رکن شامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۷ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۷:۵۵

رکن شامی سومین رکن از ارکان کعبه در مسیر طواف است.^[۱]

موقعیت

رکن شامی سومین رکن از ارکان کعبه در مسیر طواف است.^[۲] این رکن بعد از رکن عراقی و قبل از رکن یمانی در سمت باب الزیاده قرار دارد^[۳]. وجه نامگذاری آن به رکن شامی، به سبب واقع شدن در سمت غرب کعبه، روبروی شام است.^[۴] بنابرین رکن شامی را باید قبله سوریه، مصر و دیگر کشورهای افریقایی دانست.^[۵] این رکن با نام رکن بحری و رکن غربی هم شناخته می‌شود.^[۶] گاه به خطا نام آن را رکن عراقی گفته‌اند^[۷].

فاصله رکن شامی از رکن عراقی را 9،90(یا  11،28) ^[۸] متر و از رکن یمانی 12،04(یا12،11) ^[۹] متر ثبت کرده‌اند.^[۱۰] حد فاصل رکن شامی و عراقی، مقام حــِـجـْـر اسماعیل است که هنگام آمدن حضرت ابراهیم به همراه همسرش هاجر و فرزندش اسماعیل با راهنمایی جبرئیل امین در آنجا نزول کردند و بعدها خانه حضرت اسماعیل شد.^[۱۱]

بازسازی

از بازسازی رکن شامی گزارش هایی در منابع تاریخی ذکر شده از جمله بازسازی این رکن در زمان بازسازی کعبه توسط قریش پیش از بعثت و نیز بازسازی کعبه در سال 64 هجری^[۱۲] و در سال 1039ق. در پی تخریب کعبه در اثر سیل است. ^[۱۳]

احکام

در مورد استلام دو رکن شامی و عراقی, نزد شیعه دو دسته روایات وجود دارد که برخی از آنها از عدم استلام این رکن توسط پیامبر(ص) حکایت دارد^[۱۴] و برخی از استلام همه ارکان توسط پیامبر(ص) و امامان(ع) خبر می‌دهد^[۱۵] و برخی از فقیهان شیعه با استناد به این روایات، استلام همه ارکان از جمله رکن شامی را مستحب دانسته‌اند.^[۱۶] برخی منابع اهل سنت، استلام و بوسیدن رکن شامی را سنت نداسته‌اند^[۱۷] در عین حال در منابع دیگری گفته شده دعا در رکن شامی مستجاب می‌گردد.^[۱۸]

جستارهای وابسته

کعبه

پانویس

↑ . صبح الاعشی ج4، ص258؛ سفرنامه فرهاد میرزا، ص257 ؛ التاریخ القویم، ج3، ص247 -248.
↑ . صبح الاعشی ج4، ص258؛ سفرنامه فرهاد میرزا، ص257 ؛ التاریخ القویم، ج3، ص247 -248.
↑ . اثارة الترغیب ج1، ص289 _ 290؛ بهجة النفوس ج2، ص763؛ رحله ابن بطوطه ج1، ص374.
↑ سفرنامه ناصر خسرو، ص129، فرهنگ اعلام جغرافیایی-تاریخی ص36.
↑ . مصباح المتهجد ج1، ص27؛ فلاح السائل 129؛ تاریخ و آثار اسلامی مکه، ص61.
↑ . التاریخ القویم، ج3، ص452؛ تذکرة بالاخبار، ص61؛ موسوعة العتبات المقدسه، ج2، ص234-235.
↑ . الارج المسکی، ص159؛ اثارة الترغیب، ج2، ص224، 227؛ العقد الثمین، ج1، ص247.
↑ . مفرحة الانامه، ص64؛ تاریخ و آثار اسلامی مکه، 61 – 62.
↑ . مفرحة الانامه، ص64؛ تاریخ و آثار اسلامی مکه، 61-62.
↑ . معجم البلدان، ج4، ص465؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص80.
↑ فرهنگ اعلام جغرافیایی-تاریخی ص36؛آثار اسلامی مکه و مدینه ص8؛سفرنامه میرزا داود ص127
↑ . الارج المسکی ص168.
↑ . تاریخ الیمن، ص52؛ مرآة الحرمین، ج1، ص199.
↑ . الکافی، ج4، ص 408؛ وسائل الشیعه, ج13، ص 337-338.
↑ . تهذیب الاحکام، ج5، ص 106-107؛ الکافی، ج4، ص 408، 429.
↑ . الاستبصار ج2، ص216؛ المصباح المتهجد ج2، ص681؛ السرائر ج1،ص572
↑ . التاریخ القویم ج3، ص248.
↑ . شفاء الغرام ص374؛ عدة الانابه فی اماکن الاجابه ص44

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله است.

