چاه عهن: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱: خط ۱:
== مکان ==
== مکان ==
بئر العهن، چاه است در منطقه «العالیه» در مدینه، که در کوه‌ها واقع شده و آب آن به سختی کم می‌شود.
بئر العهن از چاه‌های مشهور مدینه بوده  و در روستای قربان<ref>وصف المدینه المنوره، ص ۱۰</ref> در منطقه «العالیه» واقع بوده است.<ref>الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، ص ٩٥</ref>


بئر العهن در گذشته به عنوان یکی از چاه‌های مشهور مدینه شناخته می‌شد.
== پیشینه ==


الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، محمد كبريت الحسيني المدني، ص ٩٥




در روستای دوم قُربان، که شرقی از مسجد قباء واقع شده، همچنین در همان روستا، یکی از چاه‌های معروف به نام چاه العهن وجود دارد که هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در گذشته، نزدیک این چاه درختی به نام «سدرة» وجود داشت که بعدها قطع شد و زمین آن به یک زمین کشاورزی تبدیل گردید. این چاه در دامنه کوه واقع شده و آب آن شیرین و گوارا است، اما محل دقیق آن امروزه مشخص نیست. برخی معتقدند که این همان چاه الیسیره است.


وصف المدینه المنوره ص ۱۰
موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج ٤، أيوب صبري باشا، ص ٣٤٢
 
== پیشینه ==
 
 
این چاه در روستای بنی امیه انصاری واقع در بالاترین نقطه شهر مدینه قرار دارد. در گذشته، نزدیک این چاه درختی به نام «سدرة» وجود داشت که بعدها قطع شد و زمین آن به یک زمین کشاورزی تبدیل گردید. این چاه در دامنه کوه واقع شده و آب آن شیرین و گوارا است، اما محل دقیق آن امروزه مشخص نیست. برخی معتقدند که این همان چاه الیسیره است.


موسوعة مرآة الحرمين الشريفين وجزيرة العرب، ج ٤، أيوب صبري باشا، ص ٣٤٢




سید السمهودی به نقل از المؤرخ المطری آورده است که بئر العهن در منطقه «العالیة» واقع شده و چاه بسیار خوبی است که در دل کوه حفر شده و در کنار آن درخت سدر (کنار) قرار دارد. اما سید المراغی یادآور شده است که آن درخت سدر دیگر وجود ندارد.
سید السمهودی به نقل از المؤرخ المطری آورده است و چاه بسیار خوبی است که در دل کوه حفر شده و در کنار آن درخت سدر (کنار) قرار دارد. اما سید المراغی یادآور شده است که آن درخت سدر دیگر وجود ندارد.




خط ۲۸: خط ۲۱:




