بئر غرس: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر تفاوت با ویرایش جدیدتر ←

دیداریویکی‌متن

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-{{جعبه اطلاعات بنا
-| عنوان =
-| تصویر =
-| اندازه تصویر =
-| پیوند تصویر =
-| توضیح تصویر =
-| نام‌های دیگر =
-| مکان = [[عربستان]] * [[مدینه]] *
-| کاربری = چاه
-| بزرگداشت نزد = مسلمانان
-| وابسته به دین/مذهب = اسلام
-| باورها = نماز خواندن پیامبر(ص) در محدوده این چاه
-| آیین‌ها =
-| زمان پایه‌گذاری = قرن اول هجری
-| بنیانگذار =
-| رویدادها =
-| بازسازی‌ها =
-| ویژگی‌های تاریخی =
-| مساحت =
-| طول =
-| عرض =
-| ارتفاع =
-| وضعیت بنا = ناموجود
-| گنجایش =
-| امکانات =
-| بخش‌های بنا =
-| ویژگی‌ها =
-| عرض جغرافیایی = ۲۴٫۴۸۱۸۰۲۸
-| طول جغرافیایی = ۳۹٫۶۰۴۰۷۰۷
-| توضیح نقشه =
-}}
-عغاهعدتع
+== موقعیت مکانی ==
+بئر غرس یکی از اماکن تاریخی و مذهبی مهم در شهر مدینه منوره است که در منطقه «العوالی» و در خیابان «طریق علی بن ابی‌طالب»قرار دارد. این چاه در حدود ۱۵۰۰ متر (۱.۵ کیلومتر) جنوب مسجد النبی و ۱۵۰۰ متر شمال شرق مسجد قباء واقع شده است.
+  پیامبر (ص) از آب شیرین آن چاه می‌نوشید، آن را گوارا می‌دانست و به آن تبرک می‌جست. روایات می‌گویند هنگامی که پیامبر (ص) در آستانه مرگ بود، به علی (ع) وصیت کرد و فرمود: «وقتی من فوت کردم، مرا با آب چاه غرس، به طول هفت مشک، غسل بده.»
+دائرةالمعارف حرمین شریفین، ج ۳، جعفر الخلیلی، ص ۶۲
+== پیشینه ==
+نقل شده است که چاه «غَرس» را «مالک بن نُحاط» حفر کرد.
+مالک برده ای سیاه داشت که سرپرستی آن چاه را بر عهده داشت و از آن مراقبت می‌کرد و زیاد از آن آب می‌کشید.
+نام این غلام «سلام» بود، اما او را با لقب «غَرس» صدا می‌کردند و چاه به اسم او  شناخته شد و آن را «چاه غَرس» نامیدند.
+و همچنين نقل شده است که مالک آن چاه را حفر کرد و از آب آن راهی به سوی درختانی که خودش کاشته بود کشید.
+به همین دلیل آن را  بئر الغرس می‌نامیدند. سپس الف و لام (معرّف) از آن حذف شد و فقط "غرس" گفته شد. برخی از اهالی مدینه هنوز هم بئر الغرس می‌ نامند.
+انساب الاشراف (بیروت: چاپ الاعلمی)، ج ۱، احمد بن یحیی بن جابر (بلاذری)، ص ۵۹۱
+و همچنين تعبیر های دیگر همچون  "بئر غُرس"  و "بئر غُریس" نیز شنیده شده است.
-== نام ==
+در نقل ها آمده است که چاه غرس چاهی است که پیامبر (ص)  از آن نام برده و آبی که از آن کشیده می‌شده در درمان برخی بیماری‌ها مؤثر بوده است.
