مسجد شیخ انصاری (نجف): تفاوت میان نسخه‌ها
(←بنا) |
جز (ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار:) |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
[[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | [[رده:مقاله‌های در دست ویرایش]] | ||
{{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | {{جعبه اطلاعات بنای مذهبی | ||
| تصویر = مسجد شیخ انصاری (نجف).jpeg | | تصویر = مسجد شیخ انصاری (نجف).jpeg | ||
}} | }} | ||
[[پرونده:مسجد شیخ انصاری (نجف)۲.jpg|بندانگشتی|[[امام خمینی]] در مسجد شیخ انصاری. ]] | [[پرونده:مسجد شیخ انصاری (نجف)۲.jpg|بندانگشتی|[[امام خمینی]] در مسجد شیخ انصاری.]] | ||
[[پرونده:مسجد شیخ انصاری (نجف)۳.jpg|بندانگشتی|نماد درونی مسجد شیخ انصاری.]] | [[پرونده:مسجد شیخ انصاری (نجف)۳.jpg|بندانگشتی|نماد درونی مسجد شیخ انصاری.]] | ||
==موقعیت== | == موقعیت == | ||
معروف به مسجد شیخ و مسجد ترک‌ها<ref name=":0" /> در قسمت جنوبی حرم امیرالمؤمنین × و تقریباً در انتهای بازار حُوَیش قرار دارد.<ref name=":1">ماضی النجف و حاضرها، ج 1، ص 116 .</ref> | معروف به مسجد شیخ و مسجد ترک‌ها<ref name=":0"/> در قسمت جنوبی حرم امیرالمؤمنین × و تقریباً در انتهای بازار حُوَیش قرار دارد.<ref name=":1">ماضی النجف و حاضرها، ج 1، ص 116.</ref> | ||
==نام== | == نام == | ||
این مسجد را | این مسجد را | ||
بیشتر به نام «مسجد | بیشتر به نام «مسجد شیخ» می‌نامند و چون بیش از یک قرن است که محل عزاداری | ||
آذربایجانی‌های مقیم نجف است، به «مسجد ترک‌ها» نیز شهرت دارد.<ref name=":0"/> در نقل دیگری | |||
آمده است: چون فرد بانی که پول به شیخ داد، از اهالی آذربایجان بوده و بعدها نیز | آمده است: چون فرد بانی که پول به شیخ داد، از اهالی آذربایجان بوده و بعدها نیز | ||
هزینه‌های آن توسط آذربایجانی‌ها تأمین می‌شد، به آن مسجد ترک‌ها می‌گویند.<ref>خاطرات شیخ محمد سمامی، ص 99.</ref> | |||
== ساخت == | |||
این مسجد که به دستور شیخ انصاری و با نظارت حاج حسن معمار ساخته شده،<ref name=":1"/> | |||
اما منزل مسکونی از خود نداشت | اما منزل مسکونی از خود نداشت | ||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
و مثل سایر طلاب و فضلا اجاره نشین بود. روزی عده ای از بازاریان و متمولین نجف | و مثل سایر طلاب و فضلا اجاره نشین بود. روزی عده ای از بازاریان و متمولین نجف | ||
خدمت شیخ | خدمت شیخ می‌رسند و عرض می‌کنند: آقا! شما چرا برای خود خانه ای تهیه نمی‌کنید | ||
تا از اجاره نشینی خلاص شوید، با این که این همه پول به دستتان | تا از اجاره نشینی خلاص شوید، با این که این همه پول به دستتان می‌رسد؟! ایشان | ||
جواب | جواب می‌دهند: این پول‌ها مربوط به بیت المال است و جزو اموال شخصی من نیست. | ||
در این میان یکی از آنها مبالغی از اموال شخصی خود به شیخ | در این میان یکی از آنها مبالغی از اموال شخصی خود به شیخ می‌دهد و می‌گوید: آقا! | ||
این پول از اموال شخصی بنده است و وجوه شرعی نیست. از این پول برای خودتان | این پول از اموال شخصی بنده است و وجوه شرعی نیست. از این پول برای خودتان | ||
