کاربر:Gholampour/صفحه تمرین2: تفاوت میان نسخهها
Gholampour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Gholampour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{کعبه عمودی}} | {{کعبه عمودی}} | ||
[[پرونده:پلکان قدیمی کعبه.jpg|بندانگشتی|تصویری از پلکان قدیمی کعبه]] | |||
'''پلکان کعبه''' یا '''نردبان کعبه'''، پلکان متحرکی است که برای رفتن به داخل [[کعبه]] استفاده میشود. از گذشته [[کعبه]] دو پلکان داشته است، یکی پلکان خارجی برای ورود به درون کعبه و دیگری پلکانی که در داخل کعبه در [[رکن شامی]] قرار داشته و ثابت بود و برای صعود بر بام آن استفاده میشد. بنابر گزارشهای تاریخی تا پیش از بازسازی کعبه، پنج سال پیش از [[بعثت]]، در ورودی خانه کعبه همسطح با زمین بود. در این بازسازی، نخستین بار با هدف ایجاد مانع برای ورود سیل و نیز پیشگیری از ورود افراد بدون اجازه [[متولیان کعبه]]، درِ کعبه بالاتر از سطح زمین ساخته شد و از آن پس، پلکان و نردبان خارجی بارها تعمیر، بازسازی و تعویض شد. | |||
در [[فتح مکه]] [[پیامبر(ص)]] بر پلکان کعبه ایستاد و خطبه مشهورش را قرائت فرمود. همچنین در گزارشی، از صعود [[ابوذر]]، صحابی مشهور پیامبر(ص)، بر نردبان کعبه و تکیه بر [[باب الکعبه]] و نقل حدیثی در فضیلتهای [[اهل بیت(ع)]] یاد شده است. | |||
توصیف پلکان کعبه در منابع تاریخی دورههای مختلف آمده است. از جمله در سده ششم نردبان کعبه همچون منبری بزرگ با نُه پله وصف شده که بر پایههایی چوبین سوار بود و چهار چرخ داشت و در هنگام نیاز به نزدیکی باب الکعبه انتقال مییافت. پس از آن تاکنون، پلکان کعبه چندین بار تعویض شده است. | |||
==پلکان خارجی== | |||
{{کعبه عمودی}} | |||
در [[کعبه]] از سالهای دور از دو پلکان استفاده میشده است: پلکان خارجی برای ورود به درون کعبه و پلکان داخلی برای صعود بر بام آن. | |||
به گزارش [[ازرقی]]، تا پیش از بازسازی کعبه پنج سال پیش از [[بعثت]]، در ورودی خانه کعبه همسطح با زمین بود. در این بازسازی، نخستین بار با هدف ایجاد مانع برای ورود سیل و نیز پیشگیری از ورود افراد بدون اجازه [[متولیان کعبه]]، این در به بالاتر از سطح زمین انتقال یافت.<ref>اخبار مکه، ج1، ص159-163.</ref> به گزارشی، [[ابوحذیفة بن مغیره مخزومی]] پیشنهاد بالا بردن در و ساخت نردبان ورودی را در این بازسازی مطرح کرد.<ref>اخبار مکه، ج1، ص171.</ref> از آن پس، واردشوندگان به کعبه، کفشهای خود را میکندند و زیر نردبان ورودی قرار میدادند.<ref>اخبار مکه، ج1، ص174.</ref> در [[فتح مکه]] (10ق.) [[پیامبر(ص)]] بر پلکان کعبه ایستاد و خطبه مشهورش را قرائت فرمود.<ref>دلائل النبوه، ج5، ص85؛ تاریخ الاسلام، ج2، ص556.</ref> نیز در گزارشی، از صعود [[ابوذر]]، صحابی مشهور پیامبر(ص)، بر نردبان کعبه و تکیه بر [[باب الکعبه]] و نقل حدیثی در فضیلتهای [[اهلبیت(ع)]] یاد شده است.<ref>الامالی، ص482.</ref> از آن پس، پلکان و نردبان خارجی بارها تعمیر، بازسازی و تعویض شد و گزارشگران در دورههای گوناگون به وصف آن پرداختهاند. | |||
===توصیف پلکان=== | |||
به گزارش ازرقی (درگذشت پس از 241ق.) این پلکان از چوب ساج و به طول 5/8 ذرع (کمی بیش از 4 متر) و پهنای 5/3 ذرع (نزدیک به 2 متر) و دارای 13 پله بوده است.<ref>اخبار مکه، ج1، ص310؛ التاریخ القویم، ج4، ص140.</ref> در سده پنجم ق. پهنای نردبان به حدی بوده که 10 تن همزمان میتوانستند از آن استفاده کنند. ورود به درون کعبه در روزهای خاص برای همگان امکان داشت. پس از انتقال نردبان به نزدیکی باب الکعبه، مردم به درون کعبه رفته، [[نماز]] میخواندند.<ref>سفرنامه، ص130، 135-136.</ref> | |||
