کاربر:Askari: تفاوت میان نسخه‌ها
| (۱۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شهر | |||
| عنوان = حیره | |||
| تصویر = حیره.jpg | |||
| توضیح تصویر = | |||
| اندازه تصویر = | |||
| طول جغرافیایی = | |||
|عرض جغرافیایی = | |||
| ویژگی = | |||
| کشور = <!-- فقط نام کشور را بنویسید و آن را لینک نکنید --> عراق | |||
| استان = [[نجف]] | |||
| مساحت = | |||
| جمعیت کل = تا ۷ هزار گزارش شده‌است. | |||
| نام محلی = | |||
| زبان = سریانی | |||
| نژاد = عربی | |||
| ادیان = [[مسیحیت|مسیحی]] و دیگر ادیان | |||
| مذهب = | |||
| جمعیت مسلمان = | |||
| جمعیت شیعه = | |||
| نام قدیم = | |||
| سال تأسیس = سده سوم میلادی | |||
| قدمت = | |||
| پیشینه اسلام = پس از فتح توسط سپاه اسلام | |||
| پیشینه تشیع = | |||
| وقایع مهم = | |||
| مکان‌های تاریخی = | |||
| زیارتگاه = | |||
| قبرستان‌ها = | |||
| حوزه علمیه = | |||
| مساجد = | |||
|حسینیه‌ها = | |||
| مؤسسات = | |||
| مذهبی = | |||
| اجتماعی = | |||
| سیاسی = | |||
}} | |||
'''حیره''' در جنوب شرقی [[نجف]] کنونی، کنار دریاچه ای به نام نجف قرار داشت. فاصله آن با [[کوفه]] 6کیلومتر گزارش شده است. پیدایش شهر حیره را به اوایل سده سوم میلادی دانسته‌اند. بنابر منابع تاریخی نخستین مکانی که در [[عراق]] به تمدن شهر نشینی روی آورد؛ شهر حیره بود. بیشتر ساکنین حیره مسیحیان نسطوری بودند که زبانشان سریانی بوده است. حاکمان حیره از قبایل مختلفی بودند؛ از جمله لخمیان وبنی‌نصر و بنی‌تمیم و غیره. حاکمان این شهر با برخی قبیله ها صلح و با برخی هم به جنگ می پرداختند. حیره به خاطر نزدیکی که به شهر کوفه داشت در زمان [[امام علی (ع)]] و قیام مختار و قیام زید بن علی مورد توجه قرار داشت. از زمانی که شهر کوفه تاسیس شد حیره به تدریج رو به زوال و نابودی کشیده شد. | '''حیره''' در جنوب شرقی [[نجف]] کنونی، کنار دریاچه ای به نام نجف قرار داشت. فاصله آن با [[کوفه]] 6کیلومتر گزارش شده است. پیدایش شهر حیره را به اوایل سده سوم میلادی دانسته‌اند. بنابر منابع تاریخی نخستین مکانی که در [[عراق]] به تمدن شهر نشینی روی آورد؛ شهر حیره بود. بیشتر ساکنین حیره مسیحیان نسطوری بودند که زبانشان سریانی بوده است. حاکمان حیره از قبایل مختلفی بودند؛ از جمله لخمیان وبنی‌نصر و بنی‌تمیم و غیره. حاکمان این شهر با برخی قبیله ها صلح و با برخی هم به جنگ می پرداختند. حیره به خاطر نزدیکی که به شهر کوفه داشت در زمان [[امام علی (ع)]] و قیام مختار و قیام زید بن علی مورد توجه قرار داشت. از زمانی که شهر کوفه تاسیس شد حیره به تدریج رو به زوال و نابودی کشیده شد. | ||
==موقعیت== | ==موقعیت== | ||
شهر حیره، در جنوب شرقی نجف کنونی و کنار دریاچه‌ای به نام نجف <ref>دائرة المعارف فارسی، ج ا، ص ٨٧٣. ۱</ref>قرار داشت. مسعودی تاریخ‌نگار، فاصله بین کوفه و شهر حیره را سه میل گزارش کرده‌است. <ref>مروج الذهب، ج اول، ص۹۸.</ref> | شهر حیره، در جنوب شرقی [[نجف]] کنونی و کنار دریاچه‌ای به نام نجف <ref>دائرة المعارف فارسی، ج ا، ص ٨٧٣. ۱</ref>قرار داشت. مسعودی تاریخ‌نگار، فاصله بین کوفه و شهر حیره را سه میل گزارش کرده‌است. <ref>مروج الذهب، ج اول، ص۹۸.</ref> | ||
