چاه تفله: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۷ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات پدیده‌های طبیعی | {{جعبه اطلاعات پدیده‌های طبیعی | ||
| عنوان = چاه تفله | | عنوان = چاه تفله | ||
| تصویر = | | تصویر = چاه تفله.jpg | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| پیوند تصویر = | | پیوند تصویر = | ||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
| یاد شده در = | | یاد شده در = | ||
| ویژگی یاد شده در متون مذهبی = [[تبرک|متبرک]] شدن چاه توسط [[حضرت محمد(ص)]]. | | ویژگی یاد شده در متون مذهبی = [[تبرک|متبرک]] شدن چاه توسط [[حضرت محمد(ص)]]. | ||
| باورها = [[تبرک|متبرک]] شیرین شدن آب چاه توسط [[امام علی(ع)]]. | | باورها = [[تبرک|متبرک]] و شیرین شدن آب چاه توسط [[امام علی(ع)]]. | ||
| اسطوره‌ها = | | اسطوره‌ها = | ||
| احکام = | | احکام = | ||
| آیین‌ها = | | آیین‌ها = | ||
| وقایع تاریخی = سخن گفتن [[حضرت محمد(ص)]] در کنار این چاه در جریان غزوه بنی‌لحیان. | | وقایع تاریخی = سخن گفتن [[حضرت محمد(ص)]] در کنار این چاه در جریان غزوه [[بنی‌لحیان]]. | ||
| توصیه‌های مذهبی = | | توصیه‌های مذهبی = | ||
| گفته‌های مشهور = | | گفته‌های مشهور = | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
| عرض جغرافیایی = 21.923758 | | عرض جغرافیایی = 21.923758 | ||
}} | }} | ||
'''چاه تَفله''' یا '''عُسفان''' یا '''اصفهان'''، چاهی [[تبرک|متبرک]] در عسفان، در ۸۰ کیلومتری [[مکه]] است، که در مسیر [[حج]] قرار گرفته و یکی از توقفگاههای حج‌گزاران بوده است. | '''چاه تَفله''' یا '''عُسفان''' یا '''اصفهان'''، چاهی [[تبرک|متبرک]] در عسفان، در ۸۰ کیلومتری [[مکه]] است، که در مسیر [[حج]] قرار گرفته و یکی از توقفگاههای حج‌گزاران بوده است. این چاه، امروزه نیز وجود دارد. | ||
به گفته نویسندگان معاصر، [[حضرت محمد(ص)]]، از آب این چاه نوشیده و آن را با آب دهان خود متبرک کرده است. به گفته برخی نیز، آب این چاه بر اثر متبرک شدن آن توسط [[امام علی(ع)]] شیرین شده است. | |||
==نام== | ==نام== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۵: | ||
==مکان== | ==مکان== | ||
چاه تفله، در منطقه عُسْفَان، در سه راهی [[مکه]]، [[مدینه]] و [[جده]]، و در ۸۰ کیلومتری مکه قرار دارد.<ref>معجم المعالم الجغرافیه، ص 208؛ اتحاف الوری، ج4، ص 34، «پاورقی».</ref> این چاه که گویا به سبب متبرک شدن به آب دهان | چاه تفله، در منطقه عُسْفَان، در سه راهی [[مکه]]، [[مدینه]] و [[جده]]، و در ۸۰ کیلومتری مکه قرار دارد.<ref>معجم المعالم الجغرافیه، ص 208؛ اتحاف الوری، ج4، ص 34، «پاورقی».</ref> این چاه که گویا به سبب متبرک شدن به آب دهان [[حضرت محمد(ص)]] بدین نام خوانده شده است، در مسیر [[حج]] قرار دارد و یکی از [[رباط|منازل]] و توقفگاههای حاجیان بوده است؛<ref>حسن المحاضره، ج2، ص267؛ التاریخ القویم، ج2، ص332؛ سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، ص215.</ref> از این رو، گاه نام این چاه بر این توفقگاه نیز اطلاق می‌شد.<ref>موسوعه مرآة الحرمین، ج5، ص155.</ref> | ||