منزلی تهیه فرمایید. مرحوم شیخ انصاری پول را رد | منزلی تهیه فرمایید. مرحوم شیخ انصاری پول را رد نمی‌کند و می‌گیرد. آن شخص | ||
عازم سفر حج | عازم سفر حج می‌شود و بعد از دو یا سه ماه که بازمی‌گردد، خدمت شیخ می‌رسد و | ||
سؤال | سؤال می‌کند: آقا! خرید منزل به کجا انجامید؟ مرحوم شیخ می‌فرماید: خانه خریداری | ||
شد؛ اگر مایل هستی ببینی، با هم برویم نشانت بدهم. شیخ دست او را گرفت و به | شد؛ اگر مایل هستی ببینی، با هم برویم نشانت بدهم. شیخ دست او را گرفت و به | ||
«بازار حُوَیش» آورد و مسجدی را که با پول آن فرد ساخته بود، به او نشان می‌دهد و | |||
می‌فرماید: این خانه من است.<ref name=":0">خاطرات شیخ محمد فاضل استرآبادی، ص۱۸۸.</ref> | |||
==بنا== | == بنا == | ||
مسجد شیخ انصاری از دو بخش عمده تشکیل شده است: بخش اول شامل شبستانی | مسجد شیخ انصاری از دو بخش عمده تشکیل شده است: بخش اول شامل شبستانی | ||
به مساحت | به مساحت ۴۰ متر در ۲۵ متر مربع می‌باشد که در دیوار جنوبی آن محرابی ساده و آجری قرار دارد. بخش دوم آن، صحن مسجد است که در ضلع شمالی مسجد واقع است. | ||
اطراف صحن مسجد نیز | اطراف صحن مسجد نیز حجره‌ها و قسمت اداری مسجد را در برمی گیرد.<ref name=":2">خاطرات شیخ محمد فاضل استرآبادی، ص 148.</ref> | ||
==اهمیت== | == اهمیت == | ||
مسجد شیخ انصاری از همان ابتدای بنا، مورد توجه و عنایت علما، بزرگان و مراجع | مسجد شیخ انصاری از همان ابتدای بنا، مورد توجه و عنایت علما، بزرگان و مراجع | ||
وقت بوده است. بسیاری از آنان در این مکان مقدس به اقامه نماز جماعت و تدریس | وقت بوده است. بسیاری از آنان در این مکان مقدس به اقامه نماز جماعت و تدریس | ||
فقه و اصول م یپرداختند. مرحوم آقا س ید | فقه و اصول م یپرداختند. مرحوم آقا س ید کاظم‌ی زدی) صاحب عروة الوثقی(مرحوم | ||
س ید عبدالهادی شیرازی و مرحوم س ید محمد حجت کوه کمری در این مسجد تدریس | س ید عبدالهادی شیرازی و مرحوم س ید محمد حجت کوه کمری در این مسجد تدریس | ||
داشتند. هم ظهرها و هم هنگام مغرب و عشاء نماز جماعت در این مسجد برگزار | داشتند. هم ظهرها و هم هنگام مغرب و عشاء نماز جماعت در این مسجد برگزار می‌شد. | ||
مرحوم آقا س ید حس ن خِرس ان از علمای مورد احترام نجف، نماز مغرب و عشاء را در | مرحوم آقا س ید حس ن خِرس ان از علمای مورد احترام نجف، نماز مغرب و عشاء را در | ||
آن برگزار | آن برگزار می‌کرد و مرحوم آقا س ید محمدتقی بحرالعلوم نیز نماز ظهر و عصر را در آن | ||
اقامه م ینمود. هر دوی ایشان از | اقامه م ینمود. هر دوی ایشان از خاندان‌های ریش هدار و معروف نجف به شمار می‌آمدند.<ref name=":2"/> | ||
مدتی نیز شهید سید اسدالله مدنی امامت این مسجد را بر عهده داشت.<ref>خاطرات آیةالله شیخ علی آل اسحاق، ص 168 .</ref> | مدتی نیز شهید سید اسدالله مدنی امامت این مسجد را بر عهده داشت.<ref>خاطرات آیةالله شیخ علی آل اسحاق، ص 168.</ref> | ||
==امام خمینی در مسجد شیخ== | == امام خمینی در مسجد شیخ == | ||
