کتیبه
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Abbasahmadi1363 در تاریخ ۱۸ آبان ۱۳۹۸ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
کتیبه،
واژه‌شناسی
كتيبه يعنى نوشته شده؛ مكتوب.
کتیبه، واژه‌ای عربی بوده و در برخی از واژه‌نامه‌های عربی به ارتش[۱] و گروهی از ارتش که گردآمده باشند (گردان)[۲] معنا شده است. اصل این واژه، «ک، ت، ب» به معنای گردآمدن چیزی با چیزی بوده و «کتاب» و «کتابت» نیز از همین اصل گرفته شده است.[۳]
الكاف و التاء و الباء أصلٌ صحيح واحد يدلُّ على جمع شيء إلى شيءٍ. من ذلك الكِتابُ و الكتابة. يقال: كتبت الكتابَ أكتُبه كَتْبًا.
ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاييس اللغة، 6جلد، مكتب الاعلام الاسلامي - قم، چاپ: اول، 1404 ه.ق.
تهذيب اللغة ؛ ج10 ؛ ص88
الكتِيبَةُ: جماعةٌ مُستحِيزةٌ في حيِّزٍ على حدةٍ.
ازهرى، محمد بن احمد، تهذيب اللغة، 15جلد، دار احياء التراث العربي - بيروت، چاپ: اول، 1421 ه.ق.
كتاب العين ؛ ج5 ؛ ص342
الكَتِيبَةُ من الخيل: جماعة مستحيزة
فراهيدى، خليل بن احمد، كتاب العين، 9جلد، نشر هجرت - قم، چاپ: دوم، 1409 ه.ق.
الْكَتِيبَةُ) الطَّائِفَةُ مِنَ الْجَيْشِ مُجْتَمِعَةً و الْجَمْعُ (كَتَائِبُ).
فيومى، احمد بن محمد، المصباح المنير فى غريب الشرح الكبير للرافعى، 2جلد، موسسه دار الهجرة - قم، چاپ: دوم، 1414 ه.ق.
الكتيبة: الجيش
جوهرى، اسماعيل بن حماد، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربية، 6جلد، دار العلم للملايين - بيروت، چاپ: اول، 1376 ه.ق.
در عربی معاصر
کتیبه در برخی از واژه‌نامه‌های فارسی به آنچه با خط نسخ، نستعلیق، طغرا یا کوفی بر دوره دیوار مسجد، مقبره و مکان‌های مقدس، یا سردر دروازه امیران و بزرگان نوشته یا نقش شده باشد، معنا شده است.[۴] برخی آنچه روی تخت، کرسی، در، حاشیه سفره، بیرق، جامه و زین‌پوش نوشته می‌شود را به معانی آن افزوده‌اند.[۵] برخی نیز آن را سنگ‌نبشته[یادداشت ۱][۷] دانسته‌اند.
در مکان‌های مقدس
کتیبه، در مکان‌های مقدس، به نوشته‌هايى گفته مى‌شود كه با خط زيبا، شامل آيات، احاديث و اشعار، در صحن‌ها، رواق‌ها، دور گنبد و گلدسته‌ها، بر سر در و روى ديوارها نقش می‌شود. همچنين تابلوهاى نفيس خطّى در ابعاد مختلف، كتيبه نام دارد. كتيبه‌هاى خطّى «عليرضا عباسى» مشهور است.
برخی احاطه شدن ورودى‌ها و طاق‌های مکان‌های مقدس با كتيبه را، نشانه‌ای از آميختگى زندگى مسلمين با قرآن، لزوم تمسّك به قرآن در هر حركت و تذكّر به مسلمانان دانسته‌اند.[۸]
پانوشت
منابع
الصحاح، اسماعیل بن حماد جوهری، تحقیق احد بعد الغفور، دارالعلم للملایین، بیروت، ۱۳۷۶ق. حرم در واژه‌ها، از مجموعه «رهنما»، سید ابراهیم موسوی‌پناه، آستان قدس رضوى، ۱۳۹۱ش.
- معجم مقاییس اللغة، احمد بن فارس، تصحیح عبدالسلام محمد هارون، مکتب الاعلام الاسلامی، قم، ۱۴۰۴ق.