چاه حاء: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱: خط ۱:
== مکان ==
== مکان ==
سلام
مدینه شناسى ، ج ١، محمد باقر النجفي، ص ٣٧٠ فيروزآبادى ،
 
المغانم المطابه فى معالم طابه ، ص 36 ( 2 ) . معجم ما استعجم ، جزء الثانى ، ص 413 ( 3 ) . « چاه حاء ، باغى بوده است . باغ هاى مدينه با نام چاه هايش معروف بوده ؛ يعنى باغى كه داراى چاه حاء است . چاه به حاء اضافه شده است . »
 
بئر حاء به عنوان "النویره" شناخته می‌شود که برخی از زنان اهل مکه آن را خریداری کرده‌اند. این مکان در حال حاضر نزدیک به مسجد مجیدی است و دارای نخل‌هایی است که به دلیل نحوه رشد آنها که میوه‌ها به راحتی در دسترس مالک قرار می‌گیرد، مورد توجه اهل مدینه قرار دارند.
 
تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدوثا ص ۲۶۶
 
چاه حاء در نزدیکی دیوار شمالی مدینه و در منطقه‌ای به نام النویریه واقع شده است. در قرن هفتم قمری ای چاه وقف بر نیازمندان و زائران رسول الله (ص) شده است.
 
منبع:التعریف بما انست هجره صفحات ۱۵۴–۱۵۵.
 
== نام ==
بِئرحاء به معناى چاهی كه نامش حاء است <ref>معجم‌البلدان،ج 1، ص 524.</ref>و به نام های بيرحاء ، بَيْرَحاء يا بَيْرُحا هم به كار برده‌اند<ref>    مدينه شناسى، ج ١، ص 369.</ref> و مدّعى شده‌اند كه اين كلمه ، مفرد است
 
«المعالم الأثرية فی سنة و سیرة، ص ۴۱
 
== تیشینه ==
مدينه شناسى ( ط مشعر ) ( فارسى )، ج ١، محمد باقر النجفي، ص ٣٧٣
 
پيامبر ، چاه حاء را به حسان بن ثابت و ابى بن كعب صدقه داد .موقعيّت چاه مذكور مقابل مسجد نبى بوده است و بعدها معاوية بن ابىسفيان پس از خريدارى سهم حسان بن ثابت ، در آنجا قصرى بنا نهاد كه به قصر بنىحديلة شهرت يافت
 
تاريخ المدينة المنورة (تاريخ مدينه منوره)
 
صفحة ١٥٨
 
از انس بن مالك نقل كرده است كه گفت : ابوطلحه در ميان همه دوستان من در مدينه ، بيش از همه ثروت نخلستان داشت . براى او دوست داشتنىترين دارايىاش چاه « حاء » بود كه رو به روى مسجد قرار مىگرفت و رسول خدا صلى الله عليه و آله بدان درمىآمد و از آب آن كه عطرى هم داشت مىنوشيد . ابوطلحه كه چنين ديد اين چاه را به صدقه وانهاد
 
مدينه شناسى ( ط مشعر ) ( فارسى )، ج ١، محمد باقر النجفي، ص ٣٧١
 
چاه حاء از اموال صحابى پيامبر ابوطلحه بوده است ؛ كه در قسمت شمالى مسجد پيامبر قرار داشته و پس از انتشار خبر نزول آيهء 92 از سورهء آل‌عمران ، آن را به خويشان خود بخشيد
 
سفرنامه مكه ( دليل الأنام في سبيل زيارة بيت الله الحرام والقدس الشريف ومدينة السلام ) ( فارسى )، سلطان مراد ميرزا حسام السلطنه، ص ١٦٠
 
تیامبر آب چاه را متبرک کرده است و با آن وضو گفته است
 
بئر حاء به چاه یا زمینی گفته می‌شود که ابوطلحه آن را وقف کرد. طبق نقل ابن زباله از ابو بکر بن حزم، ابوطلحه مال خود را که در نزدیکی قصر بنی جدیله واقع شده بود، به پیامبر اسلام، حضرت محمد (صلى الله عليه وسلم) بخشید. پیامبر این مال را به نزدیکان ابوطلحه شامل ابو بن کعب، حسان بن ثابت، ثبیت بن جابر و شداد بن اوس یا ممکن است پدرش اوس بن ثابت، بازگرداند.
 
