حیره: تفاوت میان نسخه‌ها
(←پیشینه) |
(←پیشینه) |
||
| خط ۳: | خط ۳: | ||
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | ||
== موقعیت == | ==موقعیت== | ||
سرزمين «حيره» واقع در جنوب شرقى نجف كنونى و كنار [[دریای نجف|درياچه‌اى]] به نام نجف{{یادداشت|این دریاچه، اكنون به طور كلّى خشك شده است. برخی بحر نجفِ کنونی را که باتلاقی است نزدیک نجف بخش باقی مانده از همان دریاچه دانسته‌اند.}} بوده كه درهْ پايين‌دست فرات و قسمت بالاى خليج فارس را دربر مى‌گرفته است.<ref name=":0" /> | سرزمين «حيره» واقع در جنوب شرقى نجف كنونى و كنار [[دریای نجف|درياچه‌اى]] به نام نجف{{یادداشت|این دریاچه، اكنون به طور كلّى خشك شده است. برخی بحر نجفِ کنونی را که باتلاقی است نزدیک نجف بخش باقی مانده از همان دریاچه دانسته‌اند.}} بوده كه درهْ پايين‌دست فرات و قسمت بالاى خليج فارس را دربر مى‌گرفته است.<ref name=":0" /> | ||
==پیشینه== | ==پیشینه== | ||
=== شکل‌گیری === | |||
آن بخش از كشور عراق كه به صورت جلگه‌اى بين دو رودخانه دجله و فرات قرار گرفته، بين‌النهرين نام دارد كه در قرون گذشته بسيار حاصلخيز و بابركت بوده است. در اين منطقه، تمدنى با سابقه چهارهزار ساله وجود داشته است و نخستين ساكنان جلگه مزبور، شيوهْ زندگى روستايى و صحرانشينى را رها كردند و به زندگى شهرى روى آوردند.<ref>تاريخ نوين عراق، ص ٢١؛ تاريخ سياسى اقتصادى عراق، ص ٢٢؛ عراق ساختارها و فرايند گرايش سياسى، ص ٢٨.</ref> | آن بخش از كشور عراق كه به صورت جلگه‌اى بين دو رودخانه دجله و فرات قرار گرفته، بين‌النهرين نام دارد كه در قرون گذشته بسيار حاصلخيز و بابركت بوده است. در اين منطقه، تمدنى با سابقه چهارهزار ساله وجود داشته است و نخستين ساكنان جلگه مزبور، شيوهْ زندگى روستايى و صحرانشينى را رها كردند و به زندگى شهرى روى آوردند.<ref>تاريخ نوين عراق، ص ٢١؛ تاريخ سياسى اقتصادى عراق، ص ٢٢؛ عراق ساختارها و فرايند گرايش سياسى، ص ٢٨.</ref> | ||
در بين‌النهرين سفلى قبايل مختلفى مى‌زيستند كه چادرهاى خود را در مكان جغرافيايى ثابتى كه بدان خو گرفته بودند، بر پا مى‌كردند. در دوران كوچ‌نشينى در اطراف اين خيمه‌گاه‌ها محيطى اقتصادى پديد آمد كه از خصال يكجانشينى برخوردار بود. به تدريج خيمه‌هاى كوچندگان ثبات پيدا كرد و شكل يكجانشينى به خود گرفت. | در بين‌النهرين سفلى قبايل مختلفى مى‌زيستند كه چادرهاى خود را در مكان جغرافيايى ثابتى كه بدان خو گرفته بودند، بر پا مى‌كردند. در دوران كوچ‌نشينى در اطراف اين خيمه‌گاه‌ها محيطى اقتصادى پديد آمد كه از خصال يكجانشينى برخوردار بود. به تدريج خيمه‌هاى كوچندگان ثبات پيدا كرد و شكل يكجانشينى به خود گرفت. از استقرار همين چادرنشينان پديد آمد.<ref name=":0" /> | ||
=== اوائل قرن سوم === | |||
