ستون مخلقه: تفاوت میان نسخه‌ها
عاطفه فتاحی (بحث | مشارکتها) |
Pourghorbani (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۲۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| اندازه تصویر = | | اندازه تصویر = | ||
| توضیح تصویر = | | توضیح تصویر = | ||
| | | بنیانگذار = | ||
| تأسیس = | | تأسیس = | ||
| کاربری = | | کاربری = | ||
| مکان =مسجدالنبی | | مکان =مسجدالنبی | ||
| نام‌های دیگر =ستون عَلَم | | نام‌های دیگر =ستون عَلَم | ||
| وقایع مرتبط = | | وقایع مرتبط = | ||
| تخریب = | | تخریب = | ||
| ظرفیت = | | ظرفیت = | ||
| وضعیت =ستون مُخلّقه | | وضعیت =ستون مُخلّقه نزدیک‌ترین ستون به محراب نماز رسول خدا است که از غرب به پشت محراب اتصال دارد | ||
| مساحت = | | مساحت = | ||
| امکانات = | | امکانات = | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''ستون مُخَلَّقه'''، از [[ستون‌های مسجدالنبی]] و | '''ستون مُخَلَّقه'''، از [[ستون‌های مسجدالنبی]] و نزدیک‌ترین ستون به [[محراب پیامبر|محراب پیامبر(ص)]] که محل گذاشتن عود برای خوشبو کردن مسجدالنبی بوده است. پیامبر پس [[تغییر قبله]] در سال دوم هجری تا مدتی روبروی این ستون به نماز می‌ایستاد. ازاین‌رو این ستون را که نشانه مصلی پیامبر بود، ستون عَلَم (نشانه) خوانده‌اند. | ||
در منابع به تبرک جستن از این ستون و استجابت دعا در کنار آن اشاره شده است. همچنین نقل شده [[امام رضا (ع)]]، کنار این ستون ۶ یا ۸ رکعت نماز خواندند. | |||
==مکان ستون مخلقه== | |||
مُخَلَّقه نزدیک‌ترین ستون به [[محراب رسول الله|محراب]] نماز [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا]] است که از غرب به پشت محراب اتصال دارد<ref>موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۵.</ref> و اکنون کمی جلوتر از محل اصلی آن قرار دارد<ref>تاریخ و آثار اسلامی، ص۱۹۱.</ref> و بالای آن در دایره‌ای سبز با خط طلایی عبارت «اسطوانه المخلّقه» نوشته شده است.<ref>تاریخ و آثار اسلامی، ص۱۹۱؛ موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۵.</ref> | |||
==مفهوم‌شناسی== | |||
مخلقه از خَلوق یا خَلاق به معنای بوی خوش، گونه‌ای عطر است که بخش عمده آن از زعفران است.<ref>لسان العرب، ج۱۰، ص۹۱، «خلق».</ref> این ستون از آن رو مُخلَّقه (عطرآگین) نام گرفت که برای معطرسازی فضای مسجد، آن را به خلوق می‌آغشتند یا بر آن عود می‌سوزاندند.<ref>تاریخ و آثار اسلامی، ص۱۹۱.</ref> | |||
==تاریخچه== | |||
چند روایت از نخستین کسانی که اقدام به خوشبو نمودن مسجد کردند، وجود دارد که به شرح زیر است: | |||
* گویند نخستین کسی که [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] را خوشبو کرد، همسرِ [[عثمان بن مظعون]] از نخستین مسلمانان بود که چون همسرش در مسجد آب دهان افکند، آن را شست و خوشبو کرد.<ref>الدره الثمینه، ص۱۰۰.</ref> | |||
* به گزارش [[جابر بن عبدالله انصاری]]، نخستین کسی که مسجدالنبی را خوشبو کرد، [[عثمان بن عفان]] بود.<ref>الدره الثمینه، ص۱۰۰؛ موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۶.</ref> | |||
در منابع به تبرک جستن از این ستون و استجابت دعا در کنار آن اشاره شده است | * در حکومت [[بنی‌امیه|بنی‌امیه]]، [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|عمر بن عبدالعزیز]] (حک: ۹۹ـ۱۰۱ق.) و در دوران [[بنی‌عباس|عباسیان]]<ref>موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۶؛ وفاء الوفاء، ج۱، ص۲۸۱.</ref>، خیزران مادر [[هارون الرشید|هارون‌الرشید]] به سال ۱۷۰ قمری بدین کار پرداخت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=350 وفاءالوفا، ج1، ص350]</ref> گویا از این هنگام، معطر ساختن فضای مسجد رواج یافت. | ||
