|
|
| خط ۹۶: |
خط ۹۶: |
|
| |
|
| === ۳. کلیدهای طلایی کعبه === | | === ۳. کلیدهای طلایی کعبه === |
| در دوره ممالیک، ساخت کلیدهای طلاکاری‌شده برای درِ کعبه با آیات قرآن و اسماء الهی مرسوم بود. گاه نام سازنده و خلیفه عباسی دستوردهنده نیز بر آن ثبت می‌شد. این کلیدها با تشریفات خاص از قاهره به مکه ارسال می‌گردید.<ref>میقات حج، ج39 ص127؛ ج40 ص95؛ ج41 ص101.</ref> | | در دوره ممالیک، ساخت کلیدهای طلاکاری‌شده برای درِ کعبه با آیات قرآن و اسماء الهی مرسوم بود. گاه نام سازنده و خلیفه عباسی دستوردهنده نیز بر آن ثبت می‌شد. این کلیدها با تشریفات خاص از قاهره به مکه ارسال می‌گردید.<ref>میقات حج، ج39 ص127؛ ج40 ص95؛ ج41 ص101.</ref> |
| | |
| == اقدامات عمرانی قایتبای در مشاعر و مکه: ==
| |
| بازسازی مسجد خیف در منا.[35] و ساختن قبه بزرگ مرتفعی روی محراب این مسجد در سال ۸۷۴ق.[36]
| |
| | |
| تعمیر و بازسازی مسجد نمره ( مسجد عرفه / مسجد ابراهیم ).[37]
| |
| | |
| لایروبی و احیاء قنات عرفات،[38] ساختن آب انبار یا مخزن بزرگی از آب در عرفات برای دسترسی حجاج خصوصاً فقرا به آب در موسِم حج.[39]
| |
| | |
| بازسازی تابلوهای بدایة العرفات و نهایة العرفات.[40]
| |
| | |
| مرمت و تعمیر مسجدی بر بالای کوه قزح در مشعر الحرام.[41]
| |
| | |
| احیای برکه‌ای در منطقه خُلَیص ( یکصد کیلومتری شمال مکه ).[42]
| |
| | |
| تعمیر و اصلاح سقایت عباس، چاه زمزم و مقام ابراهیم[43]
| |
| | |
| تجدید بنای انصاب حرم مکی در سال ۸۷۴ق.[44]
| |
| | |
| تعمیر و لایروبی آبراه زبیده که توسط زبیده همسر هارون به منظور آبرسانی به مکه ایجاد شده بود.[45]
| |
| | |
| ارسال منبر بزرگی برای مسجدالحرام.[46]
| |
| | |
| ساختن مدرسه به نام خودش برای تدریس فقه مذاهب اربعه در کنار مسجد الحرام و رباطی برای سکونت فقرا و ایتام شامل ۷۲ حجره.[47] و نیز مدرسه‌ای برای ایتام با گنجایش ۴۰ طلبه و تعیین موظفی سالانه از گندم برای فقرا و ایتام ساکن در این بناها.[48]
| |
| | |
| باب قایتبای مسجد الحرام که از مدرسه قایتبای مذکور به مسجد باز می‌شد و مناره قایتبای بالای این درب.[49]
| |
| | |
| تعویض پرده کعبه در هر سال.[50]
| |
| | |
| ساختن سردری مجلل با سه دهانه برای مسجدالحرام.[51]
| |
| | |
| تاسیس کتابخانه‌ای در مکه که شمار زیادی کتاب در آن بود.[52]
| |
| | |
| اقدامات قایتبای در مدینه:
| |
| | |
| اقدامات عمرانی قایتبای در مدینه به دو دوره باز می‌گردد الف - دوره پیش از آتش سوزی مسجد النبی درماه رمضان سال ۸۸۶ (۱۴۸۱ میلادی ) ب- دوره بعد از آتش سوزی.
