مقام: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۳ نوامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۰:۳۱

مقام، در زيارتگاه‌ها، به جاى خاصى كه، به نحوی، به يكى از معصومان(ع)، پیامبران يا اوليا ارتباط یافته، مقام گفته می‌شود. برای نمونه، وی در آن‌ مکان حضور يافته یا اقامت کرده يا عبادت كرده است؛ مانند مقام ابراهیم(ع) در مسجدالحرام، مقام خضر(ع) در مسجد اموی دمشق و مقام صاحب الزمان(ع) در کربلا.

واژه‌شناسی

مقام، واژه‌ای عربی، اسم مکان^[۱] و به معنای جای دو گام^[۲] و جای ایستادن^[۳] است. برخی، معانی دیگری نیز به آن افزوده‌اند؛ مانند توقّفگاه، جايگاه، جاى اقامت، خانه، مسكن، رتبه و منزلت.^[۴] مقام، به عنوان مصدر و به معنای ایستادن^[۵] و به عنوان اسم زمان و به معنای زمان ایستادن نیز به کار رفته است.^[۱] این واژه در قرآن، در چندین آیه به کار رفته است.^[۶] مقام، يك معناى مصطلح عرفانى نیز داشته كه اشاره به درجات سير و سلوك و مراحل مختلف عرفان است؛ مانند مقام رضا، مقام فنا، و مقام جمع.^[۴]

در زیارتگاه‌ها

در زيارتگاه‌ها، به جاى خاصى كه، به نحوی، به يكى از معصومان(ع)، پیامبران، يا اوليا ارتباط یافته، مقام گفته می‌شود؛ برای نمونه، وی در آن‌ مکان حضور يافته یا اقامت کرده يا عبادت كرده است؛ مانند مقام خضر در مسجد اموى دمشق، مقام صاحب‌ الزمان(ع) در كربلا و مقام امام صادق(ع) در مسجد كوفه. حتى به مسجد بُراثا به سبب حضور امام على(ع) در آن، «مقام الامام على(ع)» نيز گفته مى‌شود.

مقام ابراهیم(ع)، در مسجدالحرام، سنگى است درون يك محفظه شيشه‌اى كه بر آن جاى پاى حضرت ابراهيم(ع)، هنگام بناى كعبه، نقش بسته است. این مقام در قرآن، یکی از نشانه‌های روشن مسجد الحرام دانسته شده^{[یادداشت ۱]}^[۷] و سفارش شده كنار آن نماز خوانده شود.^{[یادداشت ۲]}^[۸] اصطلاح «قدمگاه»، که در بسيارى جاها نزد مردم شهرت داشته و به قداست آن باور دارند، به «مقام» اشاره دارد.^[۴]

پانوشت

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ مفردات ألفاظ القرآن، ص691.
↑ كتاب العين، ج‏5، ص232؛ المحيط في اللغة، ج‏6، ص58
↑ الصحاح، ج‏5، ص2017؛ الفروق في اللغة، ص303.
↑ ^۴٫۰ ^۴٫۱ ^۴٫۲ فرهنگ نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۱، ص92.
↑ الصحاح، ج‏5، ص2017؛ الفروق في اللغة، ص303؛ مفردات ألفاظ القرآن، ص691.
↑ سوره یونس، آیه۷۱؛ سوره الرحمن، آیه۴۶؛ سوره بقره، آیه ۱۲۵؛ سوره آل عمران، آیه ۹۷؛ سوره دخان، آیه ۲۶ و ۵۱؛ سوره مریم، آیه ۷۳؛ سوره صافات، آیه ۱۶۴؛ سوره نمل، آیه ۳۹.
↑ سوره آل عمران، آيه٩٧.
↑ سوره بقره، آيه ١٢۵.

↑ فِيهِ آيٰاتٌ بَيِّنٰاتٌ مَقٰامُ إِبْرٰاهِيمَ.
↑ وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقٰامِ إِبْرٰاهِيمَ مُصَلًّى.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله فرهنگ نامه زیارت، جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و یکم، زمستان ۱۳۹۳، ص۹۲ است.

كتاب العين، خليل بن احمد فراهيدى، نشر هجرت، قم، 1409ق.

المحيط فى اللغة، اسماعيل بن عباد صاحب، عالم الكتب، بيروت، 1414ق.

الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربية، اسماعيل بن حماد جوهرى، دار العلم للملايين، بيروت، 1376ق.

الفروق فى اللغة، حسن بن عبدالله عسكرى، دار الافاق الجديدة، بيروت، 1400ق.

مفردات ألفاظ القرآن، حسين بن محمد راغب اصفهانى، دار القلم، بيروت، 1412ق.

[:0-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ مفردات ألفاظ القرآن، ص691.

[2] كتاب العين، ج‏5، ص232؛ المحيط في اللغة، ج‏6، ص58

[3] الصحاح، ج‏5، ص2017؛ الفروق في اللغة، ص303.

[:1-4] ۴٫۰ ^۴٫۱ ^۴٫۲ فرهنگ نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۱، ص92.

[5] الصحاح، ج‏5، ص2017؛ الفروق في اللغة، ص303؛ مفردات ألفاظ القرآن، ص691.

[6] سوره یونس، آیه۷۱؛ سوره الرحمن، آیه۴۶؛ سوره بقره، آیه ۱۲۵؛ سوره آل عمران، آیه ۹۷؛ سوره دخان، آیه ۲۶ و ۵۱؛ سوره مریم، آیه ۷۳؛ سوره صافات، آیه ۱۶۴؛ سوره نمل، آیه ۳۹.

[8] سوره آل عمران، آيه٩٧.

[10] سوره بقره، آيه ١٢۵.

[7] فِيهِ آيٰاتٌ بَيِّنٰاتٌ مَقٰامُ إِبْرٰاهِيمَ.

[9] وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقٰامِ إِبْرٰاهِيمَ مُصَلًّى.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[یادداشت ۱]

[۷]

[یادداشت ۲]

