|
|
| (۱۶۱ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| '''عید قربان''' روز دهم ذی‌الحجه است که از اعیاد بزرگ اسلامی به شمار می‌رود. گفته شده در چنین روزی [[حضرت ابراهیم(ع)]] به دستور خدا قصد ذبح فرزندش اسماعیل را داشته که بنا به امر خدا این کار متوقف شد و به جای آن قوچی توسط ابراهیم ذبح شد. در روز عید قربان بر حاجیان در مکه [[قربانی]] واجب است و بر بقیه مسلمانان مستحب مؤکد است که در این روز قربانی کنند. قربانی کردن از مهمترین اعمال در عید قربان شمرده می‌شود که در روایات فضیلت زیادی برای آن برشمرده‌اند.
| |
|
| |
|
| عید قربان اعمال مخصوص به خود را دارد. نماز عید، غسل، خواندن دعای مخصوص و احیای شب عید، از جمله این اعمال است. مسلمانان ایران و جهان این روز را با رسم و رسوم‌های خاص منطقه خود جشن می‌گیرند.
| |
|
| |
| == معرفی و جایگاه ==
| |
| عید قربان روز دهم ذی‌الحجه، یکی از اعیاد بزرگ مسلمانان جهان است.<ref>فرهنگ فقه فارسی، ج۵، ص۵۲۴؛ اسلام دین فطرت، ص۴۶۹.</ref> طبق روایات در این روز خداوند به [[حضرت ابراهیم(ع)|حضرت ابراهیم]] فرمان داد تا فرزندش اسماعیل را قربانی کند. او اسماعیل را به قربانگاه برد ولی [[جبرئیل]] به همراه قوچی نازل شد و به امر خداوند ابراهیم آن را به جای اسماعیل قربانی کرد. از این جهت عمل قربانی که در روز عید قربان و در سرزمین [[منا]] طبق شروطی انجام می‌شود به یاد آن واقعه است.<ref>«تاریخچهٔ عید قربان و اسرار آن»، ص۳۸؛ «عید قربان روز از خود گذشتن»، ص۳۴.</ref> در روایات عید قربان روز با فضیلتی شناخته می‌شود.<ref>«عید قربان روز از خود گذشتن»، ص۳۵.</ref> عید قربان را عید دیدار الهی و لقاءالله،<ref>صحیفه امام، ج۱۸، ص۱۱۸.</ref> و نمادی از تسلیم بنده در مقابل پروردگار توصیف کرده‌اند.<ref>«عید قربان روز از خود گذشتن»، ص۳۶.</ref>
| |
|
| |
| عید قربان نزد عموم مسلمانان جهان و مردم مسلمان ایران از منزلتی خاص برخوردار است. مسلمانان ایران به تأسی از آموزه‌های دینی، قربانی کردن را که برای زائران خانه خدا واجب است، برای خود سنت مؤکد می‌شمارند و با آداب و آیین خاصی به برپایی مراسم عید قربان می‌پردازند.<ref>«جلوه‌های آیینی عید قربان در فرهنگ مردم»، ص۵۱.</ref> آنان ضمن به جا آوردن غسل عید، پوشیدن لباس نو، استعمال عطر، برپایی نماز عید و خواندن دعا، آداب قربانی کردن را که نماد اصلی عید قربان است، به جا می‌آورند. در این روز پس از تقسیم گوشت قربانی بین خویشاوندان، همسایگان و مستمندان غذاهای مخصوصی برای عید طبخ می‌شود.<ref>«جلوه‌های آیینی عید قربان در فرهنگ مردم»، ص۵۱.</ref> عید قربان در شهرها و روستاهای ایران افزون‌بر مراسم مذهبی همراه با جشن و با آداب و رسوم خاصی و متنوعی برپا می‌شود.<ref>«قربان»، ذیل مدخل.</ref>
| |
|
| |
| عید قربان عید اضحی و عید خون نیز نامیده می‌شود.<ref>«تاریخچهٔ عید قربان و اسرار آن»، ص۴۱؛ فرهنگ فقه فارسی، ج۵، ص۵۲۴.</ref> روز حج اکبر در آیه ۳ سوره توبه را نیز عید قربان تفسیر کرده‌اند.<ref>شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، ج۱، ص۴۵۲؛ جرعه‌ای صهبای حج، ص۵۹.</ref>
| |
|
| |
| == اعمال و آداب ==
| |
| از مهمترین اعمال در عید قربان، عمل [[قربانی]] است. در این روز قربانی کردن بر حاجیان حاضر در مکه [[واجب]]<ref>مدارک الاحکام، ج۸، ص۲۷؛ مستندالشیعه، ج۱۲، ص۲۹۹؛ جواهرالکلام، ج۱۹، ص۲۲۳؛ احکام و مناسک حج، ص۶۴.</ref> و بر دیگر مسلمانان [[مستحب]] مؤکد است.<ref>فرهنگ فقه فارسی، ج۵، ص۵۲۴.</ref> بعضی عالمان آن را بر افراد دارای توانایی واجب دانسته‌اند.<ref>زاد المعاد، ص۲۰۰.</ref> در قرآن کریم تصریح شده است که هدف از قربانی، اِطعام فقرا و همچنین تزکیهٔ نفس و پرهیزگاری است. (سوره حج، آیه ۳۶ و ۳۷.) مستحب است گوشت قربانی میان فقرا تقسیم شود<ref>جواهر الکلام، ج۱۹، ص۲۱۸ و ص۲۱۹.</ref> و همچنین خود فرد از گوشت قربانی پس از نماز عید بخورد.<ref>جواهر الکلام، ج۱۱، ص۳۷۷؛ فرهنگ فقه فارسی، ج۵، ص۵۲۴.</ref>
