مناره‌های مسجدالنبی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
 
(۳۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
'''مناره‌های مسجدالنبی'''
[[پرونده: مناره در مسجدالنبی.jpg|File.png|300px|thumb|left| مناره های مسجدالنبی]]
'''مناره‌های مسجدالنبی''' نخستین بار در زمان خلافت [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|ولیدبن عبدالملک]] ساخته شد. عمربن عبدالعزیز والی [[مدینه]]، در هر گوشه مسجد، مناره‌ای ایجاد کرد. [[گلدسته|مناره]] دوره عبدالملک در جهات جنوب شرق، شمال شرق، جنوب غرب و شمال غرب بود. بنابر نقل منابع مناره جنوب غرب به این جهت که مشرف به خانه سلیمان بن عبدالملک بود، به دستور وی تخریب شد.


==شکل گیری اولیه مناره‌ها==
این سه مناره تا [[آتش‌سوزی اول در مسجدالنبی|آتش‌سوزی سال 654قمری]] برپا بود. پس از آن مناره‌ها در دوره‌های مختلف و بر اثر آسیب‌هایی که می‌دیدند، بازسازی می‌شدند. بعد از [[آتش‌سوزی اول در مسجدالنبی|آتش سوزی اول]]، [[مناره رئیسیه|مناره جنوب شرقی(رئیسیه)]]، و [[مناره سلیمانیه|مناره شمال شرقی(سنجاریه)]]، در فاصله سال‌های 654 تا 706 قمری در دوره [[ممالیک]] بازسازی شدند. در دوره ممالیک همچنین [[مناره مجیدیه|مناره شمال غربی(خشبیه)]]  و نیز مناره جنوب غربی (باب‌السلام) در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (ممالیک بحری)|محمدبن قلاوون]] ساخته شد.
مسجد در زمان پیامبر، مناره نداشت. بلال برای اذان گفتن بر بام خانه‌ای از بنی‌نجار که بلندترین خانه‌های اطراف مسجد بود می‌ایستاد. در این‌باره نظر دیگری نیز وجود دارد مبنی براین که بلال بر ستون مربعی از خانه عبدالله بن عمر واقع در جنوب مسجد بالا می‌رفته و اذان را با صدای بلند ادا می‌کرده‌است.<ref>مدینه منوره، ص 80</ref>
 
مناره شمال شرق و نیز مناره جنوب شرق در اصلاحات [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|قایتبای]]، قبل از [[آتش‌سوزی دوم در مسجدالنبی|آتش سوزی دوم]]، بازسازی شدند. در دوره قایتبای شاکله اصلی مناره جنوب شرق موسوم به رئیسیه شکل گرفت. این مناره پس از آن که بر اثر صاعقه آتش گرفت، در این دوره احیا و در آخرین مرحله بازسازی پی آن با بازالت ریخته شد. این مناره همان مناره فعلی مسجدالنبی است. قایتبای همچنین مناره‌ای به نام باب‌الرحمه در جوار دیوار غربی مسجد ساخت.
 
در [[دوره عثمانی]] نیز [[بازسازی مسجدالنبی (سلیمان قانونی)|سلطان سلیمان قانونی]] مناره شمال شرقی را بازسازی کرد و این [[مناره سلیمانیه]] نام گرفت. همچنین [[بازسازی مسجدالنبی (عبدالمجید اول)|سلطان عبدالمجید اول]] نیز مناره شمال غرب را از نو ساخت و این مناره به نام [[مناره مجیدیه]] موسوم شد.  


