نماز طواف (فتاوای مراجع): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی حج
دیداریویکی‌متن
(جایگزینی صفحه با '{{مقاله فقهی۲ | پوشاندن پا|پوشاندن پا}} {| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-ra...')
برچسب: جایگزین شد
(خنثی‌سازی ویرایش 45173 از Abbassehati (بحث))
برچسب: خنثی‌سازی
خط ۱: خط ۱:
{{مقاله فقهی۲
{{مقاله فقهی۲
| پوشاندن پا|پوشاندن پا}}
| نماز طواف|نماز طواف}}
این مقاله فتوای مراجع درباره نماز طواف، برگرفته از [https://wikihaj.com/index.php?title=پرونده%3Aمناسک_حج_چاپ_۱۳۹۷.pdf&page=369 کتاب مناسک حج، ص۱۶۶] است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم فقهی این مقاله را بخوانید← [[نماز طواف]]


== چگونگی ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! پوشیدن روی پا
! مسئله ۷۷۳
|-style="background:#f9f9fe;"
|-style="background:#f9f9fe;"
|
|
'''امام خمینی:''' پوشیدن موزه و چکمه و گیوه و جوراب و هرچه تمام روی پا را می‌گیرد.{{توضیح مساله|*|
'''امام خمینی:''' واجب است بعد از تمام شدن [[طواف عمره|طواف]] عمره، دو رکعت نماز بخواند؛ مثل نماز صبح.
* '''آیت‌الله بهجت:''' و مانند چکمه و جوراب است بلکه مطلقاً با صدق لبس و پوشیدن علی الأحوط.
|}
* '''آیت‌الله تبریزی:''' احوط نپوشیدن هر چیزی است که تمام پشت پا را بپوشاند.
{{سخ}}
* '''آیت‌الله خامنه‌ای:''' مرد محرم نباید چکمه و جوراب بپوشد و احتیاط واجب آن است که از پوشیدن هر چیزی که تمام روی پا را می‌پوشاند مانند کفش و گیوه و امثال آن اجتناب کند. لکن اگر لباس احرام یا پتو و امثال آن را روی پا بیندازد اشکال ندارد.
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
* '''آیت‌الله زنجانی:''' و کفش و هرگونه پاپوشی که تمام روی پا را می‌پوشاند و نیز هر پاپوشی که تمام پشت پا را می‌پوشاند بر مرد محرم حرام است. ولی پوشیده شدن پا با حوله احرام یا پتویی که روی خود می‌اندازد اشکال ندارد.
! مسئله ۷۷۴
* '''آیت‌الله سبحانی:''' و به بدن می‌چسبد.
|-style="background:#f9f9fe;"
* '''آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی:''' و احتیاط آن است که از پوشیدن چیزی که قسمتی از روی پا را هم بپوشاند نیز خودداری کند ولی بند نعلین اشکال ندارد.
|
'''امام خمینی:''' می‌تواند نماز طواف را با هر سوره‌ای که خواست بخواند، مگر سوره‌های سجده،{{توضیح مساله|۷۷۴|
 
* '''آیت‌الله زنجانی:''' قرائت سوره‌های سجده در نماز، مانعی ندارد ولی نباید آیه سجده را بخواند.
*
* '''آیت‌الله سیستانی:''' قرائت سوره‌های سجده در نماز جایز است، ولی اگر سجده را انجام داد نماز باطل می‌شود مگر اینکه سهواً سجده کند و اگر سجده نکند نماز صحیح است ولی گناه کرده است و اگر قبل از آیه سجده، به سوره‌ای دیگر عدول کند اشکال ندارد هرچند عمداً شروع کرده باشد.}}
و مستحب است در رکعت اول، بعد از «حمد»، سوره «قل هو الله احد» را بخواند و در رکعت دوم، سوره «قل یا أیها الکافرون» را بخواند.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۷۷۴}}
|}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۷۵
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' جایز است نماز طواف را بلند بخواند مثل نماز صبح یا آهسته مثل نماز ظهر.
|}
 
== شک در رکعات ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۷۶
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' شک در رکعات نماز طواف موجب بطلان نماز است{{توضیح مساله|۷۷۶|
 
* '''آیت‌الله بهجت:''' بعد از استقرار آن به تروّی علی الأحوط، و اظهر اعتبار ظن در رکعات است مثل ظن در افعال؛ چه ظن به وجود باشد یا عدم به مصحّح باشد یا مبطل به رکن باشد یا غیر آن، در محل شک و یا نسیان باشد یا خارج از محل. پس لوازم آن از تدارک یا بطلان یا عدم تدارک را مترتّب می‌کند، اگرچه احتیاط در اعاده است فی الجمله، در صورت تعلّق ظن به فعل که تدارک نمی‌کند مگر در موردی که انجام دادن آن مبطل نباشد یقیناً.}}
و باید اعاده کند و بعید نیست اعتبار ظن در رکعات{{توضیح مساله|۷۷۶|
 
* '''آیت‌الله مکارم:''' احتیاط واجب اعاده بعد از اتمام است.}}
و در ظن در افعال احتیاط کند{{توضیح مساله|۷۷۶|
 
* '''آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی:''' ظن در افعال حکم شک را دارد.
* '''آیات عظام سبحانی، گلپایگانی، فاضل:''' ظن در افعال معتبر است.}}
و در احکام، این نماز با نماز یومیه مساوی است.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۷۷۶}}
|}
 
== فاصله انداختن با طواف ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۷۷
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' احوط آن است{{توضیح مساله|۷۷۷|
 
* '''آیت‌الله تبریزی، آیت‌الله خویی:''' بایستی بعد از طواف مبادرت به نماز کند، که در عرف نگویند بین آنها فاصله شده.
* '''آیت‌الله خامنه‌ای:''' نباید بین طواف و نماز آن فاصله ایجاد شود.
* '''آیت‌الله زنجانی:''' نماز طواف وقت معینی ندارد ولی چون از توابع و ملحقات طواف است موالات بین طواف واجب و نماز معتبر است، یعنی نباید بدون عذر بین آن و طواف، فاصله بیندازد به قدری که عرفاً از توابع آن به حساب نیاید؛ ولی اگر به جهت عذری مانند تشکیل صفوف جماعت یا تجدید وضو به تأخیر بیفتد اشکال ندارد و اگر بدون عذر، نماز را به تأخیر بیندازد باید بعد از خواندن نماز، طواف و نماز را اعاده کند.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' بایستی بعد از طواف مبادرت به نماز کند و فاصله آن دو زیاد نباشد که موالات به هم بخورد و این یک امر عرفی است.
* '''آیت‌الله سیستانی:''' به این معنی که به نظر عرف بین آن دو فاصله‌ای نباشد ولی فاصله به مقدار ده دقیقه برای استراحت یا یافتن جای مناسب و مانند آن اشکال ندارد ولی کاری دیگر مانند نماز قضا به احتیاط واجب نباید انجام دهد.
* '''آیت‌الله فاضل:''' اقوی مبادرت به نماز است و در صورتی که عالماً و عامداً اخلال به فوریت کند، بنا بر احتیاط طواف باطل می‌شود.}}
که بعد از طواف مبادرت به نماز کند و زود به جا آورد.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۷۷۷}}
|}
 