آثار اسلامی مكه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1386ش.
اثارة الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثة و البیت العتیق، محمد بن اسحاق الخوارزمی (م.827ق.)، تحقیق محمدحسین الذهبی، مکه المکرمه، مکتبه نزار مصطفی الباز، 1418ق.
الارج المسکی فی التاریخ المکی، علی بن عبدالقادر الطبری (م.1070ق.)، تصحیح اشرف احمد جمال، مکه، مکتبه التجاریه، 1416ق.
الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی) (م.460ق.)، تحقیق سید حسن موسوی الخرسان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1363ش.
بهجة النفوس و الاسرار فی تاریخ دارهجره النبی المختار، عبدالله بن عبدالملک المرجانی (م.770ق.)، تحقیق محمد عبدالوهاب فضل، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 2002م.
التاریخ القویم لمکه و بیت الله الکریم، محمد طاهر الكردی المکی، تحقیق عبد الملک ابن دهیش، بیروت، دار الخضر، 1420ق.
تاریخ الیمن، عبد الواسع بن یحیى‏ واسعى یمانى، قاهره‏، مطبعه السلفیه‏،1346ق.
تاریخ و آثار اسلامی مكه مكرمه و مدینه منوره، اصغر قائدان، تهران، مشعر، 1386ش.
تذکرة بالاخبار عن اتفاقات الاسفار (رحلة ابن جبیر)، محمد بن احمد بن الجبیر (م.614ق.)، ابوظبی، بیروت، المؤسسة العربیة دارالسویدی، 2008 م.
تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی) (م.460ق.)، تحقیق سید حسن موسوی خرسان و علی آخوندی، تهران، انتشارات دارالکتب اسلامیه، 1365ش.
رحلة ابن بطوطه (تحفة النظار فی غرائب الامصار و عجائب الاسفار)، محمد بن عبدالله اللواتی الطنجی (م.۷۷۹ ق.)، تحقیق عبدالهادی تازی، ریاض، اکادیمیه المملکه المغربیه، 1417ق.
السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، محمد بن احمد ابن ادریس (م.598ق.)، قم، انتشارات الاسلامی ، 1410ق.
سفرنامه فرهاد میرزا (هدایة السبیل و کفایة الدلیل)، فرهاد میرزا معتمد الدوله، تصحیح غلام رضا طباطبایی، تهران، علمی، 1366ش.
سفرنامه میرزا داوود وزیر طایف، میرزا داود بن علی نقی (م.1277ق.)، تحقیق قاضی عسکر، تهران، مشعر، 1386ش.
سفرنامه ناصرخسرو، ناصر خسرو (م.481ق.)، تصحیح محمد دبیر سیاقی، تهران، زوار، 1381ش.
شفاء الغرام باخبار البلد الحرام، محمد بن احمد التقی الفاسی (م.832ق.)، تحقیق گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1421ق.
صبح الاعشی فی صناعة الانشاء، احمد بن علی القلقشندی (م.821.ق.)، تحقیق محمد حسین شمس الدین، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی تا.
عدة الإنابة فى أماكن الإجابه، عبدالله بن ابراهیم‏ میرغنى (م. 1193ق)، ‏تحقیق عبدالله نذیر مزى، مكه مكرمه‏، المكتبه المكیه‏، 1429ق.
العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین، محمد بن احمد التقی الفاسی (م.832ق.) تحقیق محمد عبدالقادرعطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1419ق.
فرهنگ اعلام جغرافیایی ـ تاریخی در حدیث و سیره نبوی، محمد محمد حسن شراب، ترجمه شیخی، تهران، مشعر، 1386ش.
فلاح السائل ونجاح المسائل فی عَمَلِ الْیوم و اللَّیل، علی بن موسی بن جعفر بن طاووس (سید بن طاووس) (م.664ق.)، قم، انتشارات الاسلامی.
الکافی، محمد بن یعقوب کلینی (م.329ق.)، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه، 1363ش.
مرآة الحرمین، ابراهیم رفعت باشا (م.1353ق.)، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه، بی‌تا.
مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی) (م.460ق.)، تصحیح اسماعیل انصاری زنجانی، اعداد علی اصغر مروارید، بیروت، فقه الشیعه، 1411ق.
معجم البلدان، یاقوت بن عبدالله الحموی (م.626.ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م.
مفرحة الأنام فى تأسیس بیت الله الحرام‏، زین العابدین بن نور الدین حسینى كاشانى‏، تحقیق عمار عبودى نصار، تهران‏، مشعر، 1428ق.‏
موسوعة العتبات المقدسه، جعفر خلیلی، بیروت، الاعلمی، 1407ق.
وسائل الشیعه (تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه)، محمد بن الحسن الحر العاملی (م.1104ق.)، الحر العاملی (م.1104ق.)، قم، آل البیت، 1414ق.