اما شکل‌گیری [[گلدسته|مناره]] به شکل مجوف (تو خالی، میان تهی) در زمان ولیدبن عبدالملک صورت گرفت. در این دوره مسجد تخریب و توسط عمربن عبدالعزیز والی ولید در مدینه بازسازی شد. در این بازسازی در هر زوایه‌ای مناره‌ای  با پایه 8 در 8 ذراع( در حدود 4در 4 متر)ساخته شد. <ref>مدینه منوره، ص 92</ref>درباره ارتفاع مناره‌ها  اقوال مختلفی بیان شده، برخی ارتفاع  آن ها را 55 ذراع(27متر) یا 60 ذراع(30متر) <ref>مدینه منوره، ص 92</ref>و برخی با بیان جزییات بیشتر ارتفاع مأذنه های جنوب شرقی و شمال شرقی را 55 ذراع و مأذنه شمال غربی را 53 ذراع ذکر کرده اند. <ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 44</ref>به نقل از منابع مناره واقع در زاویه جنوب غربی به امر سلیمان بن عبدالملک<ref>مدینه منوره، ص 92</ref> به واسطه اینکه مشرف بر محل سکونتش بود از بین رفت.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبویدر طول تاریخ، ص 44</ref>
در [[دوره سعودی]]، [[بازسازی مسجدالنبی (ملک عبدالعزیز)|ملک عبدالعزیز]]، مناره باب‌الرحمه را تخریب کرد و مناره‌های جدیدی به جای مناره‌های سلیمانیه و مجیدیه ساخت. در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (ملک فهد)|ملک فهد]] نیز [[مسجدالنبی]] دارای 10 مناره بود.


در منابع آمده، در دوره عباسیان نیز، این سه [[گلدسته|مأذنه]] دوره [[ولیدبن عبدالملک]] پا برجا بوده است.<ref>مدینه منوره، ص 96</ref>  
==شکل گیری اولیه مناره‌ها==
مسجد در زمان [[پیامبر]]، مناره نداشت. [[بلال بن رباح|بلال]] برای [[اذان و اقامه|اذان]] گفتن بر بام خانه‌ای از [[بنی‌نجار]] که بلندترین خانه‌های اطراف مسجد بود می‌ایستاد. در این‌باره نظر دیگری نیز وجود دارد مبنی براین که بلال بر ستون مربعی از خانه عبدالله بن عمر واقع در جنوب مسجد بالا می‌رفته و اذان را با صدای بلند ادا می‌کرده‌است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=59 المدینه المنوره، ص 59]</ref>


