کتابخانه حرم امام علی(ع): تفاوت میان نسخه‌ها
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
==نسخه‌های خطی== | ==نسخه‌های خطی== | ||
کوتاهی در نگهداری این گنجینه، در گذشته، سبب از بین رفتن برخی از آثار ارزشمند این کتابخانه شده است؛ ولی فهرست آثار خطی باقی‌مانده نیز در خور توجه است. بخشی از این نفایس خطی، شامل قرآن‌هایی به خط مشهورترین خطاطان به همراه تذهیب، قرآن‌هایی به خط [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] و قرآن‌هایی نفیس از دوره‌های گوناگون است. | کوتاهی در نگهداری این گنجینه، در گذشته، سبب از بین رفتن برخی از آثار ارزشمند این کتابخانه شده است؛ ولی فهرست آثار خطی باقی‌مانده نیز در خور توجه است. بخشی از این نفایس خطی، شامل قرآن‌هایی به خط مشهورترین خطاطان به همراه تذهیب، قرآن‌هایی به خط [[امام علی(ع)]]، [[امام حسن(ع)]] و [[امام حسین(ع)]] و قرآن‌هایی نفیس از دوره‌های گوناگون است. | ||
یکی از ویژگی‌های این کتابخانه، وجود کتاب‌های خطی به خط مؤلفان آن است. برخی از آنها عبارتند از: | |||
آداب الصلاة، [[محمدباقر مجلسی]] | آداب الصلاة، [[محمدباقر مجلسی]] | ||
| خط ۱۳۱: | خط ۱۳۱: | ||
*[https://www.haydarya.com/ مکتبة الروضة الحیدریه.] | *[https://www.haydarya.com/ مکتبة الروضة الحیدریه.] | ||
*[https://www.imamali.net/?id=3429 معرفی مکتبة الروضة الحیدریة]، شبکة الإمام علی(ع). | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ ۱۴ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۲:۰۸
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Abbasahmadi1363 در تاریخ ۲۱ مهر ۱۳۹۸ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
کتابخانه حرم امام علی(ع) یا مکتبة الروضة الحیدریه،
نام
کتابخانه حرم امام علی(ع)، در منابع کهن و نو، با نام‌های الخزانه الغرویه، الخزانة العلویه، خزانة الصن، خزانة امیرالمؤمنین(ع)، مکتب الصحن العلوی، المخزن العلوی، المکتبة العلویه و المکتبة الحیدریه یاد شده و آخرین نام آن که بر سردر کتابخانه نصب شده، «مکتبة الروضة الحیدریه» است.[۱]
مکان
این کتابخانه، در گذر زمان، جای آن تغییر یافته؛ اکنون که برای سومین بار بازسازی و راه‌اندازی شده، در کنار مسجد عمران، طرف باب الطوسی قرار دارد و شامل دو طبقه است. مسئولان کتابخانه در فکر تهیه جایی با امکانات مناسب و متناسب با معیارهای جهانی برای کتابخانه‌اند.[۱]
پایه‌گذاری
در تاریخ پایه‌گذاری این کتابخانه، اشخاص بسیاری را پایه‌گذار آن ذکر کرده‌اند؛ از این رو نمی‌توان دقیقاً نخستین مؤسس آن را نام برد. کسانی همچون عضدالدوله دیلمی (م.۳۷۲ق)، از پادشاهان آل بویه و سید صدرالدین بن شرف‌الدین از گذشته دور یاد می‌شوند؛ ولی کتابخانه کنونی، پس از سقوط صدام و به اهتمام و نظارت مرجعیت نجف تأسیس شده، که بیشتر کتاب‌های آن جدید است.[۱]
اهمیت
کتابخانه حرم امام علی(ع)، از قدیمی‌ترین کتابخانه‌هایی است که پذیرای کتاب‌های نفیس و نسخه‌های خطی و کمیاب بوده و عالمان از مناطق گوناگون جهان برای زیارت و بهره‌گیری علمی از این مجموعه، به حرم امام علی(ع) می‌آمدند. آنچه سبب شهرت این کتابخانه گشته، وجود حرم امام علی(ع)، اهتمام پادشاهان، امیران و وزیران به آبادانی آن، اهتمام عالمان و نویسندگان برای خرید یا وقف یا اهدای کتاب به آن، وجود کتاب‌های وقفی در طول تاریخ و حوزه علمیه پررونق در کنار آن بوده است.[۱]
این کتابخانه، نقش زیادی در پشتیبانی فعالیت‌های علمی، فرهنگی و پژوهشی در نجف داشته و همواره مورد مراجعه پژوهشگران از حوزه و دانشگاه بوده است. برخی از بهره‌گیرندگان سرشناس این کتابخانه در طول تاریخ عبارتند از: یحیی بن علیان، سید بن طاووس، خضر بن محمد حبلرودی رازی، ابراهیم کفعمی، حسن صاحب معالم، محمدباقر مجلسی، میرزا عبدالله افندی، محمد بن یونس شویهی، کاظم دجیلی، میرزا حسن نوری، آقا بزرگ تهرانی، شیخ عباس قمی، سید محسن امینی، حسین علی محفوظ، عبدالحسین امینی و محمد سماوی.[۲]
آمار کتاب
آمار دقیقی از شمار کتاب‌های این کتابخانه در دست نیست؛ ولی از مجموع آمار پراکنده به دست می‌آید که کتابخانه بزرگ و مهمی بوده است. برخی پژوهشگران در گذشته، شمار ۴۰ هزار تا ۴۰۰ هزار را برای آن یاد کرده‌اند؛ که عدد ۴۰هزار، پذیرفتنی‌تر به نظر می‌رسد.
