مسجد بنی زریق: تفاوت میان نسخه‌ها

مسجد بنی زریق
	تصویر ماهواره‌ای از محدوده‌ای که مسجد در آن قرار داشته است.
اطلاعات اوليه
مکان	مدینه
کاربری	مسجد
جنبه دینی
بزرگداشت نزد	مسلمانان
وابسته به دین/مذهب	اسلام
باورها	اولین مسجدی که در آن قرآن خوانده شده
زیارت کنندگان	پیامبر(ص)
تاریخ بنا
زمان پایه‌گذاری	عصر نبوی
رویدادها	حضور پیامبر(ص) در مسجد
ویژگی‌های تاریخی	تعجب پیامبر از درست بودنِ جهت قبله این مسجد
وضعیت فعلی
وضعیت بنا	تخریب شده
	مسیریابی در حال بارگیری نقشه...

دیداریویکی‌متن

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۰۱

مسجد بنی زُرَیق از مساجد کهن مدینه که امروزه از میان رفته است. این مسجد در محدوده خانه‌های قبیله‌ای به همین نام قرار داشته و حدودا در جنوب مسجد النبی و نزدیک به آن بوده است. رافع بن مالک یکی از مسلمانان مدینه، پیش از آنکه پیامبر به این شهر مهاجرت کند، خاندانش را در این مکان جمع کرد و برای آنان آیاتی از قرآن خواند. بعدا در همان عصر حیات پیامبر(ص) در این مکان مسجدی ساخته شد. از این رو آن را نخستین مسجد مدینه می‌دانند که در آن قرآن خوانده شد.

تاریخ مسجد[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد بنی زُرَیق در مکانی در مدینه ساخته شد که برای نخستین بار در آنجا قرآن خواندند. زمان این واقعه پیش از هجرت پیامبر(ص) بود^[۱] و گفته‌اند یک سال پیش از بیعت پیمان عقبه اول بود.^[۲]

هنگامی که پیامبر(ص) آیاتی از قرآن (آیاتی که در این ده سال در مکه نازل شده بود) را در حج به رافع بن مالک الزرقی تحویل داد، او با قرآن به مدینه بازگشت و قومش را در مکانی که آن زمان تپه یا پشته‌ای خاک (کوم) بود جمع کرد و آیات را برای آنان خواند.^[۳]

حدود این مسجد متعلق به قبیله بنی زریق از خزرج و در محدوده خانه‌های آنان بوده است.^[۴]

تاریخچه بنا[ویرایش | ویرایش مبدأ]

مسجد بنی زریق در زمان پیامبر (ص) موجود بوده و گفته شده پیامبر در آن وضو گرفت ولی نماز نخواند.^[۱] همچنین هنگام حضور در این مسجد از توازن و اعتدال قبله مسجد تعجب نمود.^[۵]

مشهور است که این مسجد در محدوده پایانی خط مسابقات اسب سواری قرار داشته.^[۶] پیامبر این مسابقه را بین اسب های در حال تربیت (و رام نشده) از ثنیة الوداع (در شمال غربی مسجد النبی) تا مسجد بنی زریق (در جنوب مسجدالنبی) قرار داده بودند^[۷] که طول آن حدود یک میل (تقریبا یک و نیم کیلومتر) بوده است.^[۸]

زمان مشخصی برای از بین رفتن ساختمان مسجد ذکر نشده و اطلاعاتی از بنای آن در منابع وجود ندارد. میدانیم که از قرن نهم هجری ساختمانی برای این مسجد وجود نداشته چرا که سمهودی(متوفی 911 هجری) آن را در دسته مساجدی که بنای آنها شناخته شده نیست، قرار داده است.^[۳]

مکان احتمالی[ویرایش | ویرایش مبدأ]

گفته شده که مکان این مسجد در جنوب باب المصری مسجد النبی و در محدوده محلات سید محمود احمد قرار داشت که مطابق با محدوده قدیمی خانه‌های بنی زریق است.^[۹] در حال حاضر محدوده مورد نظر ذیل تکه جنوبی زیر گذر عبد المحسن بن عبدالعزیز قرار دارد^[۱۰]

پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ اخبار المدینه، ابن زباله، ص147
↑ العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین، فاسی، ج1، ص379
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، سمهودی، ج3، ص218.
↑ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ جزء4 المجلد1، ص543
↑ وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، سمهودی، ج3، ص219.
↑ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ جزء4 المجلد1، ص542
↑ أنساب الأشراف، بلاذری، ج1، ص627
↑ السنن الكبرى، بیهقی، ج10، ص19
↑ المدینه بین الماضی و الحاضر، عیاشی، 232
↑ گوگل مپ، مسجد بنی زریق

منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]

اخبار المدینه، محمدبن حسن ابن زباله(متوفی199ه)، المملکه العربیه السعودیه، مرکز بحوث و دراسات المدینة المنورة، الطبعة الاولی، 1424ه.
المدینة بین الماضی و الحاضر، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972.
معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
أنساب الأشراف، أحمد بن يحيى بن جابر(البلاذری)، معهد المخطوطات بجامعة الدول العربية بالاشتراك مع دار المعارف بمصر، 1959م.
العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین، محمد بن أحمد الفاسی، دار الكتب العلمية - بيروت، 1419ه.
السنن الکبری، أحمد بن الحسين البيهقي، دارالفكر، بی‌جا، بی‌تا.
گوگل مپ، نقشه جهان نما

[:0-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ اخبار المدینه، ابن زباله، ص147

[2] العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین، فاسی، ج1، ص379

[:1-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، سمهودی، ج3، ص218.