== | ==تبرک== | ||
از چاه تفله در حوادث | از چاه تفله در حوادث دوره [[حضرت محمد(ص)]] سخنی به میان نیامده است، تنها برخی از نویسندگان معاصر<ref>التاریخ القویم ج2، ص333؛ موسوعه مرآة الحرمین، ج5، ص155.</ref> و نیز سفرنامه‌نویسان<ref>سفرنامه فرهاد میرزا، ص194؛ مرآة الحرمین، ج2، ص200؛ سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، ص215.</ref> از توقف پیامبر در سفری جنگی در کنار این چاه سخن گفته‌اند. در این سفر که با نام غزوه [[بنی‌لحیان]] در سال ششم<ref>الطبقات، ج2، ص78؛ التنبیه و الاشراف، ص218</ref> و به نقلی پنجم هجری<ref>تاریخ خلیفه، ص45؛ معجم البلدان، ج4، ص121</ref> و برای انتقام شهیدان رجیع انجام شد، پیامبر به سوی عسفان سکونت‌گاه قبیله بنی‌لحیان حرکت کرد<ref>تاریخ خلیفه، ص45.</ref> و پس از حضور در عسفان در کنار این چاه توقف کرد. در این گزارش، از شیرین شدن آب چاه پس از آنکه وی از آن نوشید و آن را با آب دهان خود [[تبرک|متبرک]] کرد، سخن گفته شده است. از این رو، تفله مورد توجه مسلمانان و به خصوص حاجیانی که از این مسیر به [[حج]] می‌رفتند، قرار گرفت و برای تبرک از آب آن می‌نوشیدند. ویژگی‌های این چاه سبب گردید تا مورد توجه بسیاری از سفرنامه‌نویسان قرار گیرد.<ref>الرحله الورثیلانیه، ج1، ص425؛ سفرنامه فرهاد میرزا، ص194.</ref> | ||
برخی سفرنامه نویسان از حضور [[امام علی(ع)]] در کنار چاه و شیرین شدن آب آن در اثر متبرک شدن توسط وی گزارش داده‌اند.<ref>سفرنامه سیف الدوله ص136.</ref> | |||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
رفعت پاشا (م.۱۳۵۳ق) در بازدید از این چاه، آن را ساخته شده از سنگ‌های سیاه، قطر دیوارش را یک و نیم متر، و فاصله سطح آب تا دهانه چاه را در زمان کمی آب ۱۶٫۵ متر و در زمان زیادی آب حدود ۱۰متر دانسته است. وی همچنین توصیفاتی از نحوه استخراج آب با دلو توسط ساقیان آورده است.<ref>مرآة الحرمین، ج2، ص200.</ref> | رفعت پاشا (م.۱۳۵۳ق) در بازدید از این چاه، آن را ساخته شده از سنگ‌های سیاه، قطر دیوارش را یک و نیم متر، و فاصله سطح آب تا دهانه چاه را در زمان کمی آب ۱۶٫۵ متر و در زمان زیادی آب حدود ۱۰متر دانسته است. وی همچنین توصیفاتی از نحوه استخراج آب با دلو توسط ساقیان آورده است.<ref>مرآة الحرمین، ج2، ص200.</ref> | ||
بلادی از نویسندگان معاصر، در بازدید خود از این | بلادی از نویسندگان معاصر، در بازدید خود از این چاه، دهانه آن را بزرگ و آب آن را پاکیزه و گوارا خوانده است. به گفته وی، آب این چاه زیاد است و با آنکه از آب آن به عنوان هدیه به [[مکه]] و [[جده|جدّه]] برده می‌شود هرگز دچار کمبود نمی‌شود.<ref>فرهنگ اعلام جغرافیایی، ص64.</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
| خط ۶۲: | خط ۶۶: | ||
| نویسنده = سید علی خیرخواه علوی | | نویسنده = سید علی خیرخواه علوی | ||
}} | }} | ||
* اتحاف | *'''اتحاف الوری'''، عمر بن محمد بن فهد (م.۸۸۵ق)، به کوشش عبدالکریم، مکه، جامعة ام القری، ۱۴۰۸ق. | ||
