قبرستان وادی ایمن (کربلا): تفاوت میان نسخهها
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
=====عبدالزهراء کعبی===== | =====عبدالزهراء کعبی===== | ||
شيخ عبدالزهرا بن فالح كعبي (1337ـ1394ق)، خطيب مشهور، اديب و شاعر کربلا بوده، که به عنوان یکی از سرشناسترین مقتلخوانان، زبانزد شیعیان عربزبان جهان بوده است. او فن خطابه را نزد محمدمهدی مازندرانی حائری و محسن ابوالحب الخفاجی آموخت. وی دهها خطیب را پرورش داد. | شيخ عبدالزهرا بن فالح كعبي (1337ـ1394ق)،<ref>الغدیر، ج۷، ص۱۳.</ref> خطيب مشهور، اديب و شاعر کربلا بوده، که به عنوان یکی از سرشناسترین مقتلخوانان، زبانزد شیعیان عربزبان جهان بوده است. او فن خطابه را نزد محمدمهدی مازندرانی حائری و محسن ابوالحب الخفاجی آموخت. وی دهها خطیب را پرورش داد. | ||
کعبی به تدریس هم اشتغال داشت. وی را دارای سجایای اخلاقی و کمکرسانی به نیازمندان دانستهاند. کعبی، شاعري گزيدهسرا بود كه به زبان عربي فصيح و نيز به گویش محلي، شعر ميسرود و بیشر سرودههايش را بر منبرهاي حسيني ميخواند. برخی نکتههای زندگی او عبارتند از: | کعبی به تدریس هم اشتغال داشت. وی را دارای سجایای اخلاقی و کمکرسانی به نیازمندان دانستهاند. کعبی، شاعري گزيدهسرا بود كه به زبان عربي فصيح و نيز به گویش محلي، شعر ميسرود و بیشر سرودههايش را بر منبرهاي حسيني ميخواند. برخی نکتههای زندگی او عبارتند از: | ||
*مقتلخوانی: مهمترین امتیاز شیخ عبدالزهرا کعبی، مقتلخوانی در دو مناسبت محرم و صفر بود. نخست او در صبح عاشورا در کربلا، بخش نخست «مقتل الحسين(ع)» را که اشاره به واقعه شهادت امام حسین(ع) و یاران شهیدش است، میخواند؛ مقتلخوانی او دو ساعت طول کشیده و او با تکیه بر محفوظات خود آن را بیان میکرد. سپس بخش دوم مقتل را كه به حوادث اسارت خاندان امام حسين(ع) و وقایع پس از آن بود را، در روز اربعین، در حسينيه تهرانيهاي کربلا بیان میکرد. برخی او را مبتکر مقتلخوانی دانستهاند. متن کتاب «قتیل العبرات»، مقتلخوانی عبدالزهراء کعبی است. این کتاب و ترجمه فارسی آن بارها منتشر شده است. کعبی، هر سال، در شب 21 ماه رمضان، در مسجد كوفه، مقتل امام علی(ع) را ایراد میکرد، که با اصرار مرحوم سیدمحمد کاظم قزوینی منتشر گردید. | *مقتلخوانی: مهمترین امتیاز شیخ عبدالزهرا کعبی، مقتلخوانی در دو مناسبت محرم و صفر بود. نخست او در صبح عاشورا در کربلا، بخش نخست «مقتل الحسين(ع)» را که اشاره به واقعه شهادت امام حسین(ع) و یاران شهیدش است، میخواند؛ مقتلخوانی او دو ساعت طول کشیده و او با تکیه بر محفوظات خود آن را بیان میکرد. سپس بخش دوم مقتل را كه به حوادث اسارت خاندان امام حسين(ع) و وقایع پس از آن بود را، در روز اربعین، در حسينيه تهرانيهاي کربلا بیان میکرد. برخی او را مبتکر مقتلخوانی دانستهاند. متن کتاب «قتیل العبرات»، مقتلخوانی عبدالزهراء کعبی است. این کتاب و ترجمه فارسی آن{{یادداشت|ر.ک: عبدالزهراء كعبي، كشته اشك، ترجمه عبدالهادي بروجردي، تهران، اطلاعات، ۱۳۷۵. ترجمه این مقتل، پیشتر با نام «عاشورا سراپردهي راز» در قالب برنامهاي راديويي، از سال 1359 | ||
