خان حماد: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | ||
| عنوان | | عنوان = خان حماد | ||
| تصویر | | تصویر = خان حماد.jpg | ||
| اندازه تصویر | | اندازه تصویر = | ||
| | | بنیانگذار = | ||
| تأسیس | | تأسیس = ۱۱۸۹ق | ||
| کاربری | | کاربری = کاروانسرا | ||
| مکان | | مکان = وسط راه [[نجف]]-[[کربلا]] | ||
| نام‌های دیگر | | نام‌های دیگر = خان نص | ||
| وقایع مرتبط | | وقایع مرتبط = | ||
| ظرفیت | | ظرفیت = | ||
| وضعیت | | وضعیت = | ||
| مساحت | | مساحت = | ||
| امکانات | | امکانات = | ||
| شماره ثبت | | شماره ثبت = | ||
| معمار | | معمار = | ||
| سبک | | سبک = اسلامی | ||
| بازسازی | | بازسازی = | ||
| وبگاه | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''خان حماد''' یا '''خان نُص'''، مجموعه‌ای از چند کاروانسرا است، که وسط راه [[نجف]]-[[کربلا]] واقع شده، و تا نجف | '''خان حماد''' یا '''خان نُص'''، مجموعه‌ای از چند کاروانسرا است، که وسط راه [[نجف]]-[[کربلا]] واقع شده، و تا نجف ۴۴ کیلومترفاصله دارد. این کاروانسرا در سال ۱۱۸۹ق ساخته شده و در سال‌های بعدی، دیگران، کاروانسراهایی به آن افزوده‌اند. | ||
خان حماد، به دلیل قرار داشتن در وسط راه، و نبود پناهگاهی دیگر نزدیک آن، اهمیت زیادی داشته است. | خان حماد، به دلیل قرار داشتن در وسط راه، و نبود پناهگاهی دیگر نزدیک آن، اهمیت زیادی داشته است. | ||
==درباره خان حماد== | ==درباره خان حماد== | ||
خان حماد یا خان نُص، در وسط [[ناحیه حیدریه]]، در استان [[نجف]] قرار دارد.<ref>شبکة الأمام علی (پایگاه رسمی آستان علوی). https://www.imamali.net/?id= | خان حماد یا خان نُص، در وسط [[ناحیه حیدریه]]، در استان [[نجف]] قرار دارد.<ref>شبکة الأمام علی (پایگاه رسمی آستان علوی). https://www.imamali.net/?id=۴۸۲۴</ref> این کاروانسرا، اکنون در وسط راه نجف-[[کربلا]] واقع شده است. از خان حماد تا نجف نزدیک ۴۴ کیلومتر، تا [[خان مصلی]] ۲۲ کیلومتر<ref>منزلگاههای راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره۷، ص۶۹.</ref> و تا [[خان نخلیه]] ۲۱ کیلومتر فاصله است. این منزلگاه، در جنوب شرقی خان نخلیه واقع شده است. خان حماد، از جاده اصلی، از کربلا به سمت نجف، در سمت چپ جاده با فاصله ۲۴۰ متر قرار دارد. این کاروانسرا مساحت زیادی دارد و از نظر هندسی چند ضلعی نامتنظم است. معماری آن اسلامی بوده، دارای ایوان‌ها و طاق‌ها است.<ref>[https://www.imamali.net/?id=۴۸۲۴ العتبة العلویة المقدسة]</ref> | ||
خان حماد برای استراحت زائران '''عتبات''' مقدس ساخته شده بود.<ref> | خان حماد برای استراحت زائران '''عتبات''' مقدس ساخته شده بود.<ref>پایگاه اینترنتی www. Irarer. dr</ref> | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
خان حماد، از دیگر منزلگاههای مسیر [[نجف]]_[[کربلا]]، کهن‌تر است. | خان حماد، از دیگر منزلگاههای مسیر [[نجف]]_[[کربلا]]، کهن‌تر است. برای آغاز بنای خان حماد، تاریخ‌های مختلفی<ref>در عصر سلیمان، والی عثمانی (۱۷۷۴م. ۱۱۸۹ق)؛ پایگاه اینترنتی www. Irarer. Dr. و در سال ۱۲۰۰ق؛ اعیان الشیعه، ج۴۸، ص۶۲.</ref> بیان شده است. حیدر الجد، هر کدام از تاریخ‌ها را مربوط به یکی از کاروانسراهای این مجموعه دانسته، اولین کاروانسرا را مربوط به عصر سلیمان، والی عثمانی در سال ۱۱۸۹ق (۱۷۷۴م) می‌داند.<ref>منزلگاههای راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۷، ص۸۶.</ref> | ||