نردبان کعبه در سده ششم ق. همچون منبری بزرگ با نُه پله وصف شده که بر پایههایی چوبین سوار بود و از چهار چرخ برای سهولت در جابهجایی بهره میبرد. در هنگام نیاز، این نردبان به نزدیکی باب الکعبه انتقال مییافت و بالاترین پله با آستانه در مماس میشد.<ref>رحلة ابن جبیر، ص62-63.</ref> | |||
از این دوره تا سده هشتم ق. گزارشی درباره پلکان خارجی نیافتیم. در سال 766ق. به دستور سلطان مملوکی مصر، [[شعبان بن حسین]] (حک: 764-778ق.) نردبانی تازه نیز برای کعبه ساخته شد.<ref>اتحاف الوری، ج3، ص304؛ تاریخ عمارة المسجد الحرام، ص80.</ref> این نردبان همچون پلکان سده ششم ق. چهار پایهای منبر مانند بود که هنگام ورود به درون کعبه به نزدیک باب الکعبه منتقل میشد.<ref>رحلة ابن بطوطه، ج1، ص372.</ref> در سال 814ق. برخی از قسمتهای چوبی این پلکان تعمیر شد.<ref>شفاء الغرام، ج1، ص138؛ اتحاف الوری، ج3، ص488.</ref> | |||
===ارسال پلکان از سوی حاکمان=== | |||
به سال 818ق. سیفالدین شیخ محمودی، مشهور به [[مؤید چرکسی]] (حک: 815-824ق.) منبر و نردبانی برای کعبه فرستاد که در [[موسم حج]] همان سال جایگزین منبر و نردبان پیشین شدند.<ref>اتحاف الوری، ج3، ص529.</ref> بر این اساس، گزارش مربوط به ارسال نردبانی برای کعبه به سال 817ق. به دست سیفالدین شیخو سلطان مصر<ref>منائح الکرم، ج2، ص417.</ref> صحیح بهنظر نمیرسد. | |||
در گزارشی مربوط به سال 1040ق. در دوران عثمانی آمده است که پلکان خارجی کعبه با طول تقریبی چهار متر دارای هفت پله از چوب صنوبر بود که ورقهای مسی و آهنی داشت. این پلکان بر چهار چرخ مسی سوار بوده است.<ref>مفرحة الانام، ص69.</ref> | |||
در سال 1097ق. [[احمد پاشا]]، حکمران عثمانی [[جده]] و [[شیخ حرم]]، پلکان کعبه را تعویض کرد و برای آن نردهای قرار داد. این پلکان نخستین بار در 16 [[رمضان]] همان سال بهرهبرداری شد.<ref>منائح الکرم، ج5، ص19.</ref> [[کردی]] (درگذشت 1400ق.) درباره ارسال پلکانهایی از سوی حاکمان و بزرگان [[هند]] برای کعبه در سدههای 12 و 13ق. آورده است: | |||
[[حسین حمیدان هندی]]، از حاکمان محلی هند، پلکانی برای کعبه فرستاد که به سال 1116ق. به جده رسید. با خودداری [[سلیمان پاشا]]، حکمران جده، از پذیرش آن، این نردبان تا سال 1127ق. در جده ماند. در این سال، [[محمد پاشا]]، حکمران جده، آن را خرید و به کعبه فرستاد. در روز پنجشنبه 14 [[جمادی الثانی]] همان سال، این نردبان جایگزین پلکان پیشین شد. چهار روز بعد، [[شریف مکه]] به بهانه دریافت نکردن مجوز از [[دولت عثمانی]]، پلکان تازه را برداشت و آن را به خانه [[شیخ عبدالقادر شیبی]]، [[پردهدار کعبه]]، فرستاد. در پی دریافت اجازه از دربار عثمانی و پس از رنگآمیزی و تزئین، از این پلکان بهرهبرداری شد.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص141.</ref> | |||
[[محمد منورخان هندی]] نیز به سال 1240ق. پلکانی 11 پلهای از چوب ساج به ارتفاع دو متر و با دو متر پهنا و پنج متر طول برای کعبه فرستاد. این پلکان تا اواخر سده 14ق. در [[مسجدالحرام]] کنار دیوار برابر [[زمزم]] بود و هنگام درون شدن به کعبه استفاده میشد. این پلکان که ویژه مردان بود، چندین بار تعمیر شد. در گوشهای از آن، نام فرستنده و تاریخ ارسال آن به کعبه نقش بسته بود.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص141-143.</ref> | |||