نخستین مناره‌ها برای مسجدالنبی در زمان [[بازسازی مسجدالنبی (ولیدبن عبدالملک)|ولیدبن عبدالملک]] ساخته شد. در این دوره مسجد تخریب و توسط [[عمربن عبدالعزیز]]، والی [[مدینه]]، بازسازی شد. در این بازسازی در هر زوایه‌ای مناره‌ای  با پایه 8 در 8 ذراع (در حدود 4 در 4 متر) ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص71]</ref>درباره ارتفاع مناره‌ها  اقوال مختلفی بیان شده است. برخی ارتفاع  آنها را 55 ذراع (27متر) یا 60 ذراع (30متر) <ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=71 المدینه المنوره، ص71]</ref>و برخی با بیان جزییات بیشتر ارتفاع مناره‌های جنوب شرقی و شمال شرقی را 55 ذراع و مناره شمال غربی را 53 ذراع ذکر کرده‌اند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=107 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 107]</ref>مناره واقع در زاویه جنوب غربی به امر [[سلیمان بن عبدالملک]]<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=77 المدینه المنوره، ص 77]</ref> به واسطه اینکه مشرف بر محل سکونتش بود از بین رفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=107 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 107]</ref> این سه [[گلدسته|مناره]] در [[بازسازی مسجدالنبی (دوره عباسی)|دوره عباسیان]] نیز پا برجا بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=77 المدینه المنوره، ص 77]</ref>
==مناره‌ها در دوره ممالیک==
==مناره‌ها در دوره ممالیک==
در زمان بیبرس، [[گلدسته|مناره‌ها]] به همراه، درها، مخازن و همه اثاث مسجد، نوسازی شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 137</ref>
ساخت مناره ها در دوره [[ممالیک]] به دو دسته قابل تفکیک است: 1-ساخت مناره بعد از [[آتش‌سوزی اول در مسجدالنبی|آتش‌سوزی اول]] مسجد، 2-ساخت مناره‌ها بعد از [[آتش‌سوزی دوم در مسجدالنبی|آتش‌سوزی دوم در مسجد]]
علی رغم منابع دیگر، سمهودی از ساخت مناره‌های شمال شرقی(سنجاریه){{یادداشت|ظاهرا از آثار امیر سنجر جاولی است، که ساختمان‌های زیادی در مصر و شام بنا کرد}}، جنوب شرقی (رئیسیه)، در  زمان قلاوون خبر می‌دهد. و زمان ساخت آن ها را سال 654ق./1256م بیان می‌کند.<ref>مدینه منوره، ص 100</ref>  همچنین ساخت مناره شمال غربی (خشبیه:چوبین) را مربوط به سال 706ه.ق و دوره محمد بن قلاوون می‌داند.<ref>مدینه منوره، ص 100</ref>
رمضان سال 886ه.ق مأذنه جنوب شرقی (رئیسیه) بر اثر اصابت صاعقه آتش گرفت و در اثر آن تمام مسجد دچار حریق شد.
بر اثر این آتش سوزی، منبر، مقصوره، اکثر طاق‌های مسجد، ستون‌ها از بین رفت. ثلث مأذنه اصلی نیز ویران شد و در آستانه فروپاشی قرارداشت.
بنا بر گفته سمهودی، هیچ چیز جز گنبد داخلی روی قبر نبوی سالم نماند.<ref>مدینه منوره، ص 103</ref>
مناره جنوب شرقی در بازسازی اول دوره قایتبای قبل از حریق دوم که طی سال‌های (879تا 881 ه.ق) انجام شد، 77 ذراع(38/35متر) ارتفاع یافت. اما پس از حریق دوم و بازسازی مجدد ارتفاع آن به 100 ذراع(بیش از 50 متر) رسید.  همچنین برای مأذنه رئیسیه، در دیوار غربی دری قرار داده شد. این در قبل از آن در دیوار شمالی قرار داشت.<ref>مدینه منوره، ص 104</ref>  پس از این بازسازی مجدد، گنبد بالای مقبره نبوی و مناره جنوب شرقی دچار فرسودگی شد. بنابراین مناره تخریب و پی آن با بازالت ریخته شد، این همان مأذنه فعلی است. ارتفاع آن این بار به 120 ذراع(59/76متر) رسید.گنبد نیز منهدم و دوباره ساخته شد. این اعمال در در سال 92-891ه.ق انجام شد. ناظر این اقدامات شاهین جمالی بود.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref> همچنین در جوار گنبدها و مأذنه جنوب شرقی(رئیسیه)، چشمه‌ای(دریچه) به منظور نوردهی و تهویه ساخته شد.<ref>مدینه منوره، 105-106</ref>


قایتبای در جوار دیوار غربی، مأذنه کوچکی نیز ساخت. این مأذنه پس از آن به مأذنه [[باب الرحمه (ابهام‌زدایی)|باب الرحمه]] شناخته شد.<ref>مدینه منوره، ص 106</ref>
===ساخت مناره‌ها بعد از آتش‌سوزی اول در مسجد===
پس از [[آتش‌سوزی اول در مسجدالنبی|آتش‌سوزی سال ۶۵۴ قمری]] در مسجد‌النبی، [[مناره رئیسیه|مناره‌های جنوب شرقی(رئیسیه)]] و [[مناره سلیمانیه|شمال شرقی(سنجاریه)]] بین سال‌های 654 تا 706 قمری ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=80 المدینه المنوره، ص 80]</ref> مناره‌های شمال غربی (خشبیه) و جنوب غربی نیز در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (ممالیک بحری)|محمدبن قلاوون]] ساخته شد. در این دوره، شیخ‌الحرم<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=124 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 124]</ref> مناره جنوب غربی (مناره باب السلام<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=124 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 124]</ref>) را با ارتفاع 95 ذراع (47/31 متر) احیا کرد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=80 المدینه المنوره، ص 80]</ref> هزینه این کار را  از فروش ذخایر حرم نبوی تامین کردند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=125 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 125]</ref> [[مناره مجیدیه|مناره شمال غربی]] نیز به سال 706 ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=80 المدینه المنوره، ص 80]</ref>  


در زمان [[بازسازی مسجدالنبی (بیبرس)|بیبرس]] نیز [[گلدسته|مناره‌ها]] به همراه درها، مخازن و همه اثاث مسجد، نوسازی شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=123 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 123]</ref> همچنین در اصلاحاتی که در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (قایتبای)|قایتبای]] قبل حریق دوم صورت گرفت، پی و اساس و مصالح مناره شمال شرقی نوسازی شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=82 المدینه المنوره، ص 82]</ref>


