زیارت‌نامه امام محمد باقر در بقیع: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{جعبه اطلاعات زیارت‌نامه
+ | عنوان = زیارت‌نامه امام محمد باقر در بقیع
+ | تصویر = قبور ائمه بقیع ۲.jpg
+ | عرض تصویر =
+ | توضیح تصویر = مرقد امام سجاد در بقیع(سوم، از چپ)
+ | نام‌های دیگر =
+ | موضوع = زیارت امام محمد باقر
+ | مأثور/غیرمأثور = مأثور
+ | صادره از = امام حسن عسکری
+ | راوی =
+ | ساخته شده توسط =
+ | قدمت =
+ | منابع شیعی =  بحارالانوار
+ | منابع سنی =
+ | مضمون = اشاره به تبار پاک، مقامات الهی، سجایای اخلاقی، توسل به امام
+ | ثواب = شفاعت امام، بهشت
+ | زمان = در همه ایام ولی در روزهای ولادت، خلافت، شهادت
+ | مکان = از راه دور و [[بقیع|نزدیک]]
+ | تک‌نگاری‌ها =
+ | مرتبط = [[زیارت‌نامه امامان بقیع]]
+}}
 '''زیارت‌نامه امام محمد باقر در بقیع''' زیارت‌نامه‌ای که زائر به هنگام [[زیارت]] قبر امام باقر(ع) در [[قبرستان بقیع]] می خواند.
+امام باقر پنجمین امام شیعیان است. وی در واقعه کربلا حضور داشت و به عنوان اسیر همراه با پدرش امام سجاد به کوفه و شام رفت. امام باقر در کنار سه امام دیگر امام حسن، امام سجاد و امام صادق مدفون است. در منابع روایی و دعایی، زیارت‌نامه مخصوصی برای امام در بقیع نقل نشده است بلکه زیارت‌نامه امام در بقیع، مشترک است با [[زیارت‌نامه امامان بقیع|زیارت‌نامه سایر ائمه بقیع]].
+به باور عالمان شیعه بهترین زیارت برای زیارت امامان شیعه، [[زیارت جامعه کبیره]] و [[زیارت امین الله]] است.<ref>راهنمای حرمین شریفین، ج۵، ص۱۵۹.</ref> علاوه بر این زیارت‌نامه‌‌هایی از سوی عالمان شیعه برای زیارت امام سجاد نقل شده است.<ref>راهنمای حرمین شریفین، ج۵، ص۱۶۰.</ref>
+بنابر روایات زیارت مرقد امام باقر دارای پاداشی عظیم است؛ چنانکه پاداش زائر ایشان، مشروط بر اقتدا و پیروی عملی، بهشت تعیین شده و ترک آن از روی بی‌میلی، موجب حسرت روز قیامت خواهد بود. همچنین، بر اساس روایات، هر کس ایشان یا قبور ائمه را زیارت کند، مشمول رحمت الهی گشته و گناهانش آمرزیده می‌شود. همچنین تربت قبرش شفا بخش از بیماری‌هاست.
 == امام محمد باقر(ع) ==
@@ خط ۳۵: / خط ۶۲: @@
 * روزی که به امامت رسید، در روز شهادت پدرش امام سجاد علیه السلام
 * روز سه‌شنبه که روز زیارتی امام سجاد، امام محمد باقر و امام جعفر صادق ذکر شده است.<ref>موسوعة زیارات المعصومین، ج۱، ص۳۴۹.</ref>
+== صلوات بر امام محمد باقر==
+مرحوم شیخ عباس قمی در مقام سوم در بخشی که اختصاص داده به ذکر صلوات بر هر کدام از ائمه، ذکر صلواتی را نیز از امام حسن عسکری برای امام سجاد نقل کرده است:<ref> مفاتیح الجنان، المقام الثالث، في ذكر الصلوات على الحجج الطاهرين عليهم‌السلام.</ref>
+{{نقل قول دوقلو
+| تیتر= ذکر صلوات بر امام محمد باقر
+| اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَىٰ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ باقِرِ الْعِلْمِ، وَ إِمامِ الْهُدىٰ، وَقائِدِ أَهْلِ التَّقْوىٰ، وَالْمُنْتَجَبِ مِنْ عِبادِكَ.
