|
|
| (۱۳ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| '''مدرسه سردار حسن خان'''
| | اماکن منسوب به امام علی(ع) در عراق |
| | ==حضور امام علی(ع) در عراق== |
| | کشور عراق با خاطره حضور پنج ساله امیر مؤمنان علی(ع) به عنوان خلیفه مسلمانان گره خورده است. آستان مقدس علوی در نجف اشرف، از مهم ترین اماکن مقدس اسلامی در عراق است و دیگر جایگاه های مرتبط با دوره خلافت امام علی(ع) در مسجد کوفه و پیرامون آن، تا به امروز مورد توجه زائران و دوستداران ایشان قرار دارد. با این حال، در عراق زیارتگاه ها و جایگاه های دیگری منسوب به امام علی(ع) وجود دارد که از شهرت کمتری برخوردار است. در شهرها و مناطق مختلف عراق، یادمان های متعددی برای امام علی(ع) وجود دارد که بسیاری از آنها در ارتباط با سیره تاریخی امام(ع) و حوادث سیاسی مرتبط با دوره خلافت ایشان شکل گرفته است و برخی از آنها نیز بر حضور آن حضرت در حافظه جمعی اهالی عراق در دوره های تاریخی مختلف دلالت دارد.<ref>خامه‌یار، احمد، «یادمان‌های امام علی علیه السلام در خاک عراق»، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۵۳، ۱۴۰۱ش. ص۷۳.</ref> |
|
| |
|
| == معرفی ==
| | حضور تاریخی امام علی۷ در عراق، با دو شهر نجف و کوفه و اماکن مقدس منسوب به ایشان در این دو شهر، شامل آستان مقدس علوی در نجف اشرف، مسجد کوفه و جایگاه های مرتبط با امام۷ در این مسجد (همچون محراب محل ضربت خوردن آن حضرت و دو جایگاه تاریخی دکّة القضاء و دکّة الطشت) و نیز خانه منسوب به ایشان بیرون همین مسجد، شناخته می شود؛ حال آنکه در دیگر شهرها و مناطق عراق -از بصره در جنوب عراق تا موصل در شمال این کشور -جایگاه ها و زیارتگاه های متعددى منسوب به امام علی۷ است.<ref>خامه‌یار، احمد، «یادمان‌های امام علی علیه السلام در خاک عراق»، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۵۳، ۱۴۰۱ش. ص۷۴.</ref> |
| مدرسه سردارحسنخان در زاویه شمال شرقی حرم مطهر حسینی به دست سردارحسنخان قزوینی در سال ۱۱۸۰ قمری ساخته شد که از آن به عنوان بزرگترین مدرسه دینی در کربلا یاد میشود. مدرسهای با هفتاد حجره و چند سالن بزرگ و حوضی در وسط. (آل طعمه، ۱۳۹۳ش، ص ۲۰۲)<ref>آل طعمه، سیدسلمان هادی، (۱۳۹۳ش)، تراث کربلاء، تهران، مشعر. ص۲۰۲.</ref> در ورودی این مدرسه از «باب الکرامه» حرم مطهر امام حسین۷ بود؛ به همین دلیل باب الکرامه را باب «مدرسه سردارحسنخان» نیز مینامیدند. این مدرسه موقوفات بسیاری داشت که از جمله آنها مغازههای پیرامونی آن بود.<ref>خوشنویس، محمدحسین، «مدرسه سردارحسن خان در کربلا»، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۵۴، ۱۴۰۲ش، ص۷۲.</ref>