حضرت امام خمین ی که در آبان ماه | حضرت امام خمین ی که در آبان ماه ۱۳۴۴ ش برابر با جماد یالثانی ۱۳۸۵ وارد | ||
کشور عراق و شهر نجف اشرف شدند، از همان روزهای اول در مسجد شیخ انصاری به | کشور عراق و شهر نجف اشرف شدند، از همان روزهای اول در مسجد شیخ انصاری به | ||
اقامه نماز ظهر و عصر پرداختند. پیش از ورود ایشان، سید محمدتقی بحرالعلوم | اقامه نماز ظهر و عصر پرداختند. پیش از ورود ایشان، سید محمدتقی بحرالعلوم | ||
در آ نجا نماز جماعت برگزار م یکرد که ایشان برای احترام و تجلیل از مقام علمی و | در آ نجا نماز جماعت برگزار م یکرد که ایشان برای احترام و تجلیل از مقام علمی و | ||
انقلابی | انقلابی معظم‌له، جای نماز جماعت خویش را به امام خمینی واگذار نمود. از آن جا | ||
که این مسجد به منزل مسکونی حضرت امام نیز نزدیک بود، محل تدریس ایشان نیز | که این مسجد به منزل مسکونی حضرت امام نیز نزدیک بود، محل تدریس ایشان نیز | ||
همین مسجد انتخاب شد و تا مهرماه | همین مسجد انتخاب شد و تا مهرماه ۱۳۵۷)زمان خروج امام از نجف (به مدت ۱۴ | ||
سال این وضع ادامه داشت. حضرت امام خمینی در این مسجد، خارج فقه، از کتاب مکاسب | سال این وضع ادامه داشت. حضرت امام خمینی در این مسجد، خارج فقه، از کتاب مکاسب | ||
شیخ انصاری، باب بیع را تدریس | شیخ انصاری، باب بیع را تدریس می‌کردند و پیش و پس از تدریس، | ||
مطالبشان را می‌نوشتند و تکمیل می‌کردند که بعدها این ابحاث با نام | |||
«کتاب البیع» در پنج جلد چاپ شد. بر پایه گزارش فاطمه طباطبایی، عروس امام خمینی، وی صبح پس از مطالعه، برای تدریس به مسجد شیخ انصاری می‌رفته و یک ساعت و نیم مانده به ظهر برمی‌گشته و پیش از ظهر برای اقامه نماز ظهر به مسجد شیخ می‌رفته است.<ref>اقلیم خاطرات، ص 386.</ref> | |||
سید روح‌الله خمینی، در این مسجد، ضمن تدریس خارج فقه از باب بیع مکاسب محرمه شیخ انصاری، مبانی تشکیل حکومت اسلامی را در ۱۳جلسه از ۱ تا ۲۰ بهمن ۱۳۴۸ش. مطرح کرد.<ref name=":3">خاطرات فاضل استرآبادی، ص 153</ref> | سید روح‌الله خمینی، در این مسجد، ضمن تدریس خارج فقه از باب بیع مکاسب محرمه شیخ انصاری، مبانی تشکیل حکومت اسلامی را در ۱۳جلسه از ۱ تا ۲۰ بهمن ۱۳۴۸ش. مطرح کرد.<ref name=":3">خاطرات فاضل استرآبادی، ص 153</ref> | ||
کانون انقلاب اسلامی ایران | کانون انقلاب اسلامی ایران | ||
امام خمینی علاوه بر تدریس در مسجد شیخ، گاهی به | امام خمینی علاوه بر تدریس در مسجد شیخ، گاهی به مناسب‌هایی سخنرایی‌های | ||
مهم خویش را در راستای نهضت اس المی در این مسجد ایراد م یکردند. یکی از آنها، | مهم خویش را در راستای نهضت اس المی در این مسجد ایراد م یکردند. یکی از آنها، | ||
سخنرانی | سخنرانی معظم‌له در تاریخ اول تیرماه ۱۳۵۰ برابر با ۲۸ ربی عالثانی ۱۳۹۱ علیه جشن‌های | ||
۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی بود که در آن ایام توسط رژیم ستمشاهی برگزار می‌شد. ایشان | |||
ضمن انتقاد شدید از برگزاری این جشن پرهزینه و سکوت علمای نجف در برابر آن | ضمن انتقاد شدید از برگزاری این جشن پرهزینه و سکوت علمای نجف در برابر آن | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۱۵: | ||