[1] . صبح الاعشی ج4، ص258؛ سفرنامه فرهاد میرزا، ص257 ؛ التاریخ القویم، ج3، ص247 -248.

[2] . صبح الاعشی ج4، ص258؛ سفرنامه فرهاد میرزا، ص257 ؛ التاریخ القویم، ج3، ص247 -248.

[3] . اثارة الترغیب ج1، ص289 _ 290؛ بهجة النفوس ج2، ص763؛ رحله ابن بطوطه ج1، ص374.

[4] سفرنامه ناصر خسرو، ص129، فرهنگ اعلام جغرافیایی-تاریخی ص36.

[5] . مصباح المتهجد ج1، ص27؛ فلاح السائل 129؛ تاریخ و آثار اسلامی مکه، ص61.

[6] . التاریخ القویم، ج3، ص452؛ تذکرة بالاخبار، ص61؛ موسوعة العتبات المقدسه، ج2، ص234-235.

[7] . الارج المسکی، ص159؛ اثارة الترغیب، ج2، ص224، 227؛ العقد الثمین، ج1، ص247.

[8] . مفرحة الانامه، ص64؛ تاریخ و آثار اسلامی مکه، 61 – 62.

[9] . مفرحة الانامه، ص64؛ تاریخ و آثار اسلامی مکه، 61-62.

[10] . معجم البلدان، ج4، ص465؛ آثار اسلامی مکه و مدینه، ص80.

[11] فرهنگ اعلام جغرافیایی-تاریخی ص36؛آثار اسلامی مکه و مدینه ص8؛سفرنامه میرزا داود ص127

[12] . الارج المسکی ص168.

[13] . تاریخ الیمن، ص52؛ مرآة الحرمین، ج1، ص199.

[14] . الکافی، ج4، ص 408؛ وسائل الشیعه, ج13، ص 337-338.

[15] . تهذیب الاحکام، ج5، ص 106-107؛ الکافی، ج4، ص 408، 429.

[16] . الاستبصار ج2، ص216؛ المصباح المتهجد ج2، ص681؛ السرائر ج1،ص572

[17] . التاریخ القویم ج3، ص248.