تاكنون هر ساله در روز عاشورا از صداي جمهوري اسلامی ايران پخش میشده است. مترجم در سال 1359 به جاي اشعار عربي كتاب، از سرودههاي عمان ساماني بهره میگرفت.}} بارها منتشر شده است. کعبی، هر سال، در شب 21 ماه رمضان، در مسجد كوفه، مقتل امام علی(ع) را ایراد میکرد، که با اصرار مرحوم سیدمحمد کاظم قزوینی منتشر گردید.<ref>نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۹۱.</ref> | |||
*ماجرای قصيده ابن العرندس: | *ماجرای قصيده ابن العرندس: ابن العرندس حلّی (م.840ق)، از شعرای مشهور شیعه است که اشعار متعددی را در سوگ امام حسین(ع) سروده است. قصیده «رائیه» او شهرت فراوانی دارد.<ref>نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۹۲.</ref> علامه اميني قصیده ابن العرندس را در کتاب الغدیر آورده است؛ به گفته او، بین اصحاب معروف است در هر مکانی این قصیده خوانده شود، امام زمان(ع) حضور مییابد.<ref>الغدیر، ج۷، ص۱۴.</ref> چند بیتی از این قصیده از این قرار است: | ||
{{شعر|قتل ظمآنا حسین بکربلا|و في کل عضو من انامله بحر؟|و والده الشاکی علی الحوض فی غد|و فاطمة ماء الفرات لها مهر}} | {{شعر|قتل ظمآنا حسین بکربلا|و في کل عضو من انامله بحر؟|و والده الشاکی علی الحوض فی غد|و فاطمة ماء الفرات لها مهر}} | ||
برگردان فارسی آن عبارت است از: «آيا حسين(ع) در کربلا تشنهلب کشته ميشود درحاليکه در هر بندي از انگشتان او دريايي موج ميزند؟! و با آنكه پدرش در روز رستاخيز، مردم را از حوض كوثر سيراب مىكند و آب فرات، مهریه مادرش فاطمه(س) است؟!» عبدالزهراء کعبی، برای نخستین بار، یک کتابفروش در صحن حرم امام حسین(ع) این کتاب را به او هدیه داد به شرط این که اشعار آن را برایش بخواند. به گفته او، هنگامی که مشغول خواندن کتاب بود، سیدی از بزرگان عرب را در برابرش دید که ایستاده و به اشعارش گوش داده، گریه میکند. وقتی به بیت نخست از بیتهای پیشگفته رسید، گریه او شدید شده، رو به ضریح امام حسین(ع) کرده و این بیت را تکرار کرده مانند مادر جوانمرده گریه میکرد. به گفته وی، پس از تمام شدن قصیده، دیگر آن سید را ندید.<ref>ر.ک: شیفتگان حضرت مهدی(عج)، ج ۳، ص ۱۷۲؛ مير مهر، ص 1.</ref> | برگردان فارسی آن عبارت است از: «آيا حسين(ع) در کربلا تشنهلب کشته ميشود درحاليکه در هر بندي از انگشتان او دريايي موج ميزند؟! و با آنكه پدرش در روز رستاخيز، مردم را از حوض كوثر سيراب مىكند و آب فرات، مهریه مادرش فاطمه(س) است؟!» عبدالزهراء کعبی، برای نخستین بار، یک کتابفروش در صحن حرم امام حسین(ع) این کتاب را به او هدیه داد به شرط این که اشعار آن را برایش بخواند. به گفته او، هنگامی که مشغول خواندن کتاب بود، سیدی از بزرگان عرب را در برابرش دید که ایستاده و به اشعارش گوش داده، گریه میکند. وقتی به بیت نخست از بیتهای پیشگفته رسید، گریه او شدید شده، رو به ضریح امام حسین(ع) کرده و این بیت را تکرار کرده مانند مادر جوانمرده گریه میکرد. به گفته وی، پس از تمام شدن قصیده، دیگر آن سید را ندید.<ref>ر.ک: شیفتگان حضرت مهدی(عج)، ج ۳، ص ۱۷۲؛ مير مهر، ص 1.</ref> | ||