* التاریخ | *'''التاریخ القویم'''، محمد طاهر الکردی، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۲۰ق. | ||
* تاریخ | *'''تاریخ خلیفه'''، خلیفة بن خیاط (م.۲۴۰ق)، به کوشش زکار، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۴ق. | ||
* التنبیه و | *'''التنبیه و الاشراف'''، علی بن الحسین المسعودی (م.۳۴۶ق)، بیروت، دارالصعب، بی‌تا. | ||
* حسن المحاضره فی اخبار مصر و | *'''حسن المحاضره فی اخبار مصر و القاهره'''، عبدالرحمن بن ابی‌بکر السیوطی (۸۴۹-۹۱۱ق)، به کوشش خلیل المنصور، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق. | ||
* الرحلة | *'''الرحلة الورثیلانیة'''، حسین بن حمد الورثیلانی (م. ۱۷۷۹م) قاهره، مکتبة الثقافة الدینیة، ۱۴۲۹ق. | ||
* سفرنامه سیف | *'''سفرنامه سیف الدوله'''، سلطان محمد سیف الدوله (قرن ۱۴ق)، تهران، نشر نی، ۱۳۶۴ش. | ||
* سفرنامه فرهاد میرزا (ه‍دای‍ه ال‍س‍ب‍ی‍ل و ک‍ف‍ای‍ه ال‍دل‍ی‍ل)، فرهاد میرزا معتمد الدوله، تصحیح غلام رضا طباطبایی، تهران، علمی، ۱۳۶۶ش. | *'''سفرنامه فرهاد میرزا (ه‍دای‍ه ال‍س‍ب‍ی‍ل و ک‍ف‍ای‍ه ال‍دل‍ی‍ل)'''، فرهاد میرزا معتمد الدوله، تصحیح غلام رضا طباطبایی، تهران، علمی، ۱۳۶۶ش. | ||
* سفرنامه میرزا محمد حسین | *'''سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی'''، محمد حسین فراهانی (قرن ۱۴ق)، به کوشش گلزاری، تهران، فردوسی، ۱۳۶۲ش. | ||
* الطبقات | *'''الطبقات الکبری'''، محمد بن سعد (م.۲۳۰ق)، بیروت، دارالصادر، ۱۴۰۹ق. | ||
* فرهنگ اعلام | *'''فرهنگ اعلام جغرافیایی'''، محمد محمد حسن شراب، ترجمه شیخی و نعمتی، تهران، انتشارات مشعر، ۱۳۸۳ش. | ||
* مرآة | *'''مرآة الحرمین'''، ابراهیم رفعت باشا (م.۱۳۵۳ق)، قم، المطبعة العلمیه، ۱۳۴۴ق. | ||
* معجم | *'''معجم البلدان'''، یاقوت بن عبدالله الحموی (م.۶۲۶ق)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م. | ||
* معجم المعالم الجغرافیه فی السیرة | *'''معجم المعالم الجغرافیه فی السیرة النبویه'''، عاتق بن غیث البلادی (م. ۱۴۳۱ ق)، مکه، دار مکه، ۱۴۰۲ق. | ||
* موسوعه مرآة الحرمین | *'''موسوعه مرآة الحرمین الشریفین'''، ایوب صبری باشا (م.۱۲۹۰ق)، القاهره، دارالآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق. | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
{{چاه‌ها و برکه‌های حرمین}} | |||
[[رده:چاه‌های مکه]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۱۴:۳۲
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | عُسفان، اصفهان. |
| اطلاعات جغرافیایی | |
| مکان | در عسفان، در ۸۰ کیلومتری مکه. |
| باورها و آیین‌ها | |
| بزرگ‌داشته شده نزد | مسلمانان |
| ویژگی یاد شده در متون مذهبی | متبرک شدن چاه توسط حضرت محمد(ص). |
| باورها | متبرک و شیرین شدن آب چاه توسط امام علی(ع). |
| وقایع تاریخی | سخن گفتن حضرت محمد(ص) در کنار این چاه در جریان غزوه بنی‌لحیان. |
|
| |
چاه تَفله یا عُسفان یا اصفهان، چاهی متبرک در عسفان، در ۸۰ کیلومتری مکه است، که در مسیر حج قرار گرفته و یکی از توقفگاههای حج‌گزاران بوده است. این چاه، امروزه نیز وجود دارد.