[4] معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ جزء4 المجلد1، ص543

[5] وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، سمهودی، ج3، ص219.

[6] معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ جزء4 المجلد1، ص542

[7] أنساب الأشراف، بلاذری، ج1، ص627

[8] السنن الكبرى، بیهقی، ج10، ص19

[9] المدینه بین الماضی و الحاضر، عیاشی، 232

[10] گوگل مپ، مسجد بنی زریق

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۳۲: / خط ۳۲: @@
 | طول جغرافیایی = 39.608348
 | توضیح نقشه =
-}}'''مسجد بنی زُرَیق''' از مساجد کهن مدینه است که در محدوده خانه‌های قبیله‌ای به همین نام قرار داشته و حدودا در جنوب مسجد النبی و نزدیک به آن بوده است. اولین مسجدی است که در آن قرآن خوانده شده و زمان این واقعه پیش از هجرت پیامبر(ص) بوده که داستان آن در ادامه به تفصیل بیان شده است.
+}}'''مسجد بنی زُرَیق''' از مساجد کهن [[مدینه]] که امروزه از میان رفته است. این مسجد در محدوده خانه‌های قبیله‌ای به همین نام قرار داشته و حدودا در جنوب [[مسجد النبی]] و نزدیک به آن بوده است. رافع بن مالک یکی از مسلمانان مدینه، پیش از آنکه پیامبر به این شهر [[هجرت|مهاجرت]] کند، خاندانش را در این مکان جمع کرد و برای آنان آیاتی از قرآن خواند. بعدا در همان عصر حیات پیامبر(ص) در این مکان مسجدی ساخته شد. از این رو آن را نخستین مسجد مدینه می‌دانند که در آن قرآن خوانده شد.
-== ویژگی‌ها ==
+== تاریخ مسجد ==
-'''مسجد بنی زُرَیق''' اولین مسجدی است که در آن قرآن خوانده شده و زمان این واقعه پیش از هجرت پیامبر(ص) بوده است.<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_المدینه_ابن_زباله.pdf&page=147 اخبار المدینه، ابن زباله، ص147]</ref> که آن را تبدیل به یکی از قدیمی ترین مساجد مدینه می‌کند.
+'''مسجد بنی زُرَیق''' در مکانی در مدینه ساخته شد که برای نخستین بار در آنجا قرآن خواندند. زمان این واقعه پیش از هجرت پیامبر(ص) بود<ref name=":0">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aاخبار_المدینه_ابن_زباله.pdf&page=147 اخبار المدینه، ابن زباله، ص147]</ref> و گفته‌اند یک سال پیش از [[بیعت عقبه اول|بیعت پیمان عقبه اول]] بود.<ref>العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین، فاسی، ج1، ص379</ref>
-هنگامی که پیامبر(ص) در [[بیعت عقبه اول|عقبه]] آیاتی که در این ده سال در [[مکه]] نازل شده بود را به [[رافع بن مالک الزرقی]] تحویل داد، او با قرآن به [[مدینه]] بازگشت و قومش را در محل مسجد جمع کرد و آیاتی را برای آنها قرائت نمود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=218 وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، سمهودی، ج3، ص218.]</ref> این مسجد متعلق به قبیله بنی زریق از خزرج و در محدوده خانه‌های آنان بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=543 معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ جزء4 المجلد1، ص543]</ref>
+هنگامی که پیامبر(ص) آیاتی از قرآن (آیاتی که در این ده سال در [[مکه]] نازل شده بود) را در حج به [[رافع بن مالک الزرقی]] تحویل داد، او با قرآن به [[مدینه]] بازگشت و قومش را در مکانی که آن زمان تپه یا پشته‌ای خاک (کوم) بود جمع کرد و آیات را برای آنان خواند.<ref name=":1">[https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aوفاء_الوفاء_سمهودی_ج۳.pdf&page=218 وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، سمهودی، ج3، ص218.]</ref>
-== مکان ==
+حدود این مسجد متعلق به قبیله بنی زریق از خزرج و در محدوده خانه‌های آنان بوده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=543 معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ جزء4 المجلد1، ص543]</ref>
-مکان این مسجد در جنوب [[باب المصری]] [[مسجد النبی]] و در محدوده محلات سید محمود احمد قرار داشته که مطابق با محدوده قدیمی خانه‌های بنی زریق است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=232 المدینه بین الماضی و الحاضر، عیاشی، 232]</ref> در حال حاضر محدوده مورد نظر ذیل تکه جنوبی زیر گذر عبد المحسن بن عبدالعزیز قرار دارد<ref>[https://www.google.com/maps/place/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF+%D8%A8%D9%86%D9%8A+%D8%B2%D8%B1%D9%8A%D9%82%E2%80%AD/@24.4642639,39.6091201,316m/data=!3m2!1e3!4b1!4m6!3m5!1s0x15bdbf0d79f5f9e7:0x818f2871ce7a4869!8m2!3d24.4642625!4d39.6083594!16s%2Fg%2F12mkyrpj1?hl=fa&entry=ttu گوگل مپ، مسجد بنی زریق]</ref>