==علت نامگذاری== | ==علت نامگذاری== | ||
در منابع کهن دربارۀ سبب نامگذاری حیره اختلاف‌نظر است. برخی آن را مشتق از «حَیر» به معنای منزلگاه، و گروهی دیگر از «تحیّر» به معنی سرگردان شدن، دانسته‌اند.<ref>تاریخ طبری، ج۱،ص556</ref>برخی محققان معاصر برآن‌اند که حیره همان واژۀ «حرتا» یا «حرثا»، به معنی اردوگاه یا لشکرگاه است.<ref>تاریخ ایران بهد از اسلام،ص 228</ref> | در منابع کهن دربارۀ سبب نامگذاری حیره اختلاف‌نظر است. برخی آن را مشتق از «حَیر» به معنای منزلگاه، و گروهی دیگر از «تحیّر» به معنی سرگردان شدن، دانسته‌اند.<ref>تاریخ طبری، ج۱،ص556</ref>برخی محققان معاصر برآن‌اند که حیره همان واژۀ «حرتا» یا «حرثا»، به معنی اردوگاه یا لشکرگاه است.<ref>تاریخ ایران بهد از اسلام،ص 228</ref> | ||
| خط ۹: | خط ۴۶: | ||
===پیدایش=== | ===پیدایش=== | ||
در اوایل سده سوم میلادی شماری از طایفه‌های عرب در پایان دوره اشکانیان، به عراق هجرت کردند.حیره در تاریخ و ادبیات عرب نیز به داشتن آب و هوای سالم، زمین‌های حاصلخیز، باغ‌های پرمیوه، و جویبا‌رهای زیاد شهرت داشت.<ref>البلدان، ص 262؛</ref>این مهاجرین، به تدریج روستاها و قلعه‌هایی بنا کردند که از پیوستن آنها به یکدیگر، شهرهایی پدید آمد.<ref>کوفه پیدایش شهر اسلامی، ص ١۶و | در اوایل سده سوم میلادی شماری از طایفه‌های عرب در پایان دوره اشکانیان، به [[عراق]] هجرت کردند.حیره در تاریخ و ادبیات عرب نیز به داشتن آب و هوای سالم، زمین‌های حاصلخیز، باغ‌های پرمیوه، و جویبا‌رهای زیاد شهرت داشت.<ref>البلدان، ص 262؛</ref>این مهاجرین، به تدریج روستاها و قلعه‌هایی بنا کردند که از پیوستن آنها به یکدیگر، شهرهایی پدید آمد.<ref>کوفه پیدایش شهر اسلامی، ص ١۶و | ||
١٧.]</ref> | ١٧.]</ref> | ||
===نظام سیاسی=== | ===نظام سیاسی=== | ||
حاکمان حیره، تعدادی از لخمیان، بنی نصر، غسّانیان، بنی تمیم، کِنده و ایرانیان بودند. این افراد در مجموع حدود۵۲۳ سال حکومت کردند.<ref>التنبیه والاشراف، ص ١۶٧</ref> بیشترین دوره حکومت حیره، نزدیک به ۳۰۰ سال، دست اعراب بنی‌لَخم بود. آنها بنیانگذار حکومت حیره بوده و از سوی فرمانروایان ساسانی حمایت می‌شدند؛ زیرا لَخمیان سدّی میان ایران و اعراب پدید آورده و از تجاوز قبلیه‌های بدوی به مرزهای ایران جلوگیری می‌کردند.<ref>تاریخ سنی مسلوک الارض والانبیا، ص ٧۴ و ٧٣؛ تاریخ ایران بعد از اسلام، ص ٢٣٠ و ٢٢٩</ref> | حاکمان حیره، تعدادی از لخمیان، بنی نصر، غسّانیان، بنی تمیم، کِنده و ایرانیان بودند. این افراد در مجموع حدود۵۲۳ سال حکومت کردند.<ref>التنبیه والاشراف، ص ١۶٧</ref> بیشترین دوره حکومت حیره، نزدیک به ۳۰۰ سال، دست اعراب بنی‌لَخم بود. آنها بنیانگذار حکومت حیره بوده و از سوی فرمانروایان ساسانی حمایت می‌شدند؛ زیرا لَخمیان سدّی میان [[ایران]] و اعراب پدید آورده و از تجاوز قبلیه‌های بدوی به مرزهای ایران جلوگیری می‌کردند.<ref>تاریخ سنی مسلوک الارض والانبیا، ص ٧۴ و ٧٣؛ تاریخ ایران بعد از اسلام، ص ٢٣٠ و ٢٢٩</ref> | ||
