ویکی حج

چاه حاء: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
== مکان ==
{{جعبه اطلاعات بنا
سلام
| عنوان = بيرحاء
| تصویر =  
| اندازه تصویر =  
| پیوند تصویر =
| توضیح تصویر =
| نام‌های دیگر = چاه حاء
| مکان = کنار مسجد النبی در عصر نبوی
| کاربری =
| بزرگداشت نزد = مسلمانان
| وابسته به دین/مذهب = اسلام
| باورها =
| آیین‌ها =
| احکام =
| زیارت کنندگان =
| بازدیدکنندگان =
| زمان پایه‌گذاری = دوران پیامبر در مدینه
| بنیانگذار = [[ابوطلحه انصاری|ابو طلحه انصاری]]
| رویدادها = مورد استفاده پیامبر برای نوشیدن و وضو گرفتن
| بازسازی‌ها =
| بازسازی کنندگان =
| بخش‌های از میان رفته =
| ویژگی‌های تاریخی = صدقه ابوطلحه انصاری
| متولیان =
| مساحت =
| طول =
| عرض = ۲ متر
| ارتفاع = ۱۳ متر
| وضعیت بنا =
| گنجایش =
| امکانات =
| بخش‌های بنا =
| معمار =
| سبک =
| ویژگی‌ها =
| گنبدها =
| مناره‌ها =
| درها =
| رواق‌ها =
| صحن‌ها =
| ایوان‌ها =
| گرداننده =
| نهاد وابسته =
| نهاد نگهدارنده =
| مدیر =
| روحانی =
| نهادهای زیر مجموعه =
| ثبت در =
| شماره ثبت =
| تاریخ ثبت =
| وبگاه =
| عرض جغرافیایی =
| طول جغرافیایی =
| ‌ توضیح نقشه =
| فیلم =
| توضیح فیلم =
}}
 
'''بيرحاء''' یا '''چاه حاء''' نام چاهی در عصر پیامبر که در نزدیکی [[مسجد النبی]] قرار داشته است. این چاه محبوب‌ترین دارای [[ابوطلحه انصاری]] بوده که با نزول [[آیه ۹۲ سوره آل‌عمران]] مبنی بر [[انفاق|انفاق اموال]]، آن را [[صدقه]] داد.
 
گفته شده [[حضرت محمد (ص)|پیامبر]] از آب آن می‌نوشیده و وضو میگرفته است. معاویه بعدها چاه و محدوده آن را خریداری کرده و قصری بنا نهاد. در [[بازسازی مسجدالنبی (دوره سعودی)|توسعه جدید مسجد النبی]] این چاه به درون مسجد ملحق شده است.
 
== تاریخچه ==
چاه حاء یا بيرحاء نام چاهی در مدینه که متعلق به [[ابوطلحه انصاری]] بود. ابوطلحه از نظر تعداد نخل‌های خرما، ثروتمندترین فرد [[انصار]] در [[مدینه]] بود و محبوب‌ترین دارایی او بيرحاء در باغش بود که رو به مسجد قرار داشت.<ref>وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفى، منقری، نصر بن مزاحم، جلد3، ص132.</ref>
 
نقل شده که رسول خدا وارد نخلستان او می‌شد و از آب شیرین آن چاه می‌نوشید. به روایت [[انس بن مالک]]، از محدثان اهل سنت، وقتی آیه ۹۲ سوره آل‌عمران نازل شد: «لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتَّی تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ»، ابوطلحه به رسول خدا گفت: محبوب‌ترین دارایی من این چاه است. من آن را در راه خدا صدقه می‌دهم.<ref>وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفى، منقری، نصر بن مزاحم، جلد3، ص132.</ref>
 
ابوطلحه چاه را بین خویشاوندان و پسرعموهایش تقسیم کرد. در روایت دیگری آن را به [[حسان بن ثابت]] و [[ابی بن کعب|ابی‌بن کعب]] داد.<ref>وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفى، منقری، نصر بن مزاحم، جلد3، ص132.</ref>
 
گفته شده [[معاویه بن ابی سفیان|معاویه]] میخواست در مدینه قصری بسازد که در محدوده این چاه قرار داشت. از این رو حسان بن ثابت سهم خود را از آن چاه به معاویه فروخت.<ref>وفاء الوفاء بأخبار دار المصطفى، منقری، نصر بن مزاحم، جلد3، ص13۳.</ref> معاويه پس از خريدارى آن، قصرى بنا نهاد كه به قصر بنى حديله شهرت يافت.<ref>اخبار المدینه، ص 215.</ref>
 
== نام ==
'''بِئرحاء''' به معناى چاهی كه نامش حاء است.<ref>معجم‌البلدان،ج 1، ص 524.</ref>این چاه در باغى واقع بوده و در گذشته باغ هاى [[مدینه|مدينه]] با نام چاه هايش معروف بوده، و به همین دلیل بِئرحاء به معنای باغى كه داراى چاه حاء است هم به کار می رود.<ref>مدینه شناسى، ج 1، ص ٣٧٠.</ref> و این چاه به نام های بيرحاء ، بَيْرَحاء<ref>المعالم الأثرية فی سنة و سیرة، ص ۴۱.</ref> يا بَيْرُحا هم به كار برده‌اند.<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص 369.</ref>
 