==ستون علم== | |||
==مکان ستون | [[حضرت محمد(ص)|پیامبر خدا]] پس از تغییر [[قبله]] در سال دوم هجری، تا چندی روبه‌روی این ستون به نماز می‌ایستاد. سپس در محراب کنونی، که به [[محراب پیامبر|محراب پیامبر]] شناخته می‌شود، نماز خواند و آن ستون که از دیگر ستون‌ها به مصلا نزدیک‌تر بود، پشت محراب قرار گرفت. به آن «عَلَم» یعنی نشانه مصلا و قبله پیامبر نیز میگفتند.<ref> | ||
[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%8A_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE.pdf&page=50 المسجد النبوی، ص۵۰]؛ [https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=174 وفاءالوفا، ج2، ص174].</ref> برخی سیره‌نگاران این ستون را همان [[ستون توبه]] می‌دانند؛<ref>سبل الهدی، ج۵، ص۸؛ السیره الحلبیه، ج۲، ص۶۶۴.</ref> اما واقدی بر پایه نقلی، آن دو را ستون‌های جداگانه دانسته است.<ref>المغازی، ج۲، ص۵۰۷.</ref> | |||
== | |||
== | |||
چند روایت از نخستین کسانی که اقدام به | |||
* | |||
* به گزارش [[جابر بن عبدالله انصاری]]، | |||
* در حکومت [[بنی‌امیه| | |||
==ستون | |||
[[ | |||
==فضیلت ستون مخلقه== | ==فضیلت ستون مخلقه== | ||
یکی از مکان‌های استجابت دعا، کنار ستون مخلقه دانسته شده است.<ref>سبل الهدی، ج۳، ص۳۲۲.</ref> بر پایه گزارشی، [[سلمه بن اکوع]]، صحابی و راوی حدیث پیامبر، می‌کوشید نمازش را نزد این ستون به‌جا آورد و چون سبب آن را از وی جویا شدند، این کار خود را به رفتار رسول خدا مستند دانست.<ref>مسند احمد، ج۴، ص۴۸؛ صحیح البخاری، ج۱، ص۱۲۷</ref> <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B2.pdf&page=174 وفاءالوفا، ج2، ص 174]</ref> | |||
بنابر روایات شیعه، [[امام رضا(ع)]] در سفر [[عمره]] نزد [[قبر پیامبر]] آمد و نزدیک ستون مخلقه شش یا هشت رکعت [[نماز]] گزارد.<ref>وسائل الشیعه، ج۵، ص۱۶۱؛ ج۱۴، ص۳۵۹؛ بحار الانوار، ج۸۰، ص۳۱۴.</ref> تبرک جستن به این ستون مستحب شمرده شده است.<ref>الغدیر، ج۵، ص۱۲۴.</ref> | |||
==جستارهای وابسته== | ==جستارهای وابسته== | ||
| خط ۵۹: | خط ۴۸: | ||
* [[ستون توبه]] | * [[ستون توبه]] | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس|۲}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
*'''بحار الانوار'''، | *'''بحار الانوار'''، المجلسی (م.۱۱۱۱ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق؛ | ||
*'''تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره'''، اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۷۲ش؛ | |||
*''' | *'''تاریخ المدینه المنوره'''، ابن شبّه (م.۲۶۲ق.)، قم، دار الفکر، ۱۳۶۸ش؛ | ||
*''' | *'''الدره الثمینه فی اخبار المدینه'''، محمد محمود النجار (م.۶۴۳ق.)، به کوشش شکری، دار الارقم؛ | ||
*''' | *'''سبل الهدی و الرشاد'''، محمد بن یوسف الصالحی (م.۹۴۲ق.)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق؛ | ||
*''' | *'''السیره الحلبیه'''، الحلبی (م.۱۰۴۴ق.)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۰ق؛ | ||
*''' | *'''صحیح البخاری'''، البخاری (م.۲۵۶ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۱ق؛ | ||
*''' | *'''الغدیر'''، الامینی (م.۱۳۹۲ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۳۹۷ق؛ | ||