[18] . شفاء الغرام ص374؛ عدة الانابه فی اماکن الاجابه ص44

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+رکن شامی سومین رکن از ارکان کعبه در مسیر طواف است.<ref>. صبح الاعشی ج4، ص258؛ سفرنامه فرهاد میرزا، ص257 ؛ التاریخ القویم، ج3، ص247 -248.</ref>
-رکن شامي سومين رکن از ارکان کعبه در مسير طواف است.<ref>. صبح الاعشي ج4، ص258؛ سفرنامه فرهاد ميرزا، ص257 ؛ التاريخ القويم، ج3، ص247 -248.</ref>
 ==موقعیت==
-رکن شامي سومين رکن از ارکان کعبه در مسير طواف است.<ref>. صبح الاعشي ج4، ص258؛ سفرنامه فرهاد ميرزا، ص257 ؛ التاريخ القويم، ج3، ص247 -248.</ref> اين رکن بعد از رکن عراقي و قبل از رکن يماني در سمت باب الزياده قرار دارد<ref>. اثارة الترغيب ج1، ص289 _ 290؛ بهجة النفوس ج2، ص763؛ رحله ابن بطوطه ج1، ص374.</ref>. وجه نامگذاري آن به رکن شامي، به سبب واقع شدن در سمت غرب کعبه، روبروي شام است.<ref>سفرنامه ناصر خسرو، ص129، فرهنگ اعلام جغرافيايي-تاريخي ص36.</ref> بنابرين رکن شامي را بايد قبله سوريه، مصر و ديگر کشورهاي افريقايي دانست.<ref>. مصباح المتهجد ج1، ص27؛ فلاح السائل 129؛ تاریخ و آثار اسلامي مکه، ص61.</ref> اين رکن با نام رکن بحري و رکن غربي هم شناخته مي شود.<ref>. التاريخ القويم، ج3، ص452؛ تذکرة بالاخبار، ص61؛ موسوعة العتبات المقدسه، ج2، ص234-235.</ref> گاه به خطا نام آن را رکن عراقي گفته‌اند<ref>. الارج المسکي، ص159؛ اثارة الترغيب، ج2، ص224، 227؛ العقد الثمين، ج1، ص247.</ref>.
+رکن شامی سومین رکن از ارکان کعبه در مسیر طواف است.<ref>. صبح الاعشی ج4، ص258؛ سفرنامه فرهاد میرزا، ص257 ؛ التاریخ القویم، ج3، ص247 -248.</ref> این رکن بعد از رکن عراقی و قبل از رکن یمانی در سمت باب الزیاده قرار دارد<ref>. اثارة الترغیب ج1، ص289 _ 290؛ بهجة النفوس ج2، ص763؛ رحله ابن بطوطه ج1، ص374.</ref>. وجه نامگذاری آن به رکن شامی، به سبب واقع شدن در سمت غرب کعبه، روبروی شام است.<ref>سفرنامه ناصر خسرو، ص129، فرهنگ اعلام جغرافیایی-تاریخی ص36.</ref> بنابرین رکن شامی را باید قبله سوریه، مصر و دیگر کشورهای افریقایی دانست.<ref>. مصباح المتهجد ج1، ص27؛ فلاح السائل 129؛ تاریخ و آثار اسلامی مکه، ص61.</ref> این رکن با نام رکن بحری و رکن غربی هم شناخته می‌شود.<ref>. التاریخ القویم، ج3، ص452؛ تذکرة بالاخبار، ص61؛ موسوعة العتبات المقدسه، ج2، ص234-235.</ref> گاه به خطا نام آن را رکن عراقی گفته‌اند<ref>. الارج المسکی، ص159؛ اثارة الترغیب، ج2، ص224، 227؛ العقد الثمین، ج1، ص247.</ref>.
-  فاصله رکن شامي از رکن عراقي را 9،90(يا  11،28) <ref>. مفرحة الانامه، ص64؛ تاریخ و آثار اسلامي مکه، 61 – 62.</ref> متر و از رکن يماني 12،04(يا12،11) <ref>. مفرحة الانامه، ص64؛ تاریخ و آثار اسلامي مکه، 61-62.</ref> متر ثبت کرده اند.<ref>. معجم البلدان، ج4، ص465؛ آثار  اسلامي مکه و مدينه، ص80.</ref> حد فاصل رکن شامي و عراقي، مقام حــِـجـْـر اسماعيل است که هنگام آمدن حضرت ابراهيم به همراه همسرش هاجر و فرزندش اسماعيل با راهنمايي جبرئيل امين در آنجا نزول کردند و بعدها خانه حضرت اسماعيل شد.<ref>  فرهنگ اعلام جغرافيايي-تاريخي ص36؛آثار اسلامي مکه و مدينه ص8؛سفرنامه ميرزا داود ص127</ref>