+| خدایا درود فرست بر محمّد بن علی، شکافنده دانش و پیشوای هدایت و رهبر اهل تقوا و برگزیده از بندگانت.
+| اللّٰهُمَّ وَكَما جَعَلْتَهُ عَلَماً لِعِبادِكَ، وَمَناراً لِبِلادِكَ، وَمُسْتَوْدَعاً لِحِكْمَتِكَ، وَمُتَرْجِماً لِوَحْيِكَ، وَأَمَرْتَ بِطاعَتِهِ، وَحَذَّرْتَ مِنْ مَعْصِيَتِهِ،
+| خدایا چنان‌که او را قرار دادی برای بندگانت نشانه و برای کشورهایت مشعل نور و محلّ سپردن حکمتت و تفسیرکنندۀ وحی‌ات و به فرمان بردن از او فرمان دادی و از نافرمانی‌اش برحذر داشتی،
+| فَصَلِّ عَلَيْهِ يَا رَبِّ أَفْضَلَ مَا صَلَّيْتَ عَلَىٰ أَحَدٍ مِنْ ذُرِّيَّةِ أَنْبِيائِكَ وَأَصْفِيائِكَ وَرُسُلِكَ وَأُمَنائِكَ يَا رَبَّ الْعالَمِينَ.
+| پس بر او درود فرست، ای پروردگار برترین درودی که بر یکی از فرزندان پیامبرانت و برگزیدگانت و رسولانت و امین‌هایت فرستادی، ای پروردگار جهانیان.
+}}
 ==زیارت‌نامه==
 به باور عالمان شیعه بهترین زیارت برای زیارت امامان شیعه، زیارت جامعه کبیره و زیارت امین الله است.<ref> راهنمای حرمین شریفین، غفاری، ابراهیم، انتشارات اسوه، ج۵، ص۱۵۹، ۱۳۷۰ش.
 </ref> با اینحال زیارت نامه‌های مختصری نیز برای زیارت هر یک از امامان نقل شده است.
-=== مضمون زیارت ===
-این زیارتنامه با ستایش امام محمد باقر(ع) در قالب درودهای متوالی آغاز می‌گردد که هر یک از این سلام‌ها، چکیده‌ای از مقامات والای ایشان را نمایان می‌سازد. امام(ع) در این خطاب‌های روح‌افزا به عنوان "شکافنده علوم الهی" و "تبیین‌کننده احکام خدا" خوانده می‌شوند و نقش بی‌بدیل ایشان در احیای دین و برپاداری عدالت ترسیم می‌گردد.
-در فرازهای بعدی، تصویری تمثیلی از هدایت‌گری امام ترسیم می‌شود؛ ایشان به "ماه تابان" آسمان ولایت و "چراغ فروزان" راه حق تشبیه می‌شوند که با "ریسمان استوار" امامت خویش، پناهگاه حقیقت‌جویان و راهگشای سالکان طریق الی الله می‌باشند.
+== زیارت‌نامه اول امام باقر   ==
+متن زیارت‌نامه‌ای که علامه مجلسی در بحار الانوار برای امام باقر تقل کرده است چنین است:<ref>بحار الأنوار، ج102، ص224.</ref>
-در بخش پایانی، زائر با گواهی بر نقش تاریخی و بی‌همتای امام در گسترش علوم ناب اسلامی، بر استواری ایشان در برابر مخالفان و تلاش خستگی‌ناپذیرشان در هدایت امت به سوی ولایت الهی تأکید می‌نماید. این زیارت با درخواست رحمت بی‌پایان پروردگار برای آن حجت بالغه الهی به پایان می‌رسد، درودی که برازنده مقام والای آن امام همام است.