وقف کتاب، یکی از عوامل غنا و شکوفایی این کتابخانه بوده است؛ انتساب آن به حرم امام علی(ع) و جایگاه معتبر و علمی آن، از مهم‌ترین انگیزه‌ها برای وقف کتاب، به‌ویژه کتابخانه‌های شخصی به آستان علوی است. در فهرست نام واقفین کتاب برای این حرم، اسامی بسیاری از پادشاهان، عالمان ، وزیران، پژوهشگران و چهره‌های برجسته دیده می‌شود. تعداد ۱۶ کتابخانه غنی شامل همه کتاب‌های آن، به کتابخانه حرم وقف یا اهدا شده است.[۲] پایگاه کتابخانه حرم امام علی(ع)، نام ۳۶نفر را ذکر کرده که کتابخانه شخصی خود را به این کتابخانه هدیه کرده‌اند؛ برخی از آنها عبارتند از: احمد وائلی، سید عزالدین بحرالعلوم، شهید سید علاءالدین بحرالعلوم، سید محمدحسن رضوی، سید محمدتقی مرعشی، سید کمال‌الدین حکیم، شهید سید علی شیرازی، سید راضی حسینی، سید عبدالکریم قزوینی و مهدی عطار.[۳]
نسخه‌های خطی
کوتاهی در نگهداری این گنجینه، در گذشته، سبب از بین رفتن برخی از آثار ارزشمند این کتابخانه شده است؛ ولی فهرست آثار خطی باقی‌مانده نیز در خور توجه است. بخشی از این نفایس خطی، شامل قرآن‌هایی به خط مشهورترین خطاطان به همراه تذهیب، قرآن‌هایی به خط امام علی(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و قرآن‌هایی نفیس از دوره‌های گوناگون است.
یکی از ویژگی‌های این کتابخانه، وجود کتاب‌های خطی به خط مؤلفان آن است. برخی از آنها عبارتند از:
آداب الصلاة، محمدباقر مجلسی
الارشاد، رکن الدین محمد سمرقندی
الاستبصار، شیخ طوسی
الاسرار الخفیّه فی العلوم العقلیه، علامه حلی
الانوار البدریّه، عزالدین حسن بن محمد مهلبی
انوار التنزیل، قاضی ناصرالدین بیضاوی
الانوار المضیئه، سید بهاءالدین علی بن غیاث‌الدین نیلی
بحر الحقایق و المعانی، ابوبکر عبدالله بن محمد اسدی
التبیان فی تفسیر القرآن، شیخ طوسی
تفسیر الجلالین، جلال‌الدین شافعی و جلال‌الدین سیوطی
التنقیحات فی شرح التلویحات، سعد بن منصور بن کمونه
خلاصة الاقوال فی معرفة احوال الرجال، علامه حلی
دلائل الامامه، محمد بن حریر طبری
رجال نجاشی، احمد بن علی بن آمد نجاشی
رسالة فی العشق، بوعلی سینا
زاد المعاد، محمدباقر مجلسی
شرح الفیه، ابن مالک نحوی
شرح چغمینی، عبدالرحمن بن محمد حلی
شرح دیوان متنبّی، عبدالرحمان بن محمد (ابن عتائقی)
شرح المقاصد، سعدالدین تفتازانی
شرح نهج البلاغه، عبدالرحمان بن محمد (ابن عتائقی)
صحیفه سجادیه، امام سجاد(ع)
طوالع الانوار، ناصرالدین عبدالله بن عمر بیضاوی
عوارف المعارف، شهاب‌الدین سهروردی
غریب القرآن، ابن قتیبه دینوری
القضاء و القدر، قاضی عبدالجبار معتزلی
الکافیه فی النحو، ابن حاجب نحوی
کتاب فی اللّغه، زمخشری
المباحثات، بوعلی سینا
المبسوط، شیخ طوسی
المحیط الاعظم و البحر الخضم، سید حیدر آملی
المتخلف او المنتهی، علامه حلی
مسائل المحقق الکرکی، علی بن حسین الکرکی
المطوّل، سعدالدین تفتازانی
معجم الأدباء، یاقوت حموی
مناقب اهل البیت، احمد بن حنبل
من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق
المواهب العلیه، حسین بن علی کاشفی سبزواری
النفس، بوعلی سینا[۴]
در پشت کتاب یا صفحات اول برخی از این نسخه‌ها نوشته‌ها، اسناد، تاریخ‌ها و نکته‌های مهمی یادداشت شده که مجموعه آنها خود، گنجینه اطلاعات ارزشمندی است؛ مطالبی مانند آمدن عضدالدوله به زیارت امام علی(ع)، آتش‌سوزی در حرم امام علی(ع)، بنای دیوار شهر نجف، شهادت ابوعبدالله بن مکی معروف به شهید اول، بارش باران عظیم و بی‌سابقه در نجف و اشعار نابی در اول یا آخر این نسخه‌ها.[۵]