فرمودند: برای این وضع باید عزا گرفت. سپس از علما و فضلای نجف خواستند تا در | فرمودند: برای این وضع باید عزا گرفت. سپس از علما و فضلای نجف خواستند تا در | ||
برابر این جنایات، | برابر این جنایات، بی‌تفاوت نباشند و اعتراض کنند و تلگراف بزنند. ایشان تأکید کردند | ||
که وظیفه روحانیت، دخالت در سیاست و مبارزه با ظالمان و تشکیل حکومت است و | که وظیفه روحانیت، دخالت در سیاست و مبارزه با ظالمان و تشکیل حکومت است و | ||
در نهایت اضافه فرمودند که امام حسین × نیز برای تشکیل حکومت قیام فرمودند.<ref>رک: صحیفه امام، ج 2، ص 358 تا 373 .</ref> | در نهایت اضافه فرمودند که امام حسین × نیز برای تشکیل حکومت قیام فرمودند.<ref>رک: صحیفه امام، ج 2، ص 358 تا 373.</ref> | ||
سخنرانی دیگر ایشان در تاریخ دوم دی ماه همان سال در مسجد شیخ انصاری است | سخنرانی دیگر ایشان در تاریخ دوم دی ماه همان سال در مسجد شیخ انصاری است | ||
| خط ۱۲۹: | خط ۱۲۵: | ||
که در آن از بدرفتاری رژیم بعثی عراق با علما و طلاب انتقاد نموده و دولت عراق را | که در آن از بدرفتاری رژیم بعثی عراق با علما و طلاب انتقاد نموده و دولت عراق را | ||
تهدید کردند که در صورت ادامه این وضع، تذکره )گذرنامه(شان را گرفته و از عراق | تهدید کردند که در صورت ادامه این وضع، تذکره) گذرنامه (شان را گرفته و از عراق | ||
خارج م یشوند و به لبنان م یروند.<ref>رک: صحیفه امام، ج 2، ص ۴۰۶.</ref> | خارج م یشوند و به لبنان م یروند.<ref>رک: صحیفه امام، ج 2، ص ۴۰۶.</ref> | ||
سخنرانی مورخ | سخنرانی مورخ ۱۰ دی ماه همان سال نیز پیرامون توصیه به وحدت طلاب و فضلا | ||
در مقابل | در مقابل توطئه‌های دشمن<ref>رک: صحیفه امام، ج 2، ص ۴۱۰.</ref> و هم چنین سخنرانی تاریخی معظم‌له پس از شهادت حاج | ||
آقا مصطفی و تأکید بر همبستگی روحانی و دانشگاهی و حمایت از روحانیت شیعه و | آقا مصطفی و تأکید بر همبستگی روحانی و دانشگاهی و حمایت از روحانیت شیعه و | ||
تأکید بر بطلان تز «اس الم منهای | تأکید بر بطلان تز «اس الم منهای روحانیت» همه و همه در مسجد شیخ انصاری نجف | ||
ایراد شد<ref>رک: صحیفه امام، ج۳، ص۲۳۴.</ref> و این مرکز به کانون انقلاب اسلامی تبدیل گشت. | ایراد شد<ref>رک: صحیفه امام، ج۳، ص۲۳۴.</ref> و این مرکز به کانون انقلاب اسلامی تبدیل گشت. | ||
افزون بر این مرحوم حاج آقا مصطفی خمینی فرزند برومند حضرت امام نیز در | افزون بر این مرحوم حاج آقا مصطفی خمینی فرزند برومند حضرت امام نیز در | ||
| خط ۱۴۸: | خط ۱۴۳: | ||
همین مسجد تدریس داشت. تفسیر قرآن ایشان که اکنون به چاپ رسیده، پیش از | همین مسجد تدریس داشت. تفسیر قرآن ایشان که اکنون به چاپ رسیده، پیش از | ||
ظهرها در این مسجد برای جمعی از فضلا تدریس | ظهرها در این مسجد برای جمعی از فضلا تدریس می‌شد. بعدازظهرها نیز ایشان در | ||
همین مسجد اصول فقه تدریس م یکرد.<ref>اقیلم خاطرات، ص186 و 390 .</ref> | همین مسجد اصول فقه تدریس م یکرد.<ref>اقیلم خاطرات، ص186 و 390.</ref> | ||
==اکنون== | == اکنون == | ||
