|
|
| (۸۸ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| رمل
| |
|
| |
|
| == تعریف ==
| |
| رمل در فقه عبارت است از هروله کردن،<ref>القاموس الفقهی، ص۱۵۳؛ مستند الشیعه، ج۱۲، ص۷۸؛ معجم لغة الفقها، ص۲۲۷.</ref> نوعی حرکت میان راه رفتن و دویدن<ref>ذخیرة المعاد، ج۱، ص۶۴۶؛ مستند الشیعه، ج۱۲، ص۷۸.</ref> و تند راه‌رفتن همراه با نزدیک گذاشتن گام‌ها به گونه‌ای که شانه‌ها حرکت کرده و تکان بخورند.<ref>لسان العرب، ج۱۱، ص۲۹۵؛ تاج العروس، ج۱۴، ص۲۹۴.</ref> <ref>مجمع البحرین، ج۵، ص۳۸۵.</ref> برخی گفته‌اند رمل عبارت است از تکان‌دادن شانه‌ها، همراه با گام‌های کوچک، همانند شخص مبارزی که با غرور میان دو صف دوست و دشمن حرکت می‌کند.<ref>معجم مصطلحات و الالفاظ الفقهیه، ج۲، ص۱۸۳.</ref> برخی از فقهای اهل‌سنت تعریفی متفاوت از رمل ارائه داده و گفته‌اند رمل عبارت است از اضطباع و تکان‌دادن شانه‌ها به این صورت که حج‌گزار یکی از دو جانب لباس اِحرام را داخل در زیر بغل کرده و بر شانه دیگر اندازد و هنگام حرکت دو کتف خود را با دویدن آرام تکان دهد.<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۰.</ref> در برخی از روایات [[اهل‌بیت(ع)]] و اهل‌سنت، از رمل با عنوان «سعی»،<ref>الکافی، ج۴، ص۴۳۴؛ تهذیب الاحکام، ج۵، ص۱۴۹؛ الحدائق الناضره، ج۱۶، ص۲۷۶.</ref> «هروله»<ref>وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۵۰۳؛ مستدرک الوسائل، ج۹، ص۴۴۴.</ref> و «خَبَب»<ref>مستدرک الوسائل، ج۱۰، ص۵۴ و ص۶۷.</ref> نیز یاد شده است.
| |
|
| |
| == رمل در طواف ==
| |
| فقیهان امامیه در استحباب رَمَل در طواف اختلاف نظر دارند. عده‌ای از فقها آن را مستحب دانسته‌اند.<ref>المبسوط، الطوسی، ج۱، ص۳۵۶؛ الوسیلة، ص۱۷۲ و ص۱۷۳؛ قواعد الاحکام، ج۱، ص۴۲۸.</ref> و برخی دیگر اعتدال در حرکت را در حال طواف مستحب و جزء سنت‌های طواف شمرده‌اند.<ref>النهایه، ص۲۳۷؛ قواعد الأحکام؛ ج۱، ص۴۲۸؛ مختلف الشیعة، ج۴، ص۱۸۳.</ref> برخی از فقها <ref>غایة المرام، ج۱، ص۴۵۴.</ref> <ref>الروضة البهیة ج۲، ص۲۵۴.</ref> با استناد به روایاتی<ref>الکافی، ج۴، ص۴۱۱؛ تهذیب الأحکام، ج۵، ص۱۰۹؛ وسائل الشیعة، ج۱۳، ص۳۵۲.</ref><ref>مختلف الشیعة، ج۴، ص۱۸۳؛ إیضاح الفوائد ج۱، ص۳۰۰؛ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۳۵۰.</ref> <ref>وسائل الشیعة، ج۱۳، ص۳۵۳.</ref> ادعای شهرت بر استحباب اعتدال در طواف کرده‌اند. و برخی نیز ادعای اجماع را کرده است.<ref>إیضاح الفوائد، ج۱، ص۳۰۰.</ref> محقق کرکی عدم استحباب رمَل را قول صحیح‌تر در مذهب و مشهور بین اصحاب دانسته است.<ref>جامع المقاصد، ج۳، ص۱۹۹.