|
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| '''شق الصدر''' اشاره به معجزه ای درباره پیامبر دارد که در آن … | | '''شق الصدر''' اشاره به معجزه‌ای درباره پیامبر(ص) دارد که در آن … |
|
| |
|
| == معرفی == | | == معرفی == |
| خط ۷: |
خط ۷: |
|
| |
|
| == نقد روایات == | | == نقد روایات == |
| ضعف سند روایات. از راویان این حدیث کسانی هستند که ثقه نیستند. همچنین گفته شده متن این روایت نیز ضعیف است؛ و بین مفاد این روایات تعارض وجود دارد. ص۱۲۰.<ref>کربلایی پازوکی، «سرگذشت «شق صدر النبی» از پندار تا حقیقت»،</ref> سید جعفر مرتضی عاملی، مؤلف کتاب الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ماجرای شق الصدر را گزارشی اسطوره‌ای و برگرفته از داستان‌های جاهلیت دانسته است. عاملی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم (ص)، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۱۷۱. عاملی، جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم (ص)، قم، دار الحدیث، ۱۴۲۶ق.
| | محققان نقدهای زیادی به روایات شق الصدر داشته اند. از جمله گفته اند این روایات ضعف سندی دارد و برخی راویان این احادیث، ضعیف یا مجهول هستند.<ref>سید علوی، «نقد آراء سیره نویسان در داستان شق صدر»، ص۱۵.</ref>.<ref>کربلایی پازوکی، «سرگذشت «شق صدر النبی» از پندار تا حقیقت»، ص۱۲۰.</ref> همچنین گفته شده متن این روایت نیز ضعیف است؛ و بین مفاد این روایات تعارض وجود دارد.<ref>کربلایی پازوکی، «سرگذشت «شق صدر النبی» از پندار تا حقیقت»، ص۱۲۰.</ref> |
|
| |
|
| محدثان و گزارش کنندگان دست اول حادثه عبارتند از: ابوذر غفاری، ابوهریره، انس بن مالک، شدّاد بن اوس، عبدالله بن جعفر و مالک بن صعصعه انصاری. در میان اسناد حدیث شق صدر، به کسانی برمی‌خوریم که مجهولند و نام و نشانی روشن از ایشان در کتب تراجم و رجال و انساب، دیده نمی‌شود<ref>سید علوی، «نقد آراء سیره نویسان در داستان شق صدر»، ص۱۵.</ref>
| | بدون تردید قصه گویان و نقّالان در پرداختن داستان شکافتن سینه که برخی از گزارشگران حدیث شق صدر از آن گروهند، تحت تأثیر داستانها و افسانه‌های باستانی و حتی جاهلی در پروراندن داستان، نقش عمده داشته‌اند.<ref>سید علوی، «نقد آراء سیره نویسان در داستان شق صدر»، ص۱۸.</ref><ref>سید علوی، «نقد آراء سیره نویسان در داستان شق صدر»، ص۱۹.</ref> محتوای داستان شق صدر اختلال دارد و بسیار آشفته است. به طور مثال در روایات سخن از یک مرد و گاه دو مرد و گاه سه مرد و گاه بیشتر است که عمل شکافتن سینه را برعهده میگیرند،و نیز صحبت از طشت طلایی، زمردین، ابریق نقره و امثال آن است، از این جهت نقش خیال پردازیهای نقالان و قصه سازان در پروراندن این قصه را قطعی دانسته‌اند.<ref>سید علوی، «نقد آراء سیره نویسان در داستان شق صدر»، ص۱۹.</ref> |
|
| |
|
| بدون تردید قصه گویان و نقّالان، که برخی از گزارشگران حدیث شق صدر از آن گروهند، در پروراندن داستان، نقش عمده داشته‌اند.<ref>سید علوی، «نقد آراء سیره نویسان در داستان شق صدر»، ص۱۸.</ref>
| | تفاوت و اختلاف فاحش در متن احادیث از جمله ایرادهایی است که به این روایات گرفته اند؛ هر چند که برخیها با عنوان کردن تعدد واقعه، خواسته‌اند اختلاف میان روایات شق صدر را توجیه کرده و بر طرف سازند، لیکن سخن در این است که همان روایات شکافته شدن سینه بار نخست، متنی ناهماهنگ و غیرقابل جمع دارند و این خود، نشانه تحریف داستان دارد.<ref>سید علوی، «نقد آراء سیره نویسان در داستان شق صدر»، ص۱۵.</ref> همچنین سید جعفر مرتضی عاملی ماجرای شق الصدر را گزارشی اسطوره‌ای و برگرفته از داستان‌های جاهلیت دانسته است.<ref>عاملی، جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الأعظم (ص)، قم، دار الحدیث، ۱۴۲۶ق. ج۲، ص۱۷۱.</ref> |