به گفته نویسندگان معاصر، حضرت محمد(ص)، از آب این چاه نوشیده و آن را با آب دهان خود متبرک کرده است. به گفته برخی نیز، آب این چاه بر اثر متبرک شدن آن توسط امام علی(ع) شیرین شده است.
نام[ویرایش | ویرایش مبدأ]
از چاه تفله، گاه با نام بئر عسفان نیز یاد شده است.[۱] به گزارش فراهانی (م.۱۳۳۱ق)، عجم‌ها آن را بئر اصفهان نیز خوانده‌اند،[۲] که می‌تواند ناشی از تلفظ فارسی‌زبانان باشد.
مکان[ویرایش | ویرایش مبدأ]
چاه تفله، در منطقه عُسْفَان، در سه راهی مکه، مدینه و جده، و در ۸۰ کیلومتری مکه قرار دارد.[۳] این چاه که گویا به سبب متبرک شدن به آب دهان حضرت محمد(ص) بدین نام خوانده شده است، در مسیر حج قرار دارد و یکی از منازل و توقفگاههای حاجیان بوده است؛[۴] از این رو، گاه نام این چاه بر این توفقگاه نیز اطلاق می‌شد.[۵]
تبرک[ویرایش | ویرایش مبدأ]
از چاه تفله در حوادث دوره حضرت محمد(ص) سخنی به میان نیامده است، تنها برخی از نویسندگان معاصر[۶] و نیز سفرنامه‌نویسان[۷] از توقف پیامبر در سفری جنگی در کنار این چاه سخن گفته‌اند. در این سفر که با نام غزوه بنی‌لحیان در سال ششم[۸] و به نقلی پنجم هجری[۹] و برای انتقام شهیدان رجیع انجام شد، پیامبر به سوی عسفان سکونت‌گاه قبیله بنی‌لحیان حرکت کرد[۱۰] و پس از حضور در عسفان در کنار این چاه توقف کرد. در این گزارش، از شیرین شدن آب چاه پس از آنکه وی از آن نوشید و آن را با آب دهان خود متبرک کرد، سخن گفته شده است. از این رو، تفله مورد توجه مسلمانان و به خصوص حاجیانی که از این مسیر به حج می‌رفتند، قرار گرفت و برای تبرک از آب آن می‌نوشیدند. ویژگی‌های این چاه سبب گردید تا مورد توجه بسیاری از سفرنامه‌نویسان قرار گیرد.[۱۱]
برخی سفرنامه نویسان از حضور امام علی(ع) در کنار چاه و شیرین شدن آب آن در اثر متبرک شدن توسط وی گزارش داده‌اند.[۱۲]
پیشینه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
رفعت پاشا (م.۱۳۵۳ق) در بازدید از این چاه، آن را ساخته شده از سنگ‌های سیاه، قطر دیوارش را یک و نیم متر، و فاصله سطح آب تا دهانه چاه را در زمان کمی آب ۱۶٫۵ متر و در زمان زیادی آب حدود ۱۰متر دانسته است. وی همچنین توصیفاتی از نحوه استخراج آب با دلو توسط ساقیان آورده است.[۱۳]
بلادی از نویسندگان معاصر، در بازدید خود از این چاه، دهانه آن را بزرگ و آب آن را پاکیزه و گوارا خوانده است. به گفته وی، آب این چاه زیاد است و با آنکه از آب آن به عنوان هدیه به مکه و جدّه برده می‌شود هرگز دچار کمبود نمی‌شود.[۱۴]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ حسن المحاضره، ج2، ص267؛ التاریخ القویم، ج2، ص317؛ موسوعه مرآة الحرمین، ج2، ص200.