| |
| | |
| مدرسه سردار حسنخان در زاویه شمال شرقی صحن حرم امام حسین۷ و بین باب الشهدا و باب الکرامه قرار داشت. بخشی از مدرسه در صحن و بخشی نیز در بیرون صحن قرار داشت؛ ازاینرو بخش بزرگی از مدرسه در خیابان اطراف صحن و بخش کوچکی از آن در ضلع شمال شرق صحن واقع شده بود.<ref>خوشنویس، «مدرسه سردارحسن خان در کربلا»، ص۷۴.</ref>
| |
| | |
| شهرت مدرسه به حسن خان در حالی بود که این مدرسه به همت دو برادر حسنخان و حسینخان بنا شد و این به صراحت در وقفنامه قید شده است. البته در سفرنامه سیفالدوله از این مدرسه به مدرسه سردار حسینخان یاد شده است.<ref>خوشنویس، «مدرسه سردارحسن خان در کربلا»، ص۷۳.</ref> حسنخان و حسینخان، مسجد و مدرسهای در زادگاهشان شهر قزوین ساختند که به همین نام معروف شد. این بناها از شاهکارهای هنری و معماری دوره قاجار محسوب میشود.<ref>خوشنویس، «مدرسه سردارحسن خان در کربلا»، ص۹۴.</ref>
| |
| | |
| کتابخانه مدرسه سردارحسنخان حاکی از توجه علما به موقعیت این مدرسه و از طرفی کعبه آمال محققان و پژوهشگران در کربلا بوده است. آقابزرگ تهرانی گزارشی در جایجای کتاب الذریعه از منابع این کتابخانه آورده است. (آقا بزرگ تهرانی، ج۶، ص۲۱۰؛ ج۱۰، ص۲۰۸) <ref>خوشنویس، «مدرسه سردارحسن خان در کربلا»، ص۷۴.</ref>
| |
| | |
| در این مدرسه بسیاری از بزرگان و مراجع تقلید به تحصیل مشغول بودند و جمع کثیری نیز از نخبگان علمی و متفکران بزرگ از این مدرسه فارغ التحصیل شدند.<ref>خوشنویس، «مدرسه سردارحسن خان در کربلا»، ص۷۳.</ref> سیدجمال الدین اسدآبادی (م.۱۳۱۴ق.) مدتی در یکی از حجرات مدرسه سردار حسنخان ساکن بوده است. (آل طعمه، ۱۳۹۳ش، ص۲۰۲)<ref>آل طعمه، سیدسلمان هادی، (۱۳۹۳ش)، تراث کربلاء، تهران، مشعر. ص۲۰۲.</ref>
| |
| | |
| == تخریب مدرسه ==
| |
| در سال ۱۳۶۸قمری مطابق با ۱۳۲۶شمسی بخش عمده مدرسه سردارحسن خان برای طرح توسعه اطراف حرم، در مسیر خیابان قرار گرفت و با موافقت عبدالرسول خالصی (رئیس اوقاف وقت عراق) در معرض تخریب قرار گرفت و علی رغم مخالفت علما شهرداری کربلا آن را تخریب کرد و تنها شانزده حجره از هفتاد حجره باقی ماند. در این تخریب نسبتاً وسیع موقوفات مدرسه، شامل تعدادی از مغازه های اطراف، نیز از بین رفت. <ref>کلیدار، عبدالجواد، (۱۳۸۹ش)، تاریخ کربلا و حائر حسینی، ترجمه مسلم صاحبی، تهران. ص۳۶۷.</ref> | |
| | |