===صلح و جنگ=== | ===صلح و جنگ=== | ||
در سده پنجم و ششم میلادی قدرت نظامی حیره افزایش یافت. بنی لخم که اولین حاکمان حیره بودند، با قبیله بکر وقبیله های سلیم و هوازن و اعضای طایفه نمیر و بنی تمیم متحد شدند.<ref>کوفه پیدایش شهر اسلامی، ص ١٨</ref>در این دوره، حیره گسترش پیدا کرد که سواحل جنوبی [[فرات]] تا بادیةالشام، واقع در غرب عراق کنونی را دربر می‌گرفت.<ref>اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران، ص ١٨۶- ١٨۵</ref> | در سده پنجم و ششم میلادی قدرت نظامی حیره افزایش یافت. بنی لخم که اولین حاکمان حیره بودند، با قبیله بکر وقبیله های سلیم و هوازن و اعضای طایفه نمیر و بنی تمیم متحد شدند.<ref>کوفه پیدایش شهر اسلامی، ص ١٨</ref>در این دوره، حیره گسترش پیدا کرد که سواحل جنوبی [[فرات]] تا بادیةالشام، واقع در غرب عراق کنونی را دربر می‌گرفت.<ref>اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران، ص ١٨۶- ١٨۵</ref> | ||
در دوره عمر بن خطاب، خلیفه دوم و در جریان فتوحات وی، خالد بن ولید، | در دوره عمر بن خطاب، خلیفه دوم و در جریان فتوحات وی، خالد بن ولید، حیره را محاصره کرد. محاصره حیره، در سال ۱۲ق. پس از نبرد نهر الدم رخ داد. این محاصره، با صلح بین اهل حیره و مسلمانان با دو شرط به سود مسلمانان به پایان رسید؛ یکی پرداخت جزیه و دیگری شورش نکردن علیه مسلمانان. با این دو شرط حیره، توسط سپاه اسلام فتح شد.<ref>فتوح البلدان، ص ٢۴۴؛ تاریخ طبری، ج ۴، ص ١۴٨١ و ١۴٨٠؛</ref>مسلمانان، پس از چندی با دخالت رستم فرخزاد، سردار ایرانی، حیره را از دست دادند، ولی دوباره به فرماندهی ابوعبیدة بن مسعود ثقفی حیره را فتح کردند.<ref>فتوح البلدان، ص ١٨</ref> | ||
براساس منابع تاریخی، حاکمان حیره با بعضی از دولت ها نزاع وجنگ داشتند؛ از قبیل شیوخ غسانی <ref>ویل دورانت تاریخ تمدن، ج ۴، بخش اول، ص ١٩٩؛تاریخ یعقوبی، ج اول، ص ٢٠٣.</ref> | براساس منابع تاریخی، حاکمان حیره با بعضی از دولت ها نزاع وجنگ داشتند؛ از قبیل شیوخ غسانی <ref>ویل دورانت تاریخ تمدن، ج ۴، بخش اول، ص ١٩٩؛تاریخ یعقوبی، ج اول، ص ٢٠٣.</ref>و دولت بنی کنده <ref>تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، ج سوم، قسمت اول، ص ٧١۵</ref>و با بعضی از دولت ها متحد بودن از قبیل ساسانیان <ref>تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی ساسانیان، ج ٣، قسمت اول، ص ٧١٢ و ٧١١</ref>و دولت حمیران. <ref>اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران، ص ١٩٠و ١٨٩</ref> | ||
===دین و فرهنگ === | ===دین و فرهنگ === | ||
