کاربر:Salar/صفحه تمرین۱
|
این مقاله، راهنمای عملی احکام فقهی نیست. برای اطلاع از حکم و وظیفه شرعی به فتوای مرجع تقلید خود مراجعه کنید. از جمله نگاه کنید به: سرمه کشیدن (فتاوای مراجع). |
 | |
| دسته | محرمات احرام |
|---|---|
| مربوط به آیین | احرام در عمره و حج |
| مکان | حرم مکی |
| زمان | هنگام احرام |
| حکم | حرام است |
| کفاره | ندارد |
| مفاهیم فقهی وابسته | محرمات احرام،زینت |
| صفحه فتواهای مراجع | سرمه کشیدن (فتاوای مراجع) |
سُرمه کشیدن یکی از محرمات احرام است. فقیهان شیعه، استفاده از سرمه سیاه رنگی که برای زینت استفاده شده و معطر باشد، بر مرد و زن حرام می‌دانند. همچنین استفاده از سرمه غیر معطر در حال احرام اگر به قصد زینت باشد، حرام است. سرمه کشیدن کفاره ندارد ولی اگر اگر خوشبو باشد بنا بر احتیاط واجب باید یک گوسفند کفاره بدهد.
جایگاه و مفهوم‌شناسی
در روایات اسلامی به سرمه کشیدن توصیه شده و برای آن فایده‌های مادی و معنوی ذکر شده است. بنابر روایات، پیامبر(ص) سرمه را برای درمان آب آوردن چشم، نورانی شدن چشم[۱] و از میان رفتن آلودگی‌های آن[۲] مؤثر دانسته است. از احكام سرمه کشیدن در برخی بخش‌های موضوعات فقهی شیعه مانند طهارت، صوم، حج و نكاح سخن گفته‌اند.
سرمه (به انگلیسی: Antimony) به سنگی خاص و برّاق که ساییده شده و به چشم کشیده می‌کشند، گفته می‌شود.[۳] همچنین سرمه به هر ماده‌ای که برای درمان بر چشم کشیده می‌شود نیز اطلاق شده است.[۴] در عربی به سرمه «کُحل»[۵] و به سنگِ سرمه، «اِثمد»[۶] می‌گویند. برخی سرمه را به دو نوع تقسیم کرده‌اند: «اِثمِد» یعنی سرمه سیاه و «توتیا»، سرمه سفید.[۷]
در حال احرام
حکم سرمه کشیدن در حال احرام با توجه به معطر بودن یا نبودن، رنگ آن (سیاه یا غیر سیاه) و همچنین به کار بردن سرمه برای زینت متفاوت است.[۸] در حکم استفاده از سرمه نیز بین مرد و زن فرقی نیست.[۹] به نظر ناصر مکارم شیرازی، مرجع تقلید شیعه، فرقی بین سرمه سیاه و غیر سیاه نیست و ملاک در حرمت استفاده از سرمه در حال احرام، زینت بودن سرمه یا زینت نبودن است.[۱۰] همچنین در صورتی که احتیاج داشته باشد به سرمه کشیدن، مانعی ندارد.[۱۱]
سرمه معطر: استفاده از سرمه سیاه رنگی که برای زینت استفاده شده و معطر باشد، بر مرد و زن حرام است.[۱۲]
سرمه غیر معطر: استفاده از سرمه غیر معطر در حال احرام، اگر به قصد زینت باشد، حرام است.[۱۳]
کفاره
بنابر نظر مراجع تقلید، سرمه کشیدن کفاره ندارد ولی اگر اگر خوشبو باشد بنا بر احتیاط واجب باید یک گوسفند کفاره بدهد.[۱۴] همچنین به نظر محمد فاضل لنکرانی، اگر بوی خوش آن در لحظه سرمه کشیدن قابل استشمام باشد، کفاره دادن بهتر است؛ ولی چنانچه بوی خوش از آن استشمام نشود، احتیاط مستحب در کفاره دادن است.[۱۵]
پانوشت
- ↑ طب الائمه، ص۸۳؛ بحار الانوار، ج۷۳، ص۹۵ و ۹۷؛
- ↑ مجمع الزوائد، ج۵، ص۹۶؛ بحار الانوار، ج۹۵، ص۱۵۱؛ مستدرک الوسائل، ج۱، ص۳۹۷.
- ↑ لغت نامه، ج۸، ص۱۲۰۱۰؛ تاج العروس، ج۱۵، ص۶۴۹ «کحل».
- ↑ لغت نامه، ج۱۱، ص۱۶۰۴۷؛ فرهنگ معین، ص۵۵۴ «سرمه».
- ↑ العین، ج۳، ص۶۲؛ النهایه فی غریب الحدیث، ج۴، ص۱۵۴؛ لسان العرب، ج۱۱، ص۵۸۴ «کحل».
- ↑ العین، ج۸، ص۲۰؛ معجم الفاظ الفقه الجعفری، ص۲۸ «اثمد».
- ↑ المبسوط، طوسی، ج۵، ص۲۶۳؛ المهذب، ج۲، ص۳۳۰.
- ↑ مناسک نوین، ص۱۰۰.
