مستحب: تفاوت میان نسخه‌ها
Mnourahmadi (بحث | مشارکتها) وارد کردن مستحبات حج و زیارت |
Mnourahmadi (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
در اصول فقه شیعه، استحباب یکی از احكام پنج‌گانۀ تكليفى است که به طلب يا رجحان فعل با عدم منع از ترك آن، تعريف شده است. متأخّران، حكم را به اراده و خواست مولا يا آنچه از مقام ابراز و اظهار ارادۀ مولا انتزاع مى‌شود، تفسير كرده‌اند. بنابر تفسير نخست، اراده اگر شديد باشد، افادۀ وجوب و اگر ضعيف باشد، افادۀ استحباب مى‌كند و بنا بر تفسير دوم، چنانچه ارادۀ شديد منشأ انتزاع باشد، وجوب و اگر ارادۀ ضعيف منشأ آن باشد، استحباب انتزاع مى‌شود.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، صص 424-425.</ref> | در اصول فقه شیعه، استحباب یکی از احكام پنج‌گانۀ تكليفى است که به طلب يا رجحان فعل با عدم منع از ترك آن، تعريف شده است. متأخّران، حكم را به اراده و خواست مولا يا آنچه از مقام ابراز و اظهار ارادۀ مولا انتزاع مى‌شود، تفسير كرده‌اند. بنابر تفسير نخست، اراده اگر شديد باشد، افادۀ وجوب و اگر ضعيف باشد، افادۀ استحباب مى‌كند و بنا بر تفسير دوم، چنانچه ارادۀ شديد منشأ انتزاع باشد، وجوب و اگر ارادۀ ضعيف منشأ آن باشد، استحباب انتزاع مى‌شود.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، صص 424-425.</ref> | ||
اگرچه فقهای اهل سنت در کتب فقهی خود در توصیف اعمال عبادی از لفظ "مستحب" استفاده کرده اند؛ ولی در کتب اصول فقه در هنگام برشمردن احکام پنجگانه تکلیفی، اصطلاح "مندوب" را به جای "مستحب"به کار برده اند؛ و در تعریف مندوب گفته اند: «آنچه که شارع انجام آن را بدون الزام طلب کرده است و بر امتثال آن مدح و ثواب مترتب کرده است و بر ترک آن مذمت و عقاب نیست.»<ref>رک: تیسیر علم اصول الفقه، ص28، الأصول من علم الأصول، ص11.</ref> محمد العثيمين (م1421ه.ق) در توضیح آن گفته است: «از اینکه شارع به آن امر کرده است، حرام و مکروه و مباح؛ و از اینکه الزامی ندارد، واجب، خارج می شود.»<ref>رک: الأصول من علم الأصول، ص11.</ref> | اگرچه فقهای اهل سنت در کتب فقهی خود در توصیف اعمال عبادی از لفظ "مستحب" استفاده کرده اند؛ ولی در کتب اصول فقه در هنگام برشمردن احکام پنجگانه تکلیفی، اصطلاح "مندوب" را به جای "مستحب"به کار برده اند؛ و در تعریف مندوب گفته اند: «آنچه که شارع انجام آن را بدون الزام طلب کرده است و بر امتثال آن مدح و ثواب مترتب کرده است و بر ترک آن مذمت و عقاب نیست.»<ref>رک: تیسیر علم اصول الفقه، ص28، الأصول من علم الأصول، ص11.</ref> محمد العثيمين (م1421ه.ق) در توضیح آن گفته است: «از اینکه شارع به آن امر کرده است، حرام و مکروه و مباح؛ و از اینکه الزامی ندارد، واجب، از تعریف خارج می شود.»<ref>رک: الأصول من علم الأصول، ص11.</ref> | ||
== کاربرد های مستحب == | == کاربرد های مستحب == | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