حیره به علت موقعیت جغرافیایىاش محلِ برخورد و تماس فرهنگهاى ساسانى و یونانى ـ رومى و مسیحى بود.ابتدا خود از این فرهنگها تأثیر گرفت و سپس این فرهنگها را به اعراب ساکن در شبه جزیره [[عربستان]] منتقل کرد<ref>المفصل فى تاریخ العرب قبل الاسلام ج 7، ص 296</ref>حیریان علاوه بر بت پرستی که دین اجدادی آنان بود.<ref> الحیره،المدینه المملکت العربیه،ص 29ـ 30</ref>با یهودیت و مسیحیت و زرتشتی گری و مانویت نیز آشنا بودند.<ref>الحیره،المدینه المملکت العربیه،ص 29</ref> بیشتر ساکنان حیره مسیحیان نسطوری بودند.<ref>الاعلاق النفیسه، ص ٢٢۶.</ref>زبان سریانى براى مسیحیانِ حیره زبانِ علم و دین بود.<ref>مکتبه النهضه، ج 6، ص 628 ـ 269</ref> | حیره به علت موقعیت جغرافیایىاش محلِ برخورد و تماس فرهنگهاى ساسانى و یونانى ـ رومى و مسیحى بود.ابتدا خود از این فرهنگها تأثیر گرفت و سپس این فرهنگها را به اعراب ساکن در شبه جزیره [[عربستان]] منتقل کرد<ref>المفصل فى تاریخ العرب قبل الاسلام ج 7، ص 296</ref>حیریان علاوه بر بت پرستی که دین اجدادی آنان بود.<ref> الحیره،المدینه المملکت العربیه،ص 29ـ 30</ref>با یهودیت و مسیحیت و زرتشتی گری و مانویت نیز آشنا بودند.<ref>الحیره،المدینه المملکت العربیه،ص 29</ref> بیشتر ساکنان حیره مسیحیان نسطوری بودند.<ref>الاعلاق النفیسه، ص ٢٢۶.</ref>زبان سریانى براى مسیحیانِ حیره زبانِ علم و دین بود.<ref>مکتبه النهضه، ج 6، ص 628 ـ 269</ref> | ||
| خط ۲۵: | خط ۶۳: | ||
==حیره در حکومت امام علی(ع)== | ==حیره در حکومت امام علی(ع)== | ||
هنگامى كه | هنگامى كه امام علی(ع) [[کوفه]] را مركز حكومت خويش قرار داد. حيره همچنان مورد توجه او، كارگزاران و يارانش بود. <ref>تذكرة الخواص، ص ١٠٨؛كشف الغمه، ج ا، ص ٢٣٠.</ref> [[امام علی(ع)]] سپاه خود را در محلی بین حیره و کوفه که «جَرَعه» نام داشت، بسیج و تجهیز می‌کرد.<ref>الغارات،ص،105و106</ref> | ||
==حیره، پایگاه پیروان اهل بیت(ع)== | ==حیره، پایگاه پیروان اهل بیت(ع)== | ||
| خط ۳۲: | خط ۷۰: | ||
==حیره در روایات== | ==حیره در روایات== | ||
در روایات است که امام علی(ع) منطقه میان نجف تا حیره را به چهل هزار درهم از دهقانان خرید و برای این معامله، شاهدانی گرفت؛ چون می‌دانست مدفن او در این منطقه خواهد بود.<ref>بحار الأنوار، ج ٢٢ ،ص ٣۶</ref> | در روایات است که امام علی(ع) منطقه میان نجف تا حیره را به چهل هزار درهم از دهقانان خرید و برای این معامله، شاهدانی گرفت؛ چون می‌دانست مدفن او در این منطقه خواهد بود.<ref>بحار الأنوار، ج ٢٢ ،ص ٣۶</ref>[[امام صادق(ع)]] نیز قبر امام علی(ع) را در منطقه بین حیره و [[نجف]] معرفی می‌کرد و به زیارت می‌رفت.<ref>کامل الزیارات، ص ٣۴</ref>به گفته عبدالله بن سنان، وقتی امام صادق(ع) در حیره بود، بارها به زیارت آن محل رفته، آن را [[حرم امام علی|قبر علی بن ابیطالب(ع)]] معرفی می‌کرد.<ref>کافی، ج ١ ص ۴۵۶</ref> | ||
==گالری== | |||
<gallery mode="packed" heights="150px"> | |||
پرونده:حیره۲.JPG | |||
</gallery> | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
* | *احمد بن عمربن رسته،الاعلاق النفیسه،مترجم حسین قره چانلو،انتشارات امیر کبیر1380ش | ||
*بلاذری،احمد بن یحیی،فتوح البلدان،بیروت،دارومکتبه الهلال،1988م | |||
*پیگولفسکایا،اعراب حدود مرزهای شرقی و ایران،مترجم رضا عنایت الله،تهران،وزارت فرهنگ وآموزش عالی موسسه مطالعات وتحقیقات فرهنگی،1372ش | |||