</ref> در تبیین عدم استحباب رمل در طواف گفته شده از روایاتی که در مورد رمل رسول خدا و اصحاب آن حضرت در طواف وارد شده استفاده می‌شود که این عمل مخصوص همان عصر پیامبر(ص) بوده تا در آن روز مسلمانان قدرت و توان خود را به مشرکان نشان دهند و با از بین رفتن موضوع و هدف این عمل در عصرهای دیگر، رمل استحبابی ندارد. روایاتی که از عدم رمل رسول خدا (ص) و اهل‌بیت(ع) پس از آن زمان و فرمان ندادن پیامبر (ص) به این امر یاد کرده نیز موید همین امر است، از این رو قائلین به استحباب این عمل هیچ دلیلی بر استحباب آن پس از پیامبر (ص) ندارند.<ref>الحدائق الناضره، ج۱۶، ص۱۲۷ و ص۱۲۸.</ref>
| |
|
| |
| فقهای مذاهب چهارگانه اهل سنت، اعم از حنفیه،<ref>المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۴۳۸؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۶۰.</ref> مالکیه،<ref>الموطأ، ج۱، ص۳۶۴؛ الشرح الکبیر، ابوالبرکات، ج۲، ص۴۳.</ref> شافعیه<ref>الأم، ج۲، ص۱۹۱ و ص۲۳۰؛ فتح العزیز، ج۷، ص۳۲۴؛ المجموع، ج۳، ص۱۹۷؛ ج۸، ص۱۴.</ref> و حنبلیه،<ref>المحرر فی الفقه، ج۱، ص۲۴۵؛ مختصر الخرقی، ج۱، ص۵۳.</ref> رمَل را با استناد به روایات<ref>صحیح مسلم، ج۲، ص۶۴ و ص۶۵؛ سنن الترمذی، ج۲، ص۱۷۴؛ سنن ابن ماجه، ج۲، ص۳۸۳.</ref><ref>سنن ابن ماجه، ج۲، ص۹۸۳؛ صحیح مسلم، ج۴، ص۶۴ و ص۶۵.</ref> به اتفاق از مستحبات و از سنت‌های طواف می‌دانند. اهل‌سنت معتقد است هر چند سبب اولین رمَل میان مسلمانان که اظهار قوت و نیرو در برابر مشرکان بوده از بین رفته است، ولی سنت رمَل به حال خود باقی مانده است و رمل سنتی متواتر بین مسلمانان است.<ref>بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۶۰؛ المغنی، ج۳، ص۳۸۷ و ص۳۸۹.</ref><ref>بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۶۰؛ المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۴۳۸.</ref>
| |
|
| |
| === احکام رمل در طواف ===
| |
| فقیهان اهل سنت و قائلین به استحباب رَمَل از فقهای امامیه برآنند که رمل تنها در سه شوط نخست استحباب دارد و در چهار شوط دیگر طواف‌کننده باید با اعتدال طواف کند.<ref>الأم، ج۲، ص۱۹۱ و ص۲۳۰؛ فتح العزیز، ج ۷، ص۳۲۴ و ص۳۲۶؛ بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۶۰.</ref><ref>المبسوط، الطوسی، ج۱، ص۳۵۶؛ تحریر الأحکام، ج۱، ص۳۷۳ و ص۵۸۵؛ الدروس الشرعیه، ج۱، ص۳۹۹.</ref> همچنین از نظر آنان رمَل تنها بر مردان مستحب است و برای زنان استحباب ندارد.<ref>الام، ج۲، ص۱۹۲؛ المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۱۰ و ص۱۱؛ المغنی، ج۳، ص۴۱۲.</ref><ref>تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۱۳۵؛ جامع المقاصد، ج۳، ص۱۹۹؛ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۳۵۲.</ref>
| |
|
| |