*''' | * '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م. | ||
*'''لسان العرب'''، ابن منظور (م.۷۱۱ق.)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق؛ | *'''لسان العرب'''، ابن منظور (م.۷۱۱ق.)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق؛ | ||
*''' | *'''مدینه‌شناسی'''، سید محمد باقر نجفی، ۱۳۶۴ش؛ | ||
*'''المسجد | *'''المسجد النبوی عبر التاریخ'''، محمد السید الوکیل، دار المجتمع، ۱۴۰۹ق؛ | ||
*'''مسند احمد'''، احمد حنبل (م.۲۴۱ق.)، | *'''مسند احمد'''، احمد حنبل (م.۲۴۱ق.)، بیروت، دار صادر؛ | ||
*''' | *'''المغازی'''، الواقدی (م.۲۰۷ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق؛ | ||
*'''موسوعه مکه المکرمه و | *'''موسوعه مکه المکرمه و المدینه المنوره'''، احمد زکی یمانی، مکه، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۹ق؛ | ||
*'''وسائل | *'''وسائل الشیعه'''، الحر العاملی (م.۱۱۰۴ق.)، قم، آل البیت:، ۱۴۱۴ق؛ وفاء الوفاء: السمهودی (م.۹۱۱ق.)، مکه، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۲ق. | ||
[[رده:مسجدالنبی]] | [[رده:ستون‌های مسجدالنبی]] | ||
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]] | |||
[[en:Mukhallaqa pillar]] | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۹ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۵:۴۰
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| مکان | مسجدالنبی |
| نام‌های دیگر | ستون عَلَم |
| مشخصات | |
| وضعیت | ستون مُخلّقه نزدیک‌ترین ستون به محراب نماز رسول خدا است که از غرب به پشت محراب اتصال دارد |
ستون مُخَلَّقه، از ستون‌های مسجدالنبی و نزدیک‌ترین ستون به محراب پیامبر(ص) که محل گذاشتن عود برای خوشبو کردن مسجدالنبی بوده است. پیامبر پس تغییر قبله در سال دوم هجری تا مدتی روبروی این ستون به نماز می‌ایستاد. ازاین‌رو این ستون را که نشانه مصلی پیامبر بود، ستون عَلَم (نشانه) خوانده‌اند.
در منابع به تبرک جستن از این ستون و استجابت دعا در کنار آن اشاره شده است. همچنین نقل شده امام رضا (ع)، کنار این ستون ۶ یا ۸ رکعت نماز خواندند.
مکان ستون مخلقه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مُخَلَّقه نزدیک‌ترین ستون به محراب نماز رسول خدا است که از غرب به پشت محراب اتصال دارد[۱] و اکنون کمی جلوتر از محل اصلی آن قرار دارد[۲] و بالای آن در دایره‌ای سبز با خط طلایی عبارت «اسطوانه المخلّقه» نوشته شده است.[۳]
مفهوم‌شناسی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مخلقه از خَلوق یا خَلاق به معنای بوی خوش، گونه‌ای عطر است که بخش عمده آن از زعفران است.[۴] این ستون از آن رو مُخلَّقه (عطرآگین) نام گرفت که برای معطرسازی فضای مسجد، آن را به خلوق می‌آغشتند یا بر آن عود می‌سوزاندند.[۵]
تاریخچه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
چند روایت از نخستین کسانی که اقدام به خوشبو نمودن مسجد کردند، وجود دارد که به شرح زیر است:
- گویند نخستین کسی که مسجدالنبی را خوشبو کرد، همسرِ عثمان بن مظعون از نخستین مسلمانان بود که چون همسرش در مسجد آب دهان افکند، آن را شست و خوشبو کرد.[۶]
- به گزارش جابر بن عبدالله انصاری، نخستین کسی که مسجدالنبی را خوشبو کرد، عثمان بن عفان بود.[۷]
- در حکومت بنی‌امیه، عمر بن عبدالعزیز (حک: ۹۹ـ۱۰۱ق.) و در دوران عباسیان[۸]، خیزران مادر هارون‌الرشید به سال ۱۷۰ قمری بدین کار پرداخت.[۹] گویا از این هنگام، معطر ساختن فضای مسجد رواج یافت.
