بازسازی مسجدالنبی (سلیمان قانونی)

بازسازی مسجدالنبی (سلیمان قانونی)، اولین اصلاحات پس از دوره ممالیک بوده‌است.

پس از تسلط عثمانیان بر مصر و ممالیک، اداره حرمین نیز ر اختیار آن‌ها قرارگرفت.

سلطان سلیمان قانونی اولین فرد از سلسله عثمانی است که بازسازی مسجدالنبی را مورد توجه قرار داد.

مهمترین اقدامات این دوره بدین شرح است:

• بازسازی باب الرحمه و باب النسا
• تخریب مناره سنجاریه و بازسازی و تجدید آن با مناره ملقب به سلیمانیه
• مرمت گنبد روی قبر
• ایجاد گنبدهای کوچک روی سقف قسمت غربی
• قرارگرفتن نماد هلالی بر روی مناره‌ها، منبر و گنبد
• بازسازی دیوار غربی
• ایجاد محراب حنفی موسوم به محراب سلیمانی

ناظر بنا و مصالح

با مسلط شدن دولت عثمانی بر مصر و حکومت ممالیک در سال 923ه.ق، اداره حرمین نیز در اختیار عثمانیان قرار گرفت. آن‌ها نیز بازسازی مسجدالنبی را مورد توجه قراردادند.

سلیمان قانونی اولین نفر از سلسله عثمانی است که به بازسازی مسجدالنبی اقدام نمود.

در این دوره کارگران،ابزار و مصالح از مصر ارسال می‌شد.

مهندس این اصلاحات، معلم مصری علی بن تبک، و مباشر آن تاج‌الدین خضیری بودند. والی مصر در این دوره سلیمان پاشا بود.

اصلاحات اولیه

در سال 940ه.ق اصلاحات کوچکی در مسجد صورت گرفت. در سال 941ه.ق نیز در باب السلام اصلاحاتی انجام شد.

برخی این اصلاحات را معطوف به زمان اصلاحات مدینه که سلطان سلیمان طی سال‌های 46-939ه.ق انجام داد، می‌دانند.

اصلاحات اصلی

اصلاحات اصلی در اوایل ربیع الاول سال 947ه.ق آغاز شد.

درها

باب الرحمه و باب النسا بازسازی شد.

مأذنه سلیمانیه

مأذنه شمال شرقی که تا پیش از این سنجاریه نیز خوانده می‌شد، تخریب و مأذنه جدیدی جای ساخته شد و مأذنه سلیمانیه نام گرفت.

اساس و پی این این مأذنه در عمق 13 ذراع، عرض پی 7در 7 ذراع(4/59متر) و مقطع مأذنه در سطح زمین 6در 6 ذراع (3/93متر) بود.

مأذنه سلیمانیه از سه طبقه تشکیل شده بود: طبقه اول تا بالای بام مسجد، طبقه دوم هشت ضلعی و طبقه سوم استوانه‌ای بود.

طبقات دوم و سوم هر کدام به شرفه‌ای ختم می‌شدند.

ستون‌ها

ستون‌ها و نیز داخل مسجد سفیدکاری شد.

بازسازی دیوار غربی

در سال 974ه.ق، دیوار غربی از باب الرحمه تا مأذنه غربی(خشبیه)، تخریب شد.

گنبد

سرب گنبد روی قبر مرمت شد.

همچنین در سقف سمت غربی مسجد چند گنبد کوچک ساخته شد.

نماد هلالی

هلال‌های طلایی بر منبر، گنبد روی قبر و مأذنه‌های چهارگانه قرار گرفت.

روضه و حجره نبوی

روضه شریفه با مرمر پوشیده شد. بر حجره نبوی نیز ازاراه‌ی مرمری گذاشته شد.

محراب حنفیه

محراب حنفیه در سال 948ه.ق بین منبر و انتهای مسجدالنبی، موازی محراب شافعی(در مکان مصلی پیامبر) تعیین شد و پیشوای حنفیه در 12 ربیع الاول همین سال در این محراب نماز به‌جای آورد.

منابع

• تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی در طول تاریخ، ناجی محمدحسن القادر الانصاری، ترجمه عبدالمحمد آیتی، تهران، مشعر

• مدینه منوره، تحولات عمرانی و میراث معماری، صالح لمعی مصطفی، ترجمه صدیقه وسمقی، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، 1372