===ساخت مناره‌ها بعد از آتش‌سوزی دوم در مسجد===
{{بیشتر|مناره رئیسیه}}
رمضان سال 886 قمری مأذنه جنوب شرقی (رئیسیه) بر اثر اصابت صاعقه آتش گرفت و در اثر آن تمام مسجد دچار حریق شد. بر اثر این آتش سوزی، [[منبر پیامبر|منبر]]، [[ضریح پیامبر|مقصوره]]، اکثر طاق‌های مسجد و [[ستون‌های مسجدالنبی|ستون‌ها]] از بین رفت. ثلث مناره اصلی نیز ویران شد و در آستانه فروپاشی قرارداشت و هیچ چیز جز گنبد داخلی روی قبر نبوی سالم نماند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=84 المدینه المنوره، ص 84]</ref> مناره جنوب شرقی در دوره قایتبای سه بار بازسازی شد. در آخرین مرتبه که ساخت مناره فعلی رئیسیه را درپی داشت، مناره تخریب و پی آن با بازالت ریخته شد. ارتفاع آن این بار به 120 ذراع(59/76متر) رسید. گنبد نیز منهدم و دوباره ساخته شد. این اعمال در در سال 92-891 قمری انجام شد. ناظر این اقدامات [[شاهین جمالی]] بود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=86 المدینه المنوره، ص 86]</ref> همچنین، قایتبای در جوار دیوار غربی نیز مناره کوچکی ساخت. این مناره پس از آن به مناره [[باب الرحمه (ابهام‌زدایی)|باب الرحمه]] شناخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=85 المدینه المنوره، ص 85]</ref>
==مناره‌ها در دوره عثمانی==
==مناره‌ها در دوره عثمانی==
در [[دوره عثمانی]] به دو مناره خاص می‌توان اشاره کرد که به نام سازندگان خود شهرت یافتند: [[مناره سلیمانیه]]<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=88 المدینه المنوره، ص 88]</ref> و [[مناره مجیدیه]]<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=152 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 152]</ref>. در عین حال علاوه بر مناره‌های دوره قایتبای، از مناره باب‌السلام نیز در دوره مجیدی نام برده‌ شده‌است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=155 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 155]</ref> گفته شده بالای این مناره مخروطی از طلا قرار داشت<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=148 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 148]</ref>، همچنان چنین مخروطی بر مناره باب‌الرحمه نیز وجود داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=148 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 148]</ref>


===مناره سلیمانیه===
===مناره سلیمانیه===
{{اصلی|مناره سلیمانیه}}
{{اصلی|مناره سلیمانیه}}
در دوره سلطان سلیمان قانونی، مناره شمال شرقی که تا پیش از این سنجاریه نیز خوانده می‌شد، تخریب و [[گلدسته|مأذنه]] جدیدی جای ساخته شد و مناره سلیمانیه نام گرفت.<ref>مدینه منوره، ص 110</ref><ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 149</ref>
در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (سلیمان قانونی)|سلطان سلیمان قانونی]]، مناره شمال شرقی، که تا پیش از این سنجاریه نیز خوانده می‌شد، تخریب و [[گلدسته|مناره]] جدیدی جای ساخته شد و مناره سلیمانیه نام گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A.pdf&page=88 المدینه المنوره، ص 88]</ref><ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=133 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 133]</ref>


===مناره مجیدیه===
===مناره مجیدیه===
{{اصلی|مناره مجیدیه}}
{{اصلی|مناره مجیدیه}}
در دوره عبدالمجید اول عثمانی، همگام با توسعه و بازسازی مسجدالنبی، مناره شمال غربی که از چوب ساخته شده بود تخریب و از نو ساخته شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص162</ref> از این رو این مناره پس از این زمان مناره مجیدیه نام گرفت.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 167</ref>
در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (عبدالمجید اول)|عبدالمجید اول عثمانی]]، همگام با توسعه و بازسازی مسجدالنبی، مناره شمال غربی، که از چوب ساخته شده بود، تخریب و از نو ساخته شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=148 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 148]</ref> از این رو این مناره پس از این زمان مناره مجیدیه نام گرفت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=152 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 152]</ref>