| |
| | |
| اقدامات عمرانی او پیش از آتش سوزی ؛ در فاصله سال‌های ۸۷۹ تا ۸۸۱ شامل :
| |
| | |
| مرمت دیوارها، سقف‌های شامی و رواقهای جبرئیل و تعمیر قسمت‌های شرقی بنای مقصوره (دیوار مثلثی شکل داخل ضریح پیامبر (ص) که حول قبر شریف کشیده بودند) و تجدید بنای سقف روضه مطهر و گنبد مرقد نبوی.[53]
| |
| | |
| اقدامات عمرانی او بعد از آتش سوزی شامل:
| |
| | |
| بازسازی مناره رئیسیه در کنار قبَّة الخضراء.[54]
| |
| | |
| بازسازی دیوارها ستون‌ها و سقف‌ها و ساختن گنبدی بر فراز محراب عثمانی و سه گنبد دیگر به نام مجارید در اطراف گنبد مذکور و ساختن دو گنبد نیز بر فراز ورودی باب السلام.[55]
| |
| | |
| فرستادن منبری از سنگ مرمر برای مسجد النبی در سال ۸۸۹ بعد از سوختن منبر سابق در آتش سوزی سال 886.[56]
| |
| | |
| بازسازی محراب پیامبر(ص) و محراب عثمانی که بنای فعلی آن نیز یادگار همان دوره است.[57]
| |
| | |
| مرمت و بازسازی گنبد پیامبر (ص) در سال ۸۸۷ ق که به نام قُبَّة الزرقاء ( گنبد نیلگون ) شهرت داشت و دادن توسعه کوچکی در شرق مسجد در حدود ۱۲۰ متر مربع.[58]
| |
| | |
| ساختن گنبدی بر فراز حجره فاطمه (س).[59]
| |
| | |
| تجدید بنای حجره شریف ( ضریح مطهر )که مدفن رسول خدا بود در دو نوبت: یکی در سال ۸۸۱ قبل از حریق و دیگری در سال ۸۸۷ بعد از حریق.[60]
| |
| | |
| بازسازی گنبد مطهر و مناره رئیسیه که اندکی پیش از پایان یافتن تعمیرات؛ شکافی در آنها پیدا شده بود. پس به دستور وی، مناره را به کلی تخریب و با گودبرداری و استوارساختنِ بنیانی قوی ؛مناره مذکور را به ارتفاع ۶۰ متر ساختند که هم اکنون هم برپاست.[61]
| |
| | |
| تعمیر مجدد مناره رئیسیه که در ماه صفر سال ۸۹۸ بر اثر صاعقه آسیب دیده بود.[62]
| |
| | |
| ساختن مناره‌ای در کنار باب‌الرحمه در سال ۸۸۶ ق که در خارج مسجد شریف نبوی و چسبیده به مدرسه محمودیه بود. این مناره و مدرسه در توسعه اول سعودی‌ها از بین رفت.[63]
| |
| | |
| برپا ساختن ۳۰۵ ستون در مسجد در این بازسازی ( بعد از آتش سوزی ).[64]
| |
| | |
| تهیه قندیل‌ها و چلچراغ‌ها برای مسجد نبوی بعد از پایان تعمیرات[65] و تهیه آنچه از کتب و مصاحف در آتش سوزی سوخته بود.[66]
| |
| | |
| تاسیس مدارس و کاروانسراها و ... در اطراف مسجد نبوی.[67]
| |
| | |
| تجدید مناره مسجد قُبا که خراب شده بود و تجدید بنای دیوار مسجد تا درب غربی در سال ۸۷۷ ق.[68]
| |
| | |
| توسعه مقبره و حرم حضرت حمزه در سال ۸۹۳ق.[69] و ساختن ضریح آهنین برای قبر آن حضرت.[70]
| |
| | |
| حفر چاه آبی در محدوده حرم حضرت حمزه برای زائران.[71] و نصب پلکانی برای رسیدن به آب آن چاه.[72]
| |
| | |
| تاسیس چند وضوخانه در محدوده حرم حضرت حمزه.[73]
| |
| | |
| اصلاح و تعمیر قَبَّه روی قبور زوجات النبی در بقیع در سال ۸۹۵.[74]
| |
| | |
| تجدید بنای بعضی از قسمت‌های دیوار دور شهر مدینه ( سُور مدینه).[75]
| |
| | |
| وقف آبادی‌هایی در کشور مصر که غلات آن برای توزیع بین مردم مدینه به آن دیار ارسال شود.[76]
| |
| ----[36] - اتحاف الوری،ج4 ص509.
| |
| | |
| [37] - تاریخ الخمیس، ج2 ص388.
| |
| | |
| [38] -- الارج المسکی، ص280.
| |
| | |
| [39] - وفاء الوفاء،ج2 ص234.
