اسماعیل: تفاوت میان نسخهها
| (۷ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
'''اسماعیل''' از پیامبران الهی، فرزند [[حضرت ابراهیم(ع)]] و هاجر است. به باور شیعیان او ذبیحالله همان فرزندی است که ابراهیم مأمور شد برای خدا [[قربانی]] کند. قرآن به نبوت او تصریح کرده و او را با داشتن ویژگیهایی چون حلم، وفای به عهد و خشوع در برابر آیات الهی ستوده است. | '''اسماعیل''' از پیامبران الهی، فرزند [[حضرت ابراهیم(ع)]] و هاجر است. به باور شیعیان او ذبیحالله همان فرزندی است که ابراهیم مأمور شد برای خدا [[قربانی]] کند. قرآن به نبوت او تصریح کرده و او را با داشتن ویژگیهایی چون حلم، وفای به عهد و خشوع در برابر آیات الهی ستوده است. | ||
به گفته عالمان مسلمان، آب زمزم بر اثر ساییده شدن پای اسماعیل به هنگام شیرخوارگی، بر زمین جاری شد و سبب رونق گرفتن [[مکه]] گشت. او پدرش ابراهیم را در بازسازی و تطهیر [[کعبه]] یاری کرد و علاوه بر تولیت کعبه هر سال مناسک حج را به جا می آورد. او در [[حجر اسماعیل]] در کنار مرقد مادرش [[هاجر]] مدفون است. | |||
== تولد و زندگی == | == تولد و زندگی == | ||
[[حضرت ابراهیم(ع)|حضرت ابراهیم]] از خداوند فرزندی صالح خواست و خداوند تولد پسری بردبار را به وی بشارت داد.<ref>سوره صافات آیات ۹۷ تا ۱۰۱.</ref> مفسران قرآن، این فرزند را اسماعیل دانستهاند که مادرش [[هاجر]] بود.<ref>تفسیر مجاهد، ص543؛ مجمع البیان، ج8، ص322؛ الصافی، ج4، ص276.</ref> | [[حضرت ابراهیم(ع)|حضرت ابراهیم]] از خداوند فرزندی صالح خواست و خداوند تولد پسری بردبار را به وی بشارت داد.<ref>سوره صافات آیات ۹۷ تا ۱۰۱.</ref> مفسران قرآن، این فرزند را اسماعیل دانستهاند که مادرش [[هاجر]] بود.<ref>تفسیر مجاهد، ص543؛ مجمع البیان، ج8، ص322؛ الصافی، ج4، ص276.</ref> | ||
هاجر کنیز مصری ساره، همسر نخست | هاجر کنیز مصری ساره، همسر نخست ابراهیم، بود. ساره به سبب نازایی، هاجر را به ابراهیم بخشید و پیشنهاد داد<ref>کتاب مقدس، پیدایش، ۱۶، ۱ و ۲؛ تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۲۵</ref> ابراهیم با هاجر ازدواج کند.<ref>کتاب مقدس، پیدایش، ۱۵ و ۱۶؛ تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۲۵؛ قاموس کتاب مقدس، ص۷۳.</ref> | ||
آیه ۳۹ سوره ابراهیم تولد اسماعیل را | آیه ۳۹ سوره ابراهیم تولد اسماعیل را هدیهای از سوی خدا برای ابراهیم میشمرد که در دوران کهنسالی او رخ داد. به گزارش مورخان، هاجر و اسماعیل در مکه و مجاورت خانه خدا سکونت گزیدند.<ref>تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۲۵؛ تاریخ طبری، ج۱، ص۲۵۵؛ الکامل، ج۱، ص۱۰۳.</ref> که قرآن کریم آن را به صراحت گزارش کرده است.<ref>سوره ابراهیم: آیه ۳۷.</ref> | ||