-'''چاه غُرس''' را «مالک بن نُحاط» حفر کرد. مالک برده ای سیاه داشت که سرپرستی آن چاه را بر عهده داشت و زیاد از آن آب می‌کشید. نام این غلام «سلام» بود، اما او را با لقب «غَرس» صدا می‌کردند و چاه به اسم او  شناخته شد و آن را «چاه غُرس» نامیدند.<ref name=":02">انساب الاشراف (بیروت: چاپ الاعلمی)، ج ۱، احمد بن یحیی بن جابر (بلاذری)، ص ۵۹۱</ref>
-بنابر برخی گزارش‌ها مالک آن چاه را حفر کرد و از آب آن راهی به سوی درختانی که خودش کاشته بود کشید. به همین دلیل آن را  بئر الغرس(به معنای کاشتن) می‌نامیدند.<ref name=":02" /> برخی از اهالی مدینه هنوز هم بئر الغرس می‌ نامند. تعبیر های دیگر همچون  "بئر غُرس"  و "بئر غُریس" نیز درباره نام چاه شنیده شده است.<ref>المساجد والأماكن الأثرية المجهولة لزائر المدينة الميمونة، عبدالرحمن خويلد، ص ۶۱</ref>
+گفته شده است که پیامبر (ص) دلو آبی از آن خواستند، و با آن وضو گرفتند، و باقی‌مانده‌ی آب وضوی خود را درون چاه ریختند.
-== موقعیت مکانی ==
+المساجد والأماكن الأثرية المجهولة لزائر المدينة الميمونة، عبدالرحمن خويلد، ص ۶۱
-'''چاه غُرس''' یکی از اماکن تاریخی و مذهبی مهم در شهر [[مدینه]] منوره است که در منطقه «[[العوالی]]» و در شمال خیابان «طریق علی بن ابی‌طالب» قرار دارد. این چاه در منطقه قبا<ref name=":12">عجائب المخلوقات وغرائب الموجودات زکریای قزوینی ص۱۷۹.</ref> در حدود ۱.۵ کیلومتری جنوب [[مسجد النبی]] و ۱.۵ کیلومتری شمال شرق [[مسجد قبا]] واقع شده است. امروزه چاه غرس مکانی شناخته شده در روستای «جفاف» نزدیک «قربان» در باغ غرس می‌باشد.
+مقدم, [10/1/2025 10:26 AM]
+== داستان های پیامبر ==
+چاه غرس در مدینه، در منطقه قباء قرار دارد. پیامبر خدا (ص) آب این چاه را خوش‌طعم و مبارک می‌دانست. گفته شده که پیامبر (ص) حتی در آن چاه، آب دهان انداخته است؛ به همین دلیل آب آن برکت دارد. همچنین روایت شده که در این چاه چشمه‌ای از چشمه‌های بهشت جریان دارد.
+عجائب المخلوقات وغرائب الموجودات زکریای قزوینی ص ۱۷۹
+ابن نجار روایت کرده است که پیامبر (ص) فرمود: « شبی خواب دیدم کنار چاهی از بهشت از خواب بیدار شدم.» پس در کنار چاه غرس از خواب بیدار شد، از آن وضو گرفت و در آن آب دهان انداخت.
+المواهب اللدونیة بالمنحة المحمدیة، ج ۳، شیخ احمد بن محمد قسطلانی، ص ۵۷۷
+و همچنين در نقل ها آمده است که پیامبر(ص) در خواب دید که صبحی بر لب چاهی از چاه‌های بهشت قرار گرفته است، و آن روز صبح بر کنار همان چاه حاضر شد.
+سبل الهدى والرشاد، ج ۳، الصالحي الشامي، ص۳۲۲
+وقتی پیامبر خدا (ص) در خانه‌ی ابو ایوب ساکن شد، ابو ایوب به او خدمت می‌کرد و برایش از چاه ابو انس مالک بن نضر آب می‌آورد.
+وقتی پیامبر به خانه‌اش رسید، انس بن مالک، هند و اسماء (فرزندان حارثه) دیگ‌های آب را از چاه سقیا به خانه‌ی همسران پیامبر می‌بردند. بعد غلامش رباح، که یک برده سیاه‌پوست بود، گاهی به دستور پیامبر از چاه غرس و گاهی از چاه سقیا آب می‌کشید.