این مسجد امروز نیز رونق و محوریت خود را حفظ کرده است. در بهمن ماه | این مسجد امروز نیز رونق و محوریت خود را حفظ کرده است. در بهمن ماه ۱۳۸۸ که | ||
به همراه برخی از اعضای هیئت تحریریه «فصلنامه فرهنگ | به همراه برخی از اعضای هیئت تحریریه «فصلنامه فرهنگ زیارت» توفیق سفر به شهر نجف | ||
و زیارت حرم امیرالمؤمنین × حاصل شد، از این مسجد دیدن کردیم. طلاب و فضلای | و زیارت حرم امیرالمؤمنین × حاصل شد، از این مسجد دیدن کردیم. طلاب و فضلای | ||
| خط ۱۶۱: | خط ۱۵۶: | ||
بسیاری در داخل مسجد و صحن آن مشغول درس و بحث بودند. نماز ظهر و عصر به امامت | بسیاری در داخل مسجد و صحن آن مشغول درس و بحث بودند. نماز ظهر و عصر به امامت | ||
مرعشی و نماز مغرب و عشاء به امامت سید مهدی خرسان اقامه م یشد.<ref>مسجد شیخ اعظم در نجف، فصلنامه زیارت، شماره ۷، ص۱۰۷.</ref> وی پس از ورود به مسجد، پیش از تدریس، چند دقیقه‌ای می‌نشست؛ پس از درس نیز که از منبر پاییین | مرعشی و نماز مغرب و عشاء به امامت سید مهدی خرسان اقامه م یشد.<ref>مسجد شیخ اعظم در نجف، فصلنامه زیارت، شماره ۷، ص۱۰۷.</ref> وی پس از ورود به مسجد، پیش از تدریس، چند دقیقه‌ای می‌نشست؛ پس از درس نیز که از منبر پاییین می‌آمد، چند دقیقه‌ای می‌نشست و سپس به خانه می‌رفت.<ref>. رک: خاطرات حجةالاسلام سید مهدی طاهری خر مآبادی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.</ref> | ||
==مدرسهای دیگر== | == مدرسهای دیگر == | ||
در ضلع شمالی مسجد شیخ، مدرسهای وجود دارد که آن هم به نام شیخ انصاری | در ضلع شمالی مسجد شیخ، مدرسهای وجود دارد که آن هم به نام شیخ انصاری | ||
| خط ۱۷۲: | خط ۱۶۷: | ||
ایرانی زیبا مفروش شده است. یکی از طلاب پاکستانی ساکن در مدرسه م یگفت: این | ایرانی زیبا مفروش شده است. یکی از طلاب پاکستانی ساکن در مدرسه م یگفت: این | ||
بازسازی و امکانات در پی عنایت ویژه مقام معظم رهبری حضرت آیةالله | بازسازی و امکانات در پی عنایت ویژه مقام معظم رهبری حضرت آیةالله خامن‌های انجام | ||
گرفته است.<ref name=":3" /> | گرفته است.<ref name=":3"/> | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
==منابع== | == منابع == | ||
{{برگرفتگی | {{برگرفتگی | ||
| پیش از لینک = مقاله | | پیش از لینک = مقاله | ||
| خط ۱۸۶: | خط ۱۸۱: | ||
| لینک = | | لینک = | ||
}} | }} | ||
* '''اقلیم خاطرات'''، فاطمه طباطبایی، نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی، | |||
*'''اقلیم خاطرات'''، فاطمه طباطبایی، نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی، | * '''خاطرات حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد فاضل استرآبادی'''، محمد فاضل استرآبادی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۸۷ش. | ||
*'''خاطرات حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد فاضل استرآبادی'''، محمد فاضل استرآبادی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۸۷ش. | * '''ماضی النجف و حاضرها'''، آل باقر محبوبه، دارالاضواء، بیروت، ۱۴۰۶ق. | ||