| فقیهان معتقد به استحباب رمل در طواف، در این که رمَل در کدام طواف استحباب دارد، اختلاف نظر دارند. بیشتر فقهای امامیه رَمَل را تنها در طواف قدوم مستحب دانسته‌اند.<ref>المبسوط، ج۱، ص۳۵۶؛ تحریر الأحکام ج۱، ص۵۸۵؛ إیضاح الفوائد، ج۱، ص۲۵۴، ص۳۰۰.</ref> مراد از طواف قدوم اولین طوافی است که حج‌گزار پس از وارد‌شدن به مکه بجا می‌آورد، چه طواف واجب یا مستحب باشد و نیز چه جزو اعمال حج یا عمره باشد یا به‌طور مستقل حج‌گزار آن را انجام دهد؛<ref>مستند الشیعه، ج۱۲، ص۷۸؛ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۳۵۳.</ref> فقهای اهل‌سنت نیز در این که رمَل در همه طواف‌ها استحباب ندارد، اختلافی ندارند؛<ref>فتح العزیز، ج۷، ص۳۲۹..</ref> اما در این که در کدام طواف رمَل سنت است، اختلاف کرده‌اند. اعتقاد برخی بر آن است که رمَل تنها در طواف قدوم سنت است.<ref>مختصر الخرقی، ج۱، ص۵۸؛ فتح العزیز، ج۷، ص۳۲۹؛ المغنی، ج۳، ص۳۸۸ و ص۳۸۹.</ref> در مقابل عده‌ای قائلند که رمَل در هر طوافی که سعی داشته باشد، سنت است و در هر طوافی که بعد آن سعی نباشد، سنت نیست.<ref>بدائع الصنائع، ج۲، ص۱۶۰ و ص۱۶۵؛ المبسوط، سرخسی، ج۴، ص۴۳۸؛ فتح العزیز، ج۷، ص۳۲۹.</ref>
| |
|
| |
| == رمل در سعی صفا و مروه ==
| |
| رمل و هروله میان صفا و مروه، بر خلاف رمل در طواف که در فضیلت آن اختلاف است، از جمله اعمالی است که در روایات متعدد<ref>سنن النسائی، ج5، ص242و243؛ السنن الکبری، ج5، ص79.</ref> <ref>علل الشرایع، ج2، ص433؛ وسائل الشیعه، ج13، ص471.</ref><ref>الکافی، ج4، ص434؛ وسائل الشیعه، ج13، ص467.</ref>بر فضیلت آن در همه عصرها تأکید شده و همه فقیهان مذاهب اسلامی در این باره اتفاق نظر دارند و ادعای اجماع کرده‌اند.<ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص 134؛ جواهر الکلام، ج19، ص 424؛ مجمع الفائدة، ج7، ص 168.</ref><ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص 135؛ منتهی المطلب، ج10، ص 411.</ref><ref>کشف اللثام، ج6، ص15.</ref><ref>جواهر الکلام، ج19، ص 424.</ref><ref>روضة الطالبین، ج2، ص369؛ بدایة المجتهد، ج1، ص 273.</ref> در روایاتی از امام صادق (ع) تشریع هروله در سعی بدان جهت دانسته شده است که در این مکان، شیطان بر [[حضرت ابراهیم(ع)]] ظاهر شد و آن حضرت به فرمان جبرئیل برای دور کردن وی به دنبال او هروله نمود، پس از این عمل شیطان فرار کرده و از آن حضرت دور شد، از این رو این عمل در میان حج‌گزاران سنت شد.<ref>علل الشرایع، ج2، ص432؛ من لایحضره الفقیه، ج2، ص196.</ref>
| |
|
| |
| فقیهان امامیه<ref>أحکام النساء، ص 33؛ تذکرة الفقهاء، ج8، ص 136؛ مجمع الفائدة، ج7، ص 168.</ref> و اهل‌سنت<ref>الام، ج2، ص194؛ المبسوط، سرخسی، ج4، ص33؛ المغنی، ج3، ص412.</ref> اتفاق دارند که استحباب رمَل و هروله در صفا و مروه مخصوص مردان بوده و برای زنان استحباب ندارد؛ دلیل این امر آن است که ترک رمَل با ستر و پوشش زنان مناسبتر است<ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص 136؛ المغنی، ج3، ص413؛ کتاب الام، ج2، ص192.