در اوايل قرن سوم ميلادى عده‌اى از طوايف عرب در پايان روزگار اشكانيان، رو به كرانه فرات آوردند و بر بخش‌هايى از بين‌النهرين دست يافتند. اين مهاجرين رفته رفته روستاها و قلعه‌هايى بنا كردند كه از پيوستن آنها به يك‌ديگر، شهرهايى پديد آمد كه حيره از جمله آنها بود و در جايى نزديك محل كنونى كوفه در كنار بيابان قرار داشت. آب و هواى قابل تحمل، فراوانى جويبارهاى فرات، مساعد بودن شرايط طبيعى و هموار بودن زمين موجب آبادانى و توسعه اين سرزمين گرديد و توانست صحراگردان و چادرنشينان را به سوى تمدن پيش بَرد.<ref>كوفه پيدايش شهر اسلامى، ص ١۶و ١٧.</ref> | |||
=== از قرن سوم تا سال ۶٠٢ ميلادى === | |||
از قرن سوم تا سال ۶٠٢ ميلادى مركز سرزمينى به نام حيره بوده كه درهْ پايين‌دست فرات و قسمت بالاى خليج فارس را دربر مى‌گرفت.<ref name=":0">دائرة المعارف فارسى، ج اول، ص ٨٧٣.</ref> | |||
در اين منطقۀ باستانى عراق، قصرها، بناها، معبدها، ديرها و كنيسه‌هاى متعددى وجود داشته است. امروزه آن منطقه در حواشى نجف و كوفه قرار دارد.<ref name=":1">حیره، فرهنگنامه زیارت، فصلنامه زیارت، شماره ۵، ص۱۰.</ref> | در اين منطقۀ باستانى عراق، قصرها، بناها، معبدها، ديرها و كنيسه‌هاى متعددى وجود داشته است. امروزه آن منطقه در حواشى نجف و كوفه قرار دارد.<ref name=":1">حیره، فرهنگنامه زیارت، فصلنامه زیارت، شماره ۵، ص۱۰.</ref> | ||
| خط ۴۵: | خط ۵۳: | ||
*'''كامل الزيارات'''، | *'''كامل الزيارات'''، | ||
*'''كافى'''، | *'''كافى'''، | ||
*'''كوفه پيدايش شهر اسلامى'''، هشام جعيط، ترجمه ابوالحسن سروقد مقدم، | |||
*'''موسوعه العتبات المقدسه'''، جعفر خليلى، | *'''موسوعه العتبات المقدسه'''، جعفر خليلى، | ||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
نسخهٔ ۲ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۲۴
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Abbasahmadi1363 در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۹۸ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
موقعیت
سرزمين «حيره» واقع در جنوب شرقى نجف كنونى و كنار درياچه‌اى به نام نجف[یادداشت ۱] بوده كه درهْ پايين‌دست فرات و قسمت بالاى خليج فارس را دربر مى‌گرفته است.[۱]
پیشینه
شکل‌گیری
آن بخش از كشور عراق كه به صورت جلگه‌اى بين دو رودخانه دجله و فرات قرار گرفته، بين‌النهرين نام دارد كه در قرون گذشته بسيار حاصلخيز و بابركت بوده است. در اين منطقه، تمدنى با سابقه چهارهزار ساله وجود داشته است و نخستين ساكنان جلگه مزبور، شيوهْ زندگى روستايى و صحرانشينى را رها كردند و به زندگى شهرى روى آوردند.[۲]
در بين‌النهرين سفلى قبايل مختلفى مى‌زيستند كه چادرهاى خود را در مكان جغرافيايى ثابتى كه بدان خو گرفته بودند، بر پا مى‌كردند. در دوران كوچ‌نشينى در اطراف اين خيمه‌گاه‌ها محيطى اقتصادى پديد آمد كه از خصال يكجانشينى برخوردار بود. به تدريج خيمه‌هاى كوچندگان ثبات پيدا كرد و شكل يكجانشينى به خود گرفت. از استقرار همين چادرنشينان پديد آمد.[۱]
اوائل قرن سوم
