مسجد حمزة بن عبدالمطلب (مدینه): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
== مکان == | == مکان == | ||
مسجد در جنوب [[کوه احد]]<ref name=": | مسجد در جنوب [[کوه احد]]<ref name=":02">رحلة ابن جبير، ص154.</ref> و شرق [[مقبره شهدای احد]] در شمال مدینه قرار دارد.<ref>آثار اسلامی مکه و مدینه</ref> | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
[[ابراهیم رفعت باشا]] (م.1353ق.) نویسنده کتاب [[مرآت الحرمین]] در مقابل درب مسجد، سنگی را دیده که بر روی آن تاریخ بنای مسجد، در سال 275قمری اعلام شده بود.<ref>مرآة الحرمين، ج1، ص393.</ref> | [[ابراهیم رفعت باشا]] (م.1353ق.) نویسنده کتاب [[مرآت الحرمین]] در مقابل درب مسجد، سنگی را دیده که بر روی آن تاریخ بنای مسجد، در سال 275قمری اعلام شده بود.<ref>مرآة الحرمين، ج1، ص393.</ref> | ||
در 570قمری مادر خلیفه «[[الناصر عباسی]]» برروی [[مقبره شهدای احد|مقبره شهدا]] گنبدی عالی و محکم ساخت.<ref>تحقیق النصرة بتلخیص معالم دارالهجرة، ص477.</ref> مطابق نقل [[ابن جبیر اندلسی|ابن جُبَیر]] سفرنامه‌نویس اندلسی(م.614ق./1217م.)، در 580قمری مسجدی بر روی قبر حمزه بوده و قبر در داخل صحن مسجد کنار شهدای دیگر قرار داشته و مردم از خاک قرمز رنگ اطراف مقبره که منتسب به حمزه می‌دانستند، تبرک جویی می‌کردند.<ref name=": | در 570قمری مادر خلیفه «[[الناصر عباسی]]» برروی [[مقبره شهدای احد|مقبره شهدا]] گنبدی عالی و محکم ساخت.<ref>تحقیق النصرة بتلخیص معالم دارالهجرة، ص477.</ref> مطابق نقل [[ابن جبیر اندلسی|ابن جُبَیر]] سفرنامه‌نویس اندلسی(م.614ق./1217م.)، در 580قمری مسجدی بر روی قبر حمزه بوده و قبر در داخل صحن مسجد کنار شهدای دیگر قرار داشته و مردم از خاک قرمز رنگ اطراف مقبره که منتسب به حمزه می‌دانستند، تبرک جویی می‌کردند.<ref name=":02" /> | ||
در سال های بعد، گزارش هایی از تکمیل و توسعه بنا تا 893قمری در دست است<ref>مرآة الحرمين، ج1، ص392.</ref> [[احمد خیاری]] تاریخنگار مدینه (م.1380ق.) گزارشی از ساخت مسجدی زیبا بر روی قبر توسط حکومت عثمانی (677-1300ق./1299-1922م.) ارائه کرده است.<ref name=": | در سال های بعد، گزارش هایی از تکمیل و توسعه بنا تا 893قمری در دست است<ref>مرآة الحرمين، ج1، ص392.</ref> [[احمد خیاری]] تاریخنگار مدینه (م.1380ق.) گزارشی از ساخت مسجدی زیبا بر روی قبر توسط حکومت عثمانی (677-1300ق./1299-1922م.) ارائه کرده است.<ref name=":12">[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB%D8%A7.pdf&page=191 تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص191.]</ref> مسجد در ۱۳۲۵قمری، دارای بنایی محکم، بدون تزئینات و دارای یک گنبد بر بالای قبر حمزه توصیف شده.<ref>مرآة الحرمين، ج1، ص390.</ref> | ||
=== تخریب به دست وهابیون === | === تخریب به دست وهابیون === | ||
