|
|
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{حج و عمره عمودی}} | | {{صفحه کاربری استاندارد}} |
| '''طواف وداع'''
| |
| ==مفهوم‌شناسی==
| |
| طواف در لغت به معنای احاطه کردن<ref>فراهیدی، کتاب العین، ۱۴۰۹ق، ج۷، ص۴۵۸.</ref> و دور چیزی چرخیدن،<ref>جوهری، الصحاح، ۱۴۰۷ق، ج۴، ص۱۳۹۶.</ref> و در اصطلاح هفت دور چرخیدن دور کعبه در مسجدالحرام است، که یکی از اعمال حج و عمره دانسته شده است.<ref>درسنامه مناسک حج، ص۳۳.</ref> طواف وداع، طوافی است که حاجی پس از اتمام مناسک حج و هنگام بیرون آمدن از مکه انجام می‌دهد و آخرین عمل او در مکه است.<ref>مؤسّسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى، فرهنگ فقه، ج۵، ص۲۳۰.</ref> این طواف را از آن جهت وداع گویند که گویا با این طواف از مکه و مسجدالحرام خداحافظی و وداع می‌نماید.<ref>[https://www.porseman.com/article/%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9-%D8%B7%D9%88%D8%A7%D9%81/109077 «در مورد انواع طواف در حج از دیدگاه شیعه و اهل سنت توضیح دهید»]، سایت پرسمان.</ref>
| |
| ==احکام==
| |
| فقیهان شیعه طواف وداع را در حج واجب و عمره مستحب شمرده‌اند.<ref>الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، یوسف بن احمد بحرانی، ج۱۷، ص۳۳۸؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، محمدحسن نجفی، ج۲۰، ص۵۳؛ مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسه، ۱۴۲۱ق، ص۲۳۰.</ref> به نظر شیخ طوسی هیچ اختلافی بین فقهای شیعه در این موضوع نیست و ترک آن نیز موجب کفاره نخواهد شد.<ref>شیخ طوسی، الخلاف، ص۳۶۳.</ref>
| |
| | |
| در احکام طواف وداع بین فقهای اهل سنت اختلاف است. بیشتر آنها، واجب یا مستحب بودن طواف وداع را در حج تمتع ثابت دانسته‌اند.<ref>الحسن، احکام طواف الوداع، ۱۴۱۶ق، ص۱۱۵.</ref> به نظر آنها طواف وداع در این حج واجب بوده<ref>نیل الأوطار، محمد بن علی شوکانی، ج۵، ص۱۷۱؛ نیز ر.ک: الفقه الاسلامی و ادلته، ج۳، ص۱۴۷؛ الفقه علی المذاهب الخمسة، ج۱، ص۲۳۰.</ref> و جزء مناسک نیز هست.<ref>الحسن، احکام طواف الوداع، ۱۴۱۶ق، ص۵۰.</ref> هرچند بعضی از فقهای شافعی و حنبلی مانند نووی و ابن تیمیه آن را جزء مناسک نشمرده‌اند.<ref>الحسن، احکام طواف الوداع، ۱۴۱۶ق، ص۵۴.</ref> اما برخی مانند حسن‌بن‌زیاد، کرخی و ازهری بر مشروع بودن طواف وداع در عمره تأکید کرده‌اند.<ref>الحسن، احکام طواف الوداع، ۱۴۱۶ق، ص۱۱۹؛ ر.ک: بدائع الصنائع، ج۲، ص۲۲۷.</ref>
| |
| | |
| ==شرایط طواف وداع==
| |
| شیعه و سنی متفق‌اند چنین طوافی برای کسی که مجاور مکه است، مشروع نیست. در میان عامه ادعای اجماع شده است که اهل مکه طواف وداع ندارد. در مورد ساکنین حرم اختلاف دیدگاه وجود دارد. برخی فقهای امامیه تصریح نموده‌اند کسی که اراده خروج از مکه را دارد، هرچند منزل وی در حرم باشد، می‌تواند طواف وداع انجام دهد ولی فقهای عامه نظر دیگری دارند؛ آنان کسی که ساکن در حرم است را نیز اهل مکه دانسته‌اند. بنابر گفته ابن‌قدامه کسی که منزلش در حرم است، مانند اهل مکه طواف وداع ندارد.
| |
| | |
| ==کفایت طواف وداع از طواف نساء==
| |
| طواف وداع که به هنگام بازگشت از مکه انجام می‌شود نزد شیعیان، مستحب است.<ref>مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسه، ۱۴۲۱ق، ص۲۳۰.</ref> مذاهب فقهی حنفی و حنبلی از اهل سنت این طواف را واجب دانسته و مالکی آن را مستحب می‌داند. شافعی نیز در یکی از دو فتوای خود آن را واجب می‌داند.<ref>مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسه، ۱۴۲۱ق، ص۲۳۰.</ref>
| |
| | |
| در برخی روایات شیعه، این طواف از اهل سنت، به‌منزله طواف نساء دانسته شده که پس از آن، استمتاع از همسر نیز بر مُحرم حلال می‌شود.<ref>تهذیب الاحکام، تحقیق خرسان، چاپ دارالکتب الاسلامیه، تهران، ج۵، ص۲۵۳، ح۱۶.</ref>
| |
| | |
| ==پانوشت==
| |
| {{پانویس}}
| |
| ==منابع==
| |
| {{منابع}}
| |
| *فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، به تحقیق مهدی مخزمی، بی‌جا، دارالهجرة، ۱۴۰۹ق.
| |
| *جوهری، اسماعیل، الصحاح، به تحقیق احمد عبدالغفور، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
| |
| *مؤسّسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السّلام، قم، مؤسّسه دائرة المعارف فقه اسلامى، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.
| |