مادّۀ «امر» و مشتقات آن مانند «آمرك» و نيز هيئت امر مانند «اضرب» در صورت وجود قرينه بر عدم ارادۀ وجوب از آن‌ها، بر استحباب دلالت مى‌كنند.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، ص425.</ref> | مادّۀ «امر» و مشتقات آن مانند «آمرك» و نيز هيئت امر مانند «اضرب» در صورت وجود قرينه بر عدم ارادۀ وجوب از آن‌ها، بر استحباب دلالت مى‌كنند.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، ص425.</ref> | ||
برخی اصولیون اهل سنت برای تشخیص مندوب سه راه معرفی کرده اند: 1) هر صیغه امری که بر عدم الزام به آن برهان اقامه شود، دلالتش به ندب منصرف می شود. 2) هر صیغه خبری که متضمن برانگیختن باشد و به امر برنگردد؛ مانند: صیغه ترغیب به اذکار یا تطوعات مخصوص، 3) هر فعل نبوی که از آن تشریع قصد شود.<ref>رک: تيسير علم أصول الفقه، صص28-29.</ref> | |||
== اقسام مستحب == | == اقسام مستحب == | ||
'''1-مستحب نفسى(ذاتى):''' عملى كه استحبابش ذاتى است، نه به خاطر عملى ديگر؛ مانند: نافله‌هاى روزانه و روزۀ عيد غدير. | |||
'''1-مستحب نفسى(ذاتى):''' عملى كه استحبابش ذاتى است، نه به خاطر عملى ديگر؛ مانند: نافله‌هاى روزانه و روزۀ عيد غدير. | |||
'''مستحب غيرى''': عملى كه در ذاتش استحباب ندارد، بلكه استحبابش به خاطر عملى ديگر است؛ مانند: غسل براى زيارت.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، ص 425.</ref> | '''مستحب غيرى''': عملى كه در ذاتش استحباب ندارد، بلكه استحبابش به خاطر عملى ديگر است؛ مانند: غسل براى زيارت.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، ص 425.</ref> | ||
| خط ۳۷: | خط ۳۵: | ||
== مراتب مستحب == | == مراتب مستحب == | ||
استحباب مراتبى دارد. انجام پاره‌اى اعمال مستحب، مورد تأكيد شارع مقدّس قرار گرفته است كه از آن به «مستحب مؤكّد» تعبير مى‌شود. | استحباب مراتبى دارد. انجام پاره‌اى اعمال مستحب، مورد تأكيد شارع مقدّس قرار گرفته است كه از آن به «مستحب مؤكّد» تعبير مى‌شود.<ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بيت عليهم السلام، ج1، ص426.</ref> از جمله: روزه های دحو الارض (25ذى‌قعده)؛ 1تا9 ذى حجه؛ روز عرفه؛ روز غدير(18 ذى حجه)؛ روز مباهله (24ذى حجه).<ref>تحریر الوسیله، ج1، صص553-554.</ref> | ||
اهل سنت نیز مندوبات را دارای درجاتی دانسته اند: | اهل سنت نیز مندوبات را دارای درجاتی دانسته اند: | ||
1)'''سنت موکدة''': آنچه که پیامبر (ص) بر امتثال آن مداومت داشته است و | 1)'''سنت موکدة''': آنچه که پیامبر (ص) بر امتثال آن مداومت داشته است و چه بسا همراه با دعوت قولی به آن همراه باشد؛ مثل: دورکعت نماز تطوعی قبل از نماز صبح. | ||
2) '''سنت غیر موکدة:''' سنت هایی که پیامبر (ص) بر آن مواظبت نمی کرد؛ مانند: نماز چهار رکعتی قبل از نماز عصر.<ref>تيسير علم أصول الفقه ، ص30.</ref> | 2) '''سنت غیر موکدة:''' سنت هایی که پیامبر (ص) بر آن مواظبت نمی کرد؛ مانند: نماز چهار رکعتی قبل از نماز عصر.<ref>تيسير علم أصول الفقه ، ص30.</ref> | ||