در حدود 1344قمری در جریان محاصره مدینه توسط وهابیون، مسجد به همراه مزار حمزه منهدم شد.<ref>كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب، ص55.</ref> دولت سعودی(شروع از 1280ق./1902م) مسجد موجود بر روی قبر را منهدم کرده و در 1383قمری به دور قبر حمزه و دیگر شهدای نزدیکش که بدون سقف مانده بودند، دیوار کشید سپس مسجد دیگری در مکان دیگر(در سمت شرق و نزدیک به قبر) بنا کرد.<ref name=": | در حدود 1344قمری در جریان محاصره مدینه توسط وهابیون، مسجد به همراه مزار حمزه منهدم شد.<ref>كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب، ص55.</ref> دولت سعودی(شروع از 1280ق./1902م) مسجد موجود بر روی قبر را منهدم کرده و در 1383قمری به دور قبر حمزه و دیگر شهدای نزدیکش که بدون سقف مانده بودند، دیوار کشید سپس مسجد دیگری در مکان دیگر(در سمت شرق و نزدیک به قبر) بنا کرد.<ref name=":12" /> | ||
=== بنای جدید مسجد حمزه === | === بنای جدید مسجد حمزه === | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
== نگارخانه == | == نگارخانه == | ||
=== تصاویر جدید مسجد === | === تصاویر جدید مسجد === | ||
<gallery> | <gallery> | ||
پرونده: | پرونده:مسجد_حمزه_8.png|از بیرون | ||
پرونده: | پرونده:مسجد_حمزه_9.png|جایگزین= | ||
پرونده: | پرونده:مسجد_حمزه_7.png|محدوده داخلی | ||
پرونده: | پرونده:مسجد_حمزه_10.png|جایگزین= | ||
</gallery> | </gallery> | ||
=== تصاویر قدیمی === | === تصاویر قدیمی === | ||
<gallery> | <gallery> | ||
پرونده: | پرونده:مسجد_حمزه1.png|تصویر قدیمی مسجد بر روی قبر حمزه، پیش از تخریب سال 1343قمری. بخشی از مسجد عسکر در سمت راست تصویر مشخص است. | ||
پرونده: | پرونده:مسجد_حمزه4.png|جایگزین=|تصویر قدیمی مسجد که بر روی قبر حمزه قرار دارد در ایام خاصی که مردم مدینه عادت به زیارت قبر حضرت حمزه داشتند.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص442</ref> | ||
پرونده: | پرونده:مسجد_حمزه3.png|تصویر داخل مسجد و قبر حضرت حمزه با حصاری که آن را احاطه کرده. | ||
پرونده: | پرونده:مسجد_حمزه_12.jpg|تصویر متعلق به سال 1904میلادی/1321قمری | ||
پرونده: | پرونده:مسجد_حمزه2.png|تصویر محدوده مسجد، پس از تخریب. | ||
پرونده: | پرونده:مسجد_حمزه_5.png|تصویر مسجد عسکر که مورد توسعه قرار گرفت. | ||
پرونده: | پرونده:مسجد_حمزه_6.png|تصویر مسجد جایگزین شده در مرحله دوم که در مکان فعلی مسجد حمزه قرار داشته است. | ||
پرونده: | پرونده:مسجد_حمزه_11.png|تصویر متعلق به حدود 2014میلادی/1435قمری | ||
</gallery> | </gallery> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع == | ==منابع == | ||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
*'''كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب'''، سید محسن امین، قم، مکتبة الحرمین، بی‌تا | *'''كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب'''، سید محسن امین، قم، مکتبة الحرمین، بی‌تا | ||
| خط ۹۲: | خط ۸۹: | ||
*'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م. | *'''معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م. | ||
*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م. | *'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م. | ||
*'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.{{پایان}} | *'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.{{پایان}}{{اماکن مدینه}} | ||
{{اماکن مدینه}} | |||