== مکان ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۷۸
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' واجب است که این نماز نزد [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]] واقع شود{{توضیح مساله|۷۷۸|
 
* '''آیت‌الله گلپایگانی:''' بنا بر احتیاط واجب نزد مقام واقع شود.}}
و احتیاط واجب آن است که پشت مقام به جا آورد{{توضیح مساله|۷۷۸|
 
* '''آیت‌الله تبریزی، آیة لله خویی:''' احوط بلکه اظهر آن است... .
* '''آیت‌الله خامنه‌ای:''' واجب است که نماز [طواف] پشت مقام ابراهیم(ع) و ـ در صورت عدم ایجاد زحمت برای دیگران ـ نزدیک به مقام اقامه شود؛ و در صورتی که این امر میسر نشود، می‌تواند آن را در مسجدالحرام، پشت مقام و با فاصله از آن، به جا آورد.
* آیت‌الله زنجانی: نماز طواف واجب را باید «پشت مقام» به جا آورد و همچنین باید نزدیک مقام باشد به قدری که مردم بگویند «نزد مقام» نماز می‌خواند.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' جایگاه نماز طواف نزد مقام ابراهیم است بنابراین پشت مقام و یا دو جانب او مادامی که جلوتر از مقام نباشد از نظر صحت نماز یکسان است. هرگاه به خاطر ازدحام جمعیت نتواند نزد مقام نماز بخواند، نماز را در نزدیک‌ترین نقطه به مقام به جا آورد خواه این نقطه پشت مقام محسوب شود یا دو جانب آن، و لازم نیست برای خلوت شدن مقام صبر کند چه بسا صبر کردن موجب از بین رفتن موالات بین طواف و نماز آن بشود و اگر جمعیت طواف‌کننده چنان‌که در ایام حج و یا بعضی ایام عمره تا شعاع خیلی زیاد از کعبه ادامه دارد، موجب شود نماز را در فاصله دور بخواند، باید جوری بایستد که مقام بین او و خانه باشد نه یکی از دو طرف آن.
* '''آیت‌الله سیستانی، آیت‌الله فاضل:''' اظهر آن است....
* '''آیت‌الله نوری:''' در هر نقطه‌ای از مسجدالحرام نماز طواف را بخواند مجزی است، هرچند بهتر است که نسبت به مقام حضرت ابراهیم، الأقرب فالأقرب (هرچه نزدیک‌تر باشد بهتر است) را مراعات کند.}}
[به طوری] که سنگی که مقام است بین او و خانه [[کعبه]] واقع شود و بهتر آن است که هرچه ممکن باشد نزدیک‌تر بایستد، لیکن نه به طوری که مزاحمت با سایرین کند.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۷۷۸}}
|}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۷۹
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر به واسطه زیادی جمعیت نتوانست پشت مقام بایستد؛ به طوری که گفته شود نزد مقام نماز می‌کند به واسطه دوری زیاد، در یکی از دو جانب به جا آورد{{توضیح مساله|۷۷۹|
 
* '''آیت‌الله تبریزی:''' نماز باید پشت مقام باشد و در نزدیکی آن و در صورت عدم تمکن از نزدیکی مقام، با مراعات الأقرب فالاقرب به مقام بنا بر احتیاط، پشت مقام می‌تواند به جا آورد.
* '''آیت‌الله خامنه‌ای''': به ذیل مسئله قبل مراجعه شود.
* '''آیت‌الله خویی:''' در صورت عدم تمکن از نماز نزدیک مقام، می‌تواند با رعایت الأقرب فالأقرب دورتر نماز بخواند ولی به هر حال باید پشت مقام باشد.
* '''آیت‌الله زنجانی:''' در مواقع ازدحام طواف‌کنندگان، لازم نیست نماز طواف واجب را نزد مقام بخواند، هرچند بتواند با محافظت همراهان، نزدیک مقام نماز بخواند؛ بنابراین می‌تواند تا جایی که مزاحمت طواف‌کنندگان نباشد عقب برود، اما باید پشت مقام بایستد به طوری که عرفاً رو به مقام و کعبه باشد و نماز در قسمت‌های راست و چپ مقام، صحیح نیست، هرچند به مقام نزدیک‌تر باشد.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' در این مسئله و مسئله بعدی طبق ذیل مسئله ۷۷۸ عمل شود.
* '''آیت‌الله سیستانی:''' و اگر نتواند پشت مقام و نزدیک به آن به جا آورد، احتیاط واجب آن است که هم آن را در نزدیکی اش؛ چه در سمت راست باشد و یا چپ، و هم دور از آن ولی پشت مقام به جا آورد و اگر نتواند آن دو را به جا آورد، هر کدام که ممکن است انجام دهد و اگر نتواند هیچ‌کدام را انجام دهد، در هر جای مسجد که شده انجام دهد و بنا بر احتیاط مستحب رعایت کند هرچه به مقام نزدیک‌تر باشد و اگر پس از آن، تا زمانی که وقت سعی تنگ شود توانست نزدیک به مقام و پشت آن نماز را اعاده کند، احتیاط مستحب اعاده آن است.
* '''آیت‌الله فاضل:''' اگر نتواند پشت مقام و نزدیک آن نماز بخواند، احتیاطاً در یکی از دو طرف مقام و هم پشت مقام و دور از آن، نماز بخواند.
* '''آیت‌الله مکارم:''' می‌تواند در جایی از دو طرف مقام یا عقب‌تر از مقام نماز بخواند.}}
در جایی که گفته شود نزد مقام نماز می‌خواند.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۷۷۹}}
|}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۸۰
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر ممکن نشد در دو جانب نزد مقام نماز را به جا آورد باید ملاحظه نزدیک‌تر را بکند از میان دو جانب و پشت مقام،{{توضیح مساله|۷۸۰|
 