خان حماد، در گزارش فرمانده | خان حماد، در گزارش فرمانده لشکر [[بریتانیا]]، در سال ۱۳۲۹ق (۱۹۱۱م) دارای ۱۰ کاروانسرا، ۱۰۰ خانه و تعدادی آب‌انبار که در آنها آب خوردن وجود دارد، معرفی شده است.<ref>النجف الاشرف مدینة العلم و العمران، ص۳۰۹</ref> | ||
==سازنده== | ==سازنده== | ||
برای خان حماد سازندگان مختلفی معرفی شده‌اند. حیدر الجد، معتقد است، هر کدام از منزلگاههای این مجموعه را کسی ساخته است.<ref>منزلگاههای راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره | برای خان حماد سازندگان مختلفی معرفی شده‌اند. حیدر الجد، معتقد است، هر کدام از منزلگاههای این مجموعه را کسی ساخته است.<ref>منزلگاههای راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۷، ص۸۶.</ref> سازندگان آن، [[سید مهدی بحرالعلوم]]<ref>اعیان الشیعه، ج۴۸، ص۶۲.</ref> محمدصالح بن مصطفی کاسب بغدادی<ref>اعیان الشیعه، ج۴۸، ص۱۴۱.</ref> (متوفای ۱۲۸۷ق. ۱۸۷۰م)<ref>او از خاندان آل کبه بغدادی است. نام او را محمدصالح بن مصطفی کبه نیز گفته‌اند؛ خان المصلی لوحة تاریخیة فی العهد العثمانی الاخیر، ص۲.</ref> و [[مرتضی انصاری]]<ref>النجف الاشرف، مدینة العلم و العمران، ص۶۲.</ref> معرفی شده‌اند. | ||
==اهمیت== | ==اهمیت== | ||
موقعیت خان حماد، بهترین مکان برای ساخت خان بوده، زیرا [[خان مصلی]] در نزدیکی [[خان جذعان]]، آن را کم اهمیت می‌ساخت و [[خان نخیله]] نیز در نزدیکی [[کربلا]] بوده است. بنابراین زائران به یک کاروانسرا در این مکان نیاز داشته‌اند.<ref>منزلگاههای راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۷، ص۸۵.</ref> | |||
==از نگاه جهانگردان== | ==از نگاه جهانگردان== | ||
جان پترز، جهانگرد و استاد آمریکایی، خان حماد را در سال | جان پترز، جهانگرد و استاد آمریکایی، خان حماد را در سال ۱۲۰۸ق (۱۸۹۰م) ۵ منزلگاه کوچک در یک منزلگاه بزرگ معرفی کرده است.<ref>حرز الدین، معارف الرجال، ج۳، ص۱۵۲.</ref> لیدی دراور، این کاروانسرا را دارای دیوارهای بلند، خانه‌ها، چند اسطبل، چند دکان و بخش‌هایی مخصوص زائران معرفی کرده است.<ref>فی بلاد الرافدین، ص۸۱ و ۸۳.</ref> | ||
==علت نامگذاری== | ==علت نامگذاری== | ||
حماد، در زبان بادیه‌نشینان به معنی صحرا است؛ خان حماد به این نام شهرت یافته، زیرا در صحرا قرار گرفته است | حماد، در زبان بادیه‌نشینان به معنی صحرا است؛ خان حماد به این نام شهرت یافته، زیرا در صحرا قرار گرفته است و به جهت این که این خان، وسط راه [[کربلا]] و [[نجف]] واقع شده به آن نص گفته‌اند. نص در لهجه عوام [[عراق]] به معنای نصف است.<ref>النجف الاشرف مدینة العلم و العمران، ص۶۱ و ۶۲.</ref> | ||
==اکنون== | ==اکنون== | ||
