اسحاق بن مالک اشتر

اسحاق بن مالک اشتر، بنابر گزارش برخی منابع م‍تاخر، از یاران امام حسین(ع) بوده و در رکاب ایشان در کربلا به شهادت رسیده است، اما بیشتر عاشوراپژوهان به وجود چنین شخصی در کربلا اشاره نکرده‌اند.

حضور در کربلا

در منابع قدیمی هیچ اطلاعی از وجود، و زندگی او در دست نیست، اما بنا به گزارش برخی منابع م‍تاخر، اسحاق بن مالک اشتر در کربلا از یاران امام حسین(ع) بود و در رکاب سیدالشهداء به شهادت رسید.

گزارش فاضل دربندی

«فاضل دربندی» در دو کتاب خود «اسرار الشهادة» و «جواهر الایقان» از اسحاق نام برده، و وی را در شمار شهیدان کربلا ثبت کرده و نوشته است: "وی فرزند مالک اشتر، یار نزدیک امیرمؤمنان علی(ع) و برادر ابراهیم‌ بن مالک است".

رفتن به میدان

فاضل دربندی در ادامه می‌نویسد: پس از شهادت حبیب بن مظاهر، اسحاق به میدان رفت و در میدان این رجز را خواند:

"نَفْسی‌ فِداكُمْ طاعِنُوا وَجالِدُوا * حَتَّی يُبانَ مِنْكُمُ الْمُجاهِدُ"

"وَارْجُلًا تَتْبَعها سَواعِدُ * فی نَصْرِ مَولاىَ الْحُسَيْنِ الْعابِدُ"

"بِذاكَ اوْصانا ... الْوالِدُ * بِنَصْرِ ابْنِ الْمُرْتَضی یا جُحَّدُ"

"ای یاران حسین، جانم فدایتان، شمشیر و نیزه بزنید تا مجاهدان شناخته شوند و جدا گردند".

"و پاها و در پی آن بازوان، در یاری سرور عابدم حسین(ع) قطع شود".

"ای انکارکنندگان، پدر، ما را به یاری فرزند مرتضی سفارش کرده است".

حمله به لشکر دشمن

اسحاق هنگام مبارزه، به پرچمداران لشکر «ابن سعد» حمله کرد و گروهی از آنان را به هلاکت رساند. او پس از چند لحظه استراحت در میدان جنگ، بار دیگر بر آن جماعت حمله برد و این شعر را خواند:

"یا لَكَ يَوْماً کاسِفاً وصَعْبا * یا لَكَ يَوْماً لا يُواری‌ كَرْبا"

"یا ايُّها الْباغِی الَّذی‌ ارْتَكَبا * فَلا نَخافُ الْمَوْتَ کمّا قَرُبا"

"لِأَنَّ فینا بَطَلًا مُجرَّبا * اعْنِی الْحُسَینَ عِنْدَنا مُحبَّبا"

"فَالنَّفْسُ فینا لِلْقِتالِ تَطْلُبا * نَفْدیهِ بِالْامِّ ولا نَبْغِی الْابا"

"چه روزهای سخت و ترسناکی در پیش داری، روزهایی که سختی و رنج آن پوشیده نیست!".

"‌ای ستمگری که مرتکب ظلم گشته‌ای، ما از مرگ هنگامی که نزدیک شود، نمی‌هراسیم".

"چون حسین(ع) آن شجاع آزموده و محبوب، در میان ماست".

"جان‌های ما خواهان جنگ است، و پدر و مادر خود را فدای حسین(ع) خواهیم کرد".

شهادت اسحاق

بر اساس گزارشات فاضل دربندی، او در حمله‌اش نزدیک به پانصد سوار از شجاعان دشمن را به هلاكت رساند و آنقدر جنگید تا به فیض شهادت نائل شد.

نتیجه نهایی

همان‌گونه که یادآوری شد، در منابع کهن هیچ نام و نشانی از اسحاق وجود ندارد و فقط منابع متاخر به او پرداخته‌اند. بیشتر عاشوراپژوهان نیز از چنین فردی نام نبرده‌اند. از این‌رو باید در گزارش فاضل دربندی تردید کرد.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب ابراهیم بن مالک اشتر نخعی، محمود سامانی. بخش «نسل مالک»، ص18. است.

• اسرار الشهاده، فاضل دربندی.