این افراد پس از دریافت مال، با هم به توافق نرسیدند و در نهایت حسان بن ثابت این مال را به معاویه بن ابی سفیان فروخت. معاویه این مال را خرید. او پس از خرید این ملک، قصر بنی جدیله را در همان مکان ساخت تا به عنوان یک حصار و بنا برای خاندان بنی امیه مورد استفاده قرار گیرد.
 
جمع النصوص الباقیه من کتاب اخبار المدینه ابن زباله، ص 215
 
چاه حاء یکی از چاه‌های مشهور در مدینه است که متعلق به ابو طلحة انصاری بود. او این چاه را یکی از عزیزترین دارایی‌های خود می‌دانست، زیرا در کنار آن باغی از نخل‌های خرما قرار داشت که رو به مسجد النبی (ص) بود. پیامبر اسلام (ص) گاهی از آب این چاه استفاده می‌کرد.
 
وقتی آیه قرآن "لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبون" (نخواهید رسید به نیکی مگر اینکه از آنچه دوست دارید انفاق کنید) نازل شد، ابو طلحة چاه حاء را به عنوان صدقه برای خداوند قرار داد و از پیامبر خواست که آن را در جایی که صلاح می‌داند مصرف کند. پیامبر اسلام (ص) در پاسخ گفت: "این مال سودآور است" و پیشنهاد داد که چاه حاء در میان نزدیکان ابو طلحة تقسیم شود. ابو طلحة نیز این تصمیم را پذیرفت و آن را میان اقوام و بنی عموی خود تقسیم کرد.
 
چاه حاء در منطقه‌ای به نام الفَلْجَان واقع شده و در برخی منابع تاریخی آمده است که این چاه و دیگر منابع آبی در مدینه مورد استفاده مسلمانان قرار می‌گرفت.
 
منبع: تاریخ مدینه المنوره، صفحات ۱۵۷–۱۵۸.
 
این چاه و باغ در طول تاریخ نه تنها یک مکان برای تأمین آب بوده بلکه به عنوان یک نماد از سخاوت و نیکوکاری در تاریخ اسلام نیز شناخته می‌شود.
 
تاریخ المعالم المدينة المنورة قديما و حدوثا ص 266
 
ابن‌شبّه و ابن‌زباله و سمهودى ، قصر بنىحديله را داراى دو در دانسته كه چاه حاء در وسط آن قرار داشته است . با توجه به جملهء « و كانت مستقبلة المسجد » در حديث : انس ، مسلّم مىشود كه مسجد در قسمتِ قبلى چاه حاء قرار داشته است . سمهودى از « ابوبكر بن حزم » سندى آورده است كه معلوم مىسازد : حسان سهم خود را به يكصد هزار درهم فروخته است . « 2 » البكرى از اين قصر در نيمهء سدهء پنجم خبر داده كه : « بئر حاء و هي قصر بنيحُدَيْلَةَ اليوم » ؛ ولى وصفى از آن به ميان نياورده است . « 3 » قديمىترين وصف اين چاه را در گفتارى از ابن‌نجّار در نيمهء سدهء 7 ه . ق . در « اخبار مدينة الرّسول » مىخوانيم كه چاه حاء در وسط باغچهء كوچكى قرار گرفته كه با خرماستان سرسبزى احاطه شده است . عمق چاه ، 20 ذراع و قطر آن 3 ذراع است و به گفتهء مطرى در شمال حصار مدينه - كه در آن زمان به نوريّه شهرت داشته - واقع شده بود . فيروز آبادى در اوائل قرن 9 هجرى ما را از بناى مسجدى كنار چاه آگاه كرده و گفته است كه در زمان او باغستان حاء ، وقف فقرا و مساكين شده بود . « 4 » سمهودى در سدهء نهم هجرت ، چاه را از نزديك ديده ، ولى وصفى خاص از موقعيّت آن بيان نداشته است . على بن موسى در شرح بافت مدينه در خلال سال‌هاى 1200 / 1300 ه . ق . تنها به بيان اين‌كه چاه حاء در جهت باب مجيدى و قسمت شمالى مسجد نبى قرار دارد ، اكتفا كرده و آن را از چاه‌هاى « اثرى » خوانده است . تا سال 1350 ه . ق . كنار چاه حاء ، آثار باغستان قديمى وجود داشته است .
 
مدینه شناسی ص ۳۷۴