== موقعیت مکانی ==
چاه حاء در فاصله ۸۴ متری<ref>تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدیثا، ص۲۶۵.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=265]</ref> شمال شرقی [[مسجد النبی|مسجد نبوی]]،<ref>مدينه شناسى، ج ١، ص ٣٧٣.</ref>  در [[منطقه النویریه]] قرار داشته است.<ref>التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، ص ۱۵۵.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=155]</ref>
== چاه حاء در اسلام ==
[[حضرت محمد (ص)|پیامبر(ص)]] از آب چاه حاء كه عطرى داشت مى‌نوشيد<ref>تاريخ المدينة المنورة، ص157.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B4%D8%A8%D9%87.pdf&page=157]</ref> و آب این چاه را متبرک کرده و با آن وضو گرفتند.<ref>سفرنامه مكه، ص ١٦٠.</ref>این چاه مکانی برای تأمین آب بوده و به عنوان یک نماد از سخاوت و نیکوکاری در تاریخ [[اسلام]] شناخته می‌شود.<ref>تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدیثا، ص 266.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=266]</ref>
 
در قرن هفتم (ه ق) این چاه وقف نیازمندان و زائران [[حضرت محمد (ص)|رسول الله (ص)]] شده است؛<ref>التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، ص۱۵۵.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%A8%D9%85%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%87%D8%AC%D8%B1%D8%A9.pdf&page=155]</ref> و اطراف این چاه دارای نخل‌هایی بوده که به دلیل دسترسی راحت به میوه های آن مورد توجه اهل [[مدینه]] بوده است.<ref>تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدیثا، ص ۲۶۶.[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=266]</ref>
 
== از نگاه مورخان ==
در مورد این چاه اولین بار در قرن ۵ق نقل شده که چاه حاء در [[قصر بنی حُدَيْلَةَ]]  واقع شده است.<ref>معجم ما استعجم، جلد 2، ص 431.</ref> ابن‌نجّار در قرن 7ق  نقل می‌کند كه چاه حاء در منطقه [[نوریّه]] در وسط باغچه‌ی كوچكى قرار گرفته كه با نخل های خرما احاطه شده است.<ref>الدره الثمنیه فی اخبار المدینه، ص 57.</ref> 
فيروز آبادى در  قرن 9ق  از بناى مسجدى كنار چاه خبر داده و نقل کرده در زمان او باغستان حاء، وقف فقرا و مساكين شده بود. در قرن 12 و 13ق نقل شده است که چاه حاء در [[باب مجيدى]] و قسمت شمالى [[مسجد النبی|مسجد النبى]] قرار دارد و تا قرن 14 (1350ق) كنار چاه حاء، آثار باغستان قديمى وجود داشته است.<ref>مدینه شناسی ص ۳۷۴.</ref> چاه حاء 20 ذراع (حدود 13 متر) عمق و 3 ذراع( حدود 2 متر) قطر دارد، این چاه تا پیش از [[توسعه دوم سعودی]] (سال ۱۴۰۶ق) از سمت شمال به میدان باب المجیدی می‌رسید و در این توسعه به [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] ضمیمه گردید.<ref>مدینه شناسی، ص ۳۷۴.</ref> 
 
== جستارهای وابسته ==
* [[قبا|منطقه قبا]]
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
== منابع ==
{{منابع}}
* '''تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض-عربستان، المملکه العربیه السعودیه،1419 ق.
* '''مدینه شناسی'''، نجفی،محمد باقر، تهران-ایران، مشعر،1392ش.
* '''التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره'''، المطری،جمال الدین محمد بن احمد، ریاض-عربستان، اداره الملک عبد العزیز، 1426ق.
* '''معجم البلدان'''، حمودی، یاقوت، لبنان-بیروت،دار صادر، 1995 م.
* '''تاریخ المدینه المنوره،''' بن شبه النمیری البصری، ابوزید عمر، لنبان-بیروت، الدار الإسلامیة، 1990م.
* '''قرآن مجید'''،ترجمه انصاریان، تهران-ایران، آیین دانش، 1399ش.
* '''اخبار المدینه'''، ابن زباله، محمد بن حسن، مدینه منوره-عربستان، مرکز بحوث و دراسات المدینه المنوره، 2003م.
* '''سفر نامه مکه'''، حسام السلطنه، سلطان مرادمیرزا، به کوشش جعفریان، رسول، تهران-ایران، مشعر، 1374ش.
* '''معجم ما استعجم'''، بکری، عبد الله بن عبد العزیز، لبنان-بیروت، عالم الکتب، 1983.
* '''الدره الثمنیه فی اخبار المدینه'''، ابن نجار، محمد بن محمود، لبنان-بیروت، دار الارقم بن ابی الارقم، بی تا.{{پایان}}
{{اماکن مدینه}}
 
[[رده:چاه‌های مدینه]]
[[رده:مکان‌های تاریخی مدینه]]
برگرفته از «https://wikihaj.com/view/چاه_حاء»