-== پیامبر(ص) و چاه غرس ==
+الطبقات الکبری، ج ۱، ابن سعد، ص ۵۰۴
-[[پیامبر (ص)]] از آب شیرین آن چاه می‌نوشید و برای خانه دستور به استفاده از آن می‌دادند<ref>الطبقات الکبری، ج ۱، ابن سعد، ص ۵۰۴</ref>، آن را گوارا می‌دانست و به آن تبرک می‌جست.<ref>دائرةالمعارف حرمین شریفین، ج ۳، جعفر الخلیلی، ص۶۲.</ref> روایات می‌گویند هنگامی که پیامبر (ص) در آستانه مرگ بود، به [[امام علی(ع)|علی(ع)]] وصیت کرد و فرمود: «وقتی من فوت کردم، مرا با آب چاه غرس، به طول هفت مشک، غسل بده.»<ref>الکافی، ج2، ص62.</ref>
-گفته شده است که پیامبر (ص) با آب این چاه وضو گرفتند،<ref name=":22">المساجد والأماكن الأثرية المجهولة لزائر المدينة الميمونة، عبدالرحمن خويلد، ص۶۱؛ المواهب اللدونیة بالمنحة المحمدیة، ج ۳، شیخ احمد بن محمد قسطلانی، ص ۵۷۷</ref>پیامبر خدا (ص) آب این چاه را خوش‌طعم می‌دانست و آن را تبرک کرده است.<ref name=":12" /> همچنین از پیامبر روایت شده که در آن چاه از چشمه‌های بهشت جریان دارد و آنرا، از چاه‌های بهشت دانسته‌اند.<ref>المواهب اللدونیة بالمنحة المحمدیة، ج ۳، شیخ احمد بن محمد قسطلانی، ص ۵۷۷؛  سبل الهدى والرشاد، ج ۳، الصالحي الشامي، ص۳۲۲.</ref>
+مقدم, [10/1/2025 10:26 AM]
-== فضایل چاه ==
+سبل الهدى والرشاد، جلد ۹، صفحه ۴۶۰، چنین است:
-در نقل ها آمده است آبی که از آن کشیده می‌شده در درمان برخی بیماری‌ها مؤثر بوده است.<ref name=":22" />
 == معجزه پیامبر ==
-در باره‌ی زیاد شدن آب چاه غرس به دست پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم
 ابن سعد از سعید بن رُقَیش از انس بن مالک رضی‌الله‌عنه روایت کرده که گفت:
@@ خط ۵۸: / خط ۶۰: @@
 پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم آب را در دلو مضمضه (آب را در دهان چرخاندند) و آن را به چاه بازگرداندند، ناگهان چاه از آب جوشان و پرآب شد.»
-سبل الهدى والرشاد، جلد ۹، صفحه ۴۶۰
+در زمان زندگی پیامبر، این چاه متعلق به سعد بن خیثمه بود که احتمالاً از انصار به شمار می‌آمد. پیامبر در نزدیکی مسجد قباء خانه‌ای داشت که این چاه در همان حوالی بود. این مکان به ویژه زمانی اهمیت پیدا کرد که پیامبر با ابوبکر از مکه به مدینه مهاجرت کردند.
-در زمان زندگی پیامبر، این چاه متعلق به سعد بن خیثمه بود که از انصار به شمار می‌آمد. پیامبر در نزدیکی مسجد قباء خانه‌ای داشت که این چاه در همان حوالی بود. این مکان به ویژه زمانی اهمیت پیدا کرد که پیامبر با ابوبکر از مکه به مدینه مهاجرت کردند.
+چاه غرس مکانی شناخته شده در روستای «جفاف» نزدیک «قربان» در باغ غرس می‌باشد.
-== تاریخچه ==
+این چاه در شمال غرب باغ قرار دارد و با یک پلکان سنگی به داخل آن می‌رسد. اگرچه این چاه قدیمی و تاریخی است، و آب آن فراوان و نزدیک سطح زمین است، اما امروزه متروک و با سنگ‌های محکم بسته شده است. قطر و عمق آن حدود ۴ متر می‌باشد و روی آن بنایی نیمه‌ویران وجود دارد.