*جان اندرو بویل،احسان بارشاطر،تاریخ از سلوکیان تا فروپاشی ساسانیان،مترجم انوشه،انتشارات امیر کبیر،تهران،1386ش | |||
*جواد علی،المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام،دارلعلم للملایین مکتبه النهضه،بیروت1391ش | |||
*جواد علی،مکتبه النهضه،دارالعلم للملامیین،بغداد1978م | |||
*حسین کریمیان،سیره و قیام زید بن علی،انتشارات علمی و فرهنگی،تهران1382ش | |||
*حسینی عبدالزهرا،الغارات،دارالکتاب الاسلمی،بی جا،1410ق | |||
*حمزه اصفهانی،حمزه بن الحسن،تاریخ سنی مسلوک الارض والانبیاء،بیروت،داره المکتب الحیاه،280ق | |||
*زرین‌کوب، عبدالحسین. تاریخ ایران بعد از اسلام. چاپ سوم. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۶۲ش | *زرین‌کوب، عبدالحسین. تاریخ ایران بعد از اسلام. چاپ سوم. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۶۲ش | ||
*سبط ابن جوزی،یوسف بن قزاوغلی،تذکره الخواص،الشریف الرضی،قم1376ش | |||
*فرهنگنامه زیارت،فصلنامه زیارت،شماره5،ص10 | *فرهنگنامه زیارت،فصلنامه زیارت،شماره5،ص10 | ||
*گای لسترینج،جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی،مترجم محمود عرفان،شرکت انتشارات علمی وفرهنگی،تهران1377 | |||
*مسعودی علی بن الحسین،التنبیه والاشراف،مصر،دارالصاوی،344-345ق | |||
*مسعودی،علی بن الحسین،مروج الذهب،قم،دارالهجره،1409ق | |||
*هشام جعیط،کوفه پیدایش شهر اسلامی،مترجم ابوالحسن سروقدمقدم،بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی،مشهد،1372ش | *هشام جعیط،کوفه پیدایش شهر اسلامی،مترجم ابوالحسن سروقدمقدم،بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی،مشهد،1372ش | ||
*یوسف رزق الله غنیمه،الحیره:المدینه و المملکه العربیه،بغداد1936ق | *یوسف رزق الله غنیمه،الحیره:المدینه و المملکه العربیه،بغداد1936ق | ||
نسخهٔ کنونی تا ۳ اکتبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۲۴
 | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور | عراق |
| استان | نجف |
| جمعیت کل | تا ۷ هزار گزارش شده‌است. |
| زبان | سریانی |
| نژاد | عربی |
| ادیان | مسیحی و دیگر ادیان |
| اطلاعات تاریخی | |
| سال تأسیس | سده سوم میلادی |
| پیشینه اسلام | پس از فتح توسط سپاه اسلام |
حیره در جنوب شرقی نجف کنونی، کنار دریاچه ای به نام نجف قرار داشت. فاصله آن با کوفه 6کیلومتر گزارش شده است. پیدایش شهر حیره را به اوایل سده سوم میلادی دانسته‌اند. بنابر منابع تاریخی نخستین مکانی که در عراق به تمدن شهر نشینی روی آورد؛ شهر حیره بود. بیشتر ساکنین حیره مسیحیان نسطوری بودند که زبانشان سریانی بوده است. حاکمان حیره از قبایل مختلفی بودند؛ از جمله لخمیان وبنی‌نصر و بنی‌تمیم و غیره. حاکمان این شهر با برخی قبیله ها صلح و با برخی هم به جنگ می پرداختند. حیره به خاطر نزدیکی که به شهر کوفه داشت در زمان امام علی (ع) و قیام مختار و قیام زید بن علی مورد توجه قرار داشت. از زمانی که شهر کوفه تاسیس شد حیره به تدریج رو به زوال و نابودی کشیده شد.