* '''آیت‌الله بهجت:''' و اگر آن هم ممکن نباشد، مراعات می‌کند الأقرب فالأقرب به سوی خلف مقام و دو جانب آن را، با رعایت احتیاط، در صورت دوران امر بین بعض مراتب خلف و اَحَد جانبین به جمع در نماز بلکه به اعاده، پس از تمکن از نماز در پشت سر، اگرچه در آخر وقت امکان باشد و نماز طواف مستحب در هر جای
* مسجد باشد جایز است.
* '''آیت‌الله تبریزی، آیت‌الله خویی:''' حکم آن در مسئله قبل گذشت.
* '''آیت‌الله خامنه‌ای:''' به ذیل مسئله ۷۷۸ مراجعه شود.
* '''آیت‌الله زنجانی:''' به ذیل مسئله قبل مراجعه شود.
* '''آیت‌الله فاضل:''' احوط نماز خلف مقام است.}}
و اگر سه طرف مساوی باشند، در پشت نماز بخواند و در دو طرف کافی نیست{{توضیح مساله|۷۸۰|
 
* '''آیت‌الله سبحانی:''' کافی است.}}
و اگر دو طرف نزدیک‌تر از پشت باشند به مقام ولکن هیچ‌کدام نزد مقام نباشد بعید نیست جایز بودن اکتفا به پشت لکن احتیاط آن است که یک نماز در پشت مقام بخواند و یک نماز در یک طرف با ملاحظه نزدیک‌تری و احوط اعاده نماز است{{توضیح مساله|۷۸۰|
 
* '''آیات عظام تبریزی، خویی، سبحانی:''' اعاده لازم نیست.
* '''آیت‌الله فاضل:''' اولی اعاده نماز است.
* '''آیت‌الله گلپایگانی:''' بهتر آن است که هر وقت توانست نماز را دوباره پشت مقام رجائاً بخواند.}}
در صورت امکان در پشت مقام تا وقتی که وقت تنگ نشده برای [[سعی]].
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۷۸۰}}
|}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۸۱
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' جایز است نماز طواف مستحب را در هر جای [[مسجد الحرام|مسجدالحرام]] که بخواهد به جا آورد، اگرچه در حال اختیار، بلکه گفته‌اند که آن را می‌تواند عمداً ترک کند.{{توضیح مساله|۷۸۱|
 
* '''آیت‌الله بهجت:''' مورد تأمّل است.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' نباید عمداً ترک کند.
* '''آیت‌الله سیستانی:''' ظاهر آن است که نماز طواف مستحب، مستحب است.
* '''آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی:''' سزاوار نیست ترک کنند.
* '''آیت‌الله مکارم:''' ترک آن مشکل است.}}
 
 
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۷۸۱}}
|}
 
== فراموش کردن ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۸۲
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر کسی نماز طواف واجب را فراموش کند باید هر وقت که یادش آمد در [[مقام ابراهیم(ع)|مقام ابراهیم]] به جا آورد و به همان دستوری که در مسئله ۷۷۸ به بعد ذکر شده عمل نماید.{{توضیح مساله|۷۸۲|
 
* '''آیت‌الله زنجانی:''' این در صورتی است که در مکه یا حوالی آن یادش بیاید، ولی اگر بعد از دور شدن از مکه یادش آمد می‌تواند همان جا نماز بخواند.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' باید نماز طواف را به جا بیاورد ولی اعاده اعمال مترتبه واجب نیست و اگر در مکه است باید نماز را در مسجدالحرام نزد مقام ابراهیم به جا آورد و اگر از مکه خارج شده است و بازگشت به مکه مشکل نباشد باید به مکه برگردد و در نزد مقام ابراهیم نماز بخواند و در صورت مشکل بودن، هر کجا متذکر شد، می‌تواند آن را به جا آورد و در این صورت احتیاطاً برای نماز نایب نیز بگیرد که در نزد مقام نیز بخواند.}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۷۸۲}}
|}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۸۳
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر نماز طواف را فراموش کند و در بین [[سعی]] بین [[صفا و مروه]] یادش بیاید، از همان جا سعی را رها کند و برگردد، دو رکعت نماز را بخواند، بعد از آن، سعی را از همان جا{{توضیح مساله|۷۸۳|
 
* '''آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی:''' در صورت تجاوز از نصف، بقیه سعی را و در کمتر از نصف، همه آن را مجدداً به جا آورد.}}
تمام کند.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۷۸۳}}
|}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۸۴
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' شخصی که نماز را فراموش کرده و سایر اعمال را که بعد از نماز باید عمل کند، عمل کرده، اعاده آنها ظاهراً لازم نباشد، اگرچه احتیاط استحبابی در اعاده است.
|}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۸۵
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر برگشتن به مسجدالحرام مشکل باشد از برای شخصی که نماز را فراموش کرده، باید هر جا یادش آمد نماز را به جا آورد، اگرچه در شهر دیگر باشد و برگشتن به حرم لازم نیست، اگرچه آسان باشد.{{توضیح مساله|۷۸۵|
 
* '''آیت‌الله بهجت:''' و احوط آن است برگردد به حرم اگر دشوار نباشد و آنها را به جا آورد و بعضی در صورت تعذر برگشتن به مقام، استنابه را لازم دانسته‌اند بنابراین احوط جمع است میان قضای آنها، در هر جا که متذکر شود و گرفتن نایب که آنها را در مقام به جای آورد.
* '''آیت‌الله تبریزی، آیت‌الله خویی:''' احوط و اولی این است برگشته و نماز را در حرم به جا آورد.
* '''آیت‌الله خامنه‌ای:''' اگر پیش از خروج از مکه به یاد آورد و برگشت به مسجدالحرام برای او حرجی نباشد، باید برگردد به مسجدالحرام برای انجام نماز طواف، و اگر پس از خروج از مکه مکرمه به یادش آمد که نماز طواف را نخوانده است، باید آن را در همان محلی که به یاد آورده اقامه کند.
* '''آیت‌الله زنجانی:''' مطابق ذیل مسئله ۷۸۲ عمل شود.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' مطابق ذیل مسئله ۷۸۲ عمل شود و اگر بازگشت مشکل نباشد باید برگردد.
* '''آیت‌الله سیستانی:''' اگر بعد از بیرون رفتن از مکه یادش بیاید، احتیاط واجب آن است که برگردد و نزد مقام نماز به جای آورد و اگر برگشتن برای او مشقت دارد نماز را در همان موضعی که یادش آمده انجام دهد و لازم نیست برای انجام نماز به حرم برگردد، گرچه میسور باشد.
* '''آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی:''' و بهتر است نایب هم بگیرد تا خلف مقام برای او به جا آورد.
* '''آیت‌الله فاضل:''' اگر در منا باشد مخیر است بین خواندن نماز در منا و استنابه والاّ در هر جا که هست همان جا نماز بخواند گرچه جوازِ گرفتنِ نایب هم بعید نیست.
* '''آیت‌الله مکارم:''' منظور برگشتن به حرم، خارج از مسجدالحرام است.}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۷۸۵}}
|}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۸۶
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر کسی این نماز را به جا نیاورد و بمیرد، واجب است بر پسر بزرگِ{{توضیح مساله|۷۸۶|
 