در سال 1300ق. [[کلب علیخان]]، نایب السلطنه رامپور از شهرهای هند بین دهلی و حیدر آباد، پلکانی برای کعبه فرستاد که 14 پله داشت و در پی دریافت اجازه از دولت عثمانی، بهرهبرداری شد. این پلکان با ورقهای نقرهای به ارزش 85364 روپیه تزئین شده بود. به علت تزئینات بیش از حد، به صلاحدید دانشوران، از این نردبان برای ورود بانوان به درون کعبه استفاده میشد. این نردبان تا مدتی بدون استفاده رها شده بود. بعدها [[بنیشیبه]]، [[کلیدداران کعبه]]، نقرهها و چوبهای آن را تصرف کردند و اثری از آن باقی نماند.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص142-143.</ref> | |||
===ساخت پلکان در دوره سعودی=== | |||
به سال 1375ق. به دستور [[ملک سعود بن عبدالعزیز]] (حک: 1373-1384ق.) ساخت پلکانی برای کعبه آغاز شد. این پلکان 11 پلهای با بهرهگیری از چوبهای قوی و روکشهای نقرهای مزین به نقش و نگار عربی طلایی رنگ، در کارگاهی در [[مصر]] ساخته شد. این نردبان در روز چهارشنبه پنجم [[ذیحجه]] سال 1376ق. به کعبه رسید. روز بعد، ملک سعود با همراهی گروهی از سران کشورهای اسلامی حاضر در [[مراسم حج]]، برای شستوشوی درون کعبه آن را افتتاح کردند.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص142-143.</ref> | |||
کردی در وصف نردبان خارجی کعبه، به دوگونه نردبان در دوران خود اشاره دارد. گونه اول، نردبانی کوچک بود که تنها یک تن میتوانست از آن بالا رود. گونه دوم، پلکانی متحرک و عریض بود که چند نفر از آن بالا میرفتند. از این گونه دوم، دو عدد کنار [[چاه زمزم]] نگهداری میشد و در صورت نیاز به کنار [[کعبه]] انتقال مییافت.<ref>التاریخ القویم، ج4، ص140.</ref> | |||
با توجه به متحرک بودن پلکان خارجی، از آن در مواردی چون شستوشوی کعبه، نصب [[پرده کعبه|پرده]] آن، ورود منصبداران سعودی و میهمانان ویژه برای نمازگزاردن، و مراسم مربوط به تعمیرات و گسترشهای [[حرم]] استفاده میشود. به گفته کردی، ورود به کعبه در طول سال به ندرت به بیش از 15 مورد میرسید.<ref>التاریخ القویم، ج2، ص441.</ref> | |||
{| class="wikitable" width="30%" align="left" style="border:1px solid #ddd; margin:1em 1em 1em 0; padding:1em; font-size:75%; background:#E3FFE3; clear: both" | {| class="wikitable" width="30%" align="left" style="border:1px solid #ddd; margin:1em 1em 1em 0; padding:1em; font-size:75%; background:#E3FFE3; clear: both" | ||
!colspan="2" align="center" style="background-color: #baffba; font-size: 120%"|'''گاهشمار بازسازی پلکان خارجی کعبه''' | !colspan="2" align="center" style="background-color: #baffba; font-size: 120%"|'''گاهشمار بازسازی پلکان خارجی کعبه''' |
نسخهٔ ۵ مهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۲۲:۴۳
کعبه |
نامها |
بیت العتیق • بیت الله • بیت الحرام • بیت المحرم • بیت المعمور |
ارکان |
رکن عراقی • رکن شامی • رکن حجرالاسود • رکن یمانی |
اجزا |
باب الکعبه • باب التوبه • پلکان خارجی کعبه • ناودان کعبه • پرده کعبه • پرده درون کعبه • ستونهای کعبه • پلکان داخلی کعبه • سقف کعبه • برقع • حزام • آویزههای کعبه • شاذروان • ملتزم • مستجار |
پیشینه |
