، ش55، ص133، «پرده کعبه در گذر زمان». </ref> |
|
| |
|
| پرده دروازه کعبه که «برقع» نام دارد، از پارچه ابریشمی سیاه، ساخته شده و روی آن آیات [[قرآن کریم]] و تزئینات اسلامی با طلا و نقره، نگارش یافته است. نیز [[سوره حمد]] از سه‌جهت بر آن نوشته شده است. برقع از جنس حریر و به ارتفاع 5/7 متر و عرض چهار متر است.<ref>صبح الاعشی، ج4، ص282؛ اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص258؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص358.</ref>آیاتی که بر پرده کعبه و [[حزام]] نقش بسته، از این قرار است: پرده در کعبه (به ترتیب از بالا به پایین): {{قلم رنگ|سبز|﴿قَدْ نَرَی تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّمَاء فَلَنُوَلِّینَّکَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا﴾}} (سوره بقره، آیه144)؛ {{قلم رنگ|سبز|﴿بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ* رَبِّ اَدْخِلْنی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ اَخْرِجْنی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصیراً﴾}}. نیز برخی آیات و سوره‌ها و جز آن نوشته شده است.<ref>تاریخ الکعبة المعظمه، ص311، 352؛ الموسوعة العربیة العالمیه، ج19، ص319؛ آثار اسلامی، ص89.</ref>ساخت پرده خانه کعبه حدود 17 میلیون ریال سعودی هزینه در بر دارد که شامل خرید مواد خام، دستمزد کارگران، و دیگر هزینه‌ها است..<ref>میقات حج، ش55، ص108، «پرده کعبه در گذر زمان».</ref> | | == کمربند دور پرده کعبه == |
| ==برای مطالعه بیشتر==
| | {{اصلی|حزام}} |
| دقن، محمد، کعبه و جامه آن از آغاز تاکنون.
| | '''حِزام''' به کمربند و نوار دور [[پرده کعبه]] گفته می‌شود. حزام از پارچه ابریشمی به رنگ سیاه تولید شده و دارای نقوش و آیات قرآنی به خط ثلث مرکب است حزام از 16 قطعه ترکیب یافته و محیط آن 47 متر و پهنای آن 95 سانتی‌متر است. آیات قرآنی روی نوار کمربند نوشته شده و در فاصله‌های معین، عبارات {{قلم رنگ|سبز|﴿یا حی یا قیوم﴾}}، {{قلم رنگ|سبز|﴿یا رحمن یا رحیم﴾}} و {{قلم رنگ|سبز|﴿الحمد لله رب العالمین﴾}} با رنگ طلایی نقش بسته است.<ref name=":0">فی رحاب البیت العتیق، ج1، ص215؛ نک: تاریخ الکعبة المعظمه، ص474.</ref> |
| ==پیوند به بیرون==
| |
| [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/369123/پرده-کعبه?q=پرده کعبه خلیلی، حماسه، مجله کتاب ماه هنر، پرده کعبه، آبان 1387 - شماره 122 (11 صفحه - از 30 تا 40.]
| |
|
| |
|
| [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/926861/اماکن-و-آثار-پرده-کعبه-در-گذر-زمان طهوری، نفیسه، مجله میقات حج، اماکن و آثار : پرده کعبه در گذر زمان، بهار 1385 - شماره 55 ISC (29 صفحه - از 107 تا 135).]