کعبی، پس از انجام یک سخنرانی، توسط نظام بعثی و به وسیله قهوه، مسموم شده و به شهادت رسید. در دیداری که با حجةالاسلام والمسلمین داعی الحق داشتیم، او به شهادت ایشان با این کیفیت تصریح کرد. پیکر این شهید در شام شهادت حضرت زهراء3 در وادی قدیم به خاک سپرده شد. امروزه با همت آستان حسینی، بر روی مرقد او اتاقی ساخته شده و مزارش محل آمد و شد دوستداران اباعبداهلل الحسین7 است. | |||
سید هاشم حداد | سید هاشم حداد |
نسخهٔ ۲۴ اکتبر ۲۰۱۹، ساعت ۲۲:۰۶
این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Abbasahmadi1363 در تاریخ ۲ آبان ۱۳۹۸ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
نام
وادی ایمن، به وادی الصفا نیز معروف بوده است؛ سلمان آل طعمه، در وصف مسجد حاج میرزا شفیع که مزار سید هاشم جهرمی در آن واقع است، ابیاتی را آورده که به وادی الصفا اشاره میکند.[یادداشت ۱][۱]
مکان
قبرستان وادی ایمن، قبرستان قدیمی و عمومی کربلا بوده و در جنوب شرقی حرم حضرت عباس(ع)، قرار داشت. امروزه «الوادی القدیم» بخش باقیمانده وادی ایمن است. گستردگی وادی ایمن به اندازهای بوده که مزار ابنحمزه طوسی در محله عباسيه شرقي، کنار خيابان باب طويريج، در آن واقع بود و در حال حاضر ساختمانها و خیابانهای متعددی، میان آن و وادیالقدیم فاصله ایجاد کرده است.[۲]
وادی القدیم
امروزه به بخش باقیمانده از وادی ایمن، وادی القدیم گفته میشود.[۲] وادی القدیم، که باقیمانده وادی السلام است، در شارع النجف بوده و با چند خیابان، که ضلع شمالی آن، خیابان سید محمد جوده است، محصور شده است.[۲]
وادی الجدید
وادی الجدید، قبرستانی است که در 5 کیلومتری جنوب کربلای کنونی ساخته شده است، در دهههای اخیر (اکنون: روزهای آغازین ۱۳۹۰ش) با ساخت این قبرستان، دیگر کسی را در وادی القدیم به خاک نمیسپارند.[۲]
مدفونین
سیمای کنونی وادی القدیم، بخش باقیمانده وادی ایمن، همچون وادی السلام نجف است و در سدههای گذشته، به دلیل دفن عالمان و مؤمنان، از احترام خاصی برخوردار است. بسیاری از عالمان برجسته در این قبرستان دفن شدهاند. برخی از آنها عبارتند از:[۲]
ملا امین شیرازی
سیدعباس کاشانی، او را از اوتاد علما و از بزرگان اتقیاء کربلا میدانست.[۳]
سید محمد جوده
مزار سيد محمد السيد جودة بن السيد علوش (م.1312ق)، با مساحتی نزدیک به 100 متر مربع ساخته شده و در وسط آن ضریح سبزرنگی قرار دارد. این مکان، در دوره زندگی سيد جودة، محل تجمع خاندان بنی اسد در روز 13 محرم، روز دفن اجساد شهدای کربلا بوده است؛ به گونهای که همهساله عشیره بنیاسد عزای «دفن الاجساد» را از این مکان آغاز میکردند. این عزاداری، تاکنون ادامه داشته و زنان بنی اسد از این مکان دسته عزای خود را آغاز کرده و تا حرم ادامه میدهند.[۴]
ملا حمزة الصغیر (الزغیر)
حمزة بن عبود بن إسماعيل السعدي، معروف به ملا حمزة الزغیر،[۵] در سال 1921م. (۱۳۳۹-۱۳۴۰ق) در کربلا متولد شد. وی مداح بوده، به عربی و فارسی مجالس عزای حسینی را اداره میکرد. صدای مداحی او هنوز جذابیت و اقبال خود را حفظ کرده است. وی در دهه هفتاد درگذشت.[۶]
عبدالزهراء کعبی
شيخ عبدالزهرا بن فالح كعبي (1337ـ1394ق)،[۷] خطيب مشهور، اديب و شاعر کربلا بوده، که به عنوان یکی از سرشناسترین مقتلخوانان، زبانزد شیعیان عربزبان جهان بوده است. او فن خطابه را نزد محمدمهدی مازندرانی حائری و محسن ابوالحب الخفاجی آموخت. وی دهها خطیب را پرورش داد.