بر پایه آخرین آمار، در سال | بر پایه آخرین آمار، در سال ۱۴۲۶ق، خان حماد، دارای پنج منزلگاه بوده است. حیاطی به شکل دایره و سقف‌دار در ورودی آن، ایوان‌های قوسی‌شکل و بلند، آثار چاه آب، رواق آجری، اتاقک‌هایی برای مراقبت و [[اذان]]، و [[محراب]] از سازه‌هایی است که در این کاروانسرا دیده شده است.<ref>منزلگاههای راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۷، ص۸۸ و ۸۹.</ref> | ||
مقاله | مقاله منزلگاههای راه کربلا و نجف، اطلاعاتی دقیق از معماری این کارونسرا ارائه داده است. | ||
==پانوشت== | ==پانوشت== | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
{{برگرفتگی | {{برگرفتگی | ||
| پیش از لینک = مقاله | | پیش از لینک = مقاله | ||
| منبع = | | منبع = منزلگاههای راه کربلا و نجف، حیدر الجد/محمد مهدی رضایی، | ||
| پس از لینک = فصلنامه فرهنگ زیارت، سال هشتم، شماره هفتم، تابستان | | پس از لینک = فصلنامه فرهنگ زیارت، سال هشتم، شماره هفتم، تابستان ۱۳۹۰، | ||
| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/ | | لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/۹۲۹/۱/۶۹ | ||
}} | }} | ||
[[رده:بناهای تاریخی مذهبی نجف]] | [[رده:بناهای تاریخی مذهبی نجف]] | ||
نسخهٔ ۱۶ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۰۹:۱۴
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| تأسیس | ۱۱۸۹ق |
| کاربری | کاروانسرا |
| مکان | وسط راه نجف-کربلا |
| نام‌های دیگر | خان نص |
| معماری | |
| سبک | اسلامی |
خان حماد یا خان نُص، مجموعه‌ای از چند کاروانسرا است، که وسط راه نجف-کربلا واقع شده، و تا نجف ۴۴ کیلومترفاصله دارد. این کاروانسرا در سال ۱۱۸۹ق ساخته شده و در سال‌های بعدی، دیگران، کاروانسراهایی به آن افزوده‌اند. خان حماد، به دلیل قرار داشتن در وسط راه، و نبود پناهگاهی دیگر نزدیک آن، اهمیت زیادی داشته است.
درباره خان حماد
خان حماد یا خان نُص، در وسط ناحیه حیدریه، در استان نجف قرار دارد.[۱] این کاروانسرا، اکنون در وسط راه نجف-کربلا واقع شده است. از خان حماد تا نجف نزدیک ۴۴ کیلومتر، تا خان مصلی ۲۲ کیلومتر[۲] و تا خان نخلیه ۲۱ کیلومتر فاصله است. این منزلگاه، در جنوب شرقی خان نخلیه واقع شده است. خان حماد، از جاده اصلی، از کربلا به سمت نجف، در سمت چپ جاده با فاصله ۲۴۰ متر قرار دارد. این کاروانسرا مساحت زیادی دارد و از نظر هندسی چند ضلعی نامتنظم است. معماری آن اسلامی بوده، دارای ایوان‌ها و طاق‌ها است.[۳] خان حماد برای استراحت زائران عتبات مقدس ساخته شده بود.[۴]
تاریخچه
خان حماد، از دیگر منزلگاههای مسیر نجف_کربلا، کهن‌تر است. برای آغاز بنای خان حماد، تاریخ‌های مختلفی[۵] بیان شده است. حیدر الجد، هر کدام از تاریخ‌ها را مربوط به یکی از کاروانسراهای این مجموعه دانسته، اولین کاروانسرا را مربوط به عصر سلیمان، والی عثمانی در سال ۱۱۸۹ق (۱۷۷۴م) می‌داند.[۶]
خان حماد، در گزارش فرمانده لشکر بریتانیا، در سال ۱۳۲۹ق (۱۹۱۱م) دارای ۱۰ کاروانسرا، ۱۰۰ خانه و تعدادی آب‌انبار که در آنها آب خوردن وجود دارد، معرفی شده است.[۷]
سازنده
برای خان حماد سازندگان مختلفی معرفی شده‌اند. حیدر الجد، معتقد است، هر کدام از منزلگاههای این مجموعه را کسی ساخته است.[۸] سازندگان آن، سید مهدی بحرالعلوم[۹] محمدصالح بن مصطفی کاسب بغدادی[۱۰] (متوفای ۱۲۸۷ق. ۱۸۷۰م)[۱۱] و مرتضی انصاری[۱۲] معرفی شده‌اند.