| |
|
| |
| روایاتی در باب فضیلت نماز عید قربان آمده است.<ref>حکمت‌نامه پیامبر اعظم، ج۱۱، ص۳۴۳.</ref> مستحب است که مسلمانان در هر کجا که باشند دو رکعت نماز عید به جا آورند.<ref>العروة الوثقی، ج۳، ص۳۹۶؛ زاد المعاد، علامه مجلسی، ص۲۰۰.</ref> وقت نماز عید از طلوع آفتاب روز عید است تا ظهر آن روز. این نماز در زمان حضور و اقتدار حکومت امام معصوم(ع) واجب است و باید به جماعت خوانده شود<ref>اسلام دین فطرت، ص۴۶۹.</ref>
| |
|
| |
| همچنین بسیار انجام دادن کارهای نیک، غسل کردن در روز عید هنگام طلوع فجر،<ref>العروة الوثقی، ج۲، ص۱۵۰؛ فرهنگ فقه فارسی، ج۵، ص۵۲۴.</ref> خواندن دعای ندبه،<ref>زاد المعاد، علامه مجلسی، ص۲۰۰.</ref> از اعمال دیگر روز عید قربان به شمار می‌رود؛ و نیز در روایات احیای شب عید قربان،<ref>میزان الحکمه، ج۵، ص۴۳۰؛ اسرار عرفانی حج، ص۴۷۸.</ref> زیارت امام حسین(ع) در شب عید تأکید شده است.<ref>فرهنگ فقه فارسی، ج۵، ص۵۲۴.</ref> گفتنی است روزه گرفتن در عید قربان [[حرام]] است.<ref>جواهر الکلام، ج۱۶، ص۳۲۴.</ref>
| |
|
| |
| در عید قربان، علاوه بر نماز عید و اعمال مستحبی دیگر، خواندن برخی دعاها توصیه شده است. از جمله دعای چهل و هشتم [[صحیفه سجادیه]] است که به دعای روز عرفه معروف است.<ref>صحیفة السجادیة، ص۳۴۱؛ مناسک حج، ص۳۵۱.</ref>
| |
|
| |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| * '''احکام و مناسک حج'''، منتظری، حسینعلی، تهران، نشر سایه، ۱۳۸۱ش.
| |
| * '''اسلام دین فطرت'''، منتظری، حسینعلی، تهران، نشر سایه، ۱۳۸۵ش.
| |
| * '''اسرار عرفانی حج'''، فعالی، محمدتقی، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
| |
| * '''«تاریخچهٔ عید قربان و اسرار آن»'''، بخشیان، محمدحسین، مبلغان، شماره ۲۹۰، تیرماه ۱۴۰۲ش.
| |
| * '''جرعه‌ای صهبای حج'''، جوادی آملی، عبدالله، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
| |
| * '''«جلوه‌های آیینی عید قربان در فرهنگ مردم»'''، دوستی، شهرزاد، فرهنگ مردم ایران، شماره ۳۲، بهار ۱۳۹۲ش.
| |
| * '''جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام'''، صاحب جواهر، محمدحسن بن باقر، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
| |
| * '''حکمت‌نامه پیامبر اعظم'''، محمدی ری‌شهری، محمد، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۷ش.
| |
| * '''زاد المعاد'''، مجلسی، محمدباقر، نشر مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، ۱۴۲۳ق.
| |
| * '''شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه'''، شریعتمداری، جعفر، مشهد، آستان قدس رضوی، بی‌تا.
| |
| * '''صحیفه امام'''، خمینی، سید روح‌الله، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹ش.
| |
| * '''صحیفه سجادیه'''، علی بن حسین، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، سروش، ۱۳۷۵ش.
| |
| * '''العروة الوثقی'''، طباطبائی یزدی، سید محمد کاظم، مؤسسة النشر الإسلامی، ۱۴۲۰ق.
| |
| * '''«عید قربان روز از خود گذشتن»'''، آشوری، اشرف، شماره ۱۴، مبلغان ۱۳۸۰ش.
| |
| * '''فرهنگ فقه فارسی'''، هاشمی شاهرودی، محمود، قم، مؤسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی، ۱۳۸۷ش.
| |
| * '''«قربان»'''، اکبری بیرق، حسن، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، بی‌تا.
| |
| * '''مدارک الاحکام'''، عاملی موسوی، سید محمد بن علی، قم، آل البیت، ۱۴۱۰ق.
| |
| * '''مستند الشیعه'''، نراقی، احمد، قم، آل‌البیت، ۱۴۱۵ق.
| |
| * '''مناسک حج'''، روحانی، سید محمد صادق، قم، کلبه شروق، بی‌تا.
| |
| * '''مناسک حج'''، خمینی، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، پنجم، ۱۳۷۰ش.
| |
| * '''میزان الحکمه'''، محمدی ری‌شهری، محمد، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، ۱۳۸۹ش.
| |
| {{پایان}}
| |