-محمد مطری(م.741ق.) گفته که این چاه در زمان او خراب شده بود، ولی بعد از آن تعمیر شد. سمهودی هم گفته است که این چاه بعداً باز هم خراب شد و سپس آن را شخصی به نام خواجه حسین خرید و باغی دور آن ساخت و یک راه‌پله از داخل و بیرون باغ به چاه ایجاد کرد و کنار آن مسجد کوچکی ساخت و این مکان را در سال ۸۸۲ هجری وقف کرد.
-برای رفتن به چاه غرس از مدینه باید از باب العوالی حرکت کنید و به سمت راه قربان بروید و سپس به سمت شرق در یک کوچه باریک بپیچید.
+مطری گفته که این چاه در زمان او (قرن هشتم هجری) خراب شده بود، ولی بعد از آن تعمیر شد. سمهودی هم گفته است که این چاه بعداً باز هم خراب شد و سپس آن را شخصی به نام خواجه حسین خرید و باغی دور آن ساخت و یک راه‌پله از داخل و بیرون باغ به چاه ایجاد کرد و کنار آن مسجد کوچکی ساخت و این مکان را در سال ۸۸۲ هجری وقف کرد.
-== وضعیت کنونی ==
-این چاه در شمال غرب باغ غرس قرار دارد و با یک پلکان سنگی به داخل آن می‌رسد. اگرچه این چاه قدیمی و تاریخی است، و آب آن فراوان و نزدیک سطح زمین است، اما امروزه متروک و با سنگ‌های محکم بسته شده است. قطر و عمق آن حدود ۴ متر می‌باشد و روی آن بنایی نیمه‌ویران وجود دارد.
 این باغ که به نام «غرس» شناخته می‌شود، هنوز وجود دارد و وقف است. مسجد مربع شکلی که از سنگ و گل ساخته شده و در کنار چاه است تا حدی باقی مانده  و و در سمت شمال شرق آن قرار دارد.
-== جستارهای وابسته ==
+برای رفتن به چاه غرس از مدینه باید از باب العوالی حرکت کنید و به سمت راه قربان بروید و سپس به سمت شرق در یک کوچه باریک بپیچید.
-* [[راتج|منطقه راتج]]
-* [[مسجد راتج]]
-== پانویس ==
-<references />
-== منابع ==
-{{منابع}}
-* '''سبل الهدی و الرشاد فی سیره خیر العباد'''، محمد بن یوسف الشمس الشامی (م. ۹۴۲ق)، به کوشش عادل احمد عبدالموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق.
-*'''الکافی'''، شیخ کلینی، بی‌جا، انتشارات علمیه اسلامیه، بی‌تا.
-*'''السيرة النبوية'''، ابن هشام الحميری، مصر، مكتبة محمد علي صبيح، 1963م.
-*'''تاریخ مدینه منوره'''، عمر بن شبه نمیری، تهران، نشر مشعر، 1380ش.
-*'''تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا'''، خیاری، احمد یاسین احمد، ریاض، المملکة العربیة، ۱۴۱۹ق.
-*'''المدینه بین الماضی و الحاضر'''، ابراهیم بن علی العیاشی، 1972ق.
-*'''المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ'''،‌ عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی،‌ جزء الرابع، بیروت، 2011
-*'''وفاء الوفا باخبار دار المصطفی'''، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
-*'''أنساب الأشراف'''، أحمد بن يحيى بلاذری، مصر، دارالمعارف، 1959م.
-*'''مساجد الاثریه'''، محمد الیاس عبدالغنی، مطابع الرشید بالمدینة المنورة، الطبعة الثانیة، 1419 ق.{{پایان}}{{چاه‌ها و برکه‌های حرمین}}{{اماکن مدینه}}