مسجد فتح (مدینه): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات بنا | |||
| عنوان = | | عنوان = | ||
| تصویر = مسجد_فتح.webp | | تصویر = مسجد_فتح.webp | ||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
| طول جغرافیایی = 39.595598 | | طول جغرافیایی = 39.595598 | ||
| توضیح نقشه = | | توضیح نقشه = | ||
}} | }}مسجد فتح از مساجد قدیم [[مدینه]] و مورد اعتناى مسلمانان قرون اوليه اسلامى به شمار می‌رود. [[پیامبر(ص)]] در محدوده این مسجد نماز خوانده و خیمه فرماندهی [[غزوه خندق|غزوه احزاب]] را در تکه بلندی از [[کوه سلع]] که مکان همین مسجد در شمال غربی [[مسجدالنبی]] است قرار داده بود. مسجد از قرن نخست قمری وجود داشته و تا قرن دوم وسوم قمری نیز مکان دعا خواندن پیامبر علیه لشکر احزاب در صحن مسجد با استوانه‌ای مشخص بوده است. مسجد تجدید بنا و بازسازی‌های متعددی تا دوران معاصر داشته که با جزئیات در ادامه مقاله منعکس شده است. | ||
== نام‌ها == | == نام‌ها == | ||
نام مسجد فتح به علت کلام پیامبر که بشارت به فتح و نصرت الهی در جریان غزوه احد می‌داد، گذاشته شده است. نام مسجد احزاب بر این مسجد نیز به علت ارتباط تاریخی مکان مسجد با غزوه احزاب است همانطور که پیامبر بر لشکر دشمن دعا کرد که:«خدایا احزاب را شکست بده». نام مسجد اعلی نیز برای این مسجد به کار رفته که اشاره به وقوع مکان مسجد بر بخش مرتفعی از کوه سلع دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=139 مساجد الاثریه، ص139.]</ref> برخی علت نام فتح را نزول سوره فتح در این مکان دانسته‌اند.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد4، ص84.</ref> | نام مسجد فتح به علت کلام پیامبر که بشارت به فتح و نصرت الهی در جریان غزوه احد می‌داد، گذاشته شده است. نام مسجد احزاب بر این مسجد نیز به علت ارتباط تاریخی مکان مسجد با غزوه احزاب است همانطور که پیامبر بر لشکر دشمن دعا کرد که:«خدایا احزاب را شکست بده». نام مسجد اعلی نیز برای این مسجد به کار رفته که اشاره به وقوع مکان مسجد بر بخش مرتفعی از کوه سلع دارد.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=139 مساجد الاثریه، ص139.]</ref> برخی علت نام فتح را نزول سوره فتح در این مکان دانسته‌اند.<ref>معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد4، ص84.</ref> | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
بنای اولیه مسجد توسط عمربن عبدالعزیز (حکومت بر مدینه بین سال‌های 87-93قمری) ساخته شده که یک رواق با سه ستون داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=139 مساجد الاثریه، ص139.]</ref> ساختمان مسجد در 575قمری توسط حسین‌بن ابی‌الهیجاء (که از وزرای [[فاطمیان مصر]] بود و توسعه هایی در مسجدالنبی نیز ایجاد کرده بود<ref>التحفة اللطيفة في تاريخ المدينة الشريفة، ج1، ص297.</ref>) تجدید بنا شد و بنای فعلی مسجد بازمی‌گردد به بازسازی سال 1270قمری/1853میلادی.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B1%D8%A2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AC%DB%B3-%DB%B4.pdf&page=696 موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج۴، ص696.]</ref> مسجد در 1411قمری نیز ترمیم شده و | بنای اولیه مسجد توسط عمربن عبدالعزیز (حکومت بر مدینه بین سال‌های 87-93قمری) ساخته شده که یک رواق با سه ستون داشت.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=139 مساجد الاثریه، ص139.]