+=== مضمون زیارت‌نامه===
+متن در حقیقت یک سند جامع از اعتقادات شیعه درباره عصمت، ولایت و جایگاه علمی-هدایتی امام باقر علیه‌السلام است که با لحن دعا و تضرع بیان شده است.
+{{نقل قول دوقلو
+| تیتر= زیارت‌نامه اول امام باقر
+| السَّلامُ عَلَى سَمِيِّ نَبِيِّ الهُدَى، وَبَاقِرِ عِلْمِ الوَرَى، مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ، سَيِّدِ الوَصِيِّينَ، وَوَارِثِ عِلْمِ النَّبِيِّينَ.
+| سلام بر همنام پیامبر هدایت، و شکافنده علم مردمان، محمد بن علی، سرور جانشینان (اوصیا)، و وارث دانش پیامبران.
+| السَّلامُ عَلَيْكَ يَا مَوْلايَ يَا أَبَا جَعْفَرٍ وَرَحْمَةُ اللهِ.
+| سلام بر تو ای سرور من ای اباجعفر و رحمت خدا.
+| اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ البَاقِرِ، الطُّهْرِ الطَّاهِرِ، فَإِنَّهُ قَدْ أَظْهَرَ الدِّينَ وَبَرَكَاتِهِ إِظْهَاراً، وَكَانَ لِلإِسْلامِ مَنَاراً، مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ، وَلِيِّكَ وَابْنِ وَلِيِّكَ، وَالصَّادِعِ بِالحَقِّ وَالنَّاطِقِ بِالصِّدْقِ، وَالبَاقِرِ لِلدِّينِ بَقْراً، وَالنَّاثِرِ العِلْمَ نَثْراً.
+| خدایا درود فرست بر محمد باقر، آن پاک و پاکیزه، که دین و برکات آن را به روشنی آشکار نمود، و برای اسلام چون مناره‌ای (راهنما) بود؛ محمد بن علی، ولیّ تو و فرزند ولیّ تو، و شکافنده حق و سخنگوی راستین، و شکافنده دین به طور کامل، و منتشر کننده دانش به فراوانی.
+| لَمْ تَأْخُذْهُ فِيكَ لَوْمَةُ لائِمٍ، وَكَانَ لأَمْرِكَ غَيْرَ مُكَاتِمٍ، وَلِعَدُوِّكَ مُرَاغِماً.
+| در راه تو، سرزنش هیچ سرزنش‌کننده‌ای او را از کار بازنداشت، و فرمان تو را پنهان نمی‌ساخت، و دشمن تو را خوار و به خاک مذلت می‌نشاند.
+| فَقَضَى الحَقَّ الَّذِي كَانَ عَلَيْهِ، وَأَدَّى الأَمْرَ الَّذِي صَارَ إِلَيْهِ، وَأَخْرَجَ مَنْ دَخَلَ فِي وِلايَةِ عِبَادِكَ إِلَى وِلايَتِكَ، وَأَدْخَلَ مَنْ خَرَجَ عَنْ عِبَادَتِكَ إِلَى عِبَادَةِ غَيْرِكَ فِي عِبَادَتِكَ، وَأَمَرَ بِطَاعَتِكَ، وَنَهَى عَنْ مَعْصِيَتِكَ.
+| پس حقّی را که بر عهده‌اش بود به جای آورد، و امری را که به او سپرده شده بود ادا کرد، و کسی را که (به خطا) در ولایت بندگانت داخل شده بود، به سوی ولایت تو رهنمون شد، و کسی را که از عبادت تو به سوی پرستش غیر تو خارج شده بود، به بندگی تو بازگرداند، و به فرمانبرداری تو امر کرد و از نافرمانی تو نهی نمود.
+| فَأَحْيَى القُلُوبَ بِالهُدَى، وَأَخْرَجَهَا مِنَ الظُّلْمَةِ وَالعَمَى، حَتَّى انْقَضَتْ دَوْلَتُهُ، وَانْقَطَعَتْ مُدَّتُهُ، وَمَضَى بِدِينِ رَبِّهِ مُجَاهِراً، وَلِلْعِلْمِ فِي خَلْقِهِ بَاقِراً.
