مسجد خضراء

مَسْجدُالخَضْراء

اطلاعات اوليه
بنيانگذار	خضراء، خواهر عمران بن شاهین یا علی بن مظفر
کاربری	مسجد • مدرس
مشخصات
مساحت	۱۶۶متر مربع
وضعیت	فعال
امکانات	کتابخانه
معماری
معمار	حسین لرزاده (بازسازی)

مَسْجدُالخَضْراء یا جامع‌الخضراء(مسجد سبز)، یکی از مساجد قدیمی شهر نجف است که در شرق صحن مطهر واقع شده و حوزه درس و بحث آیت‌اللَّه خویی بوده است. سابقه تاریخی این مسجد به قرن هفتم هجری برمی‌گردد و به علی بن مظفر منسوب است. این مسجد در سال ۱۳۸۰ق به دستور آیت‌اللَّه خویی بازسازی شد.

علت نام‌گذاری

علت نام‌گذاری این مسجد به (الخضراء) (سبز) معلوم نيست، اما در منابع تاریخی 4 احتمال در وجه تسمیه مسجد داده شده است:

1. احتمال اول اين است که چون مسجد بعد از بناى عمارت حرم مطهر ساخته شد، مسجد (الحضرة) (حضرت) نام گرفت. اما بعدها اين نام نزد مردم تغيير كرده و مسجد خضرة (الخضراء) نام گرفت.

2. احتمال دومی که در منابع تاریخی داده می‌شود اين است که چون در فضاى آن سبزى كشت شده بود، مسجد خضرة (سبزى) نام گرفت. در جاى دیگر ذكر شده كه درويشى هندى گياهان سبزى را در حياط مسجد كاشت و از آن هنگام به اين نام مشهور شد.

3. برخی نیز احتمال داده‌اند وجود رنگ سبز در بخشی از این مسجد سبب این نام‌گذاری شده است.

4. احتمال چهارم این است که این مسجد را الخضراء، خواهر عمران بن شاهین بنا نهاد و به این نام معروف شد.

بانی مسجد

برخی منابع تاریخی، بانى اين مسجد را فردی به نام علی بن مظفر النجار می‌دانند. علی بن مظفر در ارثى سهم داشت كه به غصب از او گرفته شده بود. پس به زيارت بارگاه أميرالمؤمنين آمد و از حضرت يارى طلبيد و نذر كرد كه اگر سهم خود را بازستاند مسجدى را بنا كند. علي بن مظفر بعد از مدتى سهم خود را پس گرفت اما نذر خود را فراموش كرد. شبى در خواب حضرت أمير المؤمنين(ع) را مي بيند كه به او مى فرمايد : ( يا علي يوفون بالنذر) (اي على، نذر را ادا مى كنند). وى در پاسخ عرض كرد: (حباً وكرامة يا أمير المؤمنين) (نذرم را با عشق وكرامت أدا خواهم كرد) و مسجد را بنا نهاد.

موقعیت جغرافیایی

این مسجد به مساحت ۱۶۶متر مربع در ضلع شرقی صحن مطهر واقع شده و از ساخته‌های قرن هفتم هجری است که محراب آن با کتیبه‌های قرآنی و نقش‌های اسلیمی تزیین شده است. این مسجد محل تدریس «آیت‌الله‌العظمی سیدابوالقاسم خوئی» بوده است و هم‌اکنون، دیوار حائل میان مقبره ایشان (حجره ٣١) و مسجد را برداشته و آن را با پنجره‌ای مشبک، پوشش داده‌اند.

مسجد الخضراء در ضلع شرقی صحن مطهر علوی

معماری

اين مسجد دارای 2 درب است. درب داخلى كه به صحن مطهر راه دارد و در ايوان سوم سمت شرقى، در جهت راست درب مسلم بن عقيل، جنب آرامگاه آيت‌الله خوئى قرار دارد. اين درب، يك راهروى كوچك به آرامگاه آيت‌الله خوئى و از طرف دیگر به مسجد راه دارد. درب دوم ضمن ديوار خارجى قرار دارد. بعد از در ورودى، حياتى به مساحت (187مترمربع) قراردارد كه شامل وضو خانه و كفشدارى بوده و در بالاى آن طبقه دوم قرار دارد. سقف حيات به شكل مثلث بوده و از شيشه و چهارچوب‌هاى آهنى ساخته شده است.

تخریب و بازسازی

در ماه رجب سال 1368هجرى حكومت وقت، ثلث مسجد را براى توسعه دادن خيابان محيط حرم مطهر ويران كرد و بسيارى از مغازه‌ها و خانه‌ها و آرامگاه‌ها براى اين توسعه‌سازى ويران گردید. بخش باقی‌مانده شامل مسجدی با شبستانی کوچک و دیوارهای قطور و حیاطی نسبتا بزرگ بود. حضرت آيت‌الله خوئى در سال 1385ق دستور به بازسازى مسجد داد.

مدرس آيت‌الله خوئى

آيت‌الله خوئى در اين مسجد نماز جماعت را برپا مى نمود و سخنرانى‌های دروس حوزه علميه را ايراد مى كرد. در اين مسجد صدها مجتهد دروس فقهى خود را نزد آيت‌الله خوئى گذراندند ودر بسيارى از نقاط جهان منتشر شدند. مراجع تقليد نجف أشرف و بعضى از مراجع تقليد قم مقدس نيز در اين مسجد به تحصيل علم مى پرداختند. آيت‌الله سيستانى چندين سال در اين مسجد به تدريس و اقامه نماز جماعت پرداخت تا اينكه سازمان اوقاف وابسته به رژیم سرنگون شده بعث به بهانه ى ترميم و بازسازى مسجد، آن را بست.

بازگشایی

این مسجد که در زمان حکومت حزب بعث عراق بسته بود، بعد از سقوط صدام، به دستور آیت‌الله سیستانی تعمیر گردید و دوشنبه ۱ جمادی‌الاول سال ۱۴۲۷ق بازگشایی گردید و نماز جماعت به امامت سیدحسن مرعشی در آن اقامه شد.

منابع

این مقاله برگرفته از زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، ج1، ص46، برگرفته از مقاله «مسجد خضراء». است.

• راهنمای مصوّر سفر زیارتی عراق، سید احمد علوی، قم، معروف، ١٣٨٩ه. ش.