+  فاصله رکن شامی از رکن عراقی را 9،90(یا  11،28) <ref>. مفرحة الانامه، ص64؛ تاریخ و آثار اسلامی مکه، 61 – 62.</ref> متر و از رکن یمانی 12،04(یا12،11) <ref>. مفرحة الانامه، ص64؛ تاریخ و آثار اسلامی مکه، 61-62.</ref> متر ثبت کرده‌اند.<ref>. معجم البلدان، ج4، ص465؛ آثار  اسلامی مکه و مدینه، ص80.</ref> حد فاصل رکن شامی و عراقی، مقام حــِـجـْـر اسماعیل است که هنگام آمدن حضرت ابراهیم به همراه همسرش هاجر و فرزندش اسماعیل با راهنمایی جبرئیل امین در آنجا نزول کردند و بعدها خانه حضرت اسماعیل شد.<ref>  فرهنگ اعلام جغرافیایی-تاریخی ص36؛آثار اسلامی مکه و مدینه ص8؛سفرنامه میرزا داود ص127</ref>
 ==بازسازی==
-از بازسازي رکن شامي گزارش هايي در منابع تاريخي ذکر شده از جمله بازسازي اين رکن در زمان بازسازي کعبه توسط قريش پيش از بعثت و نيز بازسازي کعبه در سال 64 هجري<ref>. الارج المسکي ص168.</ref>  و در سال 1039ق. در پي تخريب کعبه در اثر سيل است. <ref>. تاريخ اليمن، ص52؛ مرآة الحرمين، ج1،  ص199.</ref>
+از بازسازی رکن شامی گزارش هایی در منابع تاریخی ذکر شده از جمله بازسازی این رکن در زمان بازسازی کعبه توسط قریش پیش از بعثت و نیز بازسازی کعبه در سال 64 هجری<ref>. الارج المسکی ص168.</ref>  و در سال 1039ق. در پی تخریب کعبه در اثر سیل است. <ref>. تاریخ الیمن، ص52؛ مرآة الحرمین، ج1،  ص199.</ref>
 ==احکام==
-در مورد استلام دو رکن شامي و عراقي, نزد شيعه دو دسته روايات وجود دارد که برخي از آنها از عدم استلام اين رکن توسط پيامبر(ص) حکايت دارد<ref>. الکافي، ج4، ص 408؛ وسائل الشيعه, ج13، ص 337-338.</ref> و برخي از استلام همه ارکان توسط پيامبر(ص) و امامان(ع) خبر ميدهد<ref>. تهذيب الاحکام، ج5، ص 106-107؛ الکافي، ج4، ص 408، 429.</ref> و برخي از فقيهان شيعه با استناد به اين روايات، استلام همه ارکان از جمله رکن شامي را مستحب دانسته اند.<ref>. الاستبصار ج2، ص216؛ المصباح المتهجد ج2، ص681؛ السرائر ج1،ص572</ref> برخي منابع اهل سنت، استلام و بوسيدن رکن شامي را سنت نداسته اند<ref>. التاريخ القويم ج3، ص248.</ref> در عين حال در منابع ديگري گفته شده دعا در رکن شامي مستجاب مي گردد.<ref>.  شفاء الغرام ص374؛ عدة الانابه في اماکن الاجابه ص44</ref>
+در مورد استلام دو رکن شامی و عراقی, نزد شیعه دو دسته روایات وجود دارد که برخی از آنها از عدم استلام این رکن توسط پیامبر(ص) حکایت دارد<ref>. الکافی، ج4، ص 408؛ وسائل الشیعه, ج13، ص 337-338.</ref> و برخی از استلام همه ارکان توسط پیامبر(ص) و امامان(ع) خبر می‌دهد<ref>. تهذیب الاحکام، ج5، ص 106-107؛ الکافی، ج4، ص 408، 429.</ref> و برخی از فقیهان شیعه با استناد به این روایات، استلام همه ارکان از جمله رکن شامی را مستحب دانسته‌اند.<ref>. الاستبصار ج2، ص216؛ المصباح المتهجد ج2، ص681؛ السرائر ج1،ص572</ref> برخی منابع اهل سنت، استلام و بوسیدن رکن شامی را سنت نداسته‌اند<ref>. التاریخ القویم ج3، ص248.</ref> در عین حال در منابع دیگری گفته شده دعا در رکن شامی مستجاب می‌گردد.<ref>.  شفاء الغرام ص374؛ عدة الانابه فی اماکن الاجابه ص44</ref>