کعبی به تدریس هم اشتغال داشت. وی را دارای سجایای اخلاقی و کمکرسانی به نیازمندان دانستهاند. کعبی، شاعري گزيدهسرا بود كه به زبان عربي فصيح و نيز به گویش محلي، شعر ميسرود و بیشر سرودههايش را بر منبرهاي حسيني ميخواند. برخی نکتههای زندگی او عبارتند از:
- مقتلخوانی: مهمترین امتیاز شیخ عبدالزهرا کعبی، مقتلخوانی در دو مناسبت محرم و صفر بود. نخست او در صبح عاشورا در کربلا، بخش نخست «مقتل الحسين(ع)» را که اشاره به واقعه شهادت امام حسین(ع) و یاران شهیدش است، میخواند؛ مقتلخوانی او دو ساعت طول کشیده و او با تکیه بر محفوظات خود آن را بیان میکرد. سپس بخش دوم مقتل را كه به حوادث اسارت خاندان امام حسين(ع) و وقایع پس از آن بود را، در روز اربعین، در حسينيه تهرانيهاي کربلا بیان میکرد. برخی او را مبتکر مقتلخوانی دانستهاند. متن کتاب «قتیل العبرات»، مقتلخوانی عبدالزهراء کعبی است. این کتاب و ترجمه فارسی آن[یادداشت ۲] بارها منتشر شده است. کعبی، هر سال، در شب 21 ماه رمضان، در مسجد كوفه، مقتل امام علی(ع) را ایراد میکرد، که با اصرار مرحوم سیدمحمد کاظم قزوینی منتشر گردید.[۸]
- ماجرای قصيده ابن العرندس: ابن العرندس حلّی (م.840ق)، از شعرای مشهور شیعه است که اشعار متعددی را در سوگ امام حسین(ع) سروده است. قصیده «رائیه» او شهرت فراوانی دارد.[۹] علامه اميني قصیده ابن العرندس را در کتاب الغدیر آورده است؛ به گفته او، بین اصحاب معروف است در هر مکانی این قصیده خوانده شود، امام زمان(ع) حضور مییابد.[۱۰] چند بیتی از این قصیده از این قرار است:
|
برگردان فارسی آن عبارت است از: «آيا حسين(ع) در کربلا تشنهلب کشته ميشود درحاليکه در هر بندي از انگشتان او دريايي موج ميزند؟! و با آنكه پدرش در روز رستاخيز، مردم را از حوض كوثر سيراب مىكند و آب فرات، مهریه مادرش فاطمه(س) است؟!» عبدالزهراء کعبی، برای نخستین بار، یک کتابفروش در صحن حرم امام حسین(ع) این کتاب را به او هدیه داد به شرط این که اشعار آن را برایش بخواند. به گفته او، هنگامی که مشغول خواندن کتاب بود، سیدی از بزرگان عرب را در برابرش دید که ایستاده و به اشعارش گوش داده، گریه میکند. وقتی به بیت نخست از بیتهای پیشگفته رسید، گریه او شدید شده، رو به ضریح امام حسین(ع) کرده و این بیت را تکرار کرده مانند مادر جوانمرده گریه میکرد. به گفته وی، پس از تمام شدن قصیده، دیگر آن سید را ندید.[۱۱]
کعبی، پس از انجام یک سخنرانی، توسط نظام بعثی و به وسیله قهوه، مسموم شده و به شهادت رسید. در دیداری که با حجةالاسلام والمسلمین داعی الحق داشتیم، او به شهادت ایشان با این کیفیت تصریح کرد. پیکر این شهید در شام شهادت حضرت زهراء3 در وادی قدیم به خاک سپرده شد. امروزه با همت آستان حسینی، بر روی مرقد او اتاقی ساخته شده و مزارش محل آمد و شد دوستداران اباعبداهلل الحسین7 است.
