خانه حضرت خدیجه(س)

خانه خدیجه(س)

اطلاعات اوليه
نام‌های دیگر	مولد فاطمه
مکان	مکه، زقاق الحجر
جنبه دینی
وابسته به دین/مذهب	اسلام، شیعه
تاریخ بنا
رویدادها	نزول وحی بر پیامبر (ص)، تولد فاطمه (س)
وضعیت فعلی
وضعیت بنا	از بین رفته

این خانه محل زندگی پیامبر(ص) با حضرت خدیجه(س) در شهر مکه بوده است. فرزندان حضرت خدیجه(س) در این خانه بدنیا آمده اند. محل وفات حضرت خدیجه نیز همین خانه گزارش شده است. مولد (زادگاه) فاطمه نام دیگر این منزل (س) بوده است. این در ساخت و سازهای آل سعود از بین رفته است.

موقعیت

خانه حضرت خدیجه (س) در شهر مکه و در کوچه عطارها(زقاق العطارین) که بعدها به کوچه سنگ(زقاق الحجر) شهرت یافته و در مجاورت خانه ابوسفیان قرار داشته است. این کوچه از یک‌سو به مسجدالحرام می‌رسیده است.

سرگذشت خانه

این خانه محل زندگی پیامبر(ص) با حضرت خدیجه (س) بوده است. بسیاری از آیات مکی قرآن کریم در این خانه نازل شده است. همچنین حضرت فاطمه(س) و دیگر فرزندان حضرت خدیجه(س) در این خانه بدنیا آمده اند. محل وفات حضرت خدیجه نیز همین خانه گزارش شده است. پیامبر (ص) پس از وفات حضرت خدیجه(س)، و تا زمان هجرت به مدینه در این خانه ساکن بود. به گفته ازرقی* خانه بعد از مهاجرت پیامبر به مدینه به تصرف عقیل بن ابی طالب* درآمد و سپس معاویه* آن را خرید و تبدیل به مسجد و از خانه پدرش ابوسفیان دری به آن باز کرد. ازرقی در جایی دیگر می گوید خانه را معتب پسر ابولهب عموی پیامبر، از دشمنان سرسخت آن حضرت) پس از مهاجرت پیامبر (ص)‏ اشغال نمود و پیامبر (ص) پس از فتح مکه، خانه را مطالبه نکرد.

نامهای خانه

این خانه به دلیل سکونت حضرت خدیجه(س) به دار (خانه) خدیجه شهرت یافته است و همچنین به دلیل ولادت حضرت فاطمه(س) در آن به نام مولد (زادگاه) فاطمه (س) نیز مشهور است.

خانه خدیجه (س) در گذر تاریخ

اطلاعات مربوط به خانه خدیجه و مشخصات آن، در منابع تاریخی، جغرافیایی و سفرنامه‌های مکه در دوره‌های مختلف ثبت و ضبط شده است. از جمله ابن جبیر*(م. ۶۱۴ق) ‏در سفرنامه مربوط به قرن ششم قمری‌اش خانه را معرفی کرده و از وجود بنایی به نام گنبد وحی (قبة الوحی: جایی که بر پیامبر وحی می‌شده) در این خانه و گنبدی کوچک بر محل به دنیا آمدن حضرت فاطمه خبر داده و گفته است که حسنین (ع) نیز در این خانه به دنیا آمده‌اند. در زمان فاسی (م. ۸۳۲ ق) نیز خانه را «مولد فاطمه» می‌خوانده‌اند و از مکانهایی بوده که زائران به زیارتش می‌رفته‌اند و در نظر مردم با فضیلت‌ترین خانه مکه بوده است. علی طبری (م. ۱۰۷۰ق) از سه مکان زیارتی جدا در این محل ـ مولد فاطمه، خانه خدیجه و قبة الوحی ـ یاد کرده که هر کدام دری جداگانه داشته‌اند. نویسنده مرآة الحرمین (تألیف: ۱۳۱۸–۱۳۲۵ق) ‏در شرح مبسوط خود درباره مشاهداتش از خانه و اشیای درون آن، تاریخچه‌ای از تعمیرات و بازسازی‌های آن نیز به دست داده است. خانه خدیجه از مکان‌های زیارتی عموم حجگزاران به ویژه شیعیان ایرانی بوده و در بسیاری از سفرنامه‌های حج ایرانیان، این مکان وصف شده است. برای نمونه، در سفرنامه‌ای از اواخر دوره ناصرالدین شاه قاجار (حک: ۱۳۱۳–۱۲۶۴ق) در وصف خانه خدیجه آمده است که صحنی سنگفرش از مرمر داشته، گنبدی بر تولدگاه حضرت فاطمه (س) بوده و یک اتاق درآن با عنوان عبادتگاه پیامبر (ص) مشهور بوده است. در سال ۱۲۶۵ قمری، در محل خانه تکیه‌ای مشهور به «تکیة السیدة فاطمة» به همت حکومت عثمانی برای استفاده فقرا ساخته شد ولی به گفته محمد طاهر کردی (م. ۱۴۰۰ق) در روزگار وی، اثری از تکیه نیست؛ بلکه مدرسه‌ای دینی برای حفظ قرآن کریم است که شهردار مکه شیخ عباس یوسف قطان (م. ۱۳۷۰ق) بنا کرده است.