- ↑ سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، ص215.
- ↑ معجم المعالم الجغرافیه، ص 208؛ اتحاف الوری، ج4، ص 34، «پاورقی».
- ↑ حسن المحاضره، ج2، ص267؛ التاریخ القویم، ج2، ص332؛ سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، ص215.
- ↑ موسوعه مرآة الحرمین، ج5، ص155.
- ↑ التاریخ القویم ج2، ص333؛ موسوعه مرآة الحرمین، ج5، ص155.
- ↑ سفرنامه فرهاد میرزا، ص194؛ مرآة الحرمین، ج2، ص200؛ سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، ص215.
- ↑ الطبقات، ج2، ص78؛ التنبیه و الاشراف، ص218
- ↑ تاریخ خلیفه، ص45؛ معجم البلدان، ج4، ص121
- ↑ تاریخ خلیفه، ص45.
- ↑ الرحله الورثیلانیه، ج1، ص425؛ سفرنامه فرهاد میرزا، ص194.
- ↑ سفرنامه سیف الدوله ص136.
- ↑ مرآة الحرمین، ج2، ص200.
- ↑ فرهنگ اعلام جغرافیایی، ص64.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل چاه تفله.
- اتحاف الوری، عمر بن محمد بن فهد (م.۸۸۵ق)، به کوشش عبدالکریم، مکه، جامعة ام القری، ۱۴۰۸ق.
- التاریخ القویم، محمد طاهر الکردی، به کوشش ابن دهیش، بیروت، دار خضر، ۱۴۲۰ق.
- تاریخ خلیفه، خلیفة بن خیاط (م.۲۴۰ق)، به کوشش زکار، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۴ق.
- التنبیه و الاشراف، علی بن الحسین المسعودی (م.۳۴۶ق)، بیروت، دارالصعب، بی‌تا.
- حسن المحاضره فی اخبار مصر و القاهره، عبدالرحمن بن ابی‌بکر السیوطی (۸۴۹-۹۱۱ق)، به کوشش خلیل المنصور، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق.
- الرحلة الورثیلانیة، حسین بن حمد الورثیلانی (م. ۱۷۷۹م) قاهره، مکتبة الثقافة الدینیة، ۱۴۲۹ق.
- سفرنامه سیف الدوله، سلطان محمد سیف الدوله (قرن ۱۴ق)، تهران، نشر نی، ۱۳۶۴ش.
- سفرنامه فرهاد میرزا (ه‍دای‍ه ال‍س‍ب‍ی‍ل و ک‍ف‍ای‍ه ال‍دل‍ی‍ل)، فرهاد میرزا معتمد الدوله، تصحیح غلام رضا طباطبایی، تهران، علمی، ۱۳۶۶ش.
- سفرنامه میرزا محمد حسین فراهانی، محمد حسین فراهانی (قرن ۱۴ق)، به کوشش گلزاری، تهران، فردوسی، ۱۳۶۲ش.
- الطبقات الکبری، محمد بن سعد (م.۲۳۰ق)، بیروت، دارالصادر، ۱۴۰۹ق.
- فرهنگ اعلام جغرافیایی، محمد محمد حسن شراب، ترجمه شیخی و نعمتی، تهران، انتشارات مشعر، ۱۳۸۳ش.
- مرآة الحرمین، ابراهیم رفعت باشا (م.۱۳۵۳ق)، قم، المطبعة العلمیه، ۱۳۴۴ق.
- معجم البلدان، یاقوت بن عبدالله الحموی (م.۶۲۶ق)، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م.
- معجم المعالم الجغرافیه فی السیرة النبویه، عاتق بن غیث البلادی (م. ۱۴۳۱ ق)، مکه، دار مکه، ۱۴۰۲ق.
- موسوعه مرآة الحرمین الشریفین، ایوب صبری باشا (م.۱۲۹۰ق)، القاهره، دارالآفاق العربیه، ۱۴۲۴ق.