* '''آیت‌الله بهجت:''' بر ولی او لازم است آن را قضا کند.}} او، که آن را قضا کند؛ به نحوی که در کتاب «صلاة» تفصیل داده شده است.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۷۸۶}}
|}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۸۷
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' جاهل به مسئله، در احکامی که برای ناسی ذکر شد، شریک است با او.
|}
 
== تصحیح نماز ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۸۸
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' واجب است بر هر مکلفی که نماز خود را یاد بگیرد و قرائت و ذکرهای واجب را پیش کسی درست کند که تکلیف الهی را به طور صحیح به جا آورد، خصوصاً کسی که می‌خواهد به حج برود باید نماز را تصحیح کند،{{توضیح مساله|۷۸۸|
 
* '''آیت‌الله تبریزی:''' اگر با فرض تمکن به طور ملحون نماز بخواند نمازش باطل است مگر اینکه جاهل قاصر یا معتقد به صحت قرائت باشد و در فرض تعمّد حجش باطل می‌شود.
* '''آیت‌الله خویی:''' اگر در زمانی که نماز خواند می‌توانست صبر کند و قرائتش را تصحیح نماید و مع ذلک با قرائت ملحون نماز بخواند نمازش باطل است مگر جاهل قاصر باشد و در فرض تعمّد حجش باطل می‌شود.
* '''آیت‌الله زنجانی:''' کسی که می‌تواند همه یا برخی از اشتباه‌های نمازش را تصحیح کند باید طواف را به تأخیر بیندازد و پس از تصحیح قرائت، طواف و نماز آن را به جا آورد، ولی اگر بدون اطلاع از این امر طواف و اعمال بعدی را به جا آورد، هر وقت متوجه شود باید قرائتش را یاد بگیرد و نماز طوافش را به تفصیلی که در مسئله ۷۸۲ گذشت بخواند، ولی طواف و اعمال بعدی او صحیح است. 
* '''آیت‌الله سبحانی:''' اگر کسی با احرام عمره وارد مکه شد و عمداً از یادگیری قرائت صحیح سرباز زد، معصیت‌کار است و در صورتی که برای او حرجی نباشد باید در احرام بماند و قرائت نماز را اصلاح کند و در صورت حرجی بودن طواف و نماز را به جا آورده و سپس نماز را یاد بگیرد و به طور صحیح اعاده کند و اگر نتوانست یاد بگیرد احتیاطاً نایب بگیرد.}}
چون بعضی گفته‌اند اگر نماز او درست نباشد عمره او باطل است و همچنین حج نیز باطل است. پس علاوه بر آنکه به این قول، از [[حجة الاسلام]] برائت ذمه پیدا نمی‌کند، ممکن است چیزهایی که در احرام بر او حرام شده بود؛ مثل زن و چیزهایی که گذشت، بر او حلال نشود.
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۷۸۸}}
|}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۸۹
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر شخصی نتوانست قرائت یا ذکرهای واجب را یاد بگیرد باید نماز را به هر ترتیبی که می‌تواند خودش به جا آورد و کافی است و اگر ممکن است، کسی را بگمارد که نماز را تلقین او کند{{توضیح مساله|۷۸۹|
 
* '''آیات عظام تبریزی، خویی، مکارم:''' قرائت به همین مقدار که عربی صحیح بر آن صدق کند کافی است و کسی که اصلاً امکان صحیح خواندن برایش وجود ندارد، مثل کسی که لکنت زبان دارد، به همان نحو اگر بخواند صحیح است و تکلیف دیگری ندارد.
* '''آیت‌الله سبحانی:''' و اگر موفق نشد، کسی را وادار کند که قرائت صحیح را به او تلقین کند و اگر امکان نداشت به هر نحو که می‌تواند به جا آورد و احتیاطاً نایب هم بگیرد.}}
و احتیاط آن است که در مقام ابراهیم به شخص عادلی اقتدا کند، لیکن اکتفا به نماز جماعت نکند؛ چنان‌که نایب گرفتن نیز کافی نیست.{{توضیح مساله|۷۸۹|
 
* '''آیت‌الله بهجت:''' و اگر ممکن شود نماز طواف را در مقام به جماعت بخواند و در صورت عدم امکان جماعت، عمل به وظیفه یومیّه کافی است.
* '''آیت‌الله خامنه‌ای:''' جایز بودن اقامه نماز طواف به جماعت معلوم نیست.
* '''آیت‌الله زنجانی:''' نماز جماعت و گرفتن نایب لزومی ندارد.
* '''آیت‌الله سیستانی:''' اگر نتواند قرائت خود را تصحیح کند، هرچند در اثر مسامحه و سهل انگاری، ولی مقدار زیادی از سوره حمد را بتواند به طور صحیح بخواند، خواندن حمد به همین صورت کافی است و اگر نتواند، به احتیاط واجب مقداری از قرآن را که می‌تواند صحیح بخواند به آن اضافه کند و اگر نتواند، تسبیح بگوید و اگر وقت برای یادگرفتن همه حمد نباشد اگر به مقدار معتنابه یاد بگیرد کافی است و اگر نتواند، مقداری از قرآن را بخواند که عرفاً قرآن خواندن صدق کند و اگر نتواند، تسبیح بگوید و اما سوره از جاهلی که نتواند یاد بگیرد ساقط است.
* '''آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی:''' اگر یاد گرفتن قرائت و احکام واجبه نماز ممکن نشود، نماز طواف را به جماعت بخواند ولی اکتفا به آن اشکال دارد و واجب است به طور فرادی نیز بخواند و اگر نایب هم بگیرد جهت نماز، بهتر و مطابق با احتیاط است.
* '''آیت‌الله مکارم:''' بنا بر احتیاط واجب، جماعت در نماز طواف مشروع نیست.}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۷۸۹}}
|}
 
== متفرقه ==
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۹۰
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' نماز طواف را در همه اوقات می‌شود خواند مگر آنکه مزاحمت کند با وقت نماز واجب، که اگر نماز طواف بخواند موجب فوت یومیه شود، پس باید اول نماز یومیه را بخواند. {{توضیح مساله|۷۹۰|
 
* '''آیت‌الله زنجانی:''' و همچنین است اگر مزاحمت کند با واجب اهم دیگری، و در هر حال اگر نافرمانی کرده نماز طواف را بخواند صحیح است.}}
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|۷۹۰}}
|}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۹۱
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' اگر کسی از روی بی‌مبالاتی مسامحه کرد در یاد گرفتن قرائت و ذکر واجب نماز تا وقت تنگ شد، نماز را به هر نحو که می‌تواند باید بخواند و صحیح است، لیکن معصیت‌کار است و احتیاط آن است که به دستور مسئله ۷۸۹ عمل کند و اگر ممکن است کسی را وادار کند که تلقین او کند.{{توضیح مساله|۷۹۱|