بازسازی کعبه • تاریخ بازسازی درِ کعبه • مولد علی(ع) |
متولیان |
ابوخفاد اسدی • ابوطالب• عبدالله بن عبدالعزی • تمیم بن مر |
مرتبط |
طواف • حجر الاسود • حطیم • حجر اسماعیل • مقام ابراهیم • حجابت • بیت الضراح • خط آغاز طواف • کارگاه پردهبافی • شستشوی کعبه • ابرق • ازلام • استقسام • |
پلکان کعبه یا نردبان کعبه، پلکان متحرکی است که برای رفتن به داخل کعبه استفاده میشود. از گذشته کعبه دو پلکان داشته است، یکی پلکان خارجی برای ورود به درون کعبه و دیگری پلکانی که در داخل کعبه در رکن شامی قرار داشته و ثابت بود و برای صعود بر بام آن استفاده میشد. بنابر گزارشهای تاریخی تا پیش از بازسازی کعبه، پنج سال پیش از بعثت، در ورودی خانه کعبه همسطح با زمین بود. در این بازسازی، نخستین بار با هدف ایجاد مانع برای ورود سیل و نیز پیشگیری از ورود افراد بدون اجازه متولیان کعبه، درِ کعبه بالاتر از سطح زمین ساخته شد و از آن پس، پلکان و نردبان خارجی بارها تعمیر، بازسازی و تعویض شد.
در فتح مکه پیامبر(ص) بر پلکان کعبه ایستاد و خطبه مشهورش را قرائت فرمود. همچنین در گزارشی، از صعود ابوذر، صحابی مشهور پیامبر(ص)، بر نردبان کعبه و تکیه بر باب الکعبه و نقل حدیثی در فضیلتهای اهل بیت(ع) یاد شده است.
توصیف پلکان کعبه در منابع تاریخی دورههای مختلف آمده است. از جمله در سده ششم نردبان کعبه همچون منبری بزرگ با نُه پله وصف شده که بر پایههایی چوبین سوار بود و چهار چرخ داشت و در هنگام نیاز به نزدیکی باب الکعبه انتقال مییافت. پس از آن تاکنون، پلکان کعبه چندین بار تعویض شده است.
پلکان خارجی
کعبه |
نامها |
بیت العتیق • بیت الله • بیت الحرام • بیت المحرم • بیت المعمور |
ارکان |
رکن عراقی • رکن شامی • رکن حجرالاسود • رکن یمانی |
اجزا |
باب الکعبه • باب التوبه • پلکان خارجی کعبه • ناودان کعبه • پرده کعبه • پرده درون کعبه • ستونهای کعبه • پلکان داخلی کعبه • سقف کعبه • برقع • حزام • آویزههای کعبه • شاذروان • ملتزم • مستجار |
پیشینه |
بازسازی کعبه • تاریخ بازسازی درِ کعبه • مولد علی(ع) |
متولیان |
ابوخفاد اسدی • ابوطالب• عبدالله بن عبدالعزی • تمیم بن مر |
مرتبط |
طواف • حجر الاسود • حطیم • حجر اسماعیل • مقام ابراهیم • حجابت • بیت الضراح • خط آغاز طواف • کارگاه پردهبافی • شستشوی کعبه • ابرق • ازلام • استقسام • |
در کعبه از سالهای دور از دو پلکان استفاده میشده است: پلکان خارجی برای ورود به درون کعبه و پلکان داخلی برای صعود بر بام آن.
به گزارش ازرقی، تا پیش از بازسازی کعبه پنج سال پیش از بعثت، در ورودی خانه کعبه همسطح با زمین بود. در این بازسازی، نخستین بار با هدف ایجاد مانع برای ورود سیل و نیز پیشگیری از ورود افراد بدون اجازه متولیان کعبه، این در به بالاتر از سطح زمین انتقال یافت.[۱] به گزارشی، ابوحذیفة بن مغیره مخزومی پیشنهاد بالا بردن در و ساخت نردبان ورودی را در این بازسازی مطرح کرد.[۲] از آن پس، واردشوندگان به کعبه، کفشهای خود را میکندند و زیر نردبان ورودی قرار میدادند.[۳] در فتح مکه (10ق.) پیامبر(ص) بر پلکان کعبه ایستاد و خطبه مشهورش را قرائت فرمود.[۴] نیز در گزارشی، از صعود ابوذر، صحابی مشهور پیامبر(ص)، بر نردبان کعبه و تکیه بر باب الکعبه و نقل حدیثی در فضیلتهای اهلبیت(ع) یاد شده است.[۵] از آن پس، پلکان و نردبان خارجی بارها تعمیر، بازسازی و تعویض شد و گزارشگران در دورههای گوناگون به وصف آن پرداختهاند.