بر پایه نظر مشهور، اسماعیل در [[حجر اسماعیل]]، کنار کعبه، زیر ناودان و در کنار مرقد مادرش مدفون شد.<ref>السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۲۲۲؛ تاریخ طبری، ج۱، ص۳۱۴.</ref> برخی نیز مدفن او را کنار [[حجر الاسود|حجرالاسود]] دانستهاند.<ref>مروج الذهب، ج1، ص75.</ref> | بر پایه نظر مشهور، اسماعیل در [[حجر اسماعیل]]، کنار کعبه، زیر ناودان و در کنار مرقد مادرش مدفون شد.<ref>السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۵؛ تاریخ یعقوبی، ج۱، ص۲۲۲؛ تاریخ طبری، ج۱، ص۳۱۴.</ref> برخی نیز مدفن او را کنار [[حجر الاسود|حجرالاسود]] دانستهاند.<ref>مروج الذهب، ج1، ص75.</ref> | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
== نقش اسماعیل در پیدایش و آبادانی مکه == | == نقش اسماعیل در پیدایش و آبادانی مکه == | ||
مورخان<ref>الکامل، ج۱، ص۱۰۳ تا ۱۰۵؛ تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۳۵۰؛ قصص الانبیاء، جزائری، ص۱۴۲.</ref> و بیشتر مفسران<ref>جامع البیان، ج۱۳، ص۳۰۰ تا ۳۰۲؛ مجمع البیان، ج۱، ص۳۸۹؛ المیزان، ج۱، ص۳۸۸.</ref> ذیل آیه ۳۷ سوره ابراهیم، پیدایش [[زمزم]] و گرد آمدن قبایل پیرامون آن، آبادی و رونق گرفتن مکه را با ساکن شدن هاجر و اسماعیل در کنار کعبه پیوند دادهاند. به گزارش طبری، هاجر و اسماعیل در [[حجر اسماعیل]] سکونت داشتند.<ref>جامع البیان، ج۱، ص۷۶۲.</ref> در روایتی منسوب به [[امام صادق(ع)]]، حجر اسماعیل خانه ایشان معرفی شدهاست.<ref>الکافی، ج۴، ص۲۱۰؛ بحار الانوار، ج۱۲، ص۱۱۷.</ref> | مورخان<ref>الکامل، ج۱، ص۱۰۳ تا ۱۰۵؛ تاریخ ابن خلدون، ج۱، ص۳۵۰؛ قصص الانبیاء، جزائری، ص۱۴۲.</ref> و بیشتر مفسران<ref>جامع البیان، ج۱۳، ص۳۰۰ تا ۳۰۲؛ مجمع البیان، ج۱، ص۳۸۹؛ المیزان، ج۱، ص۳۸۸.</ref> ذیل آیه ۳۷ سوره ابراهیم، پیدایش [[زمزم]] و گرد آمدن قبایل پیرامون آن، و آبادی و رونق گرفتن مکه را با ساکن شدن هاجر و اسماعیل در کنار کعبه پیوند دادهاند. به گزارش طبری، هاجر و اسماعیل در [[حجر اسماعیل]] سکونت داشتند.<ref>جامع البیان، ج۱، ص۷۶۲.</ref> در روایتی منسوب به [[امام صادق(ع)]]، حجر اسماعیل خانه ایشان معرفی شدهاست.<ref>الکافی، ج۴، ص۲۱۰؛ بحار الانوار، ج۱۲، ص۱۱۷.</ref> | ||
به گفته عالمان مسلمان، آب زمزم بر اثر ساییده شدن پای اسماعیل بر زمین جاری شد که از ارهاصات اسماعیل است.<ref>الکافی، ج۴، ص۲۰۲؛ التفسیر الکبیر، ج۱۹، ص۱۳۶؛ الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۹۳۰.</ref> ارهاص، رویدادی فراعادی است که پیش از نبوت یک پیامبر و در پیوند با وی رخ میدهد. بر همین اساس، زمزم را «چاه اسماعیل» نیز خواندهاند.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۲۵۵؛ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۹۷.</ref> با پیدایش چشمه زمزم، کاروانها در آنجا توقف میکردند و شماری از قبایل پیرامون آن گرد آمدند.<ref>الکافی، ج۴، ص۲۰۲.</ref> شماری از دانشمندان با اشاره به موقعیت جغرافیایی و نبود آب در آن منطقه،<ref>جامع البیان، ج۱۳، ص۳۰۱؛ مجمع البیان، ج۶، ص۸۴.</ref> گوارایی و فراوانی آب زمزم را سبب گرد آمدن قبیله جُرْهُم و پیدایش شهر مکه دانستهاند.<ref>معجم البلدان، ج۳، ص۱۴۸.</ref> | به گفته عالمان مسلمان، آب زمزم بر اثر ساییده شدن پای اسماعیل بر زمین جاری شد که از ارهاصات اسماعیل است.<ref>الکافی، ج۴، ص۲۰۲؛ التفسیر الکبیر، ج۱۹، ص۱۳۶؛ الخرائج و الجرائح، ج۲، ص۹۳۰.