</ref> یا رمَل در اصل برای اظهار صلابت و قدرت تشریع شده است و صلابت و اظهار قدرت از زنان خواسته نشده است.<ref>المغنی، ج3، ص412.</ref> افزون بر این در این باره به روایاتی از اهل‌بیت(ع)<ref>کشف اللثام، ج6، ص 15- 16.</ref> و احادیثی منقول از صحابه<ref>الام، ج2، ص192؛ فقه السنه، ج1، ص715.</ref> نیز استناد شده است. برخی از فقهای اهل‌سنت گفته‌اند مستحب است زنان در شب در صورت خلوت بودن مسعی رمل کنند.<ref>المجموع، ج8، ص75.</ref>
| |
|
| |
| == رَمَل در وادی محسر ==
| |
| [[وادی محسر|وادی مُحَسِّر]] به سرزمین میان [[مشعر]] و [[منا]] گفته می‌شود.<ref>مستند الشیعه، ج12، ص281؛ جواهر الکلام، ج19، ص13؛ المجموع، ج8، ص129.</ref> به نظر فقهای امامیه<ref>مستند الشیعه، ج12، ص281؛ الحدائق الناضره، ج17، ص5.</ref> و اهل‌سنت،<ref>المجموع، ج8، ص125؛ المغنی، ج3، ص415؛ مواهب الجلیل، ج4، ص154.</ref> مستحب است حج‌گزار در صورت سواره‌بودن، مَرکب خود را با شتاب حرکت دهد و در صورت پیاده‌بودن رمل و هروله کند. دلیل این امر علاوه بر اجماع،<ref>کشف اللثام، ج6، ص109؛ مدارک الاحکام، ج7، ص445؛ جواهر الکلام، ج19، ص99.</ref> اقتدا به [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] در شتاب‌دادن به مَرکب خود در این سرزمین<ref>مستند الشیعه، ج12، ص281؛ المجموع، ج8، ص125؛ المغنی، ج3، ص415.</ref> و روایاتی از [[اهل بیت|اهل‌بیت(ع)]] است که از در آن‌ها به هروله در این سرزمین دستور داده شده است.<ref>مستند الشیعه، ج12، ص281؛ الحدائق الناضره، ج17، ص5.</ref>
| |
|
| |
| مقدار هروله در این سرزمین به نظر فقیهان امامیه به اندازه صد قدم یا صد زراع است؛ دلیل این امر روایاتی است که در آن‌ها به رمل به همین مقدار فرمان داده شده است.<ref>جامع المقاصد، ج3، ص232؛ حدائق الناضره، ج17، ص5؛ مستند الشیعه، ج12، ص281.</ref> ولی فقهای اهل‌سنت از رمل به مقدار پرتاب یک سنگ سخن گفته‌اند، زیرا در روایتی آمده است که پیامبر(ص) مقدار اندکی مرکب خودش را با شتاب حرکت داد.<ref>الام، ج2، ص233؛ کشاف القناع، ج2، ص579.</ref>
| |
|
| |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
|
| |
| == منابع ==
| |
|
| |
| * احکام النساء: شيخ مفيد محمد بن محمد بن النعمان (336-413ق.)، تحقيق مهدي نجف، بيروت، دار المفيد، 1414ق.
| |
| * ايضاح الفوائد في شرح اشکالات القواعد: حسن بن يوسف حلي (648-771ق.)، تحقيق سيد حسين موسوي کرماني و عبدالرحيم بروجردي و علي پناه اشتهاردي، قم، چاپخانه علميه، 1387ق.
| |
| * بدائع الصنائع: علاء الدين الكاساني (م.587ق.)، پاكستان، المكتبة الحبيبيه، 1409ق.
| |
| * بداية المجتهد و نهايه المقتصد: محمد بن احمد ابن رشد الاندلسي (م.595ق.)، تحقيق العطار، بيروت، دار الفکر، 1415ق.
| |
| * تاج العروس من جواهر القاموس: مرتضي الزبيدي (م.1205ق.)، تحقيق علي شيري، بيروت، دار الفکر، 1414ق.