اهمیت
موقعیت خان حماد، بهترین مکان برای ساخت خان بوده، زیرا خان مصلی در نزدیکی خان جذعان، آن را کم اهمیت می‌ساخت و خان نخیله نیز در نزدیکی کربلا بوده است. بنابراین زائران به یک کاروانسرا در این مکان نیاز داشته‌اند.[۱۳]
از نگاه جهانگردان
جان پترز، جهانگرد و استاد آمریکایی، خان حماد را در سال ۱۲۰۸ق (۱۸۹۰م) ۵ منزلگاه کوچک در یک منزلگاه بزرگ معرفی کرده است.[۱۴] لیدی دراور، این کاروانسرا را دارای دیوارهای بلند، خانه‌ها، چند اسطبل، چند دکان و بخش‌هایی مخصوص زائران معرفی کرده است.[۱۵]
علت نامگذاری
حماد، در زبان بادیه‌نشینان به معنی صحرا است؛ خان حماد به این نام شهرت یافته، زیرا در صحرا قرار گرفته است و به جهت این که این خان، وسط راه کربلا و نجف واقع شده به آن نص گفته‌اند. نص در لهجه عوام عراق به معنای نصف است.[۱۶]
اکنون
بر پایه آخرین آمار، در سال ۱۴۲۶ق، خان حماد، دارای پنج منزلگاه بوده است. حیاطی به شکل دایره و سقف‌دار در ورودی آن، ایوان‌های قوسی‌شکل و بلند، آثار چاه آب، رواق آجری، اتاقک‌هایی برای مراقبت و اذان، و محراب از سازه‌هایی است که در این کاروانسرا دیده شده است.[۱۷] مقاله منزلگاههای راه کربلا و نجف، اطلاعاتی دقیق از معماری این کارونسرا ارائه داده است.
پانوشت
- ↑ شبکة الأمام علی (پایگاه رسمی آستان علوی). https://www.imamali.net/?id=۴۸۲۴
- ↑ منزلگاههای راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره۷، ص۶۹.
- ↑ العتبة العلویة المقدسة
- ↑ پایگاه اینترنتی www. Irarer. dr
- ↑ در عصر سلیمان، والی عثمانی (۱۷۷۴م. ۱۱۸۹ق)؛ پایگاه اینترنتی www. Irarer. Dr. و در سال ۱۲۰۰ق؛ اعیان الشیعه، ج۴۸، ص۶۲.
- ↑ منزلگاههای راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۷، ص۸۶.
- ↑ النجف الاشرف مدینة العلم و العمران، ص۳۰۹
- ↑ منزلگاههای راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۷، ص۸۶.
- ↑ اعیان الشیعه، ج۴۸، ص۶۲.
- ↑ اعیان الشیعه، ج۴۸، ص۱۴۱.
- ↑ او از خاندان آل کبه بغدادی است. نام او را محمدصالح بن مصطفی کبه نیز گفته‌اند؛ خان المصلی لوحة تاریخیة فی العهد العثمانی الاخیر، ص۲.
- ↑ النجف الاشرف، مدینة العلم و العمران، ص۶۲.
- ↑ منزلگاههای راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۷، ص۸۵.
- ↑ حرز الدین، معارف الرجال، ج۳، ص۱۵۲.
- ↑ فی بلاد الرافدین، ص۸۱ و ۸۳.
- ↑ النجف الاشرف مدینة العلم و العمران، ص۶۱ و ۶۲.
- ↑ منزلگاههای راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۷، ص۸۸ و ۸۹.
منابع
این مقاله برگرفته از مقاله منزلگاههای راه کربلا و نجف، حیدر الجد/محمد مهدی رضایی، فصلنامه فرهنگ زیارت، سال هشتم، شماره هفتم، تابستان ۱۳۹۰، است.