مهاجران (صدر اسلام): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات رویداد تاریخی | |||
| عنوان = مهاجران | |||
| تصویر = مسیر هجرت.png | |||
| توضیح تصویر = نقشه مسیر هجرت [[پیامبر(ص)]] به مدینه | |||
| نام‌های دیگر = | |||
| نوع رویداد = | |||
| گستره = | |||
| شرح ماجرا = هجرت مسلمانان از [[مکه]] به [[مدینه]] | |||
| طرفین = | |||
| افراد وابسته = | |||
| افراد تاثیرگذار = | |||
| گروه‌های وابسته = | |||
| زمان = سال 13 بعد از [[بعثت]] | |||
| زمان شروع = | |||
| زمان پایان = | |||
| دوره = صدر اسلام | |||
| مکان = از مکه به مدینه | |||
| کشور = [[عربستان]] | |||
| علت = فشار مشرکان مکه بر پیامبر(ص) و نپذیرفتن دعوت او | |||
| اهداف = ایجاد پایگاهی بیرون از مکه برای اسلام | |||
| عاملان = پیامبر(ص) و مسلمانان مکه و مسلمانان مدینه | |||
| نتایج = تاسیس نخستین حکومت اسلامی در مدینه | |||
| پیامدها = جنگ با مشرکان مکه، [[فتح مکه]]، تثبیت اسلام در [[جزیرةالعرب|جزیرةالعرب]] | |||
| رویدادهای وابسته = | |||
| تلفات = | |||
| واکنش‌ها = | |||
| مرتبط = | |||
| بزرگداشت‌ها = | |||
| آیین‌های وابسته = | |||
| بزرگداشت نزد = | |||
| مستندات وابسته = | |||
| منابع مطالعه = | |||
| پایگاه اینترنتی = | |||
| فیلم = | |||
| توضیح فیلم = | |||
}}در سال‌های نخستین [[بعثت]]، [[قریش]] در [[مکه]] سخت‌ترین فشارها را بر مسلمانان وارد آورد. [[پیامبر(ص)]] گروهی از یاران خود را به سرپرستی [[جعفر بن ابی‌طالب]] به [[حبشه]] فرستاد که به «مهاجران حبشه» مشهور شدند. اما مهم‌ترین مهاجرت، هجرت پیامبر(ص) و مسلمانان از مکه به [[مدینه]] در سال 14بعثت/ ۶۲۲ میلادی بود که سرآغاز تشکیل جامعه اسلامی و مبدأ تقویم هجری قمری به شمار می‌رود. مهاجران مصادیق مختلفی در صدر اسلام داشته و فضایلی برای آنان در قرآن و حدیث بیان شده است. | |||
== معنای واژه == | == معنای واژه == | ||
مهاجر از ریشه | مهاجر از ریشه «هِجر» در زبان عربی است که به معنای ترک کردن و فاصله گرفتن است.<ref>لسان العرب، ج5ص250</ref> در اصطلاح اسلامی، مهاجر کسی است که برای حفظ دین خود از وطن خویش کوچ کند و به دیاری دیگر برود.<ref>التاریخ القویم، ج1، ص433.</ref> | ||
=== مهاجران === | === مهاجران === | ||
| خط ۱۲: | خط ۴۸: | ||
پس از بعثت پیامبر اسلام(ص) و افزایش فشار قریش بر تازه‌مسلمانان، به دستور آن حضرت دو بار هجرت به حبشه انجام گرفت<ref>الصحیح من سیره النبی، ج17، ص36.</ref>: | پس از بعثت پیامبر اسلام(ص) و افزایش فشار قریش بر تازه‌مسلمانان، به دستور آن حضرت دو بار هجرت به حبشه انجام گرفت<ref>الصحیح من سیره النبی، ج17، ص36.</ref>: | ||
* '''هجرت نخست (سال پنجم بعثت)''': حدود ده نفر به همراه همسرانشان، از جمله عثمان بن مظعون (به نقلی سرپرست گروه)، عثمان بن عفان، زبیر بن عوام و مصعب بن عمیر راهی حبشه شدند.<ref>السیره النبویه، | * '''هجرت نخست (سال پنجم بعثت)''': حدود ده نفر به همراه همسرانشان، از جمله عثمان بن مظعون (به نقلی سرپرست گروه)، عثمان بن عفان، زبیر بن عوام و مصعب بن عمیر راهی حبشه شدند.<ref>السیره النبویه، ج۱، ص323-321.</ref> | ||