}}
* نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۷۸۹ گذشت.
* '''آیت‌الله تبریزی، آیت‌الله خویی:''' بنا بر احتیاط واجب به هر نحوی که خودش می‌تواند بخواند و با جماعت هم بخواند و نایب هم بگیرد.
* '''آیت‌الله زنجانی:''' به کامل‌ترین شکلی که می‌تواند ـ ولو با تلقین ـ بخواند و کفایت می‌کند و به جماعت خواندن، مطابق احتیاط استحبابی است.
* '''آیت‌الله سیستانی:''' احتیاط مستحب در صورت مقصر بودن، این است که هم نماز را به کیفیتی که بیان آن گذشت به جا آورد و هم آن را به جماعت بخواند و هم نایب جهت انجام آن از طرفش بگیرد.}}
|-style="background:#fefef9;"
|-style="background:#fefef9;"
| '''مراجع دیگر:'''
| '''مراجع دیگر:'''
{{ارجاع مساله|*}}
{{ارجاع مساله|۷۹۱}}
|}
|}
{{سخ}}
{{سخ}}
{| class="wikitable" style="text-align: right; background-color:#F1F9DC; width:80%; border-radius:4px; align:center !important; margin:auto
! مسئله ۷۹۲
|-style="background:#f9f9fe;"
|
'''امام خمینی:''' نماز طواف استحبابی لازم نیست در نزد مقام ابراهیم باشد بلکه در هر جای مسجدالحرام جایز است، به خصوص در موقع ازدحام مناسب است مراعات سایر حجاج را بنمایند.
|}

نسخهٔ ‏۲ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۳۶

مقاله توصیفی فقهی این صفحه شامل فتوای مراجع تقلید درباره احکام نماز طواف است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم نگاه کنید به مقاله نماز طواف.

این مقاله فتوای مراجع درباره نماز طواف، برگرفته از کتاب مناسک حج، ص۱۶۶ است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم فقهی این مقاله را بخوانید← نماز طواف

چگونگی

مسئله ۷۷۳

امام خمینی: واجب است بعد از تمام شدن طواف عمره، دو رکعت نماز بخواند؛ مثل نماز صبح.


مسئله ۷۷۴

امام خمینی: می‌تواند نماز طواف را با هر سوره‌ای که خواست بخواند، مگر سوره‌های سجده،[م۷۷۴ ۱] و مستحب است در رکعت اول، بعد از «حمد»، سوره «قل هو الله احد» را بخواند و در رکعت دوم، سوره «قل یا أیها الکافرون» را بخواند.

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • آیت‌الله زنجانی: قرائت سوره‌های سجده در نماز، مانعی ندارد ولی نباید آیه سجده را بخواند.
    • آیت‌الله سیستانی: قرائت سوره‌های سجده در نماز جایز است، ولی اگر سجده را انجام داد نماز باطل می‌شود مگر اینکه سهواً سجده کند و اگر سجده نکند نماز صحیح است ولی گناه کرده است و اگر قبل از آیه سجده، به سوره‌ای دیگر عدول کند اشکال ندارد هرچند عمداً شروع کرده باشد.


مسئله ۷۷۵

امام خمینی: جایز است نماز طواف را بلند بخواند مثل نماز صبح یا آهسته مثل نماز ظهر.

شک در رکعات

مسئله ۷۷۶

امام خمینی: شک در رکعات نماز طواف موجب بطلان نماز است[م۷۷۶ ۱] و باید اعاده کند و بعید نیست اعتبار ظن در رکعات[م۷۷۶ ۲] و در ظن در افعال احتیاط کند[م۷۷۶ ۳] و در احکام، این نماز با نماز یومیه مساوی است.

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • آیت‌الله بهجت: بعد از استقرار آن به تروّی علی الأحوط، و اظهر اعتبار ظن در رکعات است مثل ظن در افعال؛ چه ظن به وجود باشد یا عدم به مصحّح باشد یا مبطل به رکن باشد یا غیر آن، در محل شک و یا نسیان باشد یا خارج از محل. پس لوازم آن از تدارک یا بطلان یا عدم تدارک را مترتّب می‌کند، اگرچه احتیاط در اعاده است فی الجمله، در صورت تعلّق ظن به فعل که تدارک نمی‌کند مگر در موردی که انجام دادن آن مبطل نباشد یقیناً.
  2. ↑
    • آیت‌الله مکارم: احتیاط واجب اعاده بعد از اتمام است.
  3. ↑
    • آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی: ظن در افعال حکم شک را دارد.
    • آیات عظام سبحانی، گلپایگانی، فاضل: ظن در افعال معتبر است.

فاصله انداختن با طواف

مسئله ۷۷۷

امام خمینی: احوط آن است[م۷۷۷ ۱] که بعد از طواف مبادرت به نماز کند و زود به جا آورد.

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • آیت‌الله تبریزی، آیت‌الله خویی: بایستی بعد از طواف مبادرت به نماز کند، که در عرف نگویند بین آنها فاصله شده.
    • آیت‌الله خامنه‌ای: نباید بین طواف و نماز آن فاصله ایجاد شود.
    • آیت‌الله زنجانی: نماز طواف وقت معینی ندارد ولی چون از توابع و ملحقات طواف است موالات بین طواف واجب و نماز معتبر است، یعنی نباید بدون عذر بین آن و طواف، فاصله بیندازد به قدری که عرفاً از توابع آن به حساب نیاید؛ ولی اگر به جهت عذری مانند تشکیل صفوف جماعت یا تجدید وضو به تأخیر بیفتد اشکال ندارد و اگر بدون عذر، نماز را به تأخیر بیندازد باید بعد از خواندن نماز، طواف و نماز را اعاده کند.
    • آیت‌الله سبحانی: بایستی بعد از طواف مبادرت به نماز کند و فاصله آن دو زیاد نباشد که موالات به هم بخورد و این یک امر عرفی است.
    • آیت‌الله سیستانی: به این معنی که به نظر عرف بین آن دو فاصله‌ای نباشد ولی فاصله به مقدار ده دقیقه برای استراحت یا یافتن جای مناسب و مانند آن اشکال ندارد ولی کاری دیگر مانند نماز قضا به احتیاط واجب نباید انجام دهد.
    • آیت‌الله فاضل: اقوی مبادرت به نماز است و در صورتی که عالماً و عامداً اخلال به فوریت کند، بنا بر احتیاط طواف باطل می‌شود.

مکان

مسئله ۷۷۸

امام خمینی: واجب است که این نماز نزد مقام ابراهیم واقع شود[م۷۷۸ ۱] و احتیاط واجب آن است که پشت مقام به جا آورد[م۷۷۸ ۲] [به طوری] که سنگی که مقام است بین او و خانه کعبه واقع شود و بهتر آن است که هرچه ممکن باشد نزدیک‌تر بایستد، لیکن نه به طوری که مزاحمت با سایرین کند.