</ref> ساختمان مسجد در 575قمری توسط حسین‌بن ابی‌الهیجاء (که از وزرای [[فاطمیان مصر]] بود و توسعه هایی در مسجدالنبی نیز ایجاد کرده بود<ref>التحفة اللطيفة في تاريخ المدينة الشريفة، ج1، ص297.</ref>) تجدید بنا شد و بنای فعلی مسجد بازمی‌گردد به بازسازی سال 1270قمری/1853میلادی.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%3A%D9%85%D8%B1%D8%A2%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AC%DB%B3-%DB%B4.pdf&page=696 موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج۴، ص696.]</ref> مسجد در 1411قمری نیز ترمیم شده و ترمیمی که پس از سال 1430قمری/2009میلادی انجام شد، منجر به ظاهر امروزی مسجد شده است.<ref>[https://wikihaj.com/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87.pdf&page=140 مساجد الاثریه، ص140.] ؛ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد4، ص94 و 103.</ref> | ||
== نگارخانه == | == نگارخانه == | ||
نسخهٔ ۱۳ فوریهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۵:۲۲
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مسجد الاحزاب * مسجد الاعلی |
| مکان | عربستان * مدینه * حاشیه غربی کوه سلع |
| کاربری | مسجد |
| جنبه دینی | |
| بزرگداشت نزد | مسلمانان |
| وابسته به دین/مذهب | اسلام |
| وضعیت فعلی | |
| وضعیت بنا | موجود |
|
| |
مسجد فتح از مساجد قدیم مدینه و مورد اعتناى مسلمانان قرون اوليه اسلامى به شمار می‌رود. پیامبر(ص) در محدوده این مسجد نماز خوانده و خیمه فرماندهی غزوه احزاب را در تکه بلندی از کوه سلع که مکان همین مسجد در شمال غربی مسجدالنبی است قرار داده بود. مسجد از قرن نخست قمری وجود داشته و تا قرن دوم وسوم قمری نیز مکان دعا خواندن پیامبر علیه لشکر احزاب در صحن مسجد با استوانه‌ای مشخص بوده است. مسجد تجدید بنا و بازسازی‌های متعددی تا دوران معاصر داشته که با جزئیات در ادامه مقاله منعکس شده است.
نام‌ها
نام مسجد فتح به علت کلام پیامبر که بشارت به فتح و نصرت الهی در جریان غزوه احد می‌داد، گذاشته شده است. نام مسجد احزاب بر این مسجد نیز به علت ارتباط تاریخی مکان مسجد با غزوه احزاب است همانطور که پیامبر بر لشکر دشمن دعا کرد که:«خدایا احزاب را شکست بده». نام مسجد اعلی نیز برای این مسجد به کار رفته که اشاره به وقوع مکان مسجد بر بخش مرتفعی از کوه سلع دارد.[۱] برخی علت نام فتح را نزول سوره فتح در این مکان دانسته‌اند.[۲]
مکان
مسجد فَتح بر روی تکه‌ای از حاشیه غربی کوه سلع قرار دارد[۳]، فتح نامی بزرگ است برای موضعی قدیمی که بر مجموعه مساجد فتح اطلاق میشود. معروف‌ترین و با فضیلت‌ترین مسجد که در بالاترین بخش حاشیه کوه قرار دارد، مسجد فتح است.[۴]
پیشینه و فضیلت
رسول خدا(ص) در غزوه خندق در مکان این مسجد خیمه خود را نصب کرده بود[۵] و بر لشکر دشمن برای شکست احزاب دعا کرد[۶] پس خداوند دعای او را اجابت کرد[۷] و بنابر نقلی، بادی فرستاد که آمادگی آنها را در هم ریخت و خیمه‌هایشان را خراب کرد، پس ناامید شدند و رفتند.[۸] پیامبر به مدت سه روز دعا کردند و در روز چهارشنبه‌ای پس از استجابت دعا، آثار خوشحالی در صورت پیامبر مشخص بود.[۹] موضعی که پیامبر در آن دعا کرده بود در قرن دوم و سوم قمری به شکل استوانه‌ای در صحن مسجد مشخص بوده است.[۱۰]
پیامبر(ص) در محدوده مسجد فتح نماز عصر را خوانده است.[۱۱] در یکی از شبهای غزوه احزاب، پیامبر(ص) بر روی بلندی ای که مسجد فتح بر آن قرار دارد، ایستاد و داوطلبی برای خبر گرفتن از لشکر دشمن خواست و حذیفه برای این امر رهسپار شد و پیامبر منتظر ماند تا حذیفه بازگردد.[۱۲]