+== تاریخچه بنا ==
-== پیشینه ==
 مسجد بنی زریق در زمان [[حضرت محمد (ص)|پیامبر (ص)]] موجود بوده و گفته شده پیامبر در آن وضو گرفت ولی نماز نخواند.<ref name=":0" /> همچنین هنگام حضور در این مسجد از توازن و اعتدال قبله مسجد تعجب نمود.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%B3%D9%85%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B3.pdf&page=219 وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، سمهودی، ج3، ص219.]</ref>
-مشهور است که این مسجد در محدوده پایانی خط مسابقات اسب سواری قرار داشته.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=542 معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ جزء4 المجلد1، ص542]</ref> پیامبر این مسابقه را بین اسب های در حال تربیت(و رام نشده) از ثنیة الوداع (در شمال غربی مسجد النبی) تا مسجد بنی زریق (در جنوب مسجدالنبی) قرار داده بودند.<ref>أنساب الأشراف، بلاذری، ج1، ص627</ref>
+مشهور است که این مسجد در محدوده پایانی خط مسابقات اسب سواری قرار داشته.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A9_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%AC%D8%B2%D8%A14_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%AF1.pdf&page=542 معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ جزء4 المجلد1، ص542]</ref> پیامبر این مسابقه را بین اسب های در حال تربیت (و رام نشده) از [[ثنیة الوداع]] (در شمال غربی مسجد النبی) تا مسجد بنی زریق (در جنوب مسجدالنبی) قرار داده بودند<ref>أنساب الأشراف، بلاذری، ج1، ص627</ref> که طول آن حدود یک میل (تقریبا یک و نیم کیلومتر) بوده است.<ref>السنن الكبرى، بیهقی، ج10، ص19</ref>
-زمان مشخصی برای فقدان و از بین رفتن ساختمان مسجد ذکر نشده و اطلاعاتی از بنای آن در منابع وجود ندارد که احتمال محو و انهدام مسجد در همان قرون نخستین اسلامی را بالا برده است.
+زمان مشخصی برای از بین رفتن ساختمان مسجد ذکر نشده و اطلاعاتی از بنای آن در منابع وجود ندارد. میدانیم که از قرن نهم هجری ساختمانی برای این مسجد وجود نداشته چرا که سمهودی(متوفی 911 هجری) آن را در دسته مساجدی که بنای آنها شناخته شده نیست، قرار داده است.<ref name=":1" />
+== مکان احتمالی ==
+گفته شده که مکان این مسجد در جنوب [[باب المصری]] [[مسجد النبی]] و در محدوده محلات سید محمود احمد قرار داشت که مطابق با محدوده قدیمی خانه‌های بنی زریق است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1.pdf&page=232 المدینه بین الماضی و الحاضر، عیاشی، 232]</ref> در حال حاضر محدوده مورد نظر ذیل تکه جنوبی زیر گذر عبد المحسن بن عبدالعزیز قرار دارد<ref>[https://www.google.com/maps/place/%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF+%D8%A8%D9%86%D9%8A+%D8%B2%D8%B1%D9%8A%D9%82%E2%80%AD/@24.4642639,39.6091201,316m/data=!3m2!1e3!4b1!4m6!3m5!1s0x15bdbf0d79f5f9e7:0x818f2871ce7a4869!8m2!3d24.4642625!4d39.6083594!16s%2Fg%2F12mkyrpj1?hl=fa&entry=ttu گوگل مپ، مسجد بنی زریق]</ref>
 == پانویس ==
 {{پانویس}}
@@ خط ۵۵: / خط ۵۶: @@
 *'''المدینة بین الماضی و الحاضر'''، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972.
 *'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
-*'''گوگل مپ'''، نقشه جهان نما
 *'''وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
-*'''أنساب الأشراف'''، أحمد بن يحيى بن جابر(البلاذری)،
+*'''أنساب الأشراف'''، أحمد بن يحيى بن جابر(البلاذری)، معهد المخطوطات بجامعة الدول العربية بالاشتراك مع دار المعارف بمصر، 1959م.
-معهد المخطوطات بجامعة الدول العربية بالاشتراك مع دار المعارف بمصر، 1959م.
+*'''العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین'''، محمد بن أحمد الفاسی، دار الكتب العلمية - بيروت، 1419ه.
-{{پایان}}
+*'''السنن الکبری'''، أحمد بن الحسين البيهقي، دارالفكر، بی‌جا، بی‌تا.
+*'''گوگل مپ'''، نقشه جهان نما{{پایان}}