در منطقه العوالی مدینه، چاهی به نام بئر العهن وجود دارد که به گفته منابع، چاهی بسیار نیکوست و در دل کوه کنده شده است. این چاه که در گذشته با خرید به مالکیت شهید مرحوم علی بن مطرف العمری درآمد، از جمله چاه‌هایی است که آب آن هرگز خشک نمی‌شود. در کنار این چاه، درخت سِدر (کنار) نیز وجود دارد.
ابن زُبالة، مورخ نامدار، در کتاب خود درباره چاه‌های مدینه مطالبی آورده و به چاه‌هایی که در خانه‌های انصار بوده‌اند اشاره کرده است. او می‌گوید پیامبر اسلام (صلى الله عليه وسلم) از برخی از این چاه‌ها آب نوشیده و در برخی دیگر وضو گرفته‌اند. بسیاری از این چاه‌ها امروزه ناشناخته و ناپدید شده‌اند.
از جمله این چاه‌ها، چاهی در حره غربی در انتهای منطقه‌ای به نام «النَّقا» است، در سمت چپ راهی که به بئر علی در محل میقات (ذو الحلیفة) می‌رود. در سمت شمالی این چاه، بنایی مستطیل‌شکل و گچ‌کاری‌شده وجود دارد. این چاه به بئر السُقیا معروف است و گفته می‌شود متعلق به سعد بن ابی‌وقاص بوده است.
بر اساس نقل‌های تاریخی، پیامبر اسلام (صلى الله عليه وسلم) پیش از جنگ بدر در همین منطقه سپاه خود را بازبینی کردند. در همان‌جا نماز خواندند و برای مردم مدینه دعا کردند که خداوند در مُدّ و صاع (واحدهای وزن و پیمانه) آنان برکت دهد و رزق آنان را از هر سو روانه سازد. همچنین از آب این چاه نوشیدند. گفته می‌شود زمین اطراف این چاه به «فُلجان» معروف بوده است. امروزه این چاه متروکه و ویران است، اما از نظر تاریخی چاهی است بزرگ، خوش‌کیفیت و کنده‌شده در دل کوه.
از سوی دیگر، حافظ عبدالغنی نقل می‌کند که پیامبر (صلى الله عليه وسلم) در منطقه‌ای بالاتر از چاه قبلی در حره، موسوم به بئر أبی عَنبه، نیز لشکر خود را بازبینی کردند. این چاه به سمت غرب، حدود یک میل با مدینه فاصله داشته است. چاهی دیگر نیز در نزدیکی آن وجود دارد که اگر کسی در مسیر عمومی حرکت کند و در سمت چپ خود چاه سُقیا را ببیند، این چاه در سمت راست او و اندکی دورتر از راه اصلی قرار می‌گیرد. این چاه در دامنه‌ای از حره واقع شده و با بنایی گچ‌کاری‌شده محصور شده است. لب آن نیز حوضی سنگی قرار داشته که بعدها شکسته شده است.
مردم مدینه، چه در گذشته و چه در دوران‌های اخیر، همواره به آب این چاه تبرک می‌جستند و از آن می‌نوشیدند. حتی مانند آب زمزم، آب آن را به مناطق دوردست می‌فرستادند و خود چاه را نیز به دلیل برکتش "زمزم" می‌نامیدند. با این حال، در منابع معتبر اثری خاص درباره آن یافت نشده که به آن اتکا شود.
برخی احتمال داده‌اند که این چاه، همان چاهی باشد که فاطمه بنت الحسین بن علی، همسر حسن بن حسن، در دوران خلافت ولید بن عبدالملک حفر کرد. زمانی که به دستور خلیفه، حجره‌های همسران پیامبر (صلى الله عليه وسلم) و خانه فاطمه زهرا (س) را به مسجد النبی وارد کردند، فاطمه بنت الحسین از خانه بیرون رفت و در منطقه حره منزل ساخت. در آنجا دستور حفر چاه داد، اما هنگام حفر به سنگ سختی رسیدند. وی وضو گرفت، دو رکعت نماز خواند، دعا کرد و با باقی‌مانده وضو خود محل چاه را پاشید. پس از آن، ادامه حفاری انجام شد و سنگ مانعی ایجاد نکرد تا آب چاه ظاهر شد.
بنابراین، احتمال می‌رود این چاه، همان چاه فاطمه بنت الحسین باشد. اما به نظر می‌رسد چاه سُقیا، همان چاه اولی است که در مسیر راه قرار دارد، چرا که نزدیک‌تر به جاده عمومی است و این نظر به واقع نزدیک‌تر است. والله أعلم.
التعریف بما انست الهجره ۱۶۵


این چاه در منطقه عوالی (جنوب غربی مدینه) قرار دارد  سپس مطری به یک حاشیه‌نویسی از خط شیخ امین‌الدین ابن عساگر اشاره می‌کند که در آن آمده است: "چاه عهن در العالیه (منطقه‌ای در اطراف مدینه) وجود دارد که امروز در آن کشاورزی می‌شود و در کنار آن درخت سدرة (درختی خاص که در عربستان معروف است) قرار دارد."
که امروز در آن کشاورزی می‌شود و در کنار آن درخت سدرة (درختی خاص که در عربستان معروف است) قرار دارد."


مطری همچنین توضیح می‌دهد که چاه عهن در العالیه به شدت معروف است و آب آن تقریباً هیچ‌گاه خشک نمی‌شود و در نزد مردم مدینه احترام زیادی داشته است. اگرچه اطلاعات دقیقی در مورد فضل یا نسبت این چاه به پیامبر اسلام ﷺ وجود ندارد، اما مردم به طور سنتی از این مکان برکت می‌جستند.
شدت معروف است و آب آن تقریباً هیچ‌گاه خشک نمی‌شود و در نزد مردم مدینه احترام زیادی داشته است. اگرچه اطلاعات دقیقی در مورد فضل یا نسبت این چاه به پیامبر اسلام ﷺ وجود ندارد، اما مردم به طور سنتی از این مکان برکت می‌جستند.