* '''هجرت دوم''': با سرپرستی [[جعفر بن ابی طالب|جعفر بن ابی‌طالب]]، ۸۳ مرد به همراه خانواده‌هایشان به حبشه مهاجرت کردند.<ref>السیره النبویه، | * '''هجرت دوم''': با سرپرستی [[جعفر بن ابی طالب|جعفر بن ابی‌طالب]]، ۸۳ مرد به همراه خانواده‌هایشان به حبشه مهاجرت کردند.<ref>السیره النبویه، ج1، ص323-330.</ref> | ||
قریش تلاش فراوان کرد تا نجاشی، پادشاه حبشه، را به بازگرداندن مهاجران وادار سازد، اما این کوشش بی‌ثمر ماند.<ref>السیره النبویه، | قریش تلاش فراوان کرد تا نجاشی، پادشاه حبشه، را به بازگرداندن مهاجران وادار سازد، اما این کوشش بی‌ثمر ماند.<ref>السیره النبویه، ج1، ص333-338.</ref> | ||
=== مهاجران به مدینه === | === مهاجران به مدینه === | ||
پس از بیعت عقبه اول و دوم و با شدت گرفتن فشار مشرکان، پیامبر(ص) به مسلمانان اجازه داد به مدینه هجرت کنند.<ref>الطبقات الکبری، ج1، ص175؛ انساب الاشراف، ج1، ص257.</ref> نخستین مهاجران را برخی [[عبدالله مخزومی]] دانسته‌اند.<ref>بهجه المحافل،ج1، ص146.</ref> بنابر برخی نقلها، '''[[مصعب بن عمیر]]''' به عنوان آموزگار قرآن و احکام به مسلمانان [[مدینه]]، نخستین مهاجر بوده است.<ref>السیره النبویه، ج1، ص434؛ الطبقات الکبری، ج1، ص171.</ref> [[پیامبر(ص)]] نیز پس از 13 سال تبلیغ اسلام در [[مکه]]، درپی توطئه مشرکین قریش برای قتلش، در سال چهاردهم بعثت، به مدینه مهاجرت کرد.<ref>البدء و التاریخ، ج۴، ص177.</ref> | پس از بیعت عقبه اول و دوم و با شدت گرفتن فشار مشرکان، پیامبر(ص) به مسلمانان اجازه داد به مدینه هجرت کنند.<ref>الطبقات الکبری، ج1، ص175؛ انساب الاشراف، ج1، ص257.</ref> نخستین مهاجران را برخی [[عبدالله مخزومی]] دانسته‌اند.<ref>بهجه المحافل،ج1، ص146.</ref> بنابر برخی نقلها، '''[[مصعب بن عمیر]]''' به عنوان آموزگار قرآن و احکام به مسلمانان [[مدینه]]، نخستین مهاجر بوده است.<ref>السیره النبویه، ج1، ص434؛ الطبقات الکبری، ج1، ص171.</ref> [[پیامبر(ص)]] نیز پس از 13 سال تبلیغ اسلام در [[مکه]]، درپی توطئه مشرکین قریش برای قتلش، در سال چهاردهم بعثت، به مدینه مهاجرت کرد.<ref>البدء و التاریخ، ج۴، ص177.</ref> | ||
== مهاجران | == نخستین مهاجران == | ||
آیه «السابقون الاولون من المهاجرین و الانصار» (توبه: ۱۰۰) به مدح مهاجران نخستین اشاره دارد. مفسران در تعیین مصداق آنان دیدگاه‌های گوناگونی دارند: | آیه «السابقون الاولون من المهاجرین و الانصار» (توبه: ۱۰۰) به مدح مهاجران نخستین اشاره دارد. مفسران در تعیین مصداق آنان دیدگاه‌های گوناگونی دارند: | ||
* کسانی که پیش از [[تغییر قبله]](سال دوم [[هجرت]]) اسلام آورده و هجرت کردند.<ref>تفسیر الصنعانی، ج4، ص285؛ تفسیر الطبری، ج14، ص236؛ الاستیعاب، ج1، | * کسانی که پیش از [[تغییر قبله]](سال دوم [[هجرت]]) اسلام آورده و هجرت کردند.<ref>تفسیر الصنعانی، ج4، ص285؛ تفسیر الطبری، ج14، ص236؛ الاستیعاب، ج1، ص10.</ref> | ||
* بیعت‌کنندگان رضوان در حدیبیه(سال ششم هجرت).<ref>امتاع الاسماع، ج9، ص87.</ref> | * بیعت‌کنندگان رضوان در حدیبیه(سال ششم هجرت).<ref>امتاع الاسماع، ج9، ص87.</ref> | ||