توصیف پلکان
به گزارش ازرقی (درگذشت پس از 241ق.) این پلکان از چوب ساج و به طول 5/8 ذرع (کمی بیش از 4 متر) و پهنای 5/3 ذرع (نزدیک به 2 متر) و دارای 13 پله بوده است.[۶] در سده پنجم ق. پهنای نردبان به حدی بوده که 10 تن همزمان میتوانستند از آن استفاده کنند. ورود به درون کعبه در روزهای خاص برای همگان امکان داشت. پس از انتقال نردبان به نزدیکی باب الکعبه، مردم به درون کعبه رفته، نماز میخواندند.[۷]
نردبان کعبه در سده ششم ق. همچون منبری بزرگ با نُه پله وصف شده که بر پایههایی چوبین سوار بود و از چهار چرخ برای سهولت در جابهجایی بهره میبرد. در هنگام نیاز، این نردبان به نزدیکی باب الکعبه انتقال مییافت و بالاترین پله با آستانه در مماس میشد.[۸]
از این دوره تا سده هشتم ق. گزارشی درباره پلکان خارجی نیافتیم. در سال 766ق. به دستور سلطان مملوکی مصر، شعبان بن حسین (حک: 764-778ق.) نردبانی تازه نیز برای کعبه ساخته شد.[۹] این نردبان همچون پلکان سده ششم ق. چهار پایهای منبر مانند بود که هنگام ورود به درون کعبه به نزدیک باب الکعبه منتقل میشد.[۱۰] در سال 814ق. برخی از قسمتهای چوبی این پلکان تعمیر شد.[۱۱]
ارسال پلکان از سوی حاکمان
به سال 818ق. سیفالدین شیخ محمودی، مشهور به مؤید چرکسی (حک: 815-824ق.) منبر و نردبانی برای کعبه فرستاد که در موسم حج همان سال جایگزین منبر و نردبان پیشین شدند.[۱۲] بر این اساس، گزارش مربوط به ارسال نردبانی برای کعبه به سال 817ق. به دست سیفالدین شیخو سلطان مصر[۱۳] صحیح بهنظر نمیرسد.
در گزارشی مربوط به سال 1040ق. در دوران عثمانی آمده است که پلکان خارجی کعبه با طول تقریبی چهار متر دارای هفت پله از چوب صنوبر بود که ورقهای مسی و آهنی داشت. این پلکان بر چهار چرخ مسی سوار بوده است.[۱۴]
در سال 1097ق. احمد پاشا، حکمران عثمانی جده و شیخ حرم، پلکان کعبه را تعویض کرد و برای آن نردهای قرار داد. این پلکان نخستین بار در 16 رمضان همان سال بهرهبرداری شد.[۱۵] کردی (درگذشت 1400ق.) درباره ارسال پلکانهایی از سوی حاکمان و بزرگان هند برای کعبه در سدههای 12 و 13ق. آورده است:
حسین حمیدان هندی، از حاکمان محلی هند، پلکانی برای کعبه فرستاد که به سال 1116ق. به جده رسید. با خودداری سلیمان پاشا، حکمران جده، از پذیرش آن، این نردبان تا سال 1127ق. در جده ماند. در این سال، محمد پاشا، حکمران جده، آن را خرید و به کعبه فرستاد. در روز پنجشنبه 14 جمادی الثانی همان سال، این نردبان جایگزین پلکان پیشین شد. چهار روز بعد، شریف مکه به بهانه دریافت نکردن مجوز از دولت عثمانی، پلکان تازه را برداشت و آن را به خانه شیخ عبدالقادر شیبی، پردهدار کعبه، فرستاد. در پی دریافت اجازه از دربار عثمانی و پس از رنگآمیزی و تزئین، از این پلکان بهرهبرداری شد.[۱۶]
محمد منورخان هندی نیز به سال 1240ق. پلکانی 11 پلهای از چوب ساج به ارتفاع دو متر و با دو متر پهنا و پنج متر طول برای کعبه فرستاد. این پلکان تا اواخر سده 14ق. در مسجدالحرام کنار دیوار برابر زمزم بود و هنگام درون شدن به کعبه استفاده میشد. این پلکان که ویژه مردان بود، چندین بار تعمیر شد. در گوشهای از آن، نام فرستنده و تاریخ ارسال آن به کعبه نقش بسته بود.[۱۷]