ابن عساگر در حاشیه خود به نام "چاه عهن" اشاره کرده و این‌گونه استنباط می‌شود که احتمالاً همان چاه "الیسیره" است که در نواحی بنی‌امیه از انصار وجود داشته است. از نظر تاریخی، این چاه به دلیل موقعیتش در نزدیکی خانه‌های آن‌ها و برکت‌هایی که از پیامبر اسلام در آن‌جا صورت گرفته، حائز اهمیت بوده است.
که احتمالاً همان چاه "الیسیره" است که در نواحی بنی‌امیه از انصار وجود داشته است. از نظر تاریخی، این چاه به دلیل موقعیتش در نزدیکی خانه‌های آن‌ها و برکت‌هایی که از پیامبر اسلام در آن‌جا صورت گرفته، حائز اهمیت بوده است.


وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۸
وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۸  


بئر العهن یکی از چاه‌های معروف در شهر مدینه منوره است که در منطقه العوالی قرار دارد.  
در حال حاضر در منطقه‌ای که در آن کشاورزی انجام می‌شود، قرار دارد. همچنین در کنار این چاه درختی به نام سدرة وجود دارد که در برخی منابع تاریخی به آن اشاره شده است. در برخی از روایت‌ها آمده که این درخت قطع شده است. این منطقه به‌طور خاص به بنی‌امیه انصاریان نسبت داده شده است و به‌دلیل این که "العهن" در نزدیکی خانه‌های آن‌ها وجود داشته، این چاه به این نام معروف شده است.  


طبق روایت‌های موجود، این چاه به نام بئر عالية شناخته می‌شده و در حال حاضر در منطقه‌ای که در آن کشاورزی انجام می‌شود، قرار دارد. همچنین در کنار این چاه درختی به نام سدرة وجود دارد که در برخی منابع تاریخی به آن اشاره شده است. در برخی از روایت‌ها آمده که این درخت قطع شده است. این منطقه به‌طور خاص به بنی‌امیه انصاریان نسبت داده شده است و به‌دلیل این که "العهن" در نزدیکی خانه‌های آن‌ها وجود داشته، این چاه به این نام معروف شده است.
چاه العهن در حال حاضر این چاه در داخل بستانی قرار دارد که نام آن از همین چاه گرفته شده است.
 
چاه العهن در گذشته در نزدیکی منطقه‌ای به نام العوالی واقع شده و امروزه هنوز هم با همان نام شناخته می‌شود. در حال حاضر این چاه در داخل بستانی قرار دارد که نام آن از همین چاه گرفته شده است.


تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا ص ۲۶۸
تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا ص ۲۶۸


بئر العهن یک چاه معروف است که در منطقه "العالیه" و در وسط باغی سرسبز واقع شده است. این چاه در کنار یک درخت "سدرة حسناء" (سدرة زیبای) قرار دارد که به زیبایی و جذابیت این مکان افزوده است. چاه بئر العهن آب فراوانی دارد و به حدی غزیر است که تقریباً هیچ‌گاه خشک نمی‌شود.
بئر العهن در وسط باغی سرسبز واقع شده است. این چاه در کنار یک درخت "سدرة حسناء" (سدرة زیبای) قرار دارد که به زیبایی و جذابیت این مکان افزوده است. چاه بئر العهن آب فراوانی دارد  


این مکان یکی از چاه‌های مشهور منطقه است و اهمیت زیادی در منابع تاریخی و جغرافیایی دارد.