| | == پرده در کعبه == |
| | {{اصلی|برقع}} |
| | پرده [[در کعبه|دروازه کعبه]] که «برقع» نام دارد، از پارچه ابریشمی سیاه، ساخته شده و روی آن آیات [[قرآن کریم]] و تزئینات اسلامی با طلا و نقره، نگارش یافته است. نیز [[سوره حمد]] از سه‌جهت بر آن نوشته شده است. برقع از جنس حریر و به ارتفاع 5/7 متر و عرض چهار متر است.<ref>صبح الاعشی، ج4، ص282؛ اخبار مکه، ازرقی، ج1، ص258؛ تاریخ الکعبة المعظمه، ص358.</ref> |
|
| |
|
| [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/938138/امیرمؤمنان-علی-علیه-السلام-و-ارسال-پرده-کعبه دوانی، علی، مجله میقات حج، امیرمؤمنان علی علیه السلام و ارسال پرده کعبه، تابستان 1378 - شماره 28 ISC (10 صفحه - از 201 تا 210).] | | == آیاتی که بر پرده است == |
| | آیاتی که بر پرده کعبه و [[حزام]] نقش بسته، از این قرار است: پرده در کعبه (به ترتیب از بالا به پایین): {{قلم رنگ|سبز|﴿قَدْ نَرَی تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّمَاء فَلَنُوَلِّینَّکَ قِبْلَةً تَرْضَاهَا﴾}} (سوره بقره، آیه144)؛ {{قلم رنگ|سبز|﴿بِسْمِ اللهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ* رَبِّ اَدْخِلْنی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ اَخْرِجْنی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لی مِنْ لَدُنْکَ سُلْطاناً نَصیراً﴾}}. نیز برخی آیات و سوره‌ها و جز آن نوشته شده است.<ref>تاریخ الکعبة المعظمه، ص311، 352؛ الموسوعة العربیة العالمیه، ج19، ص319؛ آثار اسلامی، ص89.</ref> |
|
| |
|
| [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/937923/پرده-داری-و-کلیدداری-کعبه جعفریان، رسول، مجله میقات حج، پرده داری و کلیدداری کعبه، بهار 1375 - شماره 15 ISC (9 صفحه - از 82 تا 90).] | | == جستارهای وابسته == |
| | * [[تاریخ پرده کعبه]] |
| | * [[کارگاه پرده‌بافی]] |
| | * [[حزام]] |
|
| |
|
| ==پانویس== | | ==پانویس== |
| خط ۱۱۸: |
خط ۴۹: |
| {{پانویس}} | | {{پانویس}} |
|
| |
|
| ==منابع == | | ==منابع== |
|
| |
|
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| خط ۱۲۴: |
خط ۵۵: |
| {{دانشنامه | | {{دانشنامه |
|
| |
|
| | آدرس = http://phz.hajj.ir/422/7561 | | | آدرس = http://hzrc.ac.ir/post/7561 |
|
| |
|
| | عنوان = پرده کعبه | | | عنوان = پرده کعبه |
| خط ۱۳۲: |
خط ۶۳: |
| }} | | }} |
|
| |
|
| *'''آثار اسلامی مکه و مدینه''': رسول جعفریان، قم، مشعر، 1386ش. | | * '''آثار اسلامی مکه و مدینه''': رسول جعفریان، قم، مشعر، ۱۳۸۶ش. |
| | | * '''اخبار مکه''': الازرقی (درگذشت ۲۴۸ق)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، ۱۴۱۵ق. |
| *'''اخبار مکه''': الازرقی (درگذشت 248ق.)، به کوشش رشدی الصالح، مکه، مکتبة الثقافه، 1415ق. | | * '''اخبار مکه''': الفاکهی (درگذشت ۲۷۹ق)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۱۴ق. |
| | * '''اعانة الطالبین''': السید البکری الدمیاطی (درگذشت ۱۳۱۰ق)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۸ق. |
| | * '''البدایة و النهایه''': ابن کثیر (درگذشت ۷۷۴ق)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۸ق. |
| | * '''تاریخ ابن خلدون''': ابن خلدون (درگذشت ۸۰۸ق)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۹۱ق. |
| | * '''تاریخ الکعبة المعظمه''': حسین عبدالله باسلامه، به کوشش یوسف الثقفی، ریاض، دار ملک عبدالعزیز، ۱۴۱۹ق. |
| | * '''تحفة الکرام''': محمد مهدی بحر العلوم (درگذشت ۱۲۱۲ق)، به کوشش جلالی و غفوری، تهران، مشعر، ۱۴۲۵ق. |