 ==جستارهای وابسته==
 *[[کعبه]]
@@ خط ۲۰: / خط ۱۹: @@
   | توضیحات منبع =
 }}
-* '''آثار اسلامي مكه و مدينه'''، رسول جعفريان، تهران، مشعر، 1386ش.
+* '''آثار اسلامی مكه و مدینه'''، رسول جعفریان، تهران، مشعر، 1386ش.
-* '''اثارة الترغيب و التشويق الي المساجد الثلاثة و البيت العتيق'''، محمد بن اسحاق الخوارزمي (م.827ق.)، تحقيق محمدحسين الذهبي، مکه المکرمه، مکتبه نزار مصطفي الباز، 1418ق.
+* '''اثارة الترغیب و التشویق الی المساجد الثلاثة و البیت العتیق'''، محمد بن اسحاق الخوارزمی (م.827ق.)، تحقیق محمدحسین الذهبی، مکه المکرمه، مکتبه نزار مصطفی الباز، 1418ق.
-* '''الارج المسکي في التاريخ المکي'''، علي بن عبدالقادر الطبري (م.1070ق.)، تصحيح اشرف احمد جمال، مکه، مکتبه التجاريه، 1416ق.
+* '''الارج المسکی فی التاریخ المکی'''، علی بن عبدالقادر الطبری (م.1070ق.)، تصحیح اشرف احمد جمال، مکه، مکتبه التجاریه، 1416ق.
-* '''الاستبصار فيما اختلف من الاخبار'''، محمد بن حسن الطوسي (شیخ طوسی) (م.460ق.)، تحقيق سيد حسن موسوي الخرسان، تهران، دارالکتب الاسلاميه، 1363ش.
+* '''الاستبصار فیما اختلف من الاخبار'''، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی) (م.460ق.)، تحقیق سید حسن موسوی الخرسان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1363ش.
-* '''بهجة النفوس و الاسرار فی تاریخ دارهجره النبی المختار'''، عبدالله بن عبدالملک المرجاني (م.770ق.)، تحقیق محمد عبدالوهاب فضل، بيروت، دار الغرب الاسلامي، 2002م.
+* '''بهجة النفوس و الاسرار فی تاریخ دارهجره النبی المختار'''، عبدالله بن عبدالملک المرجانی (م.770ق.)، تحقیق محمد عبدالوهاب فضل، بیروت، دار الغرب الاسلامی، 2002م.
-* '''التاريخ القويم لمکه و بیت الله الکریم'''، محمد طاهر الكردي المکی، تحقیق عبد الملک ابن دهيش، بيروت، دار الخضر، 1420ق.
+* '''التاریخ القویم لمکه و بیت الله الکریم'''، محمد طاهر الكردی المکی، تحقیق عبد الملک ابن دهیش، بیروت، دار الخضر، 1420ق.
-* '''تاريخ اليمن'''، عبد الواسع بن يحيى‏ واسعى يمانى، قاهره‏، مطبعه السلفيه‏،1346ق.
+* '''تاریخ الیمن'''، عبد الواسع بن یحیى‏ واسعى یمانى، قاهره‏، مطبعه السلفیه‏،1346ق.
-* '''تاريخ و آثار اسلامي مكه مكرمه و مدينه منوره'''، اصغر قائدان، تهران، مشعر، 1386ش.
+* '''تاریخ و آثار اسلامی مكه مكرمه و مدینه منوره'''، اصغر قائدان، تهران، مشعر، 1386ش.
-* '''تذکرة بالاخبار عن اتفاقات الاسفار (رحلة ابن جبير)'''، محمد بن احمد بن الجبير (م.614ق.)، ابوظبي، بيروت، المؤسسة العربية دارالسويدي، 2008 م.