خسارت‌ها
کتابخانه حرم امام علی(ع)، تاریخ پرفراز و نشیبی داشته است؛ گاهی در اوج رونق و گاه دچار رویدادها، حتی آتش‌سوزی شده، برخی از کتاب‌های نفیس آن به یغما رفته، برخی کتاب‌های آن که مهر وقف هم داشته، توسط دست‌فروش‌ها به فروش رسیده و گاهی دچار آسیب‌های طبیعی و موریانه شده و از بین رفته است. برخی کتاب‌ها به اشخاص امانت داده شده و دیگر برنگشته، در دوره‌هایی مدیر مشخصی نداشته و آسیب‌های جدی به این گنجینه گران‌بها وارد شده که مستندات این آسیب‌ها موجود است.[۲]
اکنون
پس از سقوط حکومت صدام، فرصتی پیش آمد تا نهادهای علمی، فرهنگی و دینی نجف مورد توجه قرار گیرد. کتابخانه حرم امام علی(ع) نیز در شکل و شمایل جدید، در ۲۰ جمادی‌الثانی ۱۴۲۶ق. بازگشایی شد.
فارس حسون، سهم عمده‌ای در بازسازی کتابخانه داشت و با حمایت سید علی سیستانی، مرجع تقلید شیعه، کتابخانه‌های عمومی در حرم علوی، حرم حسینی و حرم عباسی احیا شده و کتاب‌های فراوانی خریداری شد. مؤلفان، آثار بسیاری را اهدا کردند و اکنون این کتابخانه فعال و در خدمت پژوهشگران است.[۵] بخش‌های مختلف آن عبارت است از:
- کتابخانه عمومی: که سالن اصلی و عمومی مطالعه به صورت قفسه‌باز است و چینش کتاب‌ها بر اساس ۳۹ موضوع، صورت گرفته است و مورد مراجعه پژوهشگران حوزه و دانشگاه است.
- کتابخانه تخصصی امام علی(ع): که کتاب‌های مخصوص به آن امام(ع) را دربردارد.
- کتابخانه صوتی: که دربردارنده هزاران لوح فشرده و نرم‌افزارهای علوم و فنون گوناگون است.
- فهرست‌نگاری: که به تنظیم کتابخانه و فهرست‌نویسی فنی برای آثار موجود مشغول است و براساس معیارهای جهانی کار می‌کند.
- انتشارات: این بخش به تدوین، چاپ و نشر کتاب‌هایی به نام کتابخانه، در موضوعات امام علی(ع)، نجف، نهج‌البلاغه و دیگر موضوعات مرتبط می‌پردازد که تاکنون ده‌ها اثر عرضه کرده است. همچنین برخی آثار آن «احیاء تراث» است که نسخه‌های قدیمی را با تحقیق جدید عرضه کرده است.
- سایت: برای ارتباط با شبکه‌های جهانی و استفاده دیگران، پایگاه اینترنتی مکتبة الروضة الحیدریه، با آدرس www.haydarya.com طراحی شده است.
- حفاظت و بازسازی: این بخش به نگهداری و صحافی و جلد کردن کتاب‌های موجود و ترمیم کتاب‌های قدیمی و اهدایی می‌پردازد.
- استنساخ: بخش کپی و نسخه‌برداری از کتاب‌ها برای پژوهشگرانی که از استان‌ها و شهرهای مختلف مراجعه می‌کنند.
- بخش ویژه بانوان: این بخش برای پاسخ‌گویی به نیاز بانوان پژوهشگر به وجود آمده است.[۶]
پیوند به بیرون
- مکتبة الروضة الحیدریه.
- معرفی مکتبة الروضة الحیدریة، شبکة الإمام علی(ع).
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ کتاب‌نامه حرم امام علی (ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۱.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ کتاب‌نامه حرم امام علی (ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۲.
- ↑ اشخاص و مؤسسات دعمت المكتبة، مکتبة الروضة الحیدریة.
- ↑ کتاب‌نامه حرم امام علی (ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۳ و ۱۱۴.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ کتاب‌نامه حرم امام علی (ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۵.
- ↑ کتاب‌نامه حرم امام علی (ع)، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۱۵ و ۱۱۶.