مرقد محمد بن سلیمان فضولی
 | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| تأسیس | سده دهم قمری. |
| مکان | بخش بیرونی جنوب صحن حرم امام حسین(ع)، سمت راست باب القبله. |
مرقد محمد بن سلیمان فضولی، در بخش بیرونیِ جنوب صحن حرم امام حسین(ع)، سمت راست باب القبله قرار گرفته است. این مرقد، متعلق به محمد بن سلیمان بغدادی فضولی، یکی از برجسته‌ترین شاعران ترک و از صوفیان شیعه سده دهم قمری بوده است.
مدفون
محمد بن سلیمان بغدادی فضولی، از مشهورترین شاعران ترک،[۱] از اندیشمندان شیعه[۲] و یکی از ادیبان صوفی در سده دهم قمری بود. در سرایش شعر ترکی، فارسی و عربی ماهر بوده و به زهد و تصوف مایل بود.[۱] او را بزرگ‌ترين شاعر تركى آذرى در سده دهم دانسته‌اند.[۲] برخی تولد او را در کربلا و در سال ۱۴۹۸م. (۸۷۶-۸۷۷ق) دانسته‌اند. محمد حرزالدین، تولد او را حدود ۸۹۸ق. معرفی کرده و معتقد است وی مدتی در بغداد سکونت داشته و پس از آن تا زمان مرگ، در کربلا اقامت داشته است. مرگ او، بر اثر طاعون گزارش شده و در تاریخ درگذشت او بین سال‌های ۹۶۳ تا ۹۷۰ق. اختلاف است؛ سلمان هادی طعمه، سال ۹۶۳ق. (۱۵۵۵م) را درست دانسته، زیرا در این سال بوده که طاعون در کربلا همه‌گیر شده است.[۱]
امروزه ۲۰ جلد كتاب در شعر و ادب از وى به يادگار مانده است.[۳] مطلع الأعتقاد،[۴] ديوان شعر و حديقة السُعَدا که كتابى مستقل در مقتل امام حسين(ع) است برخی از آثار اوست. از اين شاعر شيعى، اشعار بسيارى در ستایش اهل بيت(ع) و امام حسين(ع) باقی مانده است.[۲]
مکان
فضولی، بنا بر وصیت خود، در جوار حرم امام حسین(ع) دفن شد.[۵] به گفته برخی، قبر فضولی، در مقبره عبدالمؤمن دده، شیخ طریقه بکتاشیه، در مجاورت تکیه بکتاشیه در باب القبله آستان امام حسین(ع)، قرار داشته است.[۱][۶]
این مقبره، به همراه تکیه بکتاشیه، در جریان احداث خیابان گرداگرد آستانه حسینی در سال 1366ق. خراب گردید.[۷]
به دنبال آن، دولت ترکیه براساس یک توافق‌نامه فرهنگی میان عراق و ترکیه، در ماه فوریه 1967م. (۱۳۸۶ق)، برای عبدالمؤمن دده و فضولی، مقبره‌ای نمادین بنا کرد که شامل اتاق کوچکی در نبش بازار سوق‌القبله و خیابان ابن‌فهد بود.[۷]
در سال ۱۹۷۵م. (۱۳۹۵ق)، برای توسعه خیابان‌های اطراف حرم، قبر وی تخریب شد.[۵] به نظر می‌رسد گزارش جعفر الخلیلی (م.۱۹۸۵م)، در موسوعة العتبات المقدسه، درباره تخریب قبر فضولی به همین تاریخ اشاره کرده باشد.[۸] پس از تخریب، در محوطه کتابخانه آستان حسینی، سنگ قبری بزرگ نهادند و به زبان عربی نام و مشخصات و تاریخ فضولی را روی آن حک کردند.[۵] گزارشی در سال ۱۳۸۹ش. (۱۴۳۱ق)، وجود این سنگ قبر را تأیید کرده است. به باور برخی، این سنگ قبر، با حقایق تاریخی ناسازگار است.[۲]
بر پایه گزارشی در سال ۱۳۷۴ش. (۱۴۱۵-۱۴۱۶ق)،[۵] و در سال ۱۳۸۹ش. (۱۴۳۱ق)،[۲] مزار فضولی با سنگ قبری در بیرون و جنوب صحن،[۳] پس از خروج از باب قبله، در سمت راست، در ابتدای خیابان قرار دارد.
پانوشت
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ تراث کربلاء، ص۲۳۱.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ حاشیه و متن حائر حسینی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۳ و ۴، ص 241.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ تاريخ مرقد الحسين و العباس، ص221.
- ↑ مشاهیر المدفونین فی کربلاء، ص۱۷۱.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ چشمه خورشید، ص۲۱
- ↑ زیارتگاه‌های عراق، ص۲۰۹.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ مراقد المعارف، ج2، ص178.
- ↑ الموسوعة العتبات المقدسه، قسم كربلا، ج8، ص115.
منابع
- تراث کربلاء، سلمان هادی طعمه، مشعر، تهران، ۱۳۹۳ش.
- تاريخ مرقد الحسين و العباس، سلمان هادى آل طعمه، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، بيروت، 1416ق.
- مشاهير المدفونين في كربلاء، سلمان هادى طعمه، مشعر، تهران، ۱۴۳۰ق.
- موسوعة العتبات المقدسه، قسم النجف، السامراء، الكوفه، الكربلا، مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، جعفر خليلى، بيروت، 1407ق.