مسجد عمران بن شاهین

از ویکی حج


مسجد عمران بن شاهین
اطلاعات اوليه

موقعیت

از قديم‌ترين مسجدهاى نجف است و به عمران بن شاهين، از حاكمان عصر آل‌ بويه در سده چهارم، منسوب است. اين مسجد در ورودى صحن، از سمت باب طوسى، قرار دارد.[۱]

بنا

نمای داخلی مسجد، که درِ ورودی آن، رو به ایوان العلما باز می‌شود و در سوی راست تصویر، مرقد سید محمدکاظم یزدی مشخص است.
نمای داخلی مسجد.


تاریخچه

گزارش «فرحة‌ الغری»

مؤلف کتاب فرحة الغری، داستانی طولانی درباره پیشینه ساخت این بنا، از حسن بن حسين بن طحال مقدادى روايت كرده است. بر پایه این گزارش، عمران بن شاهین، از فرمان عضدالدوله ديلمى سرپيچى كرد. عضدالدوله او را فراخواند. ولی عمران درحالى‌كه تغيير قيافه داده بود، از دست او به حرم امام علی(ع) گريخت. او امام علی(ع) را در خواب ديد و وی به عمران خبر داد كه فرداى شب زيارت، فناخسرو به آنجا خواهد آمد. مراد وی از فناخسرو، عضدالدوله بود. امام(ع)، مكانى را به او نشان داد كه عضدالدوله از آنجا وارد حرم خواهد شد. وی جایگاهی را برايش مشخص كرد كه باید در آنجا، نزديك يكى از گوشه‌هاى گنبدى باستد، تا مناجات، دعا و قسم عضدالدوله را بشنود. او خدا را به محمد و آلش قسم خواهد داد که او را به عمران برساند. عمران بايد در اينجا به عضدالدوله نزديك شود و از او درباره مردى سؤال كند كه خدا را قسم داده به او دست یابد. سپس بايد درباره پاداش كسى سؤال کند که عمران را به او برساند. عضدالدوله، پاداش او را این خواهد دانست گه اگر بخشش عمران را بخواهد او را خواهد بخشید. در این هنگام عمران باید خود را معرفی کند.

عمران آنچه را امام على(ع) به او دستور داده بود، انجام داد. پس از پرسش عضدالدوله درباره این که چه کسی این جایگاه را به تو شناساند، عمران خوابش را برای او بازگفت. عضدالدوله به خدا قسم خورد هیچ کس جز مادر، دایه و خودش از نام فناخسرو آگاه نبوده است. عضدالدوله، عمران را بخشید و به او منصب وزارت داده، او را با خود به کوفه برد.

بر پایه خبر حسن الطحال، راوى اين داستان، عمران بن شاهين نذر كرد، زمانى كه عضدالدوله او را ببخشد، پابرهنه و سربرهنه، به زيارت قبر امام علی(ع) برود. در تاریکی شب، به تنهايى از كوفه خارج شد. جدش على بن طحال، که کلیددار حرم بود، امام علی(ع) را در خواب ديد كه به او دستور داد در را برای دوست امام علی(ع)‌ یعنی عمران به شاهین باز کند. او در را باز كرد. عمران رسید و هنگامی که از دستور امام علی(ع) و دوست خواندنِ او با خبر شد، خود را روى بارگاه امام(ع) انداخت؛ درحالى‌كه آن را مى‌بوسيد. سپس شيخ را به مسئول ماهى‌ها، ارجاع داد تا شصت دينار به او بدهد. عمران، قايق‌هايى داشت كه در آب در زمينه صيد ماهى فعاليت مى‌كردند.

به باور مؤلف فرحة الغری، عمران به شاهین، رواق معروف به رواق عمران را در دو حرم امام علی(ع) و امام حسین(ع) ساخت.[۲]

بررسی گزارش «فرحة‌ الغری»

پانوشت

  1. موسوعة العتبات المقدسه، ج۷، ص۱۰۸.
  2. فرحة الغری، ص۱۴۷.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب تاریخچه آستان مطهر امام علی(ع)، صلاح مهدی فرطوسی، ترجمه حسین طه‌نیا، مشعر، تهران، ۱۳۹۳ش، ص۳۰۳ و کتاب همسفر، جمعی از نویسندگان، مشعر، تهران، ۱۳۹۴ش. و کتاب عتبات عالیات عراق، اصغر قائدان، مشعر، تهران، ١٣٨٧ش. ص۴۸ و مقاله جلوه‌هایی از روضۀ علوی، ناصر غروی، ترجمه محسن سلامی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره اول، زمستان ۸۸، ص ۱۴۵ است.
  • سیمای نجف اشرف، سعید بابایی، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، ۱۳۷۶ش.
  • فرحة الغري، عبدالکریم بن احمد حلی، تحقيق السيد تحسين آل شبيب الموسوي، مركز الغدير للدراسات الإسلامية، بی‌جا، ١٩٩٨م.
  • ماضی النجف وحاضرها، جعفر آل محبوبة، دار الاضواء، بیروت، ۱۴۰۶ق.
  • موسوعة العتبات المقدسه، جعفر خليلى، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بيروت، ج۲، ١۴٠٧ق.