مقبره ابن‌قولویه قمی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
خط ۸۳: خط ۸۳:
[[رده:مکان‌های تاریخی کاظمین]]
[[رده:مکان‌های تاریخی کاظمین]]
[[رده:مزار علمای شیعه در کاظمین]]
[[رده:مزار علمای شیعه در کاظمین]]
[[رده:مکان‌های متبرک کاظمین]]

نسخهٔ ‏۱۸ فوریهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۸:۵۰


اطلاعات اوليه
تأسیس از زمان فوت ابن‌قولویه
کاربری زیارتگاه
مکان آستان مقدس کاظمین، رواق شرقی حرم امام موسی کاظم و امام محمد جواد(ع)
مشخصات
وضعیت فعال
امکانات دارای پنجره‏ فولادی برنجی قیمتی
معماری
بازسازی نصب ضریح در سال 1134 ه. ق- 1921 م توسط ملااحمد یزدی

مقبره ابن‌‏قولویه قمی و شیخ مفید، نزدیک قبر امام جواد(ع)، در آستان کاظمین واقع شده است.

ابن‌‏قولویه از محدثان و علمای بزرگ شیعه، در قرن چهارم هجری بوده و شاگردش شیخ مفید از علما، فقها و متکلّمان بزرگ در تاریخ شیعه است که در زمان خود، ریاست و مرجعیت معنوی شیعیان را برعهده داشت. قبر این دو بزرگوار امروزه در رواق شرقی حرم امام موسی کاظم و امام محمد جواد(ع) قرار دارد و بر آن، پنجره‏ فولادی برنجی قیمتی از دوره عثمان قرار دارد، در گذشته بر قبر شیخ مفید، ضریحی وجود نداشته است. اما از سال 1134 ه. ق- 1921 م، یک ایرانی به نام ملا احمد یزدی، روی قبر وی، ضریحی نصب کرد.

معرفی ابن‌‏قولویه

ابن‌‏قولویه قمی: ابوالقاسم جعفر بن محمد بن جعفر بن موسی بن قولویه قمی‏، [۱] معروف به ابن‌قولویه»، از محدثان و علمای بزرگ شیعه، در قرن چهارم هجری است.

او از محدثان ثقه و جلیل‌‏القدر شیعه، به شمار می‏‌آید که علمای شیعه او را به بزرگی و فضیلت یاد کرده‌‏اند.[۲] پدرش، ابوجعفر محمد بن قولویه نیز از راویان شیعه است که قبرش تا به امروز، در محل قبرستان باغ ملی سابق قم (شمال قبرستان شیخان)، باقی مانده و زیارتگاه است.

از اساتید او می‏‌توان از احمد بن ادریس قمی، علی بن بابویه قمی، ابن‌ولید قمی، ابن‌عقده، محمد بن یعقوب کلینی، ابوعمرو کَشّی، عبدالعزیز بن یحیی جلودی، ابن‌همام اسکافی و همچنین پدرش محمد و برادرش علی، نام برد و از شاگردانش می‌‏توان به ابن‌عبدون، ابن‌عیاش جوهری، شیخ صدوق، شیخ مفید، ابن‌شاذان قمی، ابن‌نوح سیرافی، غضائری و تَلّعُکبری، اشاره کرد.[۳]

مشهورترین کتاب وی کتاب «کامل الزیارات» است.

سال وفات و محل دفن

ابن‌حجر عسقلانی، سال وفات ابن‌قولویه را 368 ه. ق، ذکر کرده است.[۴] منابع معتبر، به محل وفات و دفن ابن‌قولویه، اشاره نکرده‏‌اند. اما با توجه به اشاره شهید اول که گفته است شیخ مفید، نزدیک قبر امام جواد(ع)، کنار شیخ خود، ابن‌قولویه، به خاک سپرده شد، [۵] می‏‌توان نتیجه گرفت که او نیز در بغداد وفات یافته و قبر وی و شاگردش، شیخ مفید، در یک‏جا، در آستان کاظمین واقع است.

معرفی شیخ مفید

شیخ مفید: محمد بن محمد بن نعمان حارثی عکبری بغدادی، ملقب به شیخ مفید، از علما، فقها و متکلّمان بزرگ در تاریخ شیعه است که در زمان خود، ریاست و مرجعیت معنوی شیعیان را برعهده داشت. در منابع تاریخی از وی، با شهرت «ابن‏‌معلم» یاد شده است؛ نجاشی، تاریخ تولد وی را یازده ذی‌‏القعده سال 336 ه. ق، گفته است.[۶] اما به قول دیگری نیز در سال 338 ه. ق، به دنیا آمده است.[۷]

وی در شاخه‌‏های مختلف علوم دینی زمان خود، از جمله کلام و عقاید، اخلاق، فقه، حدیث، امامت و تاریخ، صاحب‏‌نظر بود، به‏‌طوری‏که در هریک از این شاخه‏‌های علمی، تالیفات متعددی از وی به‏‌جا مانده است.

محل دفن

پنجره‏ فولادی برنجی

علامه مجلسی، از شهید اول نقل کرده است که شیخ مفید، کنار قبر شیخ خود، ابن‌‏قولویه، نزدیک قبر امام محمد جواد(ع)، به خاک سپرده شده است.[۸] قبر وی امروزه در رواق شرقی حرم امام موسی کاظم و امام محمد جواد(ع) قرار دارد و بر آن، پنجره‏ فولادی برنجی قیمتی از دوره عثمان قرار دارد.

به گفته عبدالحمید عباده، در گذشته بر قبر شیخ مفید، ضریحی وجود نداشته است. اما از سال 1134 ه. ق- 1921 م، یک ایرانی به نام ملا احمد یزدی، روی قبر وی، ضریحی نصب کرد.


پانویس

  1. رجال النجاشی، ص123.
  2. از جمله ر. ک: رجال النجاشی، ص123.
  3. دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج4، ص491 و 492.
  4. لسان المیزان، ج2، ص470.
  5. بحار الانوار، ج104، ص18 و 19.
  6. رجال النجاشی، ص402.
  7. همان، ص403؛ الفهرست، ص158.
  8. بحار الانوار، ج104، ص18 و 19.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم. بخش «مقبره ابن‌قولویه قمی»، ج1، ص306-310. است.


رجال النجاشي: احمد بن علي، تحقيق: السيد موسي الشبيري الزنجاني، ط ۶، قم، مؤسسة النشر الاسلامي التابعة لجماعة المدرسين، ١۴١٨ه. ق.

دائرةالمعارف بزرگ اسلامى، زير نظر: سيد كاظم موسوى بجنوردى، تهران، بنياد دايرةالمعارف بزرگ اسلامى.

لسان الميزان، احمد بن علي (ابن حجر العسقلاني)، تحقيق: عبدالفتّاح ابوغدّة، ط ١، بيروت، دار البشائر الاسلامية، ١۴٢٣ه. ق - ٢٠٠٣م.

بحارالانوار، محمدباقر المجلسي، ط ٢، بيروت، مؤسسة الوفاء، ١۴٠٣ه. ق - ١٩٨٣م.

الفهرست: محمد بن الحسن (الشيخ الطوسي)، تصحيح: محمد صادق بحرالعلوم، النجف، المكتبة المرتضوية.