اين مسجد، از مساجد مورد اعتناى مسلمانان قرون اوليه اسلامى به شمار می‌رود[۱۱] برای زائر مسجد دعایی وارد شده که با «لا إله إلا اللّه العظيم الحليم....» شروع میشود.[۱۳]
تاریخچه
بنای اولیه مسجد توسط عمربن عبدالعزیز (حکومت بر مدینه بین سال‌های 87-93قمری) ساخته شده که یک رواق با سه ستون داشت.[۱۴] ساختمان مسجد در 575قمری توسط حسین‌بن ابی‌الهیجاء (که از وزرای فاطمیان مصر بود و توسعه هایی در مسجدالنبی نیز ایجاد کرده بود[۱۵]) تجدید بنا شد و بنای فعلی مسجد بازمی‌گردد به بازسازی سال 1270قمری/1853میلادی.[۱۶] مسجد در 1411قمری نیز ترمیم شده و ترمیمی که پس از سال 1430قمری/2009میلادی انجام شد، منجر به ظاهر امروزی مسجد شده است.[۱۷]
نگارخانه
تصاویر جدید
تصاویر قدیمی مسجد مربوط به سال‌های مختلف
-
تصویر مربوط به تجدید بنای سال 1270ق/1853م -
-
تصاویر کلی مساجد فتح -
-
تصاویر پس از بازسازی سال 1411ق/1991م -
-
-
-
-
پانویس
- ↑ مساجد الاثریه، ص139.
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد4، ص84.
- ↑ مساجد الاثریه، ص138.
- ↑ تاریخ معالم المدینه المنوره قدیما و حدیثا، ص199.
- ↑ موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج۴، ص900.
- ↑ صحیح بخاری، ج3، ص234.
- ↑ تاریخ المدینة المنورة، ص60.؛ اخبار المدینه، ابن زباله، ص142.
- ↑ بحار الأنوار، ج20، ص250.
- ↑ الاستذكار، ج2، ص534.
- ↑ تاریخ المدینة المنورة، ص60.؛ اخبار المدینه، ابن زباله، ص142.
- ↑ پرش به بالا به: ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ تاریخ المدینة المنورة، ص59.؛ اخبار المدینه، ابن زباله، ص143.
- ↑ إعلام الورى بأعلام الهدى، ج1، ص193.
- ↑ موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج۴، ص694.
- ↑ مساجد الاثریه، ص139.
- ↑ التحفة اللطيفة في تاريخ المدينة الشريفة، ج1، ص297.
- ↑ موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج۴، ص696.
- ↑ مساجد الاثریه، ص140. ؛ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، جزء ۴، مجلد4، ص94 و 103.
منابع
- التحفة اللطيفة في تاريخ المدينة الشريفة، شمس الدین سخاوی ، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1414ق.
- موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، أيوب صبری باشا، قاهره، دارالآفاق، 1424ق.
- صحیح بخاری، بخاری، بیروت، دارالفکر، 1401ق.
- إعلام الورى بأعلام الهدى، شیخ طبرسی، قم، آل بیت، 1417ق.
- الاستذکار، ابن عبد البر، بی‌جا، دار الكتب العلمية، 2000م.
- بحار الأنوار، العلامة المجلسي، بیروت، داراحیاء التراث، 1403ق.
- معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
- تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، یاسین احمد خیاری، ریاض، المملکة العربیة السعودیة، ۱۴۱۹ق.
- اخبار المدینه، محمدبن حسن ابن زباله، مدینه، المملکه العربیه السعودی، 1424ق.
- تاریخ المدینه المنوره، عمر بن شبه نمیری، بی‌تا، بی‌جا، نسخه موجود در ویکی حج
- مساجد الاثریه، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419ق.
- وصف المدینه المنوره، علی بن موسی الافندی، مطبعة نهضة مصر.
- المدینة بین الماضی و الحاضر، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972.
- الرحله العیاشیة، عبدالله بن محمد عیاشی، ابوظبی، دار السویدی، 2006م.