| در انتفاضه شعبانیه سال ۱۴۱۲قمری نیز باقیمانده مدرسه به بهانه توسعه زمین [[بین الحرمین (کربلا)|بین الحرمین]] توسط رژیم بعث بهطور کامل تخریب شد.<ref>گفتوگو با استاد سیدسلمان هادی آل طعمه، در فصلنامه فرهنگ زیارت، به نقل از: خوشنویس، «مدرسه سردارحسن خان در کربلا»، ص۷۶.</ref>
| |
| | |
| == سردار حسن خان ==
| |
| سردارحسنخان قزوینی ایروانی فرزند محمدخان قاجار (بهرام قلیبیگ ایروانی) در دربار فتحعلی شاه فرمانده لشکر بود؛ به همین دلیل به «سردار» معروف شد. همچنین وی از طرف دولت ایران نیز مدتی را در ایروان ساکن بود و به سردار ایروانی شهرت یافت. (بامداد، ۱۳۵۷ش، ص۳۲۹)<ref>بامداد، مهدی، (۱۳۵۷ش)، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲و ۱۳و ۱۴ قمری، تهران. ص۳۲۹.</ref> شجاعت و دلاوریاش را در جنگ ایران و روس نشان داد، اما به اسارت درآمد و پس از قرارداد ترکمانچای آزاد شد. ولی تمام املاک و داراییهایش را از دست داد. (طباطبایی، ۱۳۷۳ش، ص۱۳۳)<ref>طباطبائی مجد غلامرضا، (۱۳۷۳ش)، معاهدات و قراردادهای تاریخی در دوره قاجاریه، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. ص۱۳۳.</ref> سردارحسنخان از طرف دولت به حاکمیت خراسان، سپس یزد پس از آن کرمان و سپس منطقه بلوچستان گمارده شد. او اهل خیر بود و برخی مؤسسات فرهنگی و خدماتی _ مانند باغ سردار در تهران و مدرسه و مسجدی در قزوین _ را تأسیس کرد. مدرسه علمیه دینی در کربلا نیز یکی از آنها بود که به مدرسه سردارحسنخان معروف شد. سردارحسنخان در سال ۱۲۷۱قمری در شهر کرمان رحلت کرد و پیکرش برای تدفین در جوار حرم مطهر حضرت امیر۷ به نجف اشرف منتقل شد.<ref>کرباسی، محمد صادق، (۱۴۳۳ق)، دائرة المعارف الحسینیة، لندن، المرکز الحسینی للدراسات. ج۸، ص۱۵۲.</ref> (کرباسی، ۱۴۳۶ق، ج۸، ص۱۵۲)<ref>خوشنویس، «مدرسه سردارحسن خان در کربلا»، ص۷۳.</ref>
| |
| | |
| == مدرسان بنام مدرسه ==
| |
| {{ستون-شروع|۳}}
| |
| * محمدحسین فاضل اردکانی (۱۲۳۵ - ۱۳۰۲ق)
| |
| | |
| * سیدمعصوم اشکوری (م. قرن ۱۳ق.)
| |
| | |
| * سیدسلیمان تنکابنی (م.۱۳۳۵ق.)
| |
| | |
| * ملا آقای دربندی (م.۱۲۸۵ق.)
| |
| | |
| * میرزا آقا بزرگ شهرستانی (م.۱۲۴۷ق.)
| |
| | |
| * سیدابراهیم قزوینی حائری (۱۱۶۴- ۱۲۱۴ق)
| |
| | |
| * شریف‌العلمای مازندرانی (م.۱۲۴۶ق.)
| |
| | |
| * شیخ حسن مامقانی (م.۱۳۲۳ق.)
| |
| | |
| * شیخ کاظم الهرّ (متوفّای ۱۳۳۳ق)
| |
| | |
| * شیخ حسن یزدی (م.۱۲۹۷ق.)
| |
| | |
| * شیخ محمدصالح خطّاط (خوشنویس) آل گداعلی‌بیگ (م.۱۲۸۸ق.)
| |
| | |
| * شیخ محمدتقی بهجت فومنی (م.۱۴۳۰ق.)
| |
| | |
| * شیخ هادی حائری شیرازی
| |
| | |
| * حاج شیخ عبدالکریم حائری (۱۲۷۶ ـ ۱۳۵۵ق)
| |
| | |
| * سیدمحمدسعید تنکابنی (م.۱۳۸۶ق.)