| |
| * تذکرة الفقهاء: حسن بن يوسف حلي (م. 726ق)، قم، مؤسسة آل البيت لاحياء التراث، 1416ق.
| |
| * تهذيب الاحکام في شرح المقنعة للشيخ المفيد: محمد بن حسن الطوسي (385-460ق.)، تحقيق سيد حسن موسوي خرسان و علي آخوندي، تهران، انتشارات دارالکتب اسلاميه، 1365ش.
| |
| * تحرير الاحکام الشرعيه علي مذهب الاماميه: حسن بن يوسف الحلي (648-726ق.)، تحقيق ابراهيم بهادري، قم، انتشارات مؤسسه امام صادق، 1420ق.
| |
| * الشرح الکبير: ابوالبرکات احمد بن محمد الدردير (م.1201ق.)، مصر، دار احياء الکتب العربيه.
| |
| * الدروس الشرعيه في فقه الاماميه: محمد بن مکي الشهيد الاول (م.786ق.)، قم، النشر الاسلامي، 1412ق.
| |
| * ذخيرة المعاد في شرح الارشاد: محمد باقر سبزواري (م.1090.ق.)، مؤسسة آل البيت لاحياء التراث.
| |
| * الحدائق الناضرة في احکام العترة الطاهره: يوسف بن احمد البحراني (م. 1186ق.)، تحقيق محمد تقي ايرواني و علي آخوندي، قم، النشر الاسلامي، 1363ش.
| |
| * القاموس الفقهي: سعدي ابوحبيب، دمشق، دارالفکر، 1408ق.
| |
| * جامع المقاصد في شرح القواعد: علي بن الحسين عاملي الكركي (م.940ق.)، قم، آل البيت، 1408ق.
| |
| * جواهر الکلام في شرح شرائع الاسلام: محمد حسين نجفي الجواهري (م. 1266ق.)، تحقيق عباس قوچاني، تهران، دار الکتب الاسلاميه، 1365ش.
| |
| * علل الشرائع و الاحکام: شيخ صدوق محمد بن علي بن بابويه (311-381ق.)، تحقيق سيد محمد صادق بحرالعلوم، نجف، مکتبة الحيدريه، 1385ق.
| |
| * فتح العزيز شرح الوجيز: عبدالکريم بن محمد الرافعي (م.623ق.)، بيروت، دار الفکر.
| |
| * فقه السنه: السيد السابق، بيروت، دار الکتاب العربي، 1407ق.
| |
| * قواعد الاحکام في معرفة الحلال و الحرام: حسن بن يوسف حلي (648-726ق.)، قم، النشر الاسلامي، 1413ق.
| |
| * سنن ابن ماجه: محمد بن زيد الربعي ابن ماجه (م.275ق.)، تحقيق محمدفؤاد عبدالباقي، بيروت، دار احياء التراث العربي، 1395ق.
| |
| * سنن الترمذي (الجامع الصحيح): محمد عيسي الترمذي (م.279ق.)، تحقيق عبدالوهاب عبداللطيف، بيروت، دار الفکر، 1403ق.
| |
| * السنن الکبري: احمد بن الحسين البيهقي (م. 458ق.)، بيروت، دار الفکر، 1416ق.
| |
| * سنن النسائي: احمد بن علي النسائي (م. 303ق.)، تحقيق صدقي جميل العطار، بيروت، دار الفکر، 1348ق.
| |
| * روضة الطالبين و عمدة المتقين: يحيي بن شرف النووي (631-676ق.)، تحقيق عادل احمد عبدالموجود و علي محمد معوض، بيروت، دار الکتب العلميه، بيتا.
| |
| * مستند الشيعة في احکام الشريعه: احمد بن محمد مهدي النراقي (م. 1245ق.)،مشهد، مؤسسة آل البيت، 1417ق.
| |
| * لسان العرب: محمد بن مکرم ابن منظور (630-711ق.)، قم، انتشارات ادب الحوزه، 1405ق.
| |
| * الکافي: محمد بن يعقوب کليني (م.329ق.)، تحقيق علي‌اکبر غفاري، تهران، دار الکتب اسلاميه، 1363ش.