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • آیت‌الله گلپایگانی: بنا بر احتیاط واجب نزد مقام واقع شود.
  2. ↑
    • آیت‌الله تبریزی، آیة لله خویی: احوط بلکه اظهر آن است... .
    • آیت‌الله خامنه‌ای: واجب است که نماز [طواف] پشت مقام ابراهیم(ع) و ـ در صورت عدم ایجاد زحمت برای دیگران ـ نزدیک به مقام اقامه شود؛ و در صورتی که این امر میسر نشود، می‌تواند آن را در مسجدالحرام، پشت مقام و با فاصله از آن، به جا آورد.
    • آیت‌الله زنجانی: نماز طواف واجب را باید «پشت مقام» به جا آورد و همچنین باید نزدیک مقام باشد به قدری که مردم بگویند «نزد مقام» نماز می‌خواند.
    • آیت‌الله سبحانی: جایگاه نماز طواف نزد مقام ابراهیم است بنابراین پشت مقام و یا دو جانب او مادامی که جلوتر از مقام نباشد از نظر صحت نماز یکسان است. هرگاه به خاطر ازدحام جمعیت نتواند نزد مقام نماز بخواند، نماز را در نزدیک‌ترین نقطه به مقام به جا آورد خواه این نقطه پشت مقام محسوب شود یا دو جانب آن، و لازم نیست برای خلوت شدن مقام صبر کند چه بسا صبر کردن موجب از بین رفتن موالات بین طواف و نماز آن بشود و اگر جمعیت طواف‌کننده چنان‌که در ایام حج و یا بعضی ایام عمره تا شعاع خیلی زیاد از کعبه ادامه دارد، موجب شود نماز را در فاصله دور بخواند، باید جوری بایستد که مقام بین او و خانه باشد نه یکی از دو طرف آن.
    • آیت‌الله سیستانی، آیت‌الله فاضل: اظهر آن است....
    • آیت‌الله نوری: در هر نقطه‌ای از مسجدالحرام نماز طواف را بخواند مجزی است، هرچند بهتر است که نسبت به مقام حضرت ابراهیم، الأقرب فالأقرب (هرچه نزدیک‌تر باشد بهتر است) را مراعات کند.


مسئله ۷۷۹

امام خمینی: اگر به واسطه زیادی جمعیت نتوانست پشت مقام بایستد؛ به طوری که گفته شود نزد مقام نماز می‌کند به واسطه دوری زیاد، در یکی از دو جانب به جا آورد[م۷۷۹ ۱] در جایی که گفته شود نزد مقام نماز می‌خواند.

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • آیت‌الله تبریزی: نماز باید پشت مقام باشد و در نزدیکی آن و در صورت عدم تمکن از نزدیکی مقام، با مراعات الأقرب فالاقرب به مقام بنا بر احتیاط، پشت مقام می‌تواند به جا آورد.
    • آیت‌الله خامنه‌ای: به ذیل مسئله قبل مراجعه شود.
    • آیت‌الله خویی: در صورت عدم تمکن از نماز نزدیک مقام، می‌تواند با رعایت الأقرب فالأقرب دورتر نماز بخواند ولی به هر حال باید پشت مقام باشد.
    • آیت‌الله زنجانی: در مواقع ازدحام طواف‌کنندگان، لازم نیست نماز طواف واجب را نزد مقام بخواند، هرچند بتواند با محافظت همراهان، نزدیک مقام نماز بخواند؛ بنابراین می‌تواند تا جایی که مزاحمت طواف‌کنندگان نباشد عقب برود، اما باید پشت مقام بایستد به طوری که عرفاً رو به مقام و کعبه باشد و نماز در قسمت‌های راست و چپ مقام، صحیح نیست، هرچند به مقام نزدیک‌تر باشد.
    • آیت‌الله سبحانی: در این مسئله و مسئله بعدی طبق ذیل مسئله ۷۷۸ عمل شود.
    • آیت‌الله سیستانی: و اگر نتواند پشت مقام و نزدیک به آن به جا آورد، احتیاط واجب آن است که هم آن را در نزدیکی اش؛ چه در سمت راست باشد و یا چپ، و هم دور از آن ولی پشت مقام به جا آورد و اگر نتواند آن دو را به جا آورد، هر کدام که ممکن است انجام دهد و اگر نتواند هیچ‌کدام را انجام دهد، در هر جای مسجد که شده انجام دهد و بنا بر احتیاط مستحب رعایت کند هرچه به مقام نزدیک‌تر باشد و اگر پس از آن، تا زمانی که وقت سعی تنگ شود توانست نزدیک به مقام و پشت آن نماز را اعاده کند، احتیاط مستحب اعاده آن است.
    • آیت‌الله فاضل: اگر نتواند پشت مقام و نزدیک آن نماز بخواند، احتیاطاً در یکی از دو طرف مقام و هم پشت مقام و دور از آن، نماز بخواند.
    • آیت‌الله مکارم: می‌تواند در جایی از دو طرف مقام یا عقب‌تر از مقام نماز بخواند.


مسئله ۷۸۰

امام خمینی: اگر ممکن نشد در دو جانب نزد مقام نماز را به جا آورد باید ملاحظه نزدیک‌تر را بکند از میان دو جانب و پشت مقام،[م۷۸۰ ۱] و اگر سه طرف مساوی باشند، در پشت نماز بخواند و در دو طرف کافی نیست[م۷۸۰ ۲] و اگر دو طرف نزدیک‌تر از پشت باشند به مقام ولکن هیچ‌کدام نزد مقام نباشد بعید نیست جایز بودن اکتفا به پشت لکن احتیاط آن است که یک نماز در پشت مقام بخواند و یک نماز در یک طرف با ملاحظه نزدیک‌تری و احوط اعاده نماز است[م۷۸۰ ۳] در صورت امکان در پشت مقام تا وقتی که وقت تنگ نشده برای سعی.

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • آیت‌الله بهجت: و اگر آن هم ممکن نباشد، مراعات می‌کند الأقرب فالأقرب به سوی خلف مقام و دو جانب آن را، با رعایت احتیاط، در صورت دوران امر بین بعض مراتب خلف و اَحَد جانبین به جمع در نماز بلکه به اعاده، پس از تمکن از نماز در پشت سر، اگرچه در آخر وقت امکان باشد و نماز طواف مستحب در هر جای
    • مسجد باشد جایز است.
    • آیت‌الله تبریزی، آیت‌الله خویی: حکم آن در مسئله قبل گذشت.
    • آیت‌الله خامنه‌ای: به ذیل مسئله ۷۷۸ مراجعه شود.
    • آیت‌الله زنجانی: به ذیل مسئله قبل مراجعه شود.
    • آیت‌الله فاضل: احوط نماز خلف مقام است.
  2. ↑
    • آیت‌الله سبحانی: کافی است.
  3. ↑
    • آیات عظام تبریزی، خویی، سبحانی: اعاده لازم نیست.
    • آیت‌الله فاضل: اولی اعاده نماز است.
    • آیت‌الله گلپایگانی: بهتر آن است که هر وقت توانست نماز را دوباره پشت مقام رجائاً بخواند.