*'''ماضی النجف و حاضرها'''، آل باقر محبوبه، دارالاضواء، بیروت، ۱۴۰۶ق. | * '''خاطرات شیخ محمد سمامی'''، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، | ||
*'''خاطرات شیخ محمد سمامی'''، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، | * '''خاطرات آیةالله شیخ علی آل اسحاق'''، | ||
*'''خاطرات آیةالله شیخ علی آل اسحاق'''، | |||
{{پایان}} | {{پایان}} | ||
نسخهٔ ۱۲ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۴:۰۰
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Abbasahmadi1363 در تاریخ ۱۹ مهر ۱۳۹۸ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
.jpeg) | |
| اطلاعات اوليه |
|---|
%DB%B2.jpg)
%DB%B3.jpg)
موقعیت
معروف به مسجد شیخ و مسجد ترک‌ها[۱] در قسمت جنوبی حرم امیرالمؤمنین × و تقریباً در انتهای بازار حُوَیش قرار دارد.[۲]
نام
این مسجد را
بیشتر به نام «مسجد شیخ» می‌نامند و چون بیش از یک قرن است که محل عزاداری
آذربایجانی‌های مقیم نجف است، به «مسجد ترک‌ها» نیز شهرت دارد.[۱] در نقل دیگری
آمده است: چون فرد بانی که پول به شیخ داد، از اهالی آذربایجان بوده و بعدها نیز
هزینه‌های آن توسط آذربایجانی‌ها تأمین می‌شد، به آن مسجد ترک‌ها می‌گویند.[۳]
ساخت
این مسجد که به دستور شیخ انصاری و با نظارت حاج حسن معمار ساخته شده،[۲]
اما منزل مسکونی از خود نداشت
و مثل سایر طلاب و فضلا اجاره نشین بود. روزی عده ای از بازاریان و متمولین نجف
خدمت شیخ می‌رسند و عرض می‌کنند: آقا! شما چرا برای خود خانه ای تهیه نمی‌کنید
تا از اجاره نشینی خلاص شوید، با این که این همه پول به دستتان می‌رسد؟! ایشان
جواب می‌دهند: این پول‌ها مربوط به بیت المال است و جزو اموال شخصی من نیست.
در این میان یکی از آنها مبالغی از اموال شخصی خود به شیخ می‌دهد و می‌گوید: آقا!
این پول از اموال شخصی بنده است و وجوه شرعی نیست. از این پول برای خودتان
منزلی تهیه فرمایید. مرحوم شیخ انصاری پول را رد نمی‌کند و می‌گیرد. آن شخص
عازم سفر حج می‌شود و بعد از دو یا سه ماه که بازمی‌گردد، خدمت شیخ می‌رسد و
سؤال می‌کند: آقا! خرید منزل به کجا انجامید؟ مرحوم شیخ می‌فرماید: خانه خریداری
شد؛ اگر مایل هستی ببینی، با هم برویم نشانت بدهم. شیخ دست او را گرفت و به «بازار حُوَیش» آورد و مسجدی را که با پول آن فرد ساخته بود، به او نشان می‌دهد و
می‌فرماید: این خانه من است.[۱]
بنا
مسجد شیخ انصاری از دو بخش عمده تشکیل شده است: بخش اول شامل شبستانی
به مساحت ۴۰ متر در ۲۵ متر مربع می‌باشد که در دیوار جنوبی آن محرابی ساده و آجری قرار دارد. بخش دوم آن، صحن مسجد است که در ضلع شمالی مسجد واقع است.
اطراف صحن مسجد نیز حجره‌ها و قسمت اداری مسجد را در برمی گیرد.[۴]
اهمیت
مسجد شیخ انصاری از همان ابتدای بنا، مورد توجه و عنایت علما، بزرگان و مراجع
وقت بوده است. بسیاری از آنان در این مکان مقدس به اقامه نماز جماعت و تدریس
فقه و اصول م یپرداختند. مرحوم آقا س ید کاظم‌ی زدی) صاحب عروة الوثقی(مرحوم
س ید عبدالهادی شیرازی و مرحوم س ید محمد حجت کوه کمری در این مسجد تدریس
داشتند. هم ظهرها و هم هنگام مغرب و عشاء نماز جماعت در این مسجد برگزار می‌شد.