[[رده:مسجدهای مدینه]] | [[رده:مسجدهای مدینه]] | ||
[[رده:مکانهای تاریخی مدینه]] | [[رده:مکانهای تاریخی مدینه]] | ||
نسخهٔ ۸ آوریل ۲۰۲۵، ساعت ۰۸:۴۷
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مسجد سیدالشهدا * مسجد شهداء احد |
| مکان | عربستان * مدینه * در نزدیکی کوه احد |
| کاربری | مسجد |
| جنبه دینی | |
| بزرگداشت نزد | مسلمانان |
| وابسته به دین/مذهب | اسلام |
| آیین‌ها | اقامه نماز جماعت |
| وضعیت فعلی | |
| مساحت | 54هزار متر مربع |
| وضعیت بنا | موجود |
| گنجایش | 15 هزار نمازگزار |
مسجد حَمزة بن عبدالمُطلب در شرق مقبرة الشهدا در شمال مدینه قرار دارد. مسجد حمزه منتسب به حمزة بن عبدالمطلب عموی پیامبر(ص) می‌باشد و با نام مسجد سیدالشهدا نیز شناخته می‌شود. غزوه احد بین مسلمین و مشرکین در سال سوم هجرت در این محدوده به وقوع پیوسته است. مسجد پیشینه‌ای متصل به عصر نبوی دارد و تاریخچه آن از 570قمری که دارای گنبدی عالی ساخته شده توسط مادر خلیفه «الناصر عباسی» می‌شود، شکل جدیدی میگیرد. مسجد در 1344 قمری توسط وهابیت تخریب شده و بعد از آن در نزدیکی شرق آن مسجد جدیدی با همین نام ساخته شده است.
نام‌ها
مسجد حمزه منتسب به حمزة بن عبدالمطلب عموی پیامبر(ص) می‌باشد و برای مسجد، نام های قدیمی «المَشهَد» و «مشهد حمزة» بیان شده[۱] و امروزه بیشتر با نام‌های «مسجد شُهداء اُحد»[۲]، «مسجد سیدالشُهدا»[۳] و «جامع سيد الشهداء حمزة بن عبد المُطَلِب»[۴] شناخته می‌شود.
مکان
مسجد در جنوب کوه احد[۵] و شرق مقبره شهدای احد در شمال مدینه قرار دارد.[۶]
پیشینه
مسجد حمزه امروزه در میدان غزوه احد واقع شده و این اشاره به پیشینه تاریخی این منطقه دارد چراکه غزوه احد بین مسلمین و مشرکین در سال سوم هجرت در این محدوده به وقوع پیوسته است.[۷]
تاریخچه بنای مسجد
ابراهیم رفعت باشا (م.1353ق.) نویسنده کتاب مرآت الحرمین در مقابل درب مسجد، سنگی را دیده که بر روی آن تاریخ بنای مسجد، در سال 275قمری اعلام شده بود.[۸]
در 570قمری مادر خلیفه «الناصر عباسی» برروی مقبره شهدا گنبدی عالی و محکم ساخت.[۹] مطابق نقل ابن جُبَیر سفرنامه‌نویس اندلسی(م.614ق./1217م.)، در 580قمری مسجدی بر روی قبر حمزه بوده و قبر در داخل صحن مسجد کنار شهدای دیگر قرار داشته و مردم از خاک قرمز رنگ اطراف مقبره که منتسب به حمزه می‌دانستند، تبرک جویی می‌کردند.[۵]
در سال های بعد، گزارش هایی از تکمیل و توسعه بنا تا 893قمری در دست است[۱۰] احمد خیاری تاریخنگار مدینه (م.1380ق.) گزارشی از ساخت مسجدی زیبا بر روی قبر توسط حکومت عثمانی (677-1300ق./1299-1922م.) ارائه کرده است.[۱۱] مسجد در ۱۳۲۵قمری، دارای بنایی محکم، بدون تزئینات و دارای یک گنبد بر بالای قبر حمزه توصیف شده.[۱۲]
تخریب به دست وهابیون
در حدود 1344قمری در جریان محاصره مدینه توسط وهابیون، مسجد به همراه مزار حمزه منهدم شد.[۱۳] دولت سعودی(شروع از 1280ق./1902م) مسجد موجود بر روی قبر را منهدم کرده و در 1383قمری به دور قبر حمزه و دیگر شهدای نزدیکش که بدون سقف مانده بودند، دیوار کشید سپس مسجد دیگری در مکان دیگر(در سمت شرق و نزدیک به قبر) بنا کرد.[۱۱]
بنای جدید مسجد حمزه