| |
| | |
| [40] - تاریخ الخمیس،ج2 ص388.
| |
| | |
| [41] - سفرنامه حجاز،ص300.
| |
| | |
| [42] - وفاء الوفاء،ج2 ص234.
| |
| | |
| [43] - تاریخ الخمیس،ج2 ص388.
| |
| | |
| [44] - میقات حج،ج16 ص94.
| |
| | |
| [45] - میقات حج،ج13 ص143.
| |
| | |
| [46] - تاریخ الخمیس، ج2 ص388.
| |
| | |
| [47] - تاریخ الخمیس، ج2 ص388.
| |
| | |
| [48] - منائح الکرم،ج3 ص85-81؛تاریخ مکه(سباعی)، ص395و 396.
| |
| | |
| [49]- منائح، همان ؛ تاریخ مکه، همان.
| |
| | |
| [50] – تاریخ الخمیس،ج2 ص388.
| |
| | |
| [51] - جستاری برتاریخ مکه، ص493.
| |
| | |
| [52] – منائح الکرم، ج3 ص85و86.
| |
| | |
| [53] - تعمیر و توسعه مسجد نبوی،ص141؛ مدینه شناسی،ج1ص57.
| |
| | |
| [54] - التحفه اللطیفه،ص382.
| |
| | |
| [55] - معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، ج2 ص156؛تاریخ و آثار اسلامی، ص219.
| |
| | |
| [56] - التحفه اللطیفه، ج2 ص382
| |
| | |
| [57] - التحفه اللطیفه،ج2 ص382.
| |
| | |
| [58] - اخبار مدینه، ص429؛ تاریخ معالم المدینه المنوره، ص109
| |
| | |
| [59] - مدینه شناسی،ج1 ص84.
| |
| | |
| [60] - اخبار مدینه،ص215.
| |
| | |
| [61] - تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص146.
| |
| | |
| [62] - مرآه الحرمین، ص551؛ تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص170.
| |
| | |
| [63] - مرآه الحرمین، همان؛ تعمیر و توسعه، همان.
| |
| | |
| [64] - ساختمان حرم شریف نبوی، ص28.
| |
| | |
| [65] - تعمیر و توسعه مسجد شریف نبوی، ص146.
| |
| | |
| [66] - الاعلام باعلام بیت الله الحرام،ص247؛ مدینه شناسی،ج1 ص59.
| |
| | |
| [67] - تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه،ص219.
| |
| | |
| [68] - اخبار مدینه،ص266.
| |
| | |
| [69] -تاریخ معالم المدینه المنوره، ص190؛ معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ،ج2 ص159.
| |
| | |
| [70] - تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص298
| |
| | |
| [71] - تاریخ معالم المدینه،ص190.
| |
| | |
| [72] - معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، ج1 ص187.
| |
| | |
| [73] - اخبار مدینه، ص297 و 298.
| |
| | |
| [74]- اخبار مدینه،ص296.
| |
| | |
| [75] - اخبار مدینه، ص253؛ تاریخ معالم المدینه، ص367.
| |
| | |
| [76] -الاعلام باعلام بیت الله الحرام،ص247.
| |
|
| |
|
| '''بازسازی مسجدالنبی (ممالیک بحری)'''، مجموعه‌ای از بازسازی‌ها و اصلاحات در بنای مسجدالنبی است که در عصر حکومت ممالیک بحری (648-792ق.) مصر صورت گرفت. این حکومت پس از سقوط خلافت عباسی، بر حجاز و مکه و مدینه استیلا داشتند. سلاطین [[مملوکی]] کار بازسازی [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] را که در اواخر دولت عباسی دچار آتش‌سوزی شده بودند برعهده گرفتند. | | '''بازسازی مسجدالنبی (ممالیک بحری)'''، مجموعه‌ای از بازسازی‌ها و اصلاحات در بنای مسجدالنبی است که در عصر حکومت ممالیک بحری (648-792ق.) مصر صورت گرفت. این حکومت پس از سقوط خلافت عباسی، بر حجاز و مکه و مدینه استیلا داشتند. سلاطین [[مملوکی]] کار بازسازی [[مسجد النبی|مسجدالنبی]] را که در اواخر دولت عباسی دچار آتش‌سوزی شده بودند برعهده گرفتند. |