موقعیت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
شهر حیره، در جنوب شرقی نجف کنونی و کنار دریاچه‌ای به نام نجف [۱]قرار داشت. مسعودی تاریخ‌نگار، فاصله بین کوفه و شهر حیره را سه میل گزارش کرده‌است. [۲]
علت نامگذاری[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در منابع کهن دربارۀ سبب نامگذاری حیره اختلاف‌نظر است. برخی آن را مشتق از «حَیر» به معنای منزلگاه، و گروهی دیگر از «تحیّر» به معنی سرگردان شدن، دانسته‌اند.[۳]برخی محققان معاصر برآن‌اند که حیره همان واژۀ «حرتا» یا «حرثا»، به معنی اردوگاه یا لشکرگاه است.[۴] پیش از شکل‌گیری شهر حیره، مردم آن منطقه خیمه‌نشین بودند، تا این که خیمه‌نشین‌ها گرد هم آمده، اردوگاه ثابت امیران لَخمی شکل گرفت و به تدریج، شهر پدید آمد. از این روی، این شهر به حیره یعنی اردوگاه و مجموعه‌ای از خیمه‌ها نامیده شد. [۵]به این شهر، «حیرة النجف» نیز گفته می‌شد؛ چون حیره، در منطقه نجف، در فاصله سه میلی کوفه قرار داشت.[۶]
از شکل‌گیری تا سرانجام[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پیدایش[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در اوایل سده سوم میلادی شماری از طایفه‌های عرب در پایان دوره اشکانیان، به عراق هجرت کردند.حیره در تاریخ و ادبیات عرب نیز به داشتن آب و هوای سالم، زمین‌های حاصلخیز، باغ‌های پرمیوه، و جویبا‌رهای زیاد شهرت داشت.[۷]این مهاجرین، به تدریج روستاها و قلعه‌هایی بنا کردند که از پیوستن آنها به یکدیگر، شهرهایی پدید آمد.[۸]
نظام سیاسی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
حاکمان حیره، تعدادی از لخمیان، بنی نصر، غسّانیان، بنی تمیم، کِنده و ایرانیان بودند. این افراد در مجموع حدود۵۲۳ سال حکومت کردند.[۹] بیشترین دوره حکومت حیره، نزدیک به ۳۰۰ سال، دست اعراب بنی‌لَخم بود. آنها بنیانگذار حکومت حیره بوده و از سوی فرمانروایان ساسانی حمایت می‌شدند؛ زیرا لَخمیان سدّی میان ایران و اعراب پدید آورده و از تجاوز قبلیه‌های بدوی به مرزهای ایران جلوگیری می‌کردند.[۱۰]
صلح و جنگ[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در سده پنجم و ششم میلادی قدرت نظامی حیره افزایش یافت. بنی لخم که اولین حاکمان حیره بودند، با قبیله بکر وقبیله های سلیم و هوازن و اعضای طایفه نمیر و بنی تمیم متحد شدند.[۱۱]در این دوره، حیره گسترش پیدا کرد که سواحل جنوبی فرات تا بادیةالشام، واقع در غرب عراق کنونی را دربر می‌گرفت.[۱۲] در دوره عمر بن خطاب، خلیفه دوم و در جریان فتوحات وی، خالد بن ولید، حیره را محاصره کرد. محاصره حیره، در سال ۱۲ق. پس از نبرد نهر الدم رخ داد. این محاصره، با صلح بین اهل حیره و مسلمانان با دو شرط به سود مسلمانان به پایان رسید؛ یکی پرداخت جزیه و دیگری شورش نکردن علیه مسلمانان. با این دو شرط حیره، توسط سپاه اسلام فتح شد.[۱۳]مسلمانان، پس از چندی با دخالت رستم فرخزاد، سردار ایرانی، حیره را از دست دادند، ولی دوباره به فرماندهی ابوعبیدة بن مسعود ثقفی حیره را فتح کردند.[۱۴] براساس منابع تاریخی، حاکمان حیره با بعضی از دولت ها نزاع وجنگ داشتند؛ از قبیل شیوخ غسانی [۱۵]و دولت بنی کنده [۱۶]و با بعضی از دولت ها متحد بودن از قبیل ساسانیان [۱۷]و دولت حمیران. [۱۸]