| | * '''التحفة اللطیفه''': شمس الدین السخاوی (درگذشت ۹۰۲ق)، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق. |
| | * '''تذکرة الفقهاء''': العلامة الحلی (درگذشت ۷۲۶ق)، قم، آل البیت: ۱۴۱۴ق. |
| | * '''التوحید و الشرک''': السبحانی، بیروت، دار التعارف. |
| | * '''حج از میقات تا میعاد''': احمد صادقی اردستانی، تهران، مشعر، ۱۳۸۵ش. |
| | * '''السیرة الحلبیه''': الحلبی (درگذشت ۱۰۴۴ق)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۰ق. |
| | * '''شفاء الغرام''': محمد الفاسی (درگذشت ۸۳۲ق)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۲۱ق. |
| | * '''صبح الاعشی''': احمد القلقشندی (درگذشت ۸۲۱ق)، به کوشش زکار، دمشق، وزارة الثقافه، ۱۹۸۱م. |
| | * '''الضوء اللامع''': شمس الدین السخاوی (درگذشت ۹۰۲ق)، بیروت، دار الجیل، ۱۴۱۲ق. |
| | * '''فتح الباری''': ابن حجر العسقلانی (درگذشت ۸۵۲ق)، بیروت، دار المعرفه. |
| | * '''فتح العزیز''': عبدالکریم بن محمد الرافعی (درگذشت ۶۲۳ق)، دار الفکر. |
| | * '''فی رحاب البیت العتیق''': محیی الدین احمد امام، اندلس، دار قرطبه. |
| | * '''کشف النور''': عبدالغنی النابلسی (درگذشت ۱۱۴۳ق)، استانبول، مکتبة الحقیقه، ۱۴۰۶ق. |
| | * '''کعبه و جامه آن''': محمد الدقن، ترجمه: انصاری، تهران، مشعر، ۱۳۸۴ش. |
| | * '''کشاف القناع''': منصور البهوتی (درگذشت ۱۰۵۱ق)، به کوشش محمد حسن، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق. |
| | * '''کشف الارتیاب''': سید محسن الامین (درگذشت ۱۳۷۱ق)، به کوشش امین، مکتبة الحریس، ۱۳۸۲ق. |
| | * '''لغت‌نامه''': دهخدا (درگذشت ۱۳۳۴ش) و دیگران، مؤسسه لغت‌نامه و دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش. |
| | * '''معجم مقاییس اللغه''': ابن فارس (درگذشت ۳۹۵ق)، به کوشش عبدالسلام، قم، دفتر تبلیغات، ۱۴۰۴ق. |
| | * '''من لا یحضره الفقیه''': الصدوق (درگذشت ۳۸۱ق)، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، ۱۴۰۴ق. |
| | * '''الموسوعة العربیة العالمیه''': مؤسسة اعمال الموسوعة للنشر، ریاض، ۱۴۱۹ق. |
| | * '''نهایة الارب''': احمد النویری (درگذشت ۷۳۳ق)، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی، ۱۴۱۲ق. |
| | * '''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (درگذشت ۱۱۰۴ق)، قم، آل البیت: ۱۴۱۲ق. |
| | * '''وفاء الوفاء''': السمهودی (درگذشت ۹۱۱ق)، به کوشش خالد عبدالغنی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۲۰۰۶م. |
| | {{پایان}} |
|
| |
|
| *'''اخبار مکه''': الفاکهی (درگذشت 279ق.)، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414ق.
| | ==مقاله‌های مرتبط== |
| | |
| *'''الارج المسکی فی التاریخ المکی''': علی عبدالقادر الطبری (درگذشت 1070ق.)، به کوشش الجمال، مکه، المکتبة التجاریه، 1416ق.
| |
| | |
| *'''اسرار عرفانی حج''': محمد تقی فعالی، تهران، مشعر، 1387ش.
| |
| | |
| *'''اعانة الطالبین''': السید البکری الدمیاطی (درگذشت 1310ق.)، بیروت، دار الفکر، 1418ق.
| |
| | |
| *'''الاعلام باعلام بیت الله الحرام''': محمد بن احمد النهروالی (درگذشت 990ق.)، به کوشش علی محمد، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، 1425ق.
| |
| | |
| *'''امتاع الاسماع''': المقریزی (درگذشت 845ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1420ق.
| |
| | |
| *'''انباء الغمر بابناء العمر''': ابن حجر العسقلانی (درگذشت 852ق.)، به کوشش محمد عبدالمعید خان، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1406ق.
| |
| | |
| *'''البدایة و النهایه''': ابن کثیر (درگذشت 774ق.)، به کوشش علی شیری، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1408ق.