مرحوم آقا س ید حس ن خِرس ان از علمای مورد احترام نجف، نماز مغرب و عشاء را در
آن برگزار می‌کرد و مرحوم آقا س ید محمدتقی بحرالعلوم نیز نماز ظهر و عصر را در آن
اقامه م ینمود. هر دوی ایشان از خاندان‌های ریش هدار و معروف نجف به شمار می‌آمدند.[۴]
مدتی نیز شهید سید اسدالله مدنی امامت این مسجد را بر عهده داشت.[۵]
امام خمینی در مسجد شیخ
حضرت امام خمین ی که در آبان ماه ۱۳۴۴ ش برابر با جماد یالثانی ۱۳۸۵ وارد
کشور عراق و شهر نجف اشرف شدند، از همان روزهای اول در مسجد شیخ انصاری به اقامه نماز ظهر و عصر پرداختند. پیش از ورود ایشان، سید محمدتقی بحرالعلوم
در آ نجا نماز جماعت برگزار م یکرد که ایشان برای احترام و تجلیل از مقام علمی و
انقلابی معظم‌له، جای نماز جماعت خویش را به امام خمینی واگذار نمود. از آن جا
که این مسجد به منزل مسکونی حضرت امام نیز نزدیک بود، محل تدریس ایشان نیز
همین مسجد انتخاب شد و تا مهرماه ۱۳۵۷)زمان خروج امام از نجف (به مدت ۱۴
سال این وضع ادامه داشت. حضرت امام خمینی در این مسجد، خارج فقه، از کتاب مکاسب
شیخ انصاری، باب بیع را تدریس می‌کردند و پیش و پس از تدریس،
مطالبشان را می‌نوشتند و تکمیل می‌کردند که بعدها این ابحاث با نام
«کتاب البیع» در پنج جلد چاپ شد. بر پایه گزارش فاطمه طباطبایی، عروس امام خمینی، وی صبح پس از مطالعه، برای تدریس به مسجد شیخ انصاری می‌رفته و یک ساعت و نیم مانده به ظهر برمی‌گشته و پیش از ظهر برای اقامه نماز ظهر به مسجد شیخ می‌رفته است.[۶]
سید روح‌الله خمینی، در این مسجد، ضمن تدریس خارج فقه از باب بیع مکاسب محرمه شیخ انصاری، مبانی تشکیل حکومت اسلامی را در ۱۳جلسه از ۱ تا ۲۰ بهمن ۱۳۴۸ش. مطرح کرد.[۷]
کانون انقلاب اسلامی ایران
امام خمینی علاوه بر تدریس در مسجد شیخ، گاهی به مناسب‌هایی سخنرایی‌های
مهم خویش را در راستای نهضت اس المی در این مسجد ایراد م یکردند. یکی از آنها،
سخنرانی معظم‌له در تاریخ اول تیرماه ۱۳۵۰ برابر با ۲۸ ربی عالثانی ۱۳۹۱ علیه جشن‌های
۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی بود که در آن ایام توسط رژیم ستمشاهی برگزار می‌شد. ایشان
ضمن انتقاد شدید از برگزاری این جشن پرهزینه و سکوت علمای نجف در برابر آن
فرمودند: برای این وضع باید عزا گرفت. سپس از علما و فضلای نجف خواستند تا در
برابر این جنایات، بی‌تفاوت نباشند و اعتراض کنند و تلگراف بزنند. ایشان تأکید کردند
که وظیفه روحانیت، دخالت در سیاست و مبارزه با ظالمان و تشکیل حکومت است و
در نهایت اضافه فرمودند که امام حسین × نیز برای تشکیل حکومت قیام فرمودند.[۸]
سخنرانی دیگر ایشان در تاریخ دوم دی ماه همان سال در مسجد شیخ انصاری است
که در آن از بدرفتاری رژیم بعثی عراق با علما و طلاب انتقاد نموده و دولت عراق را
تهدید کردند که در صورت ادامه این وضع، تذکره) گذرنامه (شان را گرفته و از عراق
خارج م یشوند و به لبنان م یروند.[۹]
سخنرانی مورخ ۱۰ دی ماه همان سال نیز پیرامون توصیه به وحدت طلاب و فضلا
در مقابل توطئه‌های دشمن[۱۰] و هم چنین سخنرانی تاریخی معظم‌له پس از شهادت حاج
آقا مصطفی و تأکید بر همبستگی روحانی و دانشگاهی و حمایت از روحانیت شیعه و
تأکید بر بطلان تز «اس الم منهای روحانیت» همه و همه در مسجد شیخ انصاری نجف
ایراد شد[۱۱] و این مرکز به کانون انقلاب اسلامی تبدیل گشت.