سید هاشم حداد
برخی از مرقدها درگذشته جزئی از وادی ایمن بوده و امروزه بخشی از شهر کربلا شده است؛ مرقد ابن حمزه طوسی یکی از آن مراقد است:
ابن حمزه طوسی
عمادالدین ابوجعفر محمد بن علی بن حمزه طوسی، فقیه شیعی در اواخر سده پنجم تا ششم قمری در کربلا میزیسته است؛[۱۲] به گونهای که حوزه کربلا به زعامت وی، رقیب نظامیه بغداد به شمار میرفت. الوسیلة الی نیل الفضیلة، معروفترین اثر فقهی اوست.[یادداشت ۳] این کتاب، یکی از معتبرترین متون فقهی در سده هفتم قمری نزد شیعیان بوده و تا پیش از نگارش کتاب شرایع به دست محقق حلی و االرشاد توسط علامه حلی، در حوزههای علمیه متداول و یکی از متون درسی بود. برخی از دیگر آثار او عبارتند از: «الثاقب فی المناقب» و «المعجزات».[۵] وی در حدود سال ۵۷۵ق. در کربلا درگذشت و در وادی کربلا دفن شد.[۱۴] به گفته آقابزرگ تهرانی، ابن حمزه در بیرون باب النجف، در بقعه مخصوصی که اکنون زیارتگاه است، دفن شد.[۱۵]
این مزار، در جنوب شرقي حرم حضرت عباس(ع)، در محله عباسيه شرقی، کنار خيابان باب طُويريج است. بر پایه گزارشی در سال ۱۳۹۱ش. (۱۴۳۳ق)، ساختمان این مرقد، در حال بازسازی بوده و ضریح آهنین سبز کوچکی روی قبر او قرار داشته است. گویا در جوار این بقعه، قبر شریف محمد بن علی بن حمزة بن حسن بن عبیدالله بن عباس بن علی بن ابیطالب(ع) معروف به «ابن حمزه» قرار دارد. به دلیل همانندی نسب و شهرت، بعضی به اشتباه آنان را یکی دانستهاند.[۱۶] گویا این نکته در اقبال مردم نسبت به این آستان مؤثر بوده است.
پانوشت
- ↑ تراث کربلاء، ص۲۱۷.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۸۷.
- ↑ رجل العلم والتقی، ص 18.
- ↑ نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۸۷ و ۲۹۶.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۸۸.
- ↑ نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۹۶.
- ↑ الغدیر، ج۷، ص۱۳.
- ↑ نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۹۱.
- ↑ نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۹۲.
- ↑ الغدیر، ج۷، ص۱۴.
- ↑ ر.ک: شیفتگان حضرت مهدی(عج)، ج ۳، ص ۱۷۲؛ مير مهر، ص 1.
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسالمی، ج 3 ،ص 368 ـ 370 ،مقاله ابن حمزه، نوشته احمد پاکتچی.
- ↑ الوسیله، ص 43.
- ↑ نیم روزی در وادی ایمن، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۱۰ و ۱۱، ص۲۸۹.
- ↑ الذریعه، ج۵، ص۵.
- ↑ دائرة المعارف تشیع، ج1 ،ص 65.
- ↑ حبذا این مسجد عالی که آن در کربلاست؟ قامت افلاکیان در نزد محرابش دوتاست/ خواستم آرم مثالی بهر سالش عقل گفت/ مسجد اقصی بود آن که در وادی صفاست
- ↑ ر.ک: عبدالزهراء كعبي، كشته اشك، ترجمه عبدالهادي بروجردي، تهران، اطلاعات، ۱۳۷۵. ترجمه این مقتل، پیشتر با نام «عاشورا سراپردهي راز» در قالب برنامهاي راديويي، از سال 1359 تاكنون هر ساله در روز عاشورا از صداي جمهوري اسلامی ايران پخش میشده است. مترجم در سال 1359 به جاي اشعار عربي كتاب، از سرودههاي عمان ساماني بهره میگرفت.
- ↑ وی درباره نگارش این اثر که به شیوه فتوایی نگاشته است، مینویسد: من در اين كتاب واجبات و محرمات و مكروهات و مستحبات را به شكل زيبايى تقسيمبندى كردهام تا خواننده از خواندن آن خسته نگردد.[۱۳]
منابع
- تراث کربلاء، سلمان هادی طعمه، مشعر، تهران، ۱۳۹۳ش.
- الذريعة إلى تصانيف الشيعه، محمدمحسن آقابزرگ تهرانى، دار الأضواء، بيروت، 1403ق.
- رجال العلم و التقی: نبذه من حیاه هادی بن ملاامین الشیرازی الحائری، احمد حائری، دارالحدیث قم، ۱۴۲۲ق.
- الغدیر في الکتاب و السنة و الأدب، عبدالحسین امینی، دار الکتب الاسلامی، تهران، ۱۳۶۶ش.
- میر مهر، پورسید آقایی، موسسه فرهنگی انتشاراتی حضور، قم، ۱۳۸۲ش.