دین و فرهنگ[ویرایش | ویرایش مبدأ]
حیره به علت موقعیت جغرافیایىاش محلِ برخورد و تماس فرهنگهاى ساسانى و یونانى ـ رومى و مسیحى بود.ابتدا خود از این فرهنگها تأثیر گرفت و سپس این فرهنگها را به اعراب ساکن در شبه جزیره عربستان منتقل کرد[۱۹]حیریان علاوه بر بت پرستی که دین اجدادی آنان بود.[۲۰]با یهودیت و مسیحیت و زرتشتی گری و مانویت نیز آشنا بودند.[۲۱] بیشتر ساکنان حیره مسیحیان نسطوری بودند.[۲۲]زبان سریانى براى مسیحیانِ حیره زبانِ علم و دین بود.[۲۳]
ویرانی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بر پایه گزارش‌های تاریخی، با تأسیس کوفه، حیات سیاسی و اجتماعی حیره در مسیر زوال افتاد، آبادانی در آن کاهش یافت و در اوایل حکومت معتضد عباسی کاملاً ویران شد.[۲۴] برخی گفته‌اند برای برپایی ستون‌های مسجد کوفه از سنگ‌های قصرهای حیره استفاده کردند.[۲۵]
حیره در حکومت امام علی(ع)[ویرایش | ویرایش مبدأ]
هنگامى كه امام علی(ع) کوفه را مركز حكومت خويش قرار داد. حيره همچنان مورد توجه او، كارگزاران و يارانش بود. [۲۶] امام علی(ع) سپاه خود را در محلی بین حیره و کوفه که «جَرَعه» نام داشت، بسیج و تجهیز می‌کرد.[۲۷]
حیره، پایگاه پیروان اهل بیت(ع)[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بر طبق منابع تاریخی در جریان قیام مختار، او برای گرفتن کوفه اردوی خود را بین حیره و نجف به نام سبخه قرار داد. [۲۸]و سال ۱۲۲ق در جریان قیام زیدبن علی در شهر کوفه، امیر کوفه به دلیل فعالیت های زید از آنجا خارج شد ودر حیره موضع گرفت. سپس درگیری شدیدی بین آنها و زید صورت گرفت که نتیجه آن به شهادت رسیدن زید بود.[۲۹] خلفای عباسی شیعیان وسادات را مورد ظلم و ستم قرار می دادند آنها در شهر حیره بسیاری از شیعیان و سادات را زندانی یا به شهادت رساندند. [۳۰]منتصرعباسی وقتی به خلافت رسید دستور داد که دیگر کسی متعرض شیعیان حیره نشود. [۳۱]
حیره در روایات[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در روایات است که امام علی(ع) منطقه میان نجف تا حیره را به چهل هزار درهم از دهقانان خرید و برای این معامله، شاهدانی گرفت؛ چون می‌دانست مدفن او در این منطقه خواهد بود.[۳۲]امام صادق(ع) نیز قبر امام علی(ع) را در منطقه بین حیره و نجف معرفی می‌کرد و به زیارت می‌رفت.[۳۳]به گفته عبدالله بن سنان، وقتی امام صادق(ع) در حیره بود، بارها به زیارت آن محل رفته، آن را قبر علی بن ابیطالب(ع) معرفی می‌کرد.[۳۴]
گالری[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ دائرة المعارف فارسی، ج ا، ص ٨٧٣. ۱
- ↑ مروج الذهب، ج اول، ص۹۸.
- ↑ تاریخ طبری، ج۱،ص556
- ↑ تاریخ ایران بهد از اسلام،ص 228
- ↑ دائره المعارف فارسی،ج۱، ص ۸۷۳
- ↑ حیره، فرهنگنامه زیارت، فصلنامه زیارت، شماره ۵، ص۱۰.
- ↑ البلدان، ص 262؛
- ↑ کوفه پیدایش شهر اسلامی، ص ١۶و ١٧.]