- ↑ مناسک حج، مسئله ۳۶۰، ص۲۰۶.
- ↑ مناسک نوین، ص۱۰۰.
- ↑ مناسک حج، مسئله ۳۶۲، ص۲۰۶.
- ↑ مناسک نوین، ص۱۰۰.
- ↑ مناسک نوین، ص۱۰۰.
- ↑ مناسک زائر، ص۴۷.
- ↑ مناسک حج، مسئله ۳۶۱، ص۲۰۶.
منابع
- مناسک زائر (ویژه برادران) مطابق با فتاوای حضرت امام خمینی (ره)، محمدحسین فلاح‌زاده، تهران، چاپ و نشر عروج، چاپ اول، 1386ش.
////////////////////////////////////////////////////////
- تاج العروس من جواهر القاموس، مرتضی الزبیدی، تحقیق علی شیری، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۴ق.
- تهذیب الاحکام، الطوسی (م. 460ق.)، به کوشش موسوی و آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365ش.
- الصحاح (تاج اللغة و صحاح العربیة)، اسماعیل بن حماد الجوهری، تحقیق احمد عبدالغفور العطار، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق.
- غایة المرام باخبار سلطنة البلد الحرام، عبدالعزیز بن عمر بن فهد المکی، تحقیق فهیم محمد شلتوت، مکه مکرمه، جامعة ام القری، ۱۴۰۶ق.
- الکافی فی الفقه، ابوالصلاح الحلبی، به تحقیق رضا استادی، اصفهان مکتبة الامام امیرالمومنین علی(ع).
- کتاب الحج، ابوالقاسم خویی (م.۱۴۱۳.ق.)، قم، لطفی، ۱۴۰۹ق.
- کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغراء، جعفر بن خضر کاشف الغطاء، به تحقیق عباس تبریزیان و دیگران، قم، انتشارات الإسلامی، ۱۴۲۲ق.
- لسان العرب، ابن منظور (م. 711ق.)، قم، ادب الحوزه، 1405ق.
- المختصر النافع فی فقه الامامیه (النافع فی مختصر الشرائع)، جعفر بن حسن محقق حلی، تهران، بنیاد بعثت، ۱۴۱۰ق.
- معجم مقاییس اللغه، احمد بن فارس، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۰۴ق.
- مناسک حج: پژوهشکده حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۷ش.
- مناسک نوین: مصطفی آخوندی و عبدالرحمان انصاری، تهران، محراب قلم، ۱۳۹۰ش.
//////////////////////////////////
- الانتصار، السید المرتضی (م. 436ق.)، قم، النشر الاسلامی، 1415ق.
- تذکرة الفقهاء، العلامة الحلی (م. 726ق.)، قم، آل البیت، 1414ق.
- تفسیر العیاشی: العیاشی (م. 320ق.)، به کوشش رسولی محلاتی، تهران، المکتبة العلمیة الاسلامیه.
- تهذیب الاحکام: الطوسی (م. 460ق.)، به کوشش موسوی و آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1365ش.
- دعائم الاسلام: النعمان المغربی (م. 363ق.)، به کوشش فیضی، قاهره، دارالمعارف، 1383ق.
- الصحاح، الجوهری (م. 393ق.)، به کوشش العطار، بیروت، دارالعلم للملایین، 1407ق.
- غنیة النزوع، ابن زهرة الحلبی (م. 585ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسه امام صادق، 1417ق.
- فرهنگ فقه فارسی، جمعی از محققان، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
- الکافی: الکلینی (م. 329ق.)، به کوشش غفاری، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1375ش.
- لسان العرب: ابن منظور (م. 711ق.)، قم، ادب الحوزه، 1405ق.
- معجم مقاییس اللغه: ابن فارس (م. 395ق.)، به کوشش عبدالسلام، قم، دفتر تبلیغات، 1404ق.
- من لا یحضره الفقیه، الصدوق (م. 381ق.)، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، 1404ق.
- مناسک حج: پژوهشکده حج و زیارت، تهران، نشر مشعر، ۱۳۹۷ش.
- مناسک نوین: مصطفی آخوندی و عبدالرحمان انصاری، تهران، محراب قلم، ۱۳۹۰ش.
- وسائل الشیعه: الحر العاملی (م. 1104ق.)، قم، آل البیت، 1412ق.
مقاله‌های مرتبط
/////////////////
- توضيح‌المسائل امام خمینی، سید روح‌الله خمینی، تهران، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، چاپ نهم، ۱۳۷۲ش.
- درسنامه فقه مطابق با فتاوای مراجع معظم تقلید، محمدحسین فلاح‌زاده، قم، مرکز نشر هاجر، ۱۳۹۵ش.
- العروة الوثقی، سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ اول، ١٤١٧ق.
- فرهنگ فقه فارسی، جمعی از محققان، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، چاپ دوم، ۱۳۸۵ش.
- موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، محمد تهانوی، به تحقیق علی دحروج، ترجمه فارسی عبدالله خالدی، با ترجمه انگلیسی و فرانسوی جورج زینانی، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون، چاپ اول، ۱۹۹۱م.
- '،