* اهل بدر از مهاجر و انصار.<ref>الاستیعاب،ج1، ص14.</ref> | * اهل بدر از مهاجر و انصار.<ref>الاستیعاب،ج1، ص14.</ref> | ||
* مسلمان‌شدگان پیش از هجرت پیامبر(ص).<ref>المیزان، ج9، ص384.</ref> | * مسلمان‌شدگان پیش از هجرت پیامبر(ص).<ref>المیزان، ج9، ص384.</ref> | ||
علامه طباطبایی، | علامه طباطبایی، در یک جمع‌بندی، این عنوان را بر کسانی تطبیق می‌دهد که پیش از بدر ایمان آورده و هجرت کرده‌اند.<ref>المیزان، ج9، ص386- 384.</ref> | ||
== فضیلت مهاجران == | == فضیلت مهاجران == | ||
| خط ۴۰: | خط ۷۶: | ||
=== در حدیث === | === در حدیث === | ||
روایات فراوانی درباره فضیلت مهاجران آمده است. از جمله: | |||
* برخی مفسران نزول آیه «کُنتم خیرَ أمةٍ أُخرِجَت لِلنّاس» (آل عمران: ۱۱۰) را درباره | * برخی مفسران نزول آیه «کُنتم خیرَ أمةٍ أُخرِجَت لِلنّاس» (آل عمران: ۱۱۰) را درباره مهاجران مدینه دانسته‌اند.<ref>الاستیعاب، ج1، ص10 و 9.</ref> | ||
* در شأن نزول آیات ۳۴ و ۳۵ سوره فاطر، مهاجران کسانی معرفی شده‌اند که بی‌حساب وارد بهشت می‌شوند. | * در شأن نزول آیات ۳۴ و ۳۵ سوره فاطر، مهاجران کسانی معرفی شده‌اند که بی‌حساب وارد بهشت می‌شوند.<ref>مناحل الشفا، ج5، ص271.</ref> | ||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
* الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، ابن عبدالبر (م۴۶۳ق)، تحقیق علی محمد البجاوی بیروت دار الجیل ۱۴۱۲؛ | |||
* امتاع الاسماع بما للنبی من الاحوال و الاموال و الحفده و المتاع، مقریزی احمد بن علی (م۸۴۵ق)، تحقیق محمد عبدالحمید النمیسی، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۲۰؛ | |||
* انساب الاشراف، بلاذری احمد بن یحیی (م۲۷۹ ق)، تحقیق سهیل زکار و...، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷؛ | |||
* البدء و التاریخ، مقدسی مطهر بن طاهر (م۵۰۷ق)، پورسعید، مکتبه الثقافه الدینیه، بی تا؛ | |||
* بهجه المحافل و بغیه الاماثل فی تلخیص المعجزات و السیر و الشمائل، عامری حرضی یحیی بن ابی بکر(م۸۹۳ق)،بیروت، دار صادر، بی تا؛ | |||
* تفسیر الصنعانی، صنعانی عبدالرزاق بن همام (م۲۱۱ق)، تحقیق مسلم محمد مصطفی، ریاض، مکتبه الرشد، ۱۴۱۰؛ | |||
* تفسیر الطبری( جامع البیان فی تفسیر القرآن)، طبری محمد بن جریر (م۳۱۰ق)، تحقیق احمد محمد شاکر،بیروت، موسسه الرساله، ۱۴۲۰؛ | |||
* التاریخ القویم لمکه و بیت الله الکریم ، کردی محمد طاهر (م۱۴۰۰ق)، بیروت ،دار خضر، ۱۴۲۰ ؛ | |||
* السیره النبویه، ابن هشام عبدالملک(م۲۱۸ق)، تحقیق مصطفی السقا و...، بیروت، دار المعرفه بی تا؛ | |||
* | * الصحیح من سیره النبی، عاملی جعفر مرتضی (م1441ق)، قم، دار الحدیث، 1385؛ | ||
* | * لسان العرب، ابن منظور محمد بن مکرم (م711ق)، قم، نشر ادب الحوزه، 1405؛ | ||
* | * الطبقات الکبری، ابن سعد(م۲۳۰ق)، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۰؛ | ||
* کشف الایات؛ المختصر الکبیر فی سیره النبی محمد(ص)، ابن جماعه حموی عبدالعزیز بن محمد(م۷۶۷ق)، تحقیق کرم حلمی فرحات، قاهره، الدار الثقافه، ۱۴۲۶؛ {{پایان}} | |||