+* '''تذکرة بالاخبار عن اتفاقات الاسفار (رحلة ابن جبیر)'''، محمد بن احمد بن الجبیر (م.614ق.)، ابوظبی، بیروت، المؤسسة العربیة دارالسویدی، 2008 م.
-* '''تهذيب الاحکام في شرح المقنعة للشيخ المفيد'''، محمد بن حسن الطوسي (شیخ طوسی) (م.460ق.)، تحقیق سيد حسن موسوي خرسان و علي آخوندي، تهران، انتشارات دارالکتب اسلاميه، 1365ش.
+* '''تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة للشیخ المفید'''، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی) (م.460ق.)، تحقیق سید حسن موسوی خرسان و علی آخوندی، تهران، انتشارات دارالکتب اسلامیه، 1365ش.
-* '''رحلة ابن بطوطه (تحفة النظار في غرائب الامصار و عجائب الاسفار)'''، محمد بن عبدالله اللواتی الطنجی (م.۷۷۹ ق.)، تحقيق عبدالهادي تازي، ریاض، اکاديميه المملکه المغربيه، 1417ق.
+* '''رحلة ابن بطوطه (تحفة النظار فی غرائب الامصار و عجائب الاسفار)'''، محمد بن عبدالله اللواتی الطنجی (م.۷۷۹ ق.)، تحقیق عبدالهادی تازی، ریاض، اکادیمیه المملکه المغربیه، 1417ق.
-* '''السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي'''، محمد بن احمد ابن ادريس (م.598ق.)، قم، انتشارات الاسلامي ، 1410ق.
+* '''السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی'''، محمد بن احمد ابن ادریس (م.598ق.)، قم، انتشارات الاسلامی ، 1410ق.
-* '''سفرنامه فرهاد ميرزا (هداية السبيل و کفاية الدليل)'''، فرهاد ميرزا معتمد الدوله، تصحيح غلام رضا طباطبايي، تهران، علمي، 1366ش.
+* '''سفرنامه فرهاد میرزا (هدایة السبیل و کفایة الدلیل)'''، فرهاد میرزا معتمد الدوله، تصحیح غلام رضا طباطبایی، تهران، علمی، 1366ش.
-* '''سفرنامه ميرزا داوود وزير طايف'''، ميرزا داود بن علي نقي (م.1277ق.)، تحقيق قاضي عسکر، تهران، مشعر، 1386ش.
+* '''سفرنامه میرزا داوود وزیر طایف'''، میرزا داود بن علی نقی (م.1277ق.)، تحقیق قاضی عسکر، تهران، مشعر، 1386ش.
-* '''سفرنامه ناصرخسرو'''، ناصر خسرو (م.481ق.)، تصحيح محمد دبير سياقي، تهران، زوار، 1381ش.
+* '''سفرنامه ناصرخسرو'''، ناصر خسرو (م.481ق.)، تصحیح محمد دبیر سیاقی، تهران، زوار، 1381ش.
-* '''شفاء الغرام باخبار البلد الحرام'''، محمد بن احمد التقي الفاسي (م.832ق.)، تحقيق گروهي از علما، بيروت، دار الکتب العلميه، 1421ق.
+* '''شفاء الغرام باخبار البلد الحرام'''، محمد بن احمد التقی الفاسی (م.832ق.)، تحقیق گروهی از علما، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1421ق.
-* '''صبح الاعشی في صناعة الانشاء'''، احمد بن علي القلقشندي (م.821.ق.)، تحقيق محمد حسین شمس الدین، بيروت، دارالکتب العلمیه، بی تا.
+* '''صبح الاعشی فی صناعة الانشاء'''، احمد بن علی القلقشندی (م.821.ق.)، تحقیق محمد حسین شمس الدین، بیروت، دارالکتب العلمیه، بی تا.
-* '''عدة الإنابة فى أماكن الإجابه'''، عبدالله بن ابراهيم‏ ميرغنى (م. 1193ق)، ‏تحقیق عبدالله نذير مزى، مكه مكرمه‏، المكتبه المكيه‏، 1429ق.