==مناره‌ها در دوره سعودی==
==مناره‌ها در دوره سعودی==
در دوره ملک عبدالعزیز، مناره باب الرحمه تخریب شد. <ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 190</ref>
در توسعه زمان [[بازسازی مسجدالنبی (ملک عبدالعزیز)|ملک عبدالعزیز]]، بخش قبله‌ای که شامل [[مناره رئیسیه]] و مناره باب السلام می‌شد بر جاماند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=170 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 170]</ref>مناره باب الرحمه در این زمان تخریب شد. همچنین [[مناره مجیدیه|مناره های شمال غربی]] موسوم التشکیلیه و [[مناره سلیمانیه|شمال شرقی]] موسوم به سنجاریه نیز تخریب شدند و مناره‌های جدیدی در جای آنها ایجاد شد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=180 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 180]</ref>


همچنین در این دوره علاوه بر مناره رئیسیه و مناره باب السلام که از دوره مجیدی برجای مانده بود،<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 182</ref>  چهار [[گلدسته|مناره]] ذکر شده است:
ویژگی مناره های این دوره چنین بود:


مناره شمال غربی موسوم به التشکیلیه، مناره شمال شرقی موسوم به السنجاریه، دو مناره در جهت شمال شرقی و شمال غربی ساخته شد.<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 190-191</ref>
* عمق هر مناره 17 متر و ارتفاع آن 70 متر


در دوره ملک فهد نیز، ده [[گلدسته|مناره]] وجود داشت:
مناره چهار طبقه بودند:


چهار مناره در جانب شمالی
# طبقه اول یا طبقه پایین مربع بوده و به مقرنس‌هایی که ایوان مربع شکلی را حمل می‌کنند منتهی می‌شد،
# طبقه دوم هشت ضلعی با دریچه و طاق‌های مثلث شکل که به مقرنس‌هایی منتهی می‌شد که بالای آن شرفه‌ها و منظرها وجودداشت،
# طبقه سوم به همان بلندی طبقه دوم بوده و به شکل دایره  که به منظری دایره‌ای شکل نیزمنتهی می‌شد
# طبقه چهارم( یا جوسق) بلندی‌اش کمتر بود و بر روی آن نیز مقرنس‌هایی قرارداشت که شرفه یا منظری را بر سر دارند.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=180 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 180]</ref>


یک مناره در رکن شمال شرقی
=== مناره‌های امروزی ===
امروزه مسجدالنبی ده مناره دارد که در توسعه این مسجد در زمان [[بازسازی مسجدالنبی (ملک فهد)|ملک فهد]] ساخته شد:
* چهار مناره در جانب شمالی
* یک مناره در رکن شمال شرقی
* یک مناره در رکن شمال غربی
* دو مناره در نیمه جانب شمالی بالای در وسط (باب ملک فهد)
* یک مناره در رکن جنوب شرقی
* یک مناره در رکن جنوب غربی<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE.pdf&page=222 عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 222]</ref>


یک مناره در رکن شمال غربی
==نگارخانه==
<gallery mode="packed" heights="150px">
موقعیت مناره ها در مسجدالنبی.jpg|موقعیت مکانی مناره ها در مسجدالنبی
مناره های دهگانه در مسجدالنبی.jpg|مناره های [[مسجد النبی|مسجدالنبی]]


دو مناره در نیمه جانب شمالی بالای در وسط(باب ملک فهد)  
مناره ها در زمان ملک عبدالعزیز.jpg|مناره ها در دوره [[بازسازی مسجدالنبی (ملک عبدالعزیز)|ملک عبدالعزیز]]
مناره.jpg|مناره ها قبل از دوره ملک عبدالعزیز
موقعیت مناره ها در دوره قدیم.jpg|موقعیت مناره ها در دوره قدیم
</gallery>


یک مناره در رکن جنوب شرقی
==پانویس==
{{پانویس}}


یک مناره در رکن جنوب غربی<ref>تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ص 209</ref>
==منابع==
{{منابع}}