افزون بر این مرحوم حاج آقا مصطفی خمینی فرزند برومند حضرت امام نیز در
همین مسجد تدریس داشت. تفسیر قرآن ایشان که اکنون به چاپ رسیده، پیش از
ظهرها در این مسجد برای جمعی از فضلا تدریس می‌شد. بعدازظهرها نیز ایشان در
همین مسجد اصول فقه تدریس م یکرد.[۱۲]
اکنون
این مسجد امروز نیز رونق و محوریت خود را حفظ کرده است. در بهمن ماه ۱۳۸۸ که
به همراه برخی از اعضای هیئت تحریریه «فصلنامه فرهنگ زیارت» توفیق سفر به شهر نجف
و زیارت حرم امیرالمؤمنین × حاصل شد، از این مسجد دیدن کردیم. طلاب و فضلای
بسیاری در داخل مسجد و صحن آن مشغول درس و بحث بودند. نماز ظهر و عصر به امامت
مرعشی و نماز مغرب و عشاء به امامت سید مهدی خرسان اقامه م یشد.[۱۳] وی پس از ورود به مسجد، پیش از تدریس، چند دقیقه‌ای می‌نشست؛ پس از درس نیز که از منبر پاییین می‌آمد، چند دقیقه‌ای می‌نشست و سپس به خانه می‌رفت.[۱۴]
مدرسهای دیگر
در ضلع شمالی مسجد شیخ، مدرسهای وجود دارد که آن هم به نام شیخ انصاری
معروف است و تعدادی از طلاب علوم دینی در آن ساکنند. در بازدیدی که از هر دو مکان
به عمل آمد، معلوم شد مسجد شیخ به تازگی بازسازی و تعمیر شده است و با فر شهای
ایرانی زیبا مفروش شده است. یکی از طلاب پاکستانی ساکن در مدرسه م یگفت: این
بازسازی و امکانات در پی عنایت ویژه مقام معظم رهبری حضرت آیةالله خامن‌های انجام
گرفته است.[۷]
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ خاطرات شیخ محمد فاضل استرآبادی، ص۱۸۸.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ماضی النجف و حاضرها، ج 1، ص 116.
- ↑ خاطرات شیخ محمد سمامی، ص 99.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ خاطرات شیخ محمد فاضل استرآبادی، ص 148.
- ↑ خاطرات آیةالله شیخ علی آل اسحاق، ص 168.
- ↑ اقلیم خاطرات، ص 386.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ خاطرات فاضل استرآبادی، ص 153
- ↑ رک: صحیفه امام، ج 2، ص 358 تا 373.
- ↑ رک: صحیفه امام، ج 2، ص ۴۰۶.
- ↑ رک: صحیفه امام، ج 2، ص ۴۱۰.
- ↑ رک: صحیفه امام، ج۳، ص۲۳۴.
- ↑ اقیلم خاطرات، ص186 و 390.
- ↑ مسجد شیخ اعظم در نجف، فصلنامه زیارت، شماره ۷، ص۱۰۷.
- ↑ . رک: خاطرات حجةالاسلام سید مهدی طاهری خر مآبادی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
منابع
- اقلیم خاطرات، فاطمه طباطبایی، نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی،
- خاطرات حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد فاضل استرآبادی، محمد فاضل استرآبادی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۸۷ش.
- ماضی النجف و حاضرها، آل باقر محبوبه، دارالاضواء، بیروت، ۱۴۰۶ق.
- خاطرات شیخ محمد سمامی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی،
- خاطرات آیةالله شیخ علی آل اسحاق،