</ref> ارهاص، رویدادی فراعادی است که پیش از نبوت یک پیامبر و در پیوند با وی رخ میدهد.<ref>جعفری، تفسیر کوثر، ۱۳۷۷ش، ج۳، ص۳۰۰.</ref> بر همین اساس، زمزم را «چاه اسماعیل» نیز خواندهاند.<ref>تاریخ طبری، ج۲، ص۲۵۵؛ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۹۷.</ref> با پیدایش چشمه زمزم، کاروانها در آنجا توقف میکردند و شماری از قبایل پیرامون آن گرد آمدند.<ref>الکافی، ج۴، ص۲۰۲.</ref> شماری از دانشمندان با اشاره به موقعیت جغرافیایی و نبود آب در آن منطقه،<ref>جامع البیان، ج۱۳، ص۳۰۱؛ مجمع البیان، ج۶، ص۸۴.</ref> گوارایی و فراوانی آب زمزم را سبب گرد آمدن [[جرهم|قبیله جُرْهُم]] و پیدایش شهر مکه دانستهاند.<ref>معجم البلدان، ج۳، ص۱۴۸.</ref> | ||
== اسماعیل و بنای کعبه == | == اسماعیل و بنای کعبه == | ||
قرآن گزارش کرده که ابراهیم به فرمان الهی<ref>الکافی، ج۴، ص۲۰۳.</ref> و با کمک اسماعیل پایههای کعبه را بالا برد و آن را بازسازی کرد.<ref>سوره بقره: آیه ۱۲۷.</ref> عالمان مسلمان بر این باورند که کعبه پیش از ابراهیم وجود داشت؛ ولی آثارش تا حدی از میان رفته بود و ابراهیم آن را بازسازی کرد.<ref>الکافی، ج۴، ص۲۰۳؛ مجمع البیان، ج۱، ص۳۸۸؛ بحار الانوار، ج۱۲، ص۹۳ و ۹۴؛جامع البیان، ج۱، ص۲۴۹؛ مجمع البیان، ج۲، ص۳۸۲؛ التفسیر الکبیر، ج۴، ص۵۷.</ref> برخی مفسران | قرآن گزارش کرده که ابراهیم به فرمان الهی<ref>الکافی، ج۴، ص۲۰۳.</ref> و با کمک اسماعیل پایههای کعبه را بالا برد و آن را بازسازی کرد.<ref>سوره بقره: آیه ۱۲۷.</ref> عالمان مسلمان بر این باورند که کعبه پیش از ابراهیم وجود داشت؛ ولی آثارش تا حدی از میان رفته بود و ابراهیم آن را بازسازی کرد.<ref>الکافی، ج۴، ص۲۰۳؛ مجمع البیان، ج۱، ص۳۸۸؛ بحار الانوار، ج۱۲، ص۹۳ و ۹۴؛جامع البیان، ج۱، ص۲۴۹؛ مجمع البیان، ج۲، ص۳۸۲؛ التفسیر الکبیر، ج۴، ص۵۷.</ref> در مقابل، برخی مفسران معتقدند کعبه نخستین بار به دست حضرت ابراهیم و اسماعیل ساخته شد.<ref>التبیان، ج۱، ص۲۶۲؛ مجمع البیان، ج۱، ص۳۸۷.</ref> | ||
پس از بنای کعبه، ابراهیم و اسماعیل مأمور شدند تا خانه خدا را برای طوافکنندگان، مجاوران، رکوعکنندگان و سجدهکنندگان، پاک و پاکیزه کنند.<ref>سوره بقره، آیه ۱۲۵.</ref> | پس از بنای کعبه، ابراهیم و اسماعیل مأمور شدند تا خانه خدا را برای طوافکنندگان، مجاوران، رکوعکنندگان و سجدهکنندگان، پاک و پاکیزه کنند.<ref>سوره بقره، آیه ۱۲۵.</ref> | ||
=== اسماعیل و تولیت کعبه === | === اسماعیل و تولیت کعبه === | ||
بنابر گزارشهای تاریخی اسماعیل تا پایان زندگی عهدهدار اداره خانه خدا بود. بر پایه روایتی منسوب به [[امام صادق(ع)]] اسماعیل نخستین کسی بود که خانه کعبه را پردهپوش کرد و بر روی ستونهای چوبین، با چوب و گِل، کعبه را مسقف کرد. همچنین حاجیان که مسقفشدن کعبه را دیدند، تصمیم گرفتند تا اسماعیل را یاری کنند. آنها به همراه خود [[قربانی]] می آوردند و اسماعیل با هدایت الهی، قربانیها را ذبح کرده، به مصرف حاجیان میرساند.<ref>الکافی، ج۴، ص۲۰۳ تا ۲۰۵؛ علل الشرایع، ج۲، ص۵۸۷ تا ۵۸۸؛ وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۲۱۰ تا ۲۱۲.