| |
| | |
| * شیخ جعفر فومنی (م.۱۳۵۷ق.)<ref>خوشنویس، «مدرسه سردارحسن خان در کربلا»، ص۷۷ تا ص۹۴.</ref>
| |
| {{پایان}}
| |
|
| |
|
| == پانویس == | | == پانویس == |
| خط ۶۰: |
خط ۱۰: |
| == منابع == | | == منابع == |
|
| |
|
| * آل طعمه، سیدسلمان هادی، تراث کربلاء، تهران، مشعر، ۱۳۹۳ش. | | * خامه‌یار، احمد، «یادمان‌های امام علی علیه السلام در خاک عراق»، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۵۳، ۱۴۰۱ش. |
| * بامداد، مهدی، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲و ۱۳و ۱۴ قمری، تهران، ۱۳۵۷ش.
| |
| * خوشنویس، محمدحسین، «مدرسه سردارحسن خان در کربلا»، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۵۴، ۱۴۰۲ش.
| |
| * طباطبائی مجد غلامرضا، معاهدات و قراردادهای تاریخی در دوره قاجاریه، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، ۱۳۷۳ش.
| |
| * کرباسی، محمد صادق، دائرة المعارف الحسینیة، لندن، المرکز الحسینی للدراسات، ۱۴۳۳ق.
| |
| * کلیدار، عبدالجواد، تاریخ کربلا و حائر حسینی، ترجمه مسلم صاحبی، تهران. ۱۳۸۹ش.
| |
| * گفتوگو با استاد سیدسلمان هادی آل طعمه، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره پیاپی ۳ و ۴، ۱۳۸۹ش.
| |
| {{منابع}} | | {{منابع}} |
| {{پایان}} | | {{پایان}} |
اماکن منسوب به امام علی(ع) در عراق
کشور عراق با خاطره حضور پنج ساله امیر مؤمنان علی(ع) به عنوان خلیفه مسلمانان گره خورده است. آستان مقدس علوی در نجف اشرف، از مهم ترین اماکن مقدس اسلامی در عراق است و دیگر جایگاه های مرتبط با دوره خلافت امام علی(ع) در مسجد کوفه و پیرامون آن، تا به امروز مورد توجه زائران و دوستداران ایشان قرار دارد. با این حال، در عراق زیارتگاه ها و جایگاه های دیگری منسوب به امام علی(ع) وجود دارد که از شهرت کمتری برخوردار است. در شهرها و مناطق مختلف عراق، یادمان های متعددی برای امام علی(ع) وجود دارد که بسیاری از آنها در ارتباط با سیره تاریخی امام(ع) و حوادث سیاسی مرتبط با دوره خلافت ایشان شکل گرفته است و برخی از آنها نیز بر حضور آن حضرت در حافظه جمعی اهالی عراق در دوره های تاریخی مختلف دلالت دارد.[۱]
حضور تاریخی امام علی۷ در عراق، با دو شهر نجف و کوفه و اماکن مقدس منسوب به ایشان در این دو شهر، شامل آستان مقدس علوی در نجف اشرف، مسجد کوفه و جایگاه های مرتبط با امام۷ در این مسجد (همچون محراب محل ضربت خوردن آن حضرت و دو جایگاه تاریخی دکّة القضاء و دکّة الطشت) و نیز خانه منسوب به ایشان بیرون همین مسجد، شناخته می شود؛ حال آنکه در دیگر شهرها و مناطق عراق -از بصره در جنوب عراق تا موصل در شمال این کشور -جایگاه ها و زیارتگاه های متعددى منسوب به امام علی۷ است.[۲]
- ↑ خامه‌یار، احمد، «یادمان‌های امام علی علیه السلام در خاک عراق»، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۵۳، ۱۴۰۱ش. ص۷۳.
- ↑ خامه‌یار، احمد، «یادمان‌های امام علی علیه السلام در خاک عراق»، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۵۳، ۱۴۰۱ش. ص۷۴.
- خامه‌یار، احمد، «یادمان‌های امام علی علیه السلام در خاک عراق»، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۵۳، ۱۴۰۱ش.