| |
| | |
| *'''بهجة النفوس و الاسرار''': عبدالله المرجانی (درگذشت 699ق.)، به کوشش محمد عبدالوهاب، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 2002م.
| |
| | |
| *'''تاریخ ابن خلدون''': ابن خلدون (درگذشت 808ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1391ق.
| |
| | |
| *'''تاریخ الخلفاء''': السیوطی (درگذشت 911ق.)، به کوشش محمد عبدالحمید، مصر، مطبعة السعاده، 1371ق.
| |
| | |
| *'''التاریخ القویم''': محمد طاهر الکردی، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، 1420ق.
| |
| | |
| *'''تاریخ الکعبة المعظمه''': حسین عبدالله باسلامه، به کوشش یوسف الثقفی، ریاض، دار ملک عبدالعزیز، 1419ق.
| |
| | |
| *'''تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)''': الطبری (درگذشت 310ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، اعلمی، 1403ق.
| |
| | |
| *'''تجارب الامم''': ابوعلی مسکویه (درگذشت 421ق.)، به کوشش امامی، تهران، سروش، 1379ش.
| |
| | |
| *'''تحریر الاحکام الشرعیه''': العلامة الحلی (درگذشت 726ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق7، 1420ق.
| |
| | |
| *'''تحصیل المرام''': محمد بن احمد الصباغ (درگذشت 1321ق.)، به کوشش ابن دهیش، 1424ق.
| |
| | |
| *'''تحفة الکرام''': محمد مهدی بحر العلوم (درگذشت 1212ق.)، به کوشش جلالی و غفوری، تهران، مشعر، 1425ق.
| |
| | |
| *'''التحفة اللطیفه''': شمس الدین السخاوی (درگذشت 902ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق.
| |
| | |
| *'''تذکرة الفقهاء''': العلامة الحلی (درگذشت 726ق.)، قم، آل البیت: 1414ق.
| |
| | |
| *'''التوحید و الشرک''': السبحانی، بیروت، دار التعارف.
| |
| | |
| *'''جامع احادیث الشیعه''': اسماعیل معزی ملایری، قم، المطبعة العلمیه، 1399ق.
| |
| | |
| *'''حج از میقات تا میعاد''': احمد صادقی اردستانی، تهران، مشعر، 1385ش.
| |
| | |
| *'''حواشی الشروانی و العبادی''': الشروانی (درگذشت 1301ق.) و العبادی (درگذشت 994ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
| |
| | |
| *'''رحلة ابن جبیر''': محمد بن احمد (درگذشت 614ق.)، بیروت، دار مکتبة الهلال، 1986م.
| |
| | |
| *'''الرحلة الحجازیه''': محمد لبیب البتنونی، قاهره، مکتبة الثقافة الدینیه، 1328ق.
| |
| | |
| *'''الرحلة السریة للعقید الروسی''': عبدالعزیز دولتشاهی، بیروت، دار العربیه، 1428ق.
| |
| | |
| *'''الروض الانف''': السهیلی (درگذشت 581ق.)، به کوشش عبدالرؤوف، بیروت، دار الفکر، 1409ق.
| |
| | |
| *'''سفرنامه ناصر خسرو''': ناصر خسرو (درگذشت 481ق.)، تهران، زوّار، 1381ش.
| |
| | |
| *'''السیرة الحلبیه''': الحلبی (درگذشت 1044ق.)، بیروت، دار المعرفه، 1400ق.
| |
| | |
| *'''شفاء الغرام''': محمد الفاسی (درگذشت 832ق.)، به کوشش گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1421ق.
| |
| | |
| *'''صبح الاعشی''': احمد القلقشندی (درگذشت 821ق.)، به کوشش زکار، دمشق، وزارة الثقافه، 1981م.
| |
| | |
| *'''الضوء اللامع''': شمس الدین السخاوی (درگذشت 902ق.)، بیروت، دار الجیل، 1412ق.
| |
| | |
| *'''عجائب الآثار''': عبدالرحمن الجبرتی (درگذشت 1227ق.)، بیروت، دار الجیل.
| |
| | |
| *'''العکبة و الکسوه''': احمد عبدالغفور عطار، مکة المکرمه، 1397ق.
