بدعت: تفاوت میان نسخه‌ها

'''بدعت''': بنیاد نهادن عقیده یا عملی از پیش خود به نام دین است. بدعت در لغت به معنای ایجاد امر تازه است و در اصطلاح به معنای وارد کردن آنچه که در دین نیست در دین را گویند، بنابراین معنای لغوی عام‌تر از معنای اصطلاحی آن است، یعنی دارای رابطه عموم و خصوص مطلق هستند.

بدعت در اصطلاح به معنای ایجاد پدیده‌ای بی‌سابقه است که در کتاب، سنت، اجماع و دیگر ادله شرعی بنیادی ندارد.<ref>الحوادث و البدع، ص21؛ مجمع البحرین، ج4، ص298-299، «بدع. </ref>این پدیده نو، خواه ساخته قلب و خواه زبان یا رفتاری جوارحی باشد، <ref>الحوادث و البدع، ص40.</ref>  می‌بایست با نیت شرعی‌سازی و دین‌‌گذاری همراه باشد تا بدعت بر آن اطلاق گردد.<ref>الاعتصام، ج1، ص37.</ref>

از دیدگاه [[ابن‌حجر]] (م. 852ق.)  مراد از «هر بدعتی گمراهی است» که در تعابیر احادیث آمده، وضع اموری است که دلیل خاص و عام شرعی نداشته باشد.<ref>فتح الباری، ج13، ص213.</ref> او در تحلیلی دیگر آورده که آن‌چه در شرع بنیادی ندارد، بدعت است؛ اما اموری که اساسی در شرع دارند، بدعت نیستند.<ref>فتح الباری، ج5، ص222؛ ج13، ص212.</ref>

پاره‌ای از دانشوران [[شیعه]]، بدعت را به افزودن چیزی به دین یا کاستن چیزی از دین و آن را به نام دین انجام دادن، تعریف کرده‌اند.<ref>رسائل المرتضی، ج2، ص264؛ کشف الارتیاب، ص102.</ref>

به باور برخی، با تکیه بر این عمومات، بسیاری از پیچیدگی‌های مسئله بدعت رفع شدنی است؛ زیرا موضوعات بی‌سابقه که نص ویژه در رد آن‌ها نیامده باشد، در گستره این عمومات قرار می‌گیرند. برای نمونه در آیه 60 [[سوره انفال]] {{قلم رنگ|سبز|وَ اَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّة}} دفاع از کیان [[اسلام]] در برابر دشمنان، یک قاعده کلی است که شامل فراهم ساختن سلاح و ابزار نو هم می‌شود. از این رو، خدمت سربازی که از روش‌های نظامی جدید است، بدعت به شمار نمی‌رود؛ زیرا مشمول عنوان کلی ضرورت دفاع قرار می‌گیرد.<ref>نک: البدعه، سبحانی، ص40-41.</ref> بدین‌سان، سه ویژگی تعیین‌کننده معنی اصطلاحی بدعت است: درون کردن چیزی بی‌سابقه در دین و شریعت، اشاعه و تبلیغ آن، نبودن اصلی به طور عام یا خاص در مشروعیت آن.<ref>البدعه، سبحانی، ص39.</ref>

شماری از معاصران با بررسی و دسته‌بندی تعاریف بدعت و نقد و تحلیل و بیان اختلافات موجود، از خلط معنی لغوی و اصطلاحی سخن گفته‌اند.<ref>البدعه، عزت عطیه، ص160-182.</ref> بدعت لغوی و شرعی، دارای رابطه عموم و خصوص مطلق هستند. هر بدعت شرعی در بدعت لغوی جای دارد؛ اما برای نمونه، نوآوری‌های مادی و صنعتی گرچه از لحاظ لغوی بدعت‌ هستند، شرع آن‌ها را مصداق بدعت ندانسته است.<ref>قواعد معرفة البدع، ص24.</ref>