+| پس دل‌ها را با هدایت زنده کرد، و آن‌ها را از تاریکی و کوری نجات داد، تا آنکه دوران او سپری شد، و مدتش به پایان رسید، و با دین پروردگارش آشکارا (تبلیغ‌کننده) گذشت، و در میان خلقش شکافنده علم بود.
+| سَمِيَّ جَدِّهِ رَسُولِ اللهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ)، وَشَبِيهَهُ فِي فِعْلِهِ، دَوَاءً لأَهْلِ الانْتِفَاعِ، وَهُدًى لِمَنْ أَنَابَ وَأَطَاعَ، وَمَنْهَلاً لِلْوَارِدِ وَالصَّادِرِ، وَمَطْلَباً لِلْعِلْمِ مِنْهُ يُمْتَارُ.
+| همنام جدش رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، و شبیه‌ترین به او در کردارش، درمان برای کسانی که بهره می‌جویند، و هدایت برای کسی که بازگردد و اطاعت کند، و چشمه‌ساری برای هر کس که به دنبال دانش آید و از آن سیراب بازگردد، و کانونی برای دانش که از آن کسب علم شود.
+| اللَّهُمَّ كَمَا جَعَلْتَهُ نُوراً يَسْتَضِيءُ بِهِ المُؤْمِنُونَ، وَإِمَاماً يَهْتَدِي بِهِ المُتَّقُونَ، حَتَّى أَظْهَرَ دِينَكَ، وَأَعْلَنَ أَمْرَكَ، وَأَعْلَى الدَّعْوَةَ لَكَ، وَنَطَقَ بِأَمْرِكَ، وَدَعَا إِلَى جَنَّتِكَ، فَعَزَّ بِهِ وَلِيُّكَ، وَذَلَّ بِهِ عَدُوُّكَ.
+| خدایا، همان‌گونه که او را نوری قرار دادی که مؤمنان به آن روشنایی گیرند، و پیشوایی که پرهیزکاران به او هدایت یابند، تا آنکه دین تو را آشکار کرد، و امر تو را اعلام نمود، و ندای دعوت به سوی تو را بلند کرد، و به فرمان تو سخن گفت، و به بهشت تو فرا خواند، در نتیجه ولیّ تو به واسطه او عزیز شد، و دشمن تو به واسطه او ذلیل گشت.
+| اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَيْهِ أَنْتَ وَمَلائِكَتُكَ وَأَنْبِيَاؤُكَ وَرُسُلُكَ وَأَوْلِيَاؤُكَ، وَعِبَادُكَ مِنْ أَهْلِ طَاعَتِكَ.
+| خدایا پس تو و فرشتگانت و پیامبرانت و فرستادگانت و اولیائت، و بندگانت از اهل طاعتت، بر او درود فرست.
+| اللَّهُمَّ فَأَعْطِهِ سُؤْلَهُ، وَبَلِّغْهُ أَمَلَهُ، وَشَرِّفْ بُنْيَانَهُ، وَأَعْلِ مَكَانَهُ، وَارْفَعْ ذِكْرَهُ، وَأَعِزَّ نَصْرَهُ، وَشَرِّفْهُ فِي الشَّرَفِ الأَعْلَى، مَعَ آبَائِهِ المُقَرَّبِينَ، الأَخْيَارِ السَّابِقِينَ، الأَبْرَارِ المُطَهَّرِينَ، الَّذِينَ لا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلا هُمْ يَحْزَنُونَ.
+| خدایا پس خواسته‌اش را به او عطا کن، و او را به آرزویش برسان، و پایه‌اش را شرافت بخش، و مقامش را بلند کن، و نامش را بالا ببر، و یاری‌اش را عزت بخش، و او را در بالاترین شرافت‌ها، همراه با پدران مقربش، و نیکان پیشرو، و نیکوکاران پاک، کسانی که نه بیمی بر آنهاست و نه اندوهگین می‌شوند، شرافت بخش.