مغانم المطابه ص ۴۵
مغانم المطابه ص ۴۵
خط ۷۳: خط ۴۶:
الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، محمد كبريت الحسيني المدني، ص ٩٥
الجواهر الثمينة في محاسن المدنية، محمد كبريت الحسيني المدني، ص ٩٥


چاه العهن، چاهی است که در شمال مسجد النبوی در مدینه منوره واقع شده است. این چاه به نام "العهن" که نوعی پشم است، نام‌گذاری شده است. برخی منابع مانند سمهودی در کتاب "وفاء الوفاء" احتمال می‌دهند که چاه العهن همان چاه العسره باشد. در دوران جاهلیت، این چاه به نام "العسره" شناخته می‌شد تا اینکه پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص)، نام آن را تغییر داد. همچنین، چاه العهن گاهی "چاه بنی‌امیه" نیز نامیده می‌شود، زیرا در نزدیکی خانه‌های بنی‌امیه قرار داشته است.
این چاه به نام "العهن" که نوعی پشم است، نام‌گذاری شده است.  
 
التعریف بما انست الهجره من معالم دار الهجره، 164
 


برخی روایت‌ها اشاره دارند که چاه العهن به مرور زمان از بین رفته یا نام آن تغییر کرده است.
در زبان عربی، واژه "العهن" به معنی صوف رنگی (بشم رنگی)است.  
 
تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا ص ۲۶۸


وفاء ج ۳ ص ۹۷۸ ،۹۸۲




در زبان عربی، واژه "العهن" به معنی صوف رنگی است.
خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى ص ٣١٧


تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا ص ۲۶۸
آب دهان مُبارك خود در آن انداخته به بركت در حق آن دعا نمود ، در روايتي وضو ساخت واين مضمون از طرق ديگر نيز وارد است وگذشت كه بئر العهن بايد كه همين بئر يسيره بوده باشد پس بر اين تقدير آبار « 2 » مُباركه نوزده بوده باشد وآنكه در هفت عدد حصر كرده‌اند مردود است ليكن آنچه مشهور شده هفت است : بئر اريس ، بئر حاء ، بئر رومه ، بئر غرس ، بئر بضاعه ، بئرالبصه ، بئرالسقيا يا بئر العهن يا بئر جمل در سابع سه قول است


طبق روایت‌های موجود، این چاه به نام بئر عالية شناخته می‌شده


خلاصة الوفا بأخبار دار المصطفى ( ص ) ( اخبار مدينه ) ( فارسى )، نور الدين علي بن أحمد السمهودي ( مترجم : سيد كمال حاج سيد جوادى )، ص ٣١٧
تاریخ المعالم مدینه منوره قدیماً وحدیثا ص ۲۶۸


پس آن حضرت - صلىاللَّه عليه وآله وسلم - [ 119 - آ ] فرمودند چنين است ، ليكن اسم أو يسيره است وآب دهان مُبارك خود در آن انداخته به بركت در حق آن دعا نمود ، در روايتي وضو ساخت واين مضمون از طرق ديگر نيز وارد است وگذشت كه بئر العهن بايد كه همين بئر يسيره بوده باشد پس بر اين تقدير آبار « 2 » مُباركه نوزده بوده باشد وآنكه در هفت عدد حصر كرده‌اند مردود است ليكن آنچه مشهور شده هفت است : بئر اريس ، بئر حاء ، بئر رومه ، بئر غرس ، بئر بضاعه ، بئرالبصه ، بئرالسقيا يا بئر العهن يا بئر جمل در سابع سه قول است
== پیامبر و چاه عهن ==
== پیامبر و چاه عهن ==


خط ۱۰۰: خط ۷۷:


( 1 ) . وفاء الوفا باخبار دارالمصطفى ، جزء 3 ، ص 978 ( 2 ) . دربارهء واژهء « عهن » نك : ابن‌فارس ، معجم مقاييسُ اللّغه ، ج 4 ، ص 177 ، اهتمام : عبدالسّلام محمّد هارو
( 1 ) . وفاء الوفا باخبار دارالمصطفى ، جزء 3 ، ص 978 ( 2 ) . دربارهء واژهء « عهن » نك : ابن‌فارس ، معجم مقاييسُ اللّغه ، ج 4 ، ص 177 ، اهتمام : عبدالسّلام محمّد هارو
آب دهان مُبارك خود در آن انداخته به بركت در حق آن دعا نمود ، در روايتي وضو ساخت واين مضمون از طرق ديگر نيز وارد است