- ↑ التنبیه والاشراف، ص ١۶٧
- ↑ تاریخ سنی مسلوک الارض والانبیا، ص ٧۴ و ٧٣؛ تاریخ ایران بعد از اسلام، ص ٢٣٠ و ٢٢٩
- ↑ کوفه پیدایش شهر اسلامی، ص ١٨
- ↑ اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران، ص ١٨۶- ١٨۵
- ↑ فتوح البلدان، ص ٢۴۴؛ تاریخ طبری، ج ۴، ص ١۴٨١ و ١۴٨٠؛
- ↑ فتوح البلدان، ص ١٨
- ↑ ویل دورانت تاریخ تمدن، ج ۴، بخش اول، ص ١٩٩؛تاریخ یعقوبی، ج اول، ص ٢٠٣.
- ↑ تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان، ج سوم، قسمت اول، ص ٧١۵
- ↑ تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی ساسانیان، ج ٣، قسمت اول، ص ٧١٢ و ٧١١
- ↑ اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران، ص ١٩٠و ١٨٩
- ↑ المفصل فى تاریخ العرب قبل الاسلام ج 7، ص 296
- ↑ الحیره،المدینه المملکت العربیه،ص 29ـ 30
- ↑ الحیره،المدینه المملکت العربیه،ص 29
- ↑ الاعلاق النفیسه، ص ٢٢۶.
- ↑ مکتبه النهضه، ج 6، ص 628 ـ 269
- ↑ مروج الذهب، ج ا، ص ۴۶۵
- ↑ جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی،ص ٨٢ و ٨١
- ↑ تذكرة الخواص، ص ١٠٨؛كشف الغمه، ج ا، ص ٢٣٠.
- ↑ الغارات،ص،105و106
- ↑ کوفه پیدایش شهر اسلامی، ص ٢٧٣ و ٢٧٢
- ↑ سیره و قیام زید بن علی، ص ٢٧٧، ٢٩٧، ٢٩٩، ٣١٧
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج 2، ص ٣۵٣، ٣۵٧، ٣۶٠، ٣۶۵
- ↑ مروج الذهب، ج ٢، ص ۵۴٢
- ↑ بحار الأنوار، ج ٢٢ ،ص ٣۶
- ↑ کامل الزیارات، ص ٣۴
- ↑ کافی، ج ١ ص ۴۵۶
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- احمد بن عمربن رسته،الاعلاق النفیسه،مترجم حسین قره چانلو،انتشارات امیر کبیر1380ش
- بلاذری،احمد بن یحیی،فتوح البلدان،بیروت،دارومکتبه الهلال،1988م
- پیگولفسکایا،اعراب حدود مرزهای شرقی و ایران،مترجم رضا عنایت الله،تهران،وزارت فرهنگ وآموزش عالی موسسه مطالعات وتحقیقات فرهنگی،1372ش
- جان اندرو بویل،احسان بارشاطر،تاریخ از سلوکیان تا فروپاشی ساسانیان،مترجم انوشه،انتشارات امیر کبیر،تهران،1386ش
- جواد علی،المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام،دارلعلم للملایین مکتبه النهضه،بیروت1391ش
- جواد علی،مکتبه النهضه،دارالعلم للملامیین،بغداد1978م
- حسین کریمیان،سیره و قیام زید بن علی،انتشارات علمی و فرهنگی،تهران1382ش
- حسینی عبدالزهرا،الغارات،دارالکتاب الاسلمی،بی جا،1410ق
- حمزه اصفهانی،حمزه بن الحسن،تاریخ سنی مسلوک الارض والانبیاء،بیروت،داره المکتب الحیاه،280ق
- زرین‌کوب، عبدالحسین. تاریخ ایران بعد از اسلام. چاپ سوم. تهران: انتشارات امیرکبیر ۱۳۶۲ش
- سبط ابن جوزی،یوسف بن قزاوغلی،تذکره الخواص،الشریف الرضی،قم1376ش
- فرهنگنامه زیارت،فصلنامه زیارت،شماره5،ص10
- گای لسترینج،جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی،مترجم محمود عرفان،شرکت انتشارات علمی وفرهنگی،تهران1377
- مسعودی علی بن الحسین،التنبیه والاشراف،مصر،دارالصاوی،344-345ق
- مسعودی،علی بن الحسین،مروج الذهب،قم،دارالهجره،1409ق
- هشام جعیط،کوفه پیدایش شهر اسلامی،مترجم ابوالحسن سروقدمقدم،بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی،مشهد،1372ش
- یوسف رزق الله غنیمه،الحیره:المدینه و المملکه العربیه،بغداد1936ق