+* '''عدة الإنابة فى أماكن الإجابه'''، عبدالله بن ابراهیم‏ میرغنى (م. 1193ق)، ‏تحقیق عبدالله نذیر مزى، مكه مكرمه‏، المكتبه المكیه‏، 1429ق.
-* '''العقد الثمين في تاريخ البلد الامين'''، محمد بن احمد التقي الفاسي (م.832ق.) تحقيق محمد عبدالقادرعطا، بيروت، دار الکتب العلميه، 1419ق.
+* '''العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین'''، محمد بن احمد التقی الفاسی (م.832ق.) تحقیق محمد عبدالقادرعطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1419ق.
-* '''فرهنگ اعلام جغرافيايي ـ تاريخي در حديث و سيره نبوي'''، محمد محمد حسن شراب، ترجمه شيخي، تهران، مشعر، 1386ش.
+* '''فرهنگ اعلام جغرافیایی ـ تاریخی در حدیث و سیره نبوی'''، محمد محمد حسن شراب، ترجمه شیخی، تهران، مشعر، 1386ش.
-* '''فلاح السائل ونجاح المسائل فی عَمَلِ الْيوم و اللَّيل'''،  علی بن موسی بن جعفر بن طاووس (سید بن طاووس) (م.664ق.)، قم، انتشارات الاسلامی.
+* '''فلاح السائل ونجاح المسائل فی عَمَلِ الْیوم و اللَّیل'''،  علی بن موسی بن جعفر بن طاووس (سید بن طاووس) (م.664ق.)، قم، انتشارات الاسلامی.
-* '''الکافي'''، محمد بن يعقوب کليني (م.329ق.)، تحقيق علي‌اکبر غفاري، تهران، دار الکتب اسلاميه، 1363ش.
+* '''الکافی'''، محمد بن یعقوب کلینی (م.329ق.)، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه، 1363ش.
-* '''مرآة الحرمين'''، ابراهيم رفعت باشا (م.1353ق.)، قاهره، مکتبه الثقافه الدينيه، بي‌تا.
+* '''مرآة الحرمین'''، ابراهیم رفعت باشا (م.1353ق.)، قاهره، مکتبه الثقافه الدینیه، بی‌تا.
-* '''مصباح المتهجد و سلاح المتعبد'''، محمد بن حسن الطوسي (شیخ طوسی) (م.460ق.)، تصحيح اسماعيل انصاري زنجاني، اعداد علي اصغر مرواريد، بيروت، فقه الشيعه، 1411ق.
+* '''مصباح المتهجد و سلاح المتعبد'''، محمد بن حسن الطوسی (شیخ طوسی) (م.460ق.)، تصحیح اسماعیل انصاری زنجانی، اعداد علی اصغر مروارید، بیروت، فقه الشیعه، 1411ق.
-* '''معجم البلدان'''، ياقوت بن عبدالله الحموي (م.626.ق.)، بيروت، دار صادر، 1995م.
+* '''معجم البلدان'''، یاقوت بن عبدالله الحموی (م.626.ق.)، بیروت، دار صادر، 1995م.
-* '''مفرحة الأنام فى تأسيس بيت الله الحرام‏'''، زين العابدين بن نور الدين حسينى كاشانى‏، تحقيق عمار عبودى نصار، تهران‏، مشعر، 1428ق.‏
+* '''مفرحة الأنام فى تأسیس بیت الله الحرام‏'''، زین العابدین بن نور الدین حسینى كاشانى‏، تحقیق عمار عبودى نصار، تهران‏، مشعر، 1428ق.‏
-* '''موسوعة العتبات المقدسه'''، جعفر خليلي، بيروت، الاعلمي، 1407ق.
+* '''موسوعة العتبات المقدسه'''، جعفر خلیلی، بیروت، الاعلمی، 1407ق.
-* '''وسائل الشيعه (تفصيل وسائل الشيعة الي تحصيل مسائل الشريعه)'''، محمد بن الحسن الحر العاملي (م.1104ق.)، الحر العاملي (م.1104ق.)، قم، آل البيت، 1414ق.
+* '''وسائل الشیعه (تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه)'''، محمد بن الحسن الحر العاملی (م.1104ق.)، الحر العاملی (م.1104ق.)، قم، آل البیت، 1414ق.