در اوايل قرن سوم ميلادى عده‌اى از طوايف عرب در پايان روزگار اشكانيان، رو به كرانه فرات آوردند و بر بخش‌هايى از بين‌النهرين دست يافتند. اين مهاجرين رفته رفته روستاها و قلعه‌هايى بنا كردند كه از پيوستن آنها به يك‌ديگر، شهرهايى پديد آمد كه حيره از جمله آنها بود و در جايى نزديك محل كنونى كوفه در كنار بيابان قرار داشت. آب و هواى قابل تحمل، فراوانى جويبارهاى فرات، مساعد بودن شرايط طبيعى و هموار بودن زمين موجب آبادانى و توسعه اين سرزمين گرديد و توانست صحراگردان و چادرنشينان را به سوى تمدن پيش بَرد.[۳]
از قرن سوم تا سال ۶٠٢ ميلادى
از قرن سوم تا سال ۶٠٢ ميلادى مركز سرزمينى به نام حيره بوده كه درهْ پايين‌دست فرات و قسمت بالاى خليج فارس را دربر مى‌گرفت.[۱]
در اين منطقۀ باستانى عراق، قصرها، بناها، معبدها، ديرها و كنيسه‌هاى متعددى وجود داشته است. امروزه آن منطقه در حواشى نجف و كوفه قرار دارد.[۴]
علت نامگذاری
اصولاً لفظ «حيره» در زبان مردم عربستان جنوبى به معناى اردوگاه است. در برخى منابع آمده كه حيره لفظى آرامى بوده و به معناى مجموعه‌اى از خيمه‌هاست كه به اردوگاه ثابت اميران لَخمى تبديل شده و به مرور زمان، شكل شهر يافت.[۱]
در گذشته، حيره و نجف، اغلب با هم به كار ميرفته است. حيره زمانى شهرى بزرگ و مشهور در سرزمين عراق و در منطقۀ نجف بوده و به آن «حيرة النجف» هم ميگفتند كه در سه ميلى كوفه قرار داشته است.[۴]
حکومت حیره یا پادشاهان حیره
پادشاهان حيره در تاريخ مشهورند. ماجراى يكى از آنان به نام «منذر» و دو نديمى كه داشت و كشته شدن آن دو نديم به فرمان پادشاه در حال مستى و بناى دو قبۀ يادبود براى آن دو به نام «غريّين» در كتب تاريخ آمده است.[۵] (ر. ك: واژۀ «غرى») .
در روایات
در روايات است كه حضرت على (عليه السلام) منطقۀ ميان نجف تا حيره را به چهل‌هزار درهم از دهقانان خريد و بر اين معامله، شاهدانى گرفت؛ چون ميدانست مدفن او در اين منطقه خواهد بود.[۶] امام صادق (عليه السلام) نيز قبر حضرت على (عليه السلام) را در منطقۀ بين حيره و نجف معرفى ميكرد و به زيارت ميرفت.[۷] عبدالله بن سنان ميگويد: وقتى امام صادق (عليه السلام) در حيره بود، بارها به زيارت آن‌جا رفت و فرمود كه اين قبر على بن ابيطالب است.[۸]
پانوشت
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ دائرة المعارف فارسى، ج اول، ص ٨٧٣.
- ↑ تاريخ نوين عراق، ص ٢١؛ تاريخ سياسى اقتصادى عراق، ص ٢٢؛ عراق ساختارها و فرايند گرايش سياسى، ص ٢٨.
- ↑ كوفه پيدايش شهر اسلامى، ص ١۶و ١٧.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ حیره، فرهنگنامه زیارت، فصلنامه زیارت، شماره ۵، ص۱۰.
- ↑ موسوعه العتبات المقدسه، ج۶ ص٢٨.
- ↑ بحار الأنوار، ج ٢٢ ص ٣۶.
- ↑ كامل الزيارات، ص ٣۴.
- ↑ كافى، ج ١ ص ۴۵۶.
- ↑ این دریاچه، اكنون به طور كلّى خشك شده است. برخی بحر نجفِ کنونی را که باتلاقی است نزدیک نجف بخش باقی مانده از همان دریاچه دانسته‌اند.
منابع
- دائرة المعارف فارسى، غلامحسين مصاحب
- تاريخ نوين عراق، قب مار، ترجمه محمد عباس‌پور،
- تاريخ سياسى اقتصادى عراق، على بيگدلى،
- عراق ساختارها و فرايند گرايش سياسى، سيد حسين سيف زاده،.
- بحار الأنوار،
- كامل الزيارات،
- كافى،
- كوفه پيدايش شهر اسلامى، هشام جعيط، ترجمه ابوالحسن سروقد مقدم،
- موسوعه العتبات المقدسه، جعفر خليلى،