[۸]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]]
-'''مقام'''،
+'''مقام'''، در زيارتگاه‌ها، به جاى خاصى كه، به نحوی، به يكى از [[معصومان(ع)]]، پیامبران يا اوليا ارتباط یافته، مقام گفته می‌شود. برای نمونه، وی در آن‌ مکان حضور يافته یا اقامت کرده يا عبادت كرده است؛ مانند [[مقام ابراهیم(ع)]] در [[مسجدالحرام]]، مقام خضر(ع) در مسجد اموی دمشق و [[مقام حضرت مهدی (کربلا)|مقام صاحب الزمان(ع)]] در کربلا.
 ==واژه‌شناسی==
-مقام، واژه‌ای عربی، اسم مکان<ref name=":0">مفردات ألفاظ القرآن، ص691.</ref> و به معنای جای دو گام<ref>كتاب العين، ج‏5، ص232؛ المحيط في اللغة، ج‏6، ص58</ref> و جای ایستادن<ref>الصحاح، ج‏5، ص2017؛ الفروق في اللغة، ص303.</ref> آمده است.
+مقام، واژه‌ای عربی، اسم مکان<ref name=":0">مفردات ألفاظ القرآن، ص691.</ref> و به معنای جای دو گام<ref>كتاب العين، ج‏5، ص232؛ المحيط في اللغة، ج‏6، ص58</ref> و جای ایستادن<ref>الصحاح، ج‏5، ص2017؛ الفروق في اللغة، ص303.</ref> است. برخی، معانی دیگری نیز به آن افزوده‌اند؛ مانند توقّفگاه، جايگاه، جاى اقامت، خانه، مسكن، رتبه و منزلت.<ref name=":1" /> مقام، به عنوان مصدر و به معنای ایستادن<ref>الصحاح، ج‏5، ص2017؛ الفروق في اللغة، ص303؛ مفردات ألفاظ القرآن، ص691.</ref> و به عنوان اسم زمان و به معنای زمان ایستادن نیز به کار رفته است.<ref name=":0" /> این واژه در قرآن، در چندین آیه به کار رفته است.<ref>سوره یونس، آیه۷۱؛ سوره الرحمن، آیه۴۶؛ سوره بقره، آیه ۱۲۵؛ سوره آل عمران، آیه ۹۷؛ سوره دخان، آیه ۲۶ و ۵۱؛ سوره مریم، آیه ۷۳؛ سوره صافات، آیه ۱۶۴؛ سوره نمل، آیه ۳۹.</ref> مقام، يك معناى مصطلح عرفانى نیز داشته كه اشاره به درجات سير و سلوك و مراحل مختلف عرفان است؛ مانند مقام رضا، مقام فنا، و مقام جمع.<ref name=":1" />
-مقام، به عنوان مصدر و به معنای ایستادن<ref>الصحاح، ج‏5، ص2017؛ الفروق في اللغة، ص303؛ مفردات ألفاظ القرآن، ص691.</ref> و به عنوان اسم زمان و به معنای زمان ایستادن نیز به کار رفته است.<ref name=":0" />
-برخی، معانی دیگری نیز به آن افزوده‌اند؛ مانند توقّفگاه، جايگاه، جاى اقامت، خانه، مسكن، رتبه و منزلت.
-.
-فراهيدى، خليل بن احمد، كتاب العين، 9جلد، نشر هجرت - قم، چاپ: دوم، 1409 ه.ق.
-صاحب، اسماعيل بن عباد، المحيط فى اللغة، 11جلد، عالم الكتب - بيروت، چاپ: اول، 1414 ه.ق.
-جوهرى، اسماعيل بن حماد، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربية، 6جلد، دار العلم للملايين - بيروت، چاپ: اول، 1376 ه.ق.
-عسكرى، حسن بن عبدالله، الفروق فى اللغة، 1جلد، دار الافاق الجديدة - بيروت، چاپ: اول، 1400 ه.ق.
-مفردات ألفاظ القرآن، ص691
-و الْمَقَامُ‏ يكون مصدرا، و اسم مكان القيام، و زمانه. نحو: إِنْ كانَ كَبُرَ عَلَيْكُمْ‏ مَقامِي‏ وَ تَذْكِيرِي‏ [يونس/ 71]، ذلِكَ لِمَنْ‏
-مفردات ألفاظ القرآن، ص: 692
-خافَ‏ مَقامِي‏ وَ خافَ وَعِيدِ [إبراهيم/ 14]، وَ لِمَنْ خافَ‏ مَقامَ‏ رَبِّهِ‏ [الرحمن/ 46]، وَ اتَّخِذُوا مِنْ‏ مَقامِ‏ إِبْراهِيمَ مُصَلًّى‏ [البقرة/ 125]، فِيهِ آياتٌ بَيِّناتٌ‏ مَقامُ‏ إِبْراهِيمَ‏ [آل عمران/ 97]، و قوله: وَ زُرُوعٍ وَ مَقامٍ‏ كَرِيمٍ‏ [الدخان/ 26]، إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي‏ مَقامٍ‏ أَمِينٍ‏ [الدخان/ 51]، خَيْرٌ مَقاماً وَ أَحْسَنُ نَدِيًّا [مريم/ 73]، و قال: وَ ما مِنَّا إِلَّا لَهُ‏ مَقامٌ‏ مَعْلُومٌ‏ [الصافات/ 164]، و قال: أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ‏ تَقُومَ‏ مِنْ‏ مَقامِكَ‏ [النمل/ 39] قال الأخفش: في قوله‏ قَبْلَ أَنْ تَقُومَ مِنْ مَقامِكَ‏ [النمل/ 39]:
-راغب اصفهانى، حسين بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، 1جلد، دار القلم - بيروت، چاپ: اول، 1412 ه.ق.
-المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى، ج‏2، ص520
-َ وَ اسْمُ الْمَوْضِعِ (المَقَامُ‏) بِالْفَتْح‏
-فيومى، احمد بن محمد، المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى، 2جلد، موسسه دار الهجرة - قم، چاپ: دوم، 1414 ه.ق.
-<br />
 ==در زیارتگاه‌ها==
-در زيارتگاه‌ها، گاهى جاى خاصّى كه يكى از معصومين يا پيامبران و اولياى الهى در آن‌جا حضور يافته، يا عبادت كرده يا اقامت داشته‌اند، يا به گونه‌اى به آنان مرتبط است، «مقام» ناميده مى‌شود؛ مثل مقام خضر در مسجد اموى دمشق، مقام صاحب‌الزّمان در كربلا و مقام امام صادق (عليه السلام) در مسجد كوفه. حتى به مسجد بُراثا به سبب حضور امام على (عليه السلام) در آن، «مقام الامام على (عليه السلام) » نيز گفته مى‌شود.
+در زيارتگاه‌ها، به جاى خاصى كه، به نحوی، به يكى از [[معصومان(ع)]]، پیامبران، يا اوليا ارتباط یافته، مقام گفته می‌شود؛ برای نمونه، وی در آن‌ مکان حضور يافته یا اقامت کرده يا عبادت كرده است؛ مانند مقام خضر در مسجد اموى [[دمشق]]، [[مقام حضرت مهدی (کربلا)|مقام صاحب‌ الزمان(ع)]] در [[كربلا]] و مقام امام صادق(ع) در [[مسجد کوفه|مسجد كوفه]]. حتى به [[مسجد عتیقه|مسجد بُراثا]] به سبب حضور [[امام على(ع)]] در آن، «مقام الامام على(ع)» نيز گفته مى‌شود.
-در مسجدالحرام، سنگى درون يك محفظۀ شيشه‌اى است كه بر آن جاى پاى حضرت ابراهيم (عليه السلام) هنگام بناى كعبه و بالا بردن ديوار آن، نقش بسته است. در قرآن كريم هم از مكه و كعبه ياد شده و از نشانه‌هاى روشنى كه در مسجدالحرام است؛ از جمله مقام ابراهيم: ( فِيهِ آيٰاتٌ بَيِّنٰاتٌ مَقٰامُ إِبْرٰاهِيمَ ).<ref>سوره آل عمران، آيه٩٧.</ref>  نيز توصيۀ خداوند است كه در كنار مقام ابراهيم نماز بخوانيد: ( وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقٰامِ إِبْرٰاهِيمَ مُصَلًّى )<ref>سوره بقره، آيه ١٢۵.</ref> اصطلاح «قدمگاه» هم به همين نكته مربوط مى‌شود كه در بسيارى جاها نزد مردم شهرت دارد و به قداست آن معتقدند.
-مقام، يك معناى مصطلح عرفانى هم دارد كه اشاره به درجات سير و سلوك و مراحل مختلف عرفان و تصوّف است؛ همچون: مقام رضا، مقام فنا، مقام شكر، مقام جمع و... كه به اين مراحل «مقامات» هم گفته مى‌شود.
+[[مقام ابراهیم(ع)]]، در [[مسجدالحرام]]، سنگى است درون يك محفظه شيشه‌اى كه بر آن جاى پاى [[حضرت ابراهیم(ع)|حضرت ابراهيم(ع)]]، هنگام بناى [[كعبه]]، نقش بسته است. این مقام در قرآن، یکی از نشانه‌های روشن مسجد الحرام دانسته شده{{یادداشت|فِيهِ آيٰاتٌ بَيِّنٰاتٌ مَقٰامُ إِبْرٰاهِيمَ.}}<ref>سوره آل عمران، آيه٩٧.</ref>  و سفارش شده كنار آن نماز خوانده شود.{{یادداشت|وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقٰامِ إِبْرٰاهِيمَ مُصَلًّى.}}<ref>سوره بقره، آيه ١٢۵.</ref> اصطلاح «قدمگاه»، که در بسيارى جاها نزد مردم شهرت داشته و به قداست آن باور دارند، به «مقام» اشاره دارد.<ref name=":1">فرهنگ نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۱، ص92.</ref>
-<ref>فرهنگ نامه زیارت، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۲۱، ص92.</ref>
 ==پانوشت==
@@ خط ۵۹: / خط ۲۱: @@
 | پس از لینک = جواد محدثی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره بیست و یکم، زمستان ۱۳۹۳، ص۹۲
 | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/1374/1/92
-}}
+}}كتاب العين، خليل بن احمد فراهيدى، نشر هجرت، قم، 1409ق.
+المحيط فى اللغة، اسماعيل بن عباد صاحب، عالم الكتب، بيروت، 1414ق.
+الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربية، اسماعيل بن حماد جوهرى، دار العلم للملايين، بيروت، 1376ق.
+الفروق فى اللغة، حسن بن عبدالله عسكرى، دار الافاق الجديدة، بيروت، 1400ق.
+مفردات ألفاظ القرآن، حسين بن محمد راغب اصفهانى، دار القلم، بيروت، 1412ق.