==پانویس==
* '''المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری'''،‌صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م
{{پانویس}}
 
* '''عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ'''، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
 
 
[[رده:مناره‌های مسجدالنبی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۴۹

مناره های مسجدالنبی

مناره‌های مسجدالنبی نخستین بار در زمان خلافت ولیدبن عبدالملک ساخته شد. عمربن عبدالعزیز والی مدینه، در هر گوشه مسجد، مناره‌ای ایجاد کرد. مناره دوره عبدالملک در جهات جنوب شرق، شمال شرق، جنوب غرب و شمال غرب بود. بنابر نقل منابع مناره جنوب غرب به این جهت که مشرف به خانه سلیمان بن عبدالملک بود، به دستور وی تخریب شد.

این سه مناره تا آتش‌سوزی سال 654قمری برپا بود. پس از آن مناره‌ها در دوره‌های مختلف و بر اثر آسیب‌هایی که می‌دیدند، بازسازی می‌شدند. بعد از آتش سوزی اول، مناره جنوب شرقی(رئیسیه)، و مناره شمال شرقی(سنجاریه)، در فاصله سال‌های 654 تا 706 قمری در دوره ممالیک بازسازی شدند. در دوره ممالیک همچنین مناره شمال غربی(خشبیه) و نیز مناره جنوب غربی (باب‌السلام) در دوره محمدبن قلاوون ساخته شد.

مناره شمال شرق و نیز مناره جنوب شرق در اصلاحات قایتبای، قبل از آتش سوزی دوم، بازسازی شدند. در دوره قایتبای شاکله اصلی مناره جنوب شرق موسوم به رئیسیه شکل گرفت. این مناره پس از آن که بر اثر صاعقه آتش گرفت، در این دوره احیا و در آخرین مرحله بازسازی پی آن با بازالت ریخته شد. این مناره همان مناره فعلی مسجدالنبی است. قایتبای همچنین مناره‌ای به نام باب‌الرحمه در جوار دیوار غربی مسجد ساخت.

در دوره عثمانی نیز سلطان سلیمان قانونی مناره شمال شرقی را بازسازی کرد و این مناره سلیمانیه نام گرفت. همچنین سلطان عبدالمجید اول نیز مناره شمال غرب را از نو ساخت و این مناره به نام مناره مجیدیه موسوم شد.

در دوره سعودی، ملک عبدالعزیز، مناره باب‌الرحمه را تخریب کرد و مناره‌های جدیدی به جای مناره‌های سلیمانیه و مجیدیه ساخت. در دوره ملک فهد نیز مسجدالنبی دارای 10 مناره بود.

شکل گیری اولیه مناره‌ها[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد در زمان پیامبر، مناره نداشت. بلال برای اذان گفتن بر بام خانه‌ای از بنی‌نجار که بلندترین خانه‌های اطراف مسجد بود می‌ایستاد. در این‌باره نظر دیگری نیز وجود دارد مبنی براین که بلال بر ستون مربعی از خانه عبدالله بن عمر واقع در جنوب مسجد بالا می‌رفته و اذان را با صدای بلند ادا می‌کرده‌است.[۱]

نخستین مناره‌ها برای مسجدالنبی در زمان ولیدبن عبدالملک ساخته شد. در این دوره مسجد تخریب و توسط عمربن عبدالعزیز، والی مدینه، بازسازی شد. در این بازسازی در هر زوایه‌ای مناره‌ای با پایه 8 در 8 ذراع (در حدود 4 در 4 متر) ساخته شد.[۲]درباره ارتفاع مناره‌ها اقوال مختلفی بیان شده است. برخی ارتفاع آنها را 55 ذراع (27متر) یا 60 ذراع (30متر) [۳]و برخی با بیان جزییات بیشتر ارتفاع مناره‌های جنوب شرقی و شمال شرقی را 55 ذراع و مناره شمال غربی را 53 ذراع ذکر کرده‌اند.[۴]مناره واقع در زاویه جنوب غربی به امر سلیمان بن عبدالملک[۵] به واسطه اینکه مشرف بر محل سکونتش بود از بین رفت.[۶] این سه مناره در دوره عباسیان نیز پا برجا بوده است.[۷]