| |
| | |
| *'''عمدة القاری''': العینی (درگذشت 855ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
| |
| | |
| *'''فتح الباری''': ابن حجر العسقلانی (درگذشت 852ق.)، بیروت، دار المعرفه.
| |
| | |
| *'''فتح العزیز''': عبدالکریم بن محمد الرافعی (درگذشت 623ق.)، دار الفکر.
| |
| | |
| *'''فتوح البلدان''': البلاذری (درگذشت 279ق.)، به کوشش صلاح الدین، قاهره، النهضة المصریه، 1956م.
| |
| | |
| *'''فقه السنه''': سید سابق، بیروت، دار الکتاب العربی.
| |
| | |
| *'''فی رحاب البیت العتیق''': محیی الدین احمد امام،اندلس، دار قرطبه.
| |
| | |
| *'''کشف النور''': عبدالغنی النابلسی (درگذشت 1143ق.)، استانبول، مکتبة الحقیقه، 1406ق.
| |
| | |
| *'''کعبه و جامه آن''': محمد الدقن، ترجمه: انصاری، تهران، مشعر، 1384ش.
| |
| | |
| *'''الکامل فی التاریخ''': علی ابن اثیر (درگذشت 630ق.)، بیروت، دار صادر، 1385ق.
| |
| | |
| *'''کشاف القناع''': منصور البهوتی (درگذشت 1051ق.)، به کوشش محمد حسن، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق.
| |
| | |
| *'''کشف الارتیاب''': سید محسن الامین (درگذشت 1371ق.)، به کوشش امین، مکتبة الحریس، 1382ق.
| |
| | |
| *'''لغت‌نامه''': دهخدا (درگذشت 1334ش.) و دیگران، مؤسسه لغت‌نامه و دانشگاه تهران، 1373ش.
| |
| | |
| *'''مرآة الحرمین''': ابراهیم رفعت پاشا (درگذشت 1353ق.)، قم، المطبعة العلمیه، 1344ق.
| |
| | |
| *'''مستدرکات اعیان الشیعه''': حسن الامین، دمشق، دار التعاریف، 1408ق.
| |
| | |
| *'''المصنّف''': عبدالرزاق الصنعانی (درگذشت 211ق.)، به کوشش حبیب الرحمن، المجلس العلمی.
| |
| | |
| *'''معجم مقاییس اللغه''': ابن فارس (درگذشت 395ق.)، به کوشش عبدالسلام، قم، دفتر تبلیغات، 1404ق.
| |
| | |
| *'''المفصل''': جواد علی، دار الساقی، 1424ق.
| |
| | |
| *'''من لا یحضره الفقیه''': الصدوق (درگذشت 381ق.)، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، 1404ق.
| |
| | |
| *'''منائح الکرم''': علی بن تاج الدین السنجاری (درگذشت 1125ق.)، به کوشش المصری، مکه، جامعة‌ام القری، 1419ق.
| |
| | |
| *'''المواعظ و الاعتبار''': المقریزی (درگذشت 845ق.)، به کوشش خلیل المنصور، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق.
| |
| | |
| *'''الموسوعة العربیة العالمیه''': مؤسسة اعمال الموسوعة للنشر، ریاض، 1419ق.
| |
| | |
| *'''میقات حج (فصلنامه)''': تهران، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.
| |
| | |
| *'''النجوم الظاهره''': ابن تغری بردی الاتابکی (درگذشت 874ق.)، مصر، وزارة الثقافة و الارشاد القومی.
| |
| | |
| *'''نهایة الارب''': احمد النویری (درگذشت 733ق.)، قاهره، وزارة الثقافة و الارشاد القومی، 1412ق.
| |
| | |
| *'''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (درگذشت 1104ق.)، قم، آل البیت: 1412ق.
| |
| | |
| *'''وفاء الوفاء''': السمهودی (درگذشت 911ق.)، به کوشش خالد عبدالغنی، بیروت، دار الکتب العلمیه، 2006م.
| |
| {{پایان}}
| |
| {{کعبه}} | | {{کعبه}} |
|
| |
|
| [[رده:کعبه]] | | [[رده:کعبه]] |
| [[رده:هنر اسلامی]] | | [[رده:هنر اسلامی]] |
| | [[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]] |
| | [[en: The Ka'ba's curtain]] |
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل پرده کعبه.