+| وَاجْزِهِ عَنِ الإِسْلامِ وَأَهْلِهِ خَيْرَ جَزَاءِ المُجْزِيِّينَ، يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
+| و از سوی اسلام و اهل آن، بهترین پاداشی را که به پاداش‌دهندگان داده می‌شود، به او عطا فرما، ای مهربان‌ترین مهربانان.
+| اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، وَبَلِّغْهُ مِنَّا التَّحِيَّةَ وَالسَّلامَ، وَارْدُدْ عَلَيْنَا مِنْهُ التَّحِيَّةَ وَالسَّلامَ، وَالسَّلامُ عَلَيْهِ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكَاتُهُ.
+| خدایا بر محمد و آل محمد درود فرست، و درود و سلام ما را به او برسان، و درود و سلام او را به ما بازگردان، و سلام و رحمت و برکات خدا بر او باد.
+}}
+==زیارت‌نامه دوم امام باقر==
+زیارت‌نامه دیگری که به هنگام زیارت امام محمد باقر خوانده می شود:<ref>قلائد الدرر فی مناسک من حج و اعتمر، ج۱، ص۱۱۳.</ref>
+=== مضمون زیارت‌نامه===
+این زیارت، با تکرار سلام، ابتدا به اوصاف علمی، عدلی و نورانی امام اعتراف می‌کند و سپس با گواهی دادن بر عملکرد شجاعانه و کامل ایشان در انجام رسالت و هدایتگری، بر حقانیت و حجیت ایشان صحه می‌گذارد.
-===متن و ترجمه زیارت===
 {{نقل قول دوقلو
 | تیتر= زیارت امام باقر(ع)
@@ خط ۶۶: / خط ۱۳۸: @@
 ==منابع==
 {{منابع}}
+* '''أعيان الشيعة'''، امین، سيد محسن، دار التعارف للمطبوعات، بيروت. بی‌تا.
+* '''ائمتنا سیرة الائمة الاثنی عشر'''، دخیل، علی محمد علی، قم، موسسة‌دار الکتب الاسلامی، الثالثة، ۱۴۲۹ق/۲۰۰۸م.
+* '''اعلام الوری باعلام الهدی'''، طبرسی، فضل بن حسن، ترجمه عزیزالله عطاردی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، چاپ دوم، ۱۳۷۷ش.
+* '''الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد'''، مفید، محمد بن محمد، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق.
+* '''المصباح'''، کفعمی، تقی الدین ابراهیم بن علی، بیروت، موسسة الاعلمی للمطبوعات، الاولی، ۱۴۱۴ق/۱۹۹۴م.
+* '''امام باقر(ع) جلوه امامت در افق دانش'''، ترابی، احمد، تحقیق بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس، مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۸۷ش.
+* '''بحار الأنوار'''، مجلسی، محمد باقر، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
+* '''تاریخ یعقوبی'''، یعقوبی، ابن واضح، ترجمه محمدابراهیم آیتی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۷۸ش.
 * '''راهنمای حرمین شریفین'''، غفاری، ابراهیم، انتشارات اسوه، ج۵، ص۱۵۹، ۱۳۷۰ش.
-* '''بحار الأنوار'''، مجلسی، محمد باقر، مؤسسة الوفاء، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.
+* '''علل الشرائع'''، شيخ صدوق، منشورات المكتبة الحيدرية، نجف، بی‌تا.
+* '''قلائد الدرر فی مناسک من حج و اعتمر'''، كاشف الغطاء، احمد، مؤسسة كاشف الغطاء، نجف اشرف‌، 1367ق‌.
 * '''مستدرک الوسائل'''، نوری، حسین، مؤسسة آل‌البيت لإحیاء التراث، قم، بی‌تا.
+* '''مفاتیح الجنان، قمی، شیخ عباس.
+* '''موسوعة زیارات المعصومین'''، مؤسسة الإمام الهادی، اعتماد، قم، ۱۳۸۳ش.
 {{پایان}}