مناره‌ها در دوره ممالیک[ویرایش | ویرایش مبدأ]

ساخت مناره ها در دوره ممالیک به دو دسته قابل تفکیک است: 1-ساخت مناره بعد از آتش‌سوزی اول مسجد، 2-ساخت مناره‌ها بعد از آتش‌سوزی دوم در مسجد

ساخت مناره‌ها بعد از آتش‌سوزی اول در مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

پس از آتش‌سوزی سال ۶۵۴ قمری در مسجد‌النبی، مناره‌های جنوب شرقی(رئیسیه) و شمال شرقی(سنجاریه) بین سال‌های 654 تا 706 قمری ساخته شد.[۸] مناره‌های شمال غربی (خشبیه) و جنوب غربی نیز در دوره محمدبن قلاوون ساخته شد. در این دوره، شیخ‌الحرم[۹] مناره جنوب غربی (مناره باب السلام[۱۰]) را با ارتفاع 95 ذراع (47/31 متر) احیا کرد.[۱۱] هزینه این کار را از فروش ذخایر حرم نبوی تامین کردند.[۱۲] مناره شمال غربی نیز به سال 706 ساخته شد.[۱۳]

در زمان بیبرس نیز مناره‌ها به همراه درها، مخازن و همه اثاث مسجد، نوسازی شد.[۱۴] همچنین در اصلاحاتی که در دوره قایتبای قبل حریق دوم صورت گرفت، پی و اساس و مصالح مناره شمال شرقی نوسازی شد.[۱۵]

ساخت مناره‌ها بعد از آتش‌سوزی دوم در مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اطلاعات بیشتر: مناره رئیسیه

رمضان سال 886 قمری مأذنه جنوب شرقی (رئیسیه) بر اثر اصابت صاعقه آتش گرفت و در اثر آن تمام مسجد دچار حریق شد. بر اثر این آتش سوزی، منبر، مقصوره، اکثر طاق‌های مسجد و ستون‌ها از بین رفت. ثلث مناره اصلی نیز ویران شد و در آستانه فروپاشی قرارداشت و هیچ چیز جز گنبد داخلی روی قبر نبوی سالم نماند.[۱۶] مناره جنوب شرقی در دوره قایتبای سه بار بازسازی شد. در آخرین مرتبه که ساخت مناره فعلی رئیسیه را درپی داشت، مناره تخریب و پی آن با بازالت ریخته شد. ارتفاع آن این بار به 120 ذراع(59/76متر) رسید. گنبد نیز منهدم و دوباره ساخته شد. این اعمال در در سال 92-891 قمری انجام شد. ناظر این اقدامات شاهین جمالی بود.[۱۷] همچنین، قایتبای در جوار دیوار غربی نیز مناره کوچکی ساخت. این مناره پس از آن به مناره باب الرحمه شناخته شد.[۱۸]

مناره‌ها در دوره عثمانی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در دوره عثمانی به دو مناره خاص می‌توان اشاره کرد که به نام سازندگان خود شهرت یافتند: مناره سلیمانیه[۱۹] و مناره مجیدیه[۲۰]. در عین حال علاوه بر مناره‌های دوره قایتبای، از مناره باب‌السلام نیز در دوره مجیدی نام برده‌ شده‌است.[۲۱] گفته شده بالای این مناره مخروطی از طلا قرار داشت[۲۲]، همچنان چنین مخروطی بر مناره باب‌الرحمه نیز وجود داشت.[۲۳]

مناره سلیمانیه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نوشتار اصلی: مناره سلیمانیه

در دوره سلطان سلیمان قانونی، مناره شمال شرقی، که تا پیش از این سنجاریه نیز خوانده می‌شد، تخریب و مناره جدیدی جای ساخته شد و مناره سلیمانیه نام گرفت.[۲۴][۲۵]

مناره مجیدیه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

نوشتار اصلی: مناره مجیدیه

در دوره عبدالمجید اول عثمانی، همگام با توسعه و بازسازی مسجدالنبی، مناره شمال غربی، که از چوب ساخته شده بود، تخریب و از نو ساخته شد.[۲۶] از این رو این مناره پس از این زمان مناره مجیدیه نام گرفت.[۲۷]