| |
| * کتاب الام: محمد بن ادريس الشافعي (م. 204ق)، بيروت، دار الفکر، 1403ق.
| |
| * کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام: محمد بن الحسن الفاضل الهندي (م.1137ق.)، قم، النشر الاسلامي، 1417ق.
| |
| * کشاف القناع عن متن الاقناع: منصور بن يونس البهوتي (م.1052ق.)، تحقيق محمد حسن محمد، بيروت، دار الکتب العلميه، 1418ق.
| |
| * المبسوط: محمد بن احمد بن سهل السرخسي (م.483ق.)، بيروت، دار المعرفه، 1406ق.
| |
| * المبسوط في فقه الاماميه: محمد بن حسن الطوسي (م.460ق.)، تحقيق محمد باقر البهبودي، تهران، المكتبة المرتضويه، 1387ق.
| |
| * مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل: حسين نوري الطبرسي (م. 1320ق)، قم، مؤسسة آل البيت، 1408ق.
| |
| * صحيح مسلم: مسلم (م.261ق.)، بيروت، دار الفكر.
| |
| * مدارك الاحكام: سيد محمد بن علي الموسوي العاملي (م.1009ق.)، قم، آل البيت، 1410ق.
| |
| * مجمع البحرين: فخرالدين بن محمد الطريحي (م.1085ق.)، تحقيق الحسيني، تهران, المرتضوية، 1362ش.
| |
| * مختلف الشيعة في احکام الشريعه: حسن بن يوسف حلي (م. 726ق.)، قم، النشر الاسلامي ، 1413ق.
| |
| * مجمع الفائده و البرهان في شرح ارشاد الاذهان: مقدس اردبيلي احمد بن محمد (م.993ق.)، تحقيق مجتبي عراقي و حسين يزدي و علي پناه اشتهاردي ، قم، النشر اسلامي ، 1416ق.
| |
| * المحرر في الفقه: عبدالسلام بن عبدالله (م.652ق.)، الرياض، مکتبة المعارف: 1404ق.
| |
| * مختصر الخرقي من مسائل الإمام أحمد بن حنبل: أبو القاسم عمر بن الحسين الخرقي(م. 334ق)، تحقيق زهير الشاويش، بيروت، المكتب الإسلامي، 1403ق.
| |
| * المجموع شرح المهذب: يحيي بن شرف النووي (631-676ق.)، بيروت، دار الفکر.
| |
| * معجم اللغه الفقهاء: محمد قلعجي، بيروت، دارالنفائس، 1408ق.
| |
| * معجم المصطلحات والالفاظ الفقهيه: محمود عبدالرحمان عبدالمنعم،القاهره، دارالفضيله.
| |
| * المغني: عبدالله بن قدامه (م.620ق.)، بيروت، دار الكتب العلميه.
| |
| * مواهب الجليل: محمد بن محمد الحطاب الرعيني (م.954ق.)، تحقيق زکريا عميرات، بيروت، دار الکتب العلميه، 1416ق.
| |
| * الموطّأ: مالک بن انس (م.179ق)، تحقيق محمد فؤاد عبدالباقي، بيروت، دار احياء التراث العربي، 1406ق.
| |
| * منتهي المطلب في تحقيق المذهب: حسن بن يوسف حلي (م. 726ق.)، مشهد، انتشارات بنياد پژوهش‌هاي اسلامي آستان قدس رضوي، 1414ق.
| |
| * من لا يحضره الفقيه: شيخ صدوق محمد بن علي بن بابويه (م.381ق.)، تحقيق علي اکبر غفاري، قم، النشر الاسلامي، 1404ق.
| |
| * وسائل الشيعه (تفصيل وسائل الشيعة الي تحصيل مسائل الشريعه): محمد بن الحسن الحر العاملي (1033-1104ق.)، الحر العاملي (م.1104ق.)، قم، آل البيت، 1414ق.
| |
| * الوسيلة الي نيل الفضيله: ابن حمزه الطوسي (م.560ق.)، تحقيق محمد الحسون، قم، مكتبة النجفي، 1408ق.
| |
| {{منابع}}
| |
| {{پایان}}
| |