بنای مسجد جدید در چند مرحله انجام شد. در مرحله اول مسجد عسکر که در سمت شرق و بسیار نزدیک به مسجد قدیم حمزه و مقبره شهدا بود را مورد توسعه قرار دادند (تا بدل از مسجد حمزه باشد) و پس از انجام توسعه به آن مسجد سیدالشهدا نیز می‌گفتند.[۱۴] در مرحله دوم مسجد توسعه‌یافته را از بین بردند و در جهت شرق آن مسجد جدیدی را ساخته و با نام مسجد سیدالشهدا جایگزین کردند. در مرحله سوم با توجه به کوچکی مسجد قبلی و کثرت زوار و حجاج، تصمیم به نقشه برداری و طراحی مسجدی جدید متناسب با اهمیت منطقه گرفته شد که منجر به شکل امروزی مسجد شده است.[۱۵]
شکل امروزی مسجد در سال ۲۰۱۷میلادی تکمیل شد. مساحت آن ۵۴هزار مترمربع است و با گنجایش ۱۵هزار نمازگزار، در سه کیلومتری شمال مسجدالنبی قرار دارد.[۱۶]
نگارخانه
تصاویر جدید مسجد
-
از بیرون -
-
محدوده داخلی -
تصاویر قدیمی
-
تصویر قدیمی مسجد بر روی قبر حمزه، پیش از تخریب سال 1343قمری. بخشی از مسجد عسکر در سمت راست تصویر مشخص است. -
تصویر قدیمی مسجد که بر روی قبر حمزه قرار دارد در ایام خاصی که مردم مدینه عادت به زیارت قبر حضرت حمزه داشتند.[۱۷] -
تصویر داخل مسجد و قبر حضرت حمزه با حصاری که آن را احاطه کرده. -
تصویر متعلق به سال 1904میلادی/1321قمری -
تصویر محدوده مسجد، پس از تخریب. -
تصویر مسجد عسکر که مورد توسعه قرار گرفت. -
تصویر مسجد جایگزین شده در مرحله دوم که در مکان فعلی مسجد حمزه قرار داشته است. -
تصویر متعلق به حدود 2014میلادی/1435قمری
پانویس
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص426
- ↑ وبسایت Welcome Saudi
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص426؛ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص189
- ↑ عناوین جستجوی عمومی گوگل
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ رحلة ابن جبير، ص154.
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص428-430.
- ↑ مرآة الحرمين، ج1، ص393.
- ↑ تحقیق النصرة بتلخیص معالم دارالهجرة، ص477.
- ↑ مرآة الحرمين، ج1، ص392.
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص191.
- ↑ مرآة الحرمين، ج1، ص390.
- ↑ كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب، ص55.
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص445.
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص445-455
- ↑ خبرگزاری ایکنا
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد۲، ص442
منابع
- كشف الارتياب في أتباع محمد بن عبد الوهاب، سید محسن امین، قم، مکتبة الحرمین، بی‌تا
- مرآة الحرمين، ابراهیم رفعت باشا، قاهره، المكتبه الثقافيه الدينيه، بی‌تا.
- فصل من تاريخ المدينة المنورة، على الحافظ، جده، مكتبة الثقاف
- آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1386ش.
- رحلة ابن جبير ( تذكرة بالأخبار عن اتفاقات الأسفار )، محمد بن احمد ابن جبیر، بیروت، العربیه، 2008م.
- تحقیق النصرة بتلخیص معالم دارالهجرة، ابوبکر بن حسین مراغی، فیوم، دارالفلاح للبحث العلمی و تحقیق التراث، 1430ق.
- معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
- وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
- تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.