</ref> | بنابر گزارشهای تاریخی اسماعیل تا پایان زندگی عهدهدار اداره خانه خدا بود. بر پایه روایتی منسوب به [[امام صادق(ع)]] اسماعیل نخستین کسی بود که خانه کعبه را پردهپوش کرد و بر روی ستونهای چوبین، با چوب و گِل، کعبه را مسقف کرد. همچنین حاجیان که مسقفشدن کعبه را دیدند، تصمیم گرفتند تا اسماعیل را یاری کنند. آنها به همراه خود [[قربانی]] می آوردند و اسماعیل با هدایت الهی، قربانیها را ذبح کرده، به مصرف حاجیان میرساند.<ref>الکافی، ج۴، ص۲۰۳ تا ۲۰۵؛ علل الشرایع، ج۲، ص۵۸۷ تا ۵۸۸؛ وسائل الشیعه، ج۱۳، ص۲۱۰ تا ۲۱۲.</ref> | ||
== حجگزاری اسماعیل == | == حجگزاری اسماعیل == | ||
ابراهیم و اسماعیل در زمان ساخت کعبه از خداوند خواستند که چگونگی عبادت و مناسکشان را نیز به آنان نشان دهد.<ref>سوره بقره: آیه ۱۲۸.</ref> مفسران مقصود از مناسک را [[اعمال حج]] مانند [[طواف]]، [[سعی|سعی میان صفا و مروه]]، [[وقوف در عرفات]]، [[رمی|رمی جمرات]] و مانند آن دانستهاند که خداوند این مناسک را به آن دو آموخت.<ref>جامع البیان، ج۱، ص۷۶۹؛ التبیان، ج۱، ص۴۶۴ و ۴۶۵؛ مجمع البیان، ج۱، ص۳۹۲.</ref> | ابراهیم و اسماعیل در زمان ساخت کعبه از خداوند خواستند که چگونگی عبادت و مناسکشان را نیز به آنان نشان دهد.<ref>سوره بقره: آیه ۱۲۸.</ref> مفسران مقصود از مناسک را [[اعمال حج]] مانند [[طواف]]، [[سعی|سعی میان صفا و مروه]]، [[وقوف در عرفات]]، [[رمی|رمی جمرات]] و مانند آن دانستهاند که خداوند این مناسک را به آن دو آموخت.<ref>جامع البیان، ج۱، ص۷۶۹؛ التبیان، ج۱، ص۴۶۴ و ۴۶۵؛ مجمع البیان، ج۱، ص۳۹۲.</ref> | ||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
{{برگرفتگی | {{برگرفتگی | ||
| پیش از لینک = | | پیش از لینک = | ||
| منبع = مقاله «اسماعیل» در دانشنامه حج | | منبع = مقاله «اسماعیل» در دانشنامه حج | ||
| لینک = https://hzrc.ac.ir/post/9077/%d8%a7%d8%b3%d9%85%d8%a7%d8%b9%d9%8a%d9%84-%d8%b9| توضیحات منبع = | | لینک = https://hzrc.ac.ir/post/9077/%d8%a7%d8%b3%d9%85%d8%a7%d8%b9%d9%8a%d9%84-%d8%b9| توضیحات منبع = | ||
}} | }} | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
* '''تفسير القمي،''' القمي، علی بن ابراهیم، به كوشش الجزائري، قم، دار الکتاب، 1404ق. | * '''تفسير القمي،''' القمي، علی بن ابراهیم، به كوشش الجزائري، قم، دار الکتاب، 1404ق. | ||
* '''التفسير الكبير،''' فخر رازی، محمد بن عمر، قم، دفتر تبليغات، 1413ق. | * '''التفسير الكبير،''' فخر رازی، محمد بن عمر، قم، دفتر تبليغات، 1413ق. | ||
* '''تفسیر کوثر'''، جعفری، یعقوب، قم، انتشارات هجرت، ۱۳۷۷ش. | |||
* '''تفسير مجاهد،''' قرشی مخزومی، مجاهد بن جبر، به كوشش عبدالرحمن بن محمد، اسلام آباد، مجمع البحوث الاسلاميه، بیتا. | * '''تفسير مجاهد،''' قرشی مخزومی، مجاهد بن جبر، به كوشش عبدالرحمن بن محمد، اسلام آباد، مجمع البحوث الاسلاميه، بیتا. | ||
* '''تفسير مقاتل بن سليمان،''' مقاتل بن سليمان، به كوشش احمد فريد، دار الكتب العلميه، 1424ق. | * '''تفسير مقاتل بن سليمان،''' مقاتل بن سليمان، به كوشش احمد فريد، دار الكتب العلميه، 1424ق. | ||