مسئله ۷۸۱

امام خمینی: جایز است نماز طواف مستحب را در هر جای مسجدالحرام که بخواهد به جا آورد، اگرچه در حال اختیار، بلکه گفته‌اند که آن را می‌تواند عمداً ترک کند.[م۷۸۱ ۱]


مراجع دیگر:
  1. ↑
    • آیت‌الله بهجت: مورد تأمّل است.
    • آیت‌الله سبحانی: نباید عمداً ترک کند.
    • آیت‌الله سیستانی: ظاهر آن است که نماز طواف مستحب، مستحب است.
    • آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: سزاوار نیست ترک کنند.
    • آیت‌الله مکارم: ترک آن مشکل است.

فراموش کردن

مسئله ۷۸۲

امام خمینی: اگر کسی نماز طواف واجب را فراموش کند باید هر وقت که یادش آمد در مقام ابراهیم به جا آورد و به همان دستوری که در مسئله ۷۷۸ به بعد ذکر شده عمل نماید.[م۷۸۲ ۱]

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • آیت‌الله زنجانی: این در صورتی است که در مکه یا حوالی آن یادش بیاید، ولی اگر بعد از دور شدن از مکه یادش آمد می‌تواند همان جا نماز بخواند.
    • آیت‌الله سبحانی: باید نماز طواف را به جا بیاورد ولی اعاده اعمال مترتبه واجب نیست و اگر در مکه است باید نماز را در مسجدالحرام نزد مقام ابراهیم به جا آورد و اگر از مکه خارج شده است و بازگشت به مکه مشکل نباشد باید به مکه برگردد و در نزد مقام ابراهیم نماز بخواند و در صورت مشکل بودن، هر کجا متذکر شد، می‌تواند آن را به جا آورد و در این صورت احتیاطاً برای نماز نایب نیز بگیرد که در نزد مقام نیز بخواند.


مسئله ۷۸۳

امام خمینی: اگر نماز طواف را فراموش کند و در بین سعی بین صفا و مروه یادش بیاید، از همان جا سعی را رها کند و برگردد، دو رکعت نماز را بخواند، بعد از آن، سعی را از همان جا[م۷۸۳ ۱] تمام کند.

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: در صورت تجاوز از نصف، بقیه سعی را و در کمتر از نصف، همه آن را مجدداً به جا آورد.


مسئله ۷۸۴

امام خمینی: شخصی که نماز را فراموش کرده و سایر اعمال را که بعد از نماز باید عمل کند، عمل کرده، اعاده آنها ظاهراً لازم نباشد، اگرچه احتیاط استحبابی در اعاده است.


مسئله ۷۸۵

امام خمینی: اگر برگشتن به مسجدالحرام مشکل باشد از برای شخصی که نماز را فراموش کرده، باید هر جا یادش آمد نماز را به جا آورد، اگرچه در شهر دیگر باشد و برگشتن به حرم لازم نیست، اگرچه آسان باشد.[م۷۸۵ ۱]

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • آیت‌الله بهجت: و احوط آن است برگردد به حرم اگر دشوار نباشد و آنها را به جا آورد و بعضی در صورت تعذر برگشتن به مقام، استنابه را لازم دانسته‌اند بنابراین احوط جمع است میان قضای آنها، در هر جا که متذکر شود و گرفتن نایب که آنها را در مقام به جای آورد.
    • آیت‌الله تبریزی، آیت‌الله خویی: احوط و اولی این است برگشته و نماز را در حرم به جا آورد.
    • آیت‌الله خامنه‌ای: اگر پیش از خروج از مکه به یاد آورد و برگشت به مسجدالحرام برای او حرجی نباشد، باید برگردد به مسجدالحرام برای انجام نماز طواف، و اگر پس از خروج از مکه مکرمه به یادش آمد که نماز طواف را نخوانده است، باید آن را در همان محلی که به یاد آورده اقامه کند.
    • آیت‌الله زنجانی: مطابق ذیل مسئله ۷۸۲ عمل شود.
    • آیت‌الله سبحانی: مطابق ذیل مسئله ۷۸۲ عمل شود و اگر بازگشت مشکل نباشد باید برگردد.
    • آیت‌الله سیستانی: اگر بعد از بیرون رفتن از مکه یادش بیاید، احتیاط واجب آن است که برگردد و نزد مقام نماز به جای آورد و اگر برگشتن برای او مشقت دارد نماز را در همان موضعی که یادش آمده انجام دهد و لازم نیست برای انجام نماز به حرم برگردد، گرچه میسور باشد.
    • آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: و بهتر است نایب هم بگیرد تا خلف مقام برای او به جا آورد.
    • آیت‌الله فاضل: اگر در منا باشد مخیر است بین خواندن نماز در منا و استنابه والاّ در هر جا که هست همان جا نماز بخواند گرچه جوازِ گرفتنِ نایب هم بعید نیست.
    • آیت‌الله مکارم: منظور برگشتن به حرم، خارج از مسجدالحرام است.


مسئله ۷۸۶

امام خمینی: اگر کسی این نماز را به جا نیاورد و بمیرد، واجب است بر پسر بزرگِ[م۷۸۶ ۱] او، که آن را قضا کند؛ به نحوی که در کتاب «صلاة» تفصیل داده شده است.

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • آیت‌الله بهجت: بر ولی او لازم است آن را قضا کند.


مسئله ۷۸۷

امام خمینی: جاهل به مسئله، در احکامی که برای ناسی ذکر شد، شریک است با او.

تصحیح نماز

مسئله ۷۸۸

امام خمینی: واجب است بر هر مکلفی که نماز خود را یاد بگیرد و قرائت و ذکرهای واجب را پیش کسی درست کند که تکلیف الهی را به طور صحیح به جا آورد، خصوصاً کسی که می‌خواهد به حج برود باید نماز را تصحیح کند،[م۷۸۸ ۱] چون بعضی گفته‌اند اگر نماز او درست نباشد عمره او باطل است و همچنین حج نیز باطل است. پس علاوه بر آنکه به این قول، از حجة الاسلام برائت ذمه پیدا نمی‌کند، ممکن است چیزهایی که در احرام بر او حرام شده بود؛ مثل زن و چیزهایی که گذشت، بر او حلال نشود.