مناره‌ها در دوره سعودی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

در توسعه زمان ملک عبدالعزیز، بخش قبله‌ای که شامل مناره رئیسیه و مناره باب السلام می‌شد بر جاماند.[۲۸]مناره باب الرحمه در این زمان تخریب شد. همچنین مناره های شمال غربی موسوم التشکیلیه و شمال شرقی موسوم به سنجاریه نیز تخریب شدند و مناره‌های جدیدی در جای آنها ایجاد شد.[۲۹]

ویژگی مناره های این دوره چنین بود:

  • عمق هر مناره 17 متر و ارتفاع آن 70 متر

مناره چهار طبقه بودند:

  1. طبقه اول یا طبقه پایین مربع بوده و به مقرنس‌هایی که ایوان مربع شکلی را حمل می‌کنند منتهی می‌شد،
  2. طبقه دوم هشت ضلعی با دریچه و طاق‌های مثلث شکل که به مقرنس‌هایی منتهی می‌شد که بالای آن شرفه‌ها و منظرها وجودداشت،
  3. طبقه سوم به همان بلندی طبقه دوم بوده و به شکل دایره که به منظری دایره‌ای شکل نیزمنتهی می‌شد
  4. طبقه چهارم( یا جوسق) بلندی‌اش کمتر بود و بر روی آن نیز مقرنس‌هایی قرارداشت که شرفه یا منظری را بر سر دارند.[۳۰]

مناره‌های امروزی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

امروزه مسجدالنبی ده مناره دارد که در توسعه این مسجد در زمان ملک فهد ساخته شد:

  • چهار مناره در جانب شمالی
  • یک مناره در رکن شمال شرقی
  • یک مناره در رکن شمال غربی
  • دو مناره در نیمه جانب شمالی بالای در وسط (باب ملک فهد)
  • یک مناره در رکن جنوب شرقی
  • یک مناره در رکن جنوب غربی[۳۱]

نگارخانه[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • موقعیت مکانی مناره ها در مسجدالنبی

    موقعیت مکانی مناره ها در مسجدالنبی

  • مناره های مسجدالنبی

    مناره های مسجدالنبی

  • مناره ها در دوره ملک عبدالعزیز

    مناره ها در دوره ملک عبدالعزیز

  • مناره ها قبل از دوره ملک عبدالعزیز

    مناره ها قبل از دوره ملک عبدالعزیز

  • موقعیت مناره ها در دوره قدیم

    موقعیت مناره ها در دوره قدیم

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  1. ↑ المدینه المنوره، ص 59
  2. ↑ المدینه المنوره، ص71
  3. ↑ المدینه المنوره، ص71
  4. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 107
  5. ↑ المدینه المنوره، ص 77
  6. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 107
  7. ↑ المدینه المنوره، ص 77
  8. ↑ المدینه المنوره، ص 80
  9. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 124
  10. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 124
  11. ↑ المدینه المنوره، ص 80
  12. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 125
  13. ↑ المدینه المنوره، ص 80
  14. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 123
  15. ↑ المدینه المنوره، ص 82
  16. ↑ المدینه المنوره، ص 84
  17. ↑ المدینه المنوره، ص 86
  18. ↑ المدینه المنوره، ص 85
  19. ↑ المدینه المنوره، ص 88
  20. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 152
  21. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 155
  22. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 148
  23. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 148
  24. ↑ المدینه المنوره، ص 88
  25. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 133
  26. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 148
  27. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 152
  28. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 170
  29. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 180
  30. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 180
  31. ↑ عمارة و توسعه المسجد النبوی، ص 222

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

  • المدينه المنوره تطورها العمراني و تراثها فی المعماری،‌صالح لمعی مصطفی، دارالنهضه العربیه، بیروت، 1981م
  • عمارة و توسعة المسجد النبوی الشریف عبر التاریخ، ناجی محمد حسن عبدالقادر الانصاری، نادی المدینه المنوره الادبی، ۱۹۹۶م.
برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=مناره‌های_مسجدالنبی&oldid=52986»