|
| |
|
| نقالان در پرداختن داستان شکافتن سینه، شاید تحت تأثیر داستانها و افسانه‌های باستانی و حتی جاهلی قرار گرفته و گاهی نیز مجاز بودن نقل به معنی در گزارش حدیثهای نبوی به آنان میدان می‌داد که روایتهای خود را با بهره‌گیری از آن نوع افسانه ها، شگفت تر و پر احساستر کنند.<ref>سید علوی، «نقد آراء سیره نویسان در داستان شق صدر»، ص۱۹.</ref>
| | در بررسی احادیث شق صدر، قابل دقت می‌باشد، این است که آیا واقعه شکافته شدن سینه، چه یکی باشد یا متعدد، امری محسوس، مادی و بدنی بوده یا فقط روحی، مثالی، شهودی و تمثل برزخی بوده است. علامه طباطبایی به صراحت فرمودند که آن، از مقوله تمثل برزخی بوده است و جز آن را مردود دانسته‌اند.<ref>سید علوی، «نقد آراء سیره نویسان در داستان شق صدر»، ص۱۵.</ref> .<ref>طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.، ج۱۳، ص۲۳؛ و ج۲۰، ص۳۱۷</ref> |
| | |
| اختلال محتوای شق صدر، حتی اگر به تعدد واقعه قائل شویم، باز قابل اغماض و چشم پوشی نیست، زیرا احادیث مربوط به حادثه، به عنوان مثال شق نخستین نیز بسیار آشفته است. گاه یک مرد و گاه دو مرد و گاه سه مرد و گاه گروهی، آن عمل شکافتن را انجام داده‌اند و با ملاحظه اینکه صحبت از طشت طلایی، زمردین، ابریق نقره و امثال آن است، با اطمینان می‌توان گفت که خیال پردازیهای نقالان و قصه سازان در پروراندن قصه مزبور به‌طور کامل دخالت داشته است؛ و چنان‌که در قبل هم آوردیم، مشخص نیست که آیا این حادثه در عالم عیان و به صورت یک عمل فیزیکی بوده یا به‌طور کلی روحانی و در عالم خلسه و بین خواب و بیداری، و روایتهای هردو صراحت دارند و جمع میان آن دو ناممکن می‌باشد.<ref>سید علوی، «نقد آراء سیره نویسان در داستان شق صدر»، ص۱۹.</ref>
| |
| | |
| سومین مطلب در این باره، تفاوت و اختلاف فاحش متن احادیث است؛ هر چند که برخیها با عنوان کردن تعدد واقعه، خواسته‌اند اختلاف میان روایات شق صدر را توجیه کرده و بر طرف سازند، لیکن سخن در این است که همان روایات شکافته شدن سینه بار نخست، متنی ناهماهنگ و غیرقابل جمع دارند و این خود، نشانه دسّ و تحریف است، که تحقیق و بررسی را ضروری می‌سازد.<ref>سید علوی، «نقد آراء سیره نویسان در داستان شق صدر»، ص۱۵.</ref>
| |
| | |
| ...
| |
| | |
| در بررسی احادیث شق صدر، قابل دقت می‌باشد، این است که آیا واقعه شکافته شدن سینه، چه یکی باشد یا متعدد، امری محسوس، مادی و بدنی بوده یا فقط روحی، مثالی، شهودی و تمثل برزخی بوده است. علامه طباطبایی به صراحت فرمودند که آن، از مقوله تمثل برزخی بوده است و جز آن را مردود دانسته‌اند.<ref>سید علوی، «نقد آراء سیره نویسان در داستان شق صدر»، ص۱۵.</ref> سید محمدحسین طباطبایی ـ قدس سره ـ در تفسیر سوره (الم نشرح لک صدرک), حدیث شق صدر را از ابی بن کعب و او از ابوهریره، به صورتی متفاوت با آنچه از دیگران نقل کردیم، به نقل از تفسیر درّالمنثور آورده است و سپس می‌نویسد: داستان با همه طول و تفصیلش اگر تمثل برزخی را مطرح کند، اشکال و ضرری ندارد. اما در این زمینه سخن را به درازا کشانده و حدیث را توجیه جسمانی و مادی کرده‌اند و وجوهی گفته‌اند که ذکر آنها هیچ فایده ای را در برندارد، بعد از آنکه پوچی و بی پایگی همه آنها روشن می‌باشد.<ref>سید محمد حسین طباطبایی. المیزان. (تهران، آخوندی). ج 20, ص452; ج 13, ص 32.</ref> | |
| | |
| المیزان این قصه را در آیه اول سوره اسرا می‌گوید.
| |
|
| |
|
| == پانویس == | | == پانویس == |