در سال 1300ق. کلب علیخان، نایب السلطنه رامپور از شهرهای هند بین دهلی و حیدر آباد، پلکانی برای کعبه فرستاد که 14 پله داشت و در پی دریافت اجازه از دولت عثمانی، بهرهبرداری شد. این پلکان با ورقهای نقرهای به ارزش 85364 روپیه تزئین شده بود. به علت تزئینات بیش از حد، به صلاحدید دانشوران، از این نردبان برای ورود بانوان به درون کعبه استفاده میشد. این نردبان تا مدتی بدون استفاده رها شده بود. بعدها بنیشیبه، کلیدداران کعبه، نقرهها و چوبهای آن را تصرف کردند و اثری از آن باقی نماند.[۱۸]
ساخت پلکان در دوره سعودی
به سال 1375ق. به دستور ملک سعود بن عبدالعزیز (حک: 1373-1384ق.) ساخت پلکانی برای کعبه آغاز شد. این پلکان 11 پلهای با بهرهگیری از چوبهای قوی و روکشهای نقرهای مزین به نقش و نگار عربی طلایی رنگ، در کارگاهی در مصر ساخته شد. این نردبان در روز چهارشنبه پنجم ذیحجه سال 1376ق. به کعبه رسید. روز بعد، ملک سعود با همراهی گروهی از سران کشورهای اسلامی حاضر در مراسم حج، برای شستوشوی درون کعبه آن را افتتاح کردند.[۱۹]
کردی در وصف نردبان خارجی کعبه، به دوگونه نردبان در دوران خود اشاره دارد. گونه اول، نردبانی کوچک بود که تنها یک تن میتوانست از آن بالا رود. گونه دوم، پلکانی متحرک و عریض بود که چند نفر از آن بالا میرفتند. از این گونه دوم، دو عدد کنار چاه زمزم نگهداری میشد و در صورت نیاز به کنار کعبه انتقال مییافت.[۲۰]
با توجه به متحرک بودن پلکان خارجی، از آن در مواردی چون شستوشوی کعبه، نصب پرده آن، ورود منصبداران سعودی و میهمانان ویژه برای نمازگزاردن، و مراسم مربوط به تعمیرات و گسترشهای حرم استفاده میشود. به گفته کردی، ورود به کعبه در طول سال به ندرت به بیش از 15 مورد میرسید.[۲۱]
گاهشمار بازسازی پلکان خارجی کعبه | |
---|---|
پنج سال پیش از بعثت | ساخت پله به دلیل بالابردن ارتفاع در کعبه بازسازی قریش.خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ منابع بدون نام باید محتوا داشته باشند
|
سال | خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ منابع بدون نام باید محتوا داشته باشند
|
سال | خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ منابع بدون نام باید محتوا داشته باشند
|
اطلاعات اوليه |
---|
پلکان خارجی کعبه
موقعیت و تاریخ ساخت
موقعیت
تاریخچه
معماری
بازسازیها
وضعیت امروزی
گالری
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ اخبار مکه، ج1، ص159-163.
- ↑ اخبار مکه، ج1، ص171.
- ↑ اخبار مکه، ج1، ص174.
- ↑ دلائل النبوه، ج5، ص85؛ تاریخ الاسلام، ج2، ص556.
- ↑ الامالی، ص482.
- ↑ اخبار مکه، ج1، ص310؛ التاریخ القویم، ج4، ص140.
- ↑ سفرنامه، ص130، 135-136.
- ↑ رحلة ابن جبیر، ص62-63.
- ↑ اتحاف الوری، ج3، ص304؛ تاریخ عمارة المسجد الحرام، ص80.
- ↑ رحلة ابن بطوطه، ج1، ص372.
- ↑ شفاء الغرام، ج1، ص138؛ اتحاف الوری، ج3، ص488.
- ↑ اتحاف الوری، ج3، ص529.
- ↑ منائح الکرم، ج2، ص417.
- ↑ مفرحة الانام، ص69.
- ↑ منائح الکرم، ج5، ص19.
- ↑ التاریخ القویم، ج4، ص141.
- ↑ التاریخ القویم، ج4، ص141-143.
- ↑ التاریخ القویم، ج4، ص142-143.
- ↑ التاریخ القویم، ج4، ص142-143.
- ↑ التاریخ القویم، ج4، ص140.
- ↑ التاریخ القویم، ج2، ص441.