ستون علم[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پیامبر خدا پس از تغییر قبله در سال دوم هجری، تا چندی روبه‌روی این ستون به نماز می‌ایستاد. سپس در محراب کنونی، که به محراب پیامبر شناخته می‌شود، نماز خواند و آن ستون که از دیگر ستون‌ها به مصلا نزدیک‌تر بود، پشت محراب قرار گرفت. به آن «عَلَم» یعنی نشانه مصلا و قبله پیامبر نیز میگفتند.[۱۰] برخی سیره‌نگاران این ستون را همان ستون توبه می‌دانند؛[۱۱] اما واقدی بر پایه نقلی، آن دو را ستون‌های جداگانه دانسته است.[۱۲]
فضیلت ستون مخلقه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
یکی از مکان‌های استجابت دعا، کنار ستون مخلقه دانسته شده است.[۱۳] بر پایه گزارشی، سلمه بن اکوع، صحابی و راوی حدیث پیامبر، می‌کوشید نمازش را نزد این ستون به‌جا آورد و چون سبب آن را از وی جویا شدند، این کار خود را به رفتار رسول خدا مستند دانست.[۱۴] [۱۵]
بنابر روایات شیعه، امام رضا(ع) در سفر عمره نزد قبر پیامبر آمد و نزدیک ستون مخلقه شش یا هشت رکعت نماز گزارد.[۱۶] تبرک جستن به این ستون مستحب شمرده شده است.[۱۷]
جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۵.
- ↑ تاریخ و آثار اسلامی، ص۱۹۱.
- ↑ تاریخ و آثار اسلامی، ص۱۹۱؛ موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۵.
- ↑ لسان العرب، ج۱۰، ص۹۱، «خلق».
- ↑ تاریخ و آثار اسلامی، ص۱۹۱.
- ↑ الدره الثمینه، ص۱۰۰.
- ↑ الدره الثمینه، ص۱۰۰؛ موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۶.
- ↑ موسوعه مکه المکرمه، ج۲، ص۴۳۶؛ وفاء الوفاء، ج۱، ص۲۸۱.
- ↑ وفاءالوفا، ج1، ص350
- ↑ المسجد النبوی، ص۵۰؛ وفاءالوفا، ج2، ص174.
- ↑ سبل الهدی، ج۵، ص۸؛ السیره الحلبیه، ج۲، ص۶۶۴.
- ↑ المغازی، ج۲، ص۵۰۷.
- ↑ سبل الهدی، ج۳، ص۳۲۲.
- ↑ مسند احمد، ج۴، ص۴۸؛ صحیح البخاری، ج۱، ص۱۲۷
- ↑ وفاءالوفا، ج2، ص 174
- ↑ وسائل الشیعه، ج۵، ص۱۶۱؛ ج۱۴، ص۳۵۹؛ بحار الانوار، ج۸۰، ص۳۱۴.
- ↑ الغدیر، ج۵، ص۱۲۴.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- بحار الانوار، المجلسی (م.۱۱۱۱ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق؛
- تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، اصغر قائدان، مشعر، ۱۳۷۲ش؛
- تاریخ المدینه المنوره، ابن شبّه (م.۲۶۲ق.)، قم، دار الفکر، ۱۳۶۸ش؛
- الدره الثمینه فی اخبار المدینه، محمد محمود النجار (م.۶۴۳ق.)، به کوشش شکری، دار الارقم؛
- سبل الهدی و الرشاد، محمد بن یوسف الصالحی (م.۹۴۲ق.)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق؛
- السیره الحلبیه، الحلبی (م.۱۰۴۴ق.)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۰ق؛
- صحیح البخاری، البخاری (م.۲۵۶ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۰۱ق؛
- الغدیر، الامینی (م.۱۳۹۲ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۳۹۷ق؛
- عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
- لسان العرب، ابن منظور (م.۷۱۱ق.)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق؛
- مدینه‌شناسی، سید محمد باقر نجفی، ۱۳۶۴ش؛
- المسجد النبوی عبر التاریخ، محمد السید الوکیل، دار المجتمع، ۱۴۰۹ق؛
- مسند احمد، احمد حنبل (م.۲۴۱ق.)، بیروت، دار صادر؛
- المغازی، الواقدی (م.۲۰۷ق.)، به کوشش مارسدن جونس، بیروت، اعلمی، ۱۴۰۹ق؛
- موسوعه مکه المکرمه و المدینه المنوره، احمد زکی یمانی، مکه، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۹ق؛
- وسائل الشیعه، الحر العاملی (م.۱۱۰۴ق.)، قم، آل البیت:، ۱۴۱۴ق؛ وفاء الوفاء: السمهودی (م.۹۱۱ق.)، مکه، مؤسسه الفرقان، ۱۴۲۲ق.