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • آیت‌الله تبریزی: اگر با فرض تمکن به طور ملحون نماز بخواند نمازش باطل است مگر اینکه جاهل قاصر یا معتقد به صحت قرائت باشد و در فرض تعمّد حجش باطل می‌شود.
    • آیت‌الله خویی: اگر در زمانی که نماز خواند می‌توانست صبر کند و قرائتش را تصحیح نماید و مع ذلک با قرائت ملحون نماز بخواند نمازش باطل است مگر جاهل قاصر باشد و در فرض تعمّد حجش باطل می‌شود.
    • آیت‌الله زنجانی: کسی که می‌تواند همه یا برخی از اشتباه‌های نمازش را تصحیح کند باید طواف را به تأخیر بیندازد و پس از تصحیح قرائت، طواف و نماز آن را به جا آورد، ولی اگر بدون اطلاع از این امر طواف و اعمال بعدی را به جا آورد، هر وقت متوجه شود باید قرائتش را یاد بگیرد و نماز طوافش را به تفصیلی که در مسئله ۷۸۲ گذشت بخواند، ولی طواف و اعمال بعدی او صحیح است.
    • آیت‌الله سبحانی: اگر کسی با احرام عمره وارد مکه شد و عمداً از یادگیری قرائت صحیح سرباز زد، معصیت‌کار است و در صورتی که برای او حرجی نباشد باید در احرام بماند و قرائت نماز را اصلاح کند و در صورت حرجی بودن طواف و نماز را به جا آورده و سپس نماز را یاد بگیرد و به طور صحیح اعاده کند و اگر نتوانست یاد بگیرد احتیاطاً نایب بگیرد.


مسئله ۷۸۹

امام خمینی: اگر شخصی نتوانست قرائت یا ذکرهای واجب را یاد بگیرد باید نماز را به هر ترتیبی که می‌تواند خودش به جا آورد و کافی است و اگر ممکن است، کسی را بگمارد که نماز را تلقین او کند[م۷۸۹ ۱] و احتیاط آن است که در مقام ابراهیم به شخص عادلی اقتدا کند، لیکن اکتفا به نماز جماعت نکند؛ چنان‌که نایب گرفتن نیز کافی نیست.[م۷۸۹ ۲]

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • آیات عظام تبریزی، خویی، مکارم: قرائت به همین مقدار که عربی صحیح بر آن صدق کند کافی است و کسی که اصلاً امکان صحیح خواندن برایش وجود ندارد، مثل کسی که لکنت زبان دارد، به همان نحو اگر بخواند صحیح است و تکلیف دیگری ندارد.
    • آیت‌الله سبحانی: و اگر موفق نشد، کسی را وادار کند که قرائت صحیح را به او تلقین کند و اگر امکان نداشت به هر نحو که می‌تواند به جا آورد و احتیاطاً نایب هم بگیرد.
  2. ↑
    • آیت‌الله بهجت: و اگر ممکن شود نماز طواف را در مقام به جماعت بخواند و در صورت عدم امکان جماعت، عمل به وظیفه یومیّه کافی است.
    • آیت‌الله خامنه‌ای: جایز بودن اقامه نماز طواف به جماعت معلوم نیست.
    • آیت‌الله زنجانی: نماز جماعت و گرفتن نایب لزومی ندارد.
    • آیت‌الله سیستانی: اگر نتواند قرائت خود را تصحیح کند، هرچند در اثر مسامحه و سهل انگاری، ولی مقدار زیادی از سوره حمد را بتواند به طور صحیح بخواند، خواندن حمد به همین صورت کافی است و اگر نتواند، به احتیاط واجب مقداری از قرآن را که می‌تواند صحیح بخواند به آن اضافه کند و اگر نتواند، تسبیح بگوید و اگر وقت برای یادگرفتن همه حمد نباشد اگر به مقدار معتنابه یاد بگیرد کافی است و اگر نتواند، مقداری از قرآن را بخواند که عرفاً قرآن خواندن صدق کند و اگر نتواند، تسبیح بگوید و اما سوره از جاهلی که نتواند یاد بگیرد ساقط است.
    • آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: اگر یاد گرفتن قرائت و احکام واجبه نماز ممکن نشود، نماز طواف را به جماعت بخواند ولی اکتفا به آن اشکال دارد و واجب است به طور فرادی نیز بخواند و اگر نایب هم بگیرد جهت نماز، بهتر و مطابق با احتیاط است.
    • آیت‌الله مکارم: بنا بر احتیاط واجب، جماعت در نماز طواف مشروع نیست.

متفرقه

مسئله ۷۹۰

امام خمینی: نماز طواف را در همه اوقات می‌شود خواند مگر آنکه مزاحمت کند با وقت نماز واجب، که اگر نماز طواف بخواند موجب فوت یومیه شود، پس باید اول نماز یومیه را بخواند. [م۷۹۰ ۱]

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • آیت‌الله زنجانی: و همچنین است اگر مزاحمت کند با واجب اهم دیگری، و در هر حال اگر نافرمانی کرده نماز طواف را بخواند صحیح است.


مسئله ۷۹۱

امام خمینی: اگر کسی از روی بی‌مبالاتی مسامحه کرد در یاد گرفتن قرائت و ذکر واجب نماز تا وقت تنگ شد، نماز را به هر نحو که می‌تواند باید بخواند و صحیح است، لیکن معصیت‌کار است و احتیاط آن است که به دستور مسئله ۷۸۹ عمل کند و اگر ممکن است کسی را وادار کند که تلقین او کند.[م۷۹۱ ۱]

مراجع دیگر:
  1. ↑
    • نظر آیات عظام در ذیل مسئله ۷۸۹ گذشت.
    • آیت‌الله تبریزی، آیت‌الله خویی: بنا بر احتیاط واجب به هر نحوی که خودش می‌تواند بخواند و با جماعت هم بخواند و نایب هم بگیرد.
    • آیت‌الله زنجانی: به کامل‌ترین شکلی که می‌تواند ـ ولو با تلقین ـ بخواند و کفایت می‌کند و به جماعت خواندن، مطابق احتیاط استحبابی است.
    • آیت‌الله سیستانی: احتیاط مستحب در صورت مقصر بودن، این است که هم نماز را به کیفیتی که بیان آن گذشت به جا آورد و هم آن را به جماعت بخواند و هم نایب جهت انجام آن از طرفش بگیرد.


مسئله ۷۹۲

امام خمینی: نماز طواف استحبابی لازم نیست در نزد مقام ابراهیم باشد بلکه در هر جای مسجدالحرام جایز است، به خصوص در موقع ازدحام مناسب است مراعات سایر حجاج را بنمایند.

برگرفته از «https://wikihaj.com/index.